آسیب‌های ورزشی زانو در ورزشکاران و روش های درمان آنها

زانو بزرگترین مفصل در بدن انسان است. این مفصل، ساق پا را به ران متصل می‌کند و به شما اجازه می‌دهد راه بروید، بدوید، بپرید، برقصید و در سایر فعالیت‌های روزانه شرکت کنید.

آسیب‌های وارده به زانوها می‌توانند در اثر رگ به رگ شدن یا پارگی رباط‌ها یا استفاده از بیش‌ازحد از زانو اتفاق بیفتند. در این مطلب درخصوص رایج‌ترین آسیب‌های ورزشی زانو صحبت می‌کنیم. با ما همراه باشید.

پارگی رباط صلیبی قدامی (پارگی ACL)

آسیب‌های رباط صلیبی قدامی (ACL)، شامل رگ به رگ شدن و پارگی ACL، از رایج‌ترین آسیب‌های رباطی در زانو هستند. تقریباً 100,000 آسیب به ACL هر ساله در ایالات متحده رخ می‌دهد. ACL در طول فعالیت‌هایی شامل پرش، چرخش یا توقف ناگهانی و در ورزش‌های تماسی مانند فوتبال اتفاق میفتد. ورزشکاران زن به‌دلیل عوامل متعددی در معرض خطر بسیار بالاتری هستند. آسیب‌های ACL همچنین احتمال ابتلا به آرتروز در اواخر زندگی را افزایش می‌دهند.

پارگی ACL اغلب به‌طور ناگهانی اتفاق میفتد. هنگام آسیب دیدن ACL بیمار احساس می‌کند صدای «ترک خوردن» را می‌شنود و علائم بلافاصله پس از وقوع آسیب ظاهر می‌شوند. به‌ندرت پیش می‌آید که ورزشکار درد بسیار کمی احساس کند یا تورم کمی داشته باشد. علائمی که نشان می‌دهند رباط صلیبی قدامی رگ به رگ شده یا پاره شده است عبارت‌اند از:

• درد شدید زانو که مانع از ادامه فعالیت‌ها می‌شود
• تورم در عرض چند ساعت
• از دست دادن دامنه حرکتی
• بی‌ثباتی، یا احساس از کارافتادگی زانو

پزشک برای تعیین پارگی جزئی یا کامل رباط صلیبی قدامی، معاینه فیزیکی انجام می‌دهد. گاهی‌اوقات پس از آسیب، درد یا تورم زیادی وجود دارد، بنابراین پزشک ممکن است از بیمار بخواهد یک یا دو هفته بعد دوباره مراجعه کند تا پس از کاهش مقداری از تورم، زانوی او را مجدداً معاینه کند. اگر معاینه نشان‌دهنده پارگی رباط صلیبی قدامی بوده یا نگرانی درمورد سایر ساختارهای زانو مانند مینیسک وجود داشته باشد، پزشک طب ورزشی انجام ام‌آرآی (MRI) را تجویز می‌کند. آسیب ACL آسیبی بسیار جدی است و به چندین ماه تا یک سال زمان برای بهبودی کافی نیاز دارد.

تمام آسیب‌های ACL به فیزیوتراپی دقیق نیاز دارند (فرقی نمی‌کند جراحی لازم باشد یا خیر). پزشک به اکثر ورزشکارانی که ACL آن‌ها پاره شده است، توصیه می‌کند درخصوص گزینه‌های جراحی با جراح ارتوپد صحبت کنند.

ورزشکارانی که پس از ضربه اولیه و درد ناشی از آسیب بهبودی داشته‌اند و کسانی قبل از جراحی فیزیوتراپی انجام داده‌اند، در درازمدت عملکرد بسیار بهتری خواهند داشت. رگ به رگ شدن‌های خفیف رباط صلیبی قدامی ممکن است نیازی به جراحی نداشته باشند، اما همچنان نیاز به استراحت و فیزیوتراپی و اغلب بریس زانو دارند.

پارگی رباط صلیبی خلفی (پارگی PCL)

آسیب‌ به رباط صلیبی خلفی (PCL) به اندازه ACL رخ نمی‌دهد، اما می‌تواند در اثر ضربه ناگهانی یا افتادن روی زانوی خم‌شده در طول ورزش‌های تماسی اتفاق بیفتد. پارگی‌ها و رگ به رگ شدن‌های PCL به اندازه پارگی ACL باعث درد، بی‌ثباتی یا آسیب به زانو نمی‌شوند، اما مدت‌زمان لازم برای بهبودی و استراحت باعث می‌شود بیمار به‌مدت چند هفته یا چند ماه از میادین ورزشی دور بماند. همچنین آسیب‌ به رباط صلیبی خلفی خطر ابتلا به آرتروز را در آینده افزایش می‌دهد.

علائم رگ به رگ شدن و پارگی PCL شامل موارد زیر هستند:

• دردی که باعث لنگیدن یا مشکل در راه رفتن می‌شود
• تورم در عرض چند ساعت
• بی‌ثباتی، یا احساس از کار افتادگی زانو

نوع درمانی که پزشک پیشنهاد می‌دهد ممکن است به میزان بی‌ثباتی ناشی از آسیب PCL بستگی داشته باشد. برخلاف پارگی‌های ACL، اکثریت پارگی‌های PCL می‌توانند بدون جراحی درمان شوند. تمام آسیب‌های PCL در ابتدا نیاز به استراحت، کمپرس یخ و دارو برای تسکین درد دارند. بیشتر آسیب‌های PCL ازجمله پارگی‌ها نیاز به بریس زانو داشته و برخی برای مدتی به عصا نیاز دارند. اگر پارگی PCL همراه با آسیب به سایر ساختارهای زانو مانند ACL یا MCL رخ داده باشد، یا اگر علی‌رغم استفاده از بریس و فیزیوتراپی خوب، بی‌ثباتی قابل توجهی وجود داشته باشد، ممکن است جراحی لازم باشد.

پارگی رباط جانبی داخلی و خارجی (پارگی MCL و LCL)

رباط جانبی داخلی (MCL) و رباط جانبی خارجی (LCL) مانند سایر رباط‌های زانو می‌توانند با ضربه‌ای مستقیم یا حرکتی عضلانی که به کنار زانو تأثیر می‌گذارد، پاره یا رگ به رگ شوند. آسیب‌های MCL شایع‌تر از آسیب‌های LCL هستند. افرادی که دچار آسیب MCL یا LCL می‌شوند به‌ندرت هنگام وقوع آن صدای «ترک خوردن» را می‌شنوند. علائم پارگیMCL و LCL شامل موارد زیر هستند:

• درد در قسمت داخلی زانو با آسیب MCL
• درد در قسمت بیرونی زانو با آسیب LCL
• تورم در هر دو طرف زانو در عرض چند ساعت
• درد با کشیدگی زانو
• نیاز به کمی خم نگه داشتن زانو هنگام راه رفتن

درمان‌هایی که پزشک برای آسیب LCL یا MCL پیشنهاد می‌کند به شدت آسیب بستگی دارند. اکثر پزشکان ممکن است کمپرس یخ، استراحت و فیزیوتراپی را توصیه کنند؛ زیرا آسیب‌های MCL یا LCL به‌ندرت نیاز به جراحی دارند. بااین‌حال، در آسیب‌های LCL اغلب سایر ساختارهای زانو درگیر می‌شوند و انجام جراحی را ضروری می‌کنند.

زمان بهبودی برای پارگی MCL می‌تواند چندین هفته یا چندین ماه طول بکشد. درمان‌های پارگی MCL شامل استراحت، بریس زانو و توانبخشی برای تقویت و حمایت از رباط در طول بهبودی است. زمان بهبودی پارگی LCL ممکن است حتی طولانی‌تر باشد؛ به‌خصوص اگر سایر قسمت‌های زانو نیز آسیب دیده باشند و نیاز به بریس زانو یا توانبخشی باشد.

شکستگی کشکک زانو

شکستگی کشکک (کاسه زانو) نوعی آسیب جدی است که پتانسیل ایجاد ناتوانی قابل توجهی دارد. این شکستگی معمولاً در اثر سقوط مستقیم روی زانو رخ می‌دهد. هنگامی که نیروی وارده به استخوان بیش از توانایی تحمل آن باشد، استخوان دچار شکستگی می‌شود. شدت، نوع و محل شکستگی در هر فرد متفاوت هستند.

علائم شکستگی کشکک زانو عبارت‌اند از:

• شروع ناگهانی و شدید درد تیز در قسمت جلویی زانو
• تورم
• وجود نقص قابل لمس در ناحیه کشکک
• عدم توانایی در بالا آوردن پا
• تغییر شکل ظاهری زانو (در موارد شدید)

تشخیص این آسیب با بررسی چگونگی وقوع حادثه، معاینه بالینی و یافته‌های رادیولوژیک (مانند عکس‌برداری با اشعه ایکس) صورت می‌گیرد. راهکارهای درمانی شامل جااندازی استخوان، انجام عمل جراحی و استفاده از وسایل حمایتی و کمک‌کننده نظیر زانوبند، گچ یا عصا می‌باشند. روند توانبخشی کشکک پس از شکستگی باید به‌تدریج و با روشی ایمن و مؤثر برای ورزشکاران انجام شود.

اکثر بیماران دچار شکستگی کشکک با مدیریت صحیح و مناسب، بهبودی کامل پیدا می‌کنند. فیزیوتراپ به بیمار کمک می‌کند پس از چند هفته تا چند ماه استراحت به فعالیت‌های ورزشی خود بازگردد.

لازم به ذکر است که درصورت عدم توانبخشی صحیح، این نوع شکستگی می‌تواند به عوارضی نظیر آرتروز زانو، کندرومالاسی یا سندرم درد پاتلوفمورال منجر شود.

پارگی مینیسک

پارگی مینیسک زمانی اتفاق میفتد که غضروف سی شکل که نقش بالشتک را برای استخوان‌های زانو ایفا می‌کند، با پیچش یا چرخشی شدید پاره شود. پارگی‌های مینیسک بیشتر در ورزش‌هایی مانند فوتبال رخ می‌دهند که نیاز به تغییر جهت‌های سریع و مکرر دارند. با افزایش سن، مینیسک دچار ساییدگی عمومی شده و در افراد مسن‌تر راحت‌تر پاره می‌شود. آسیب زانو که منجر به پارگی مینیسک شده باشد، می‌تواند باعث آرتروز زانو در اواخر زندگی شود.

همه پارگی‌های مینیسک یکسان نیستند. نوع، اندازه و محل پارگی بر نحوه درمان آسیب توسط پزشک تأثیر می‌گذارد. پارگی‌های مینیسک معمولاً به‌طور ناگهانی رخ می‌دهند و باعث درد می‌شوند. سایر علائم پارگی مینیسک عبارت‌اند از:

• صدای ترک خوردن
• تورم یا سفتی
• مشکل در صاف کردن کامل زانو
• احساس گیر کردن یا قفل شدن زانو در جای خود
• احساس ناپایداری زانو یا از کار افتادن آن

پزشک در ابتدا معاینه فیزیکی انجام می‌دهد و شرح حال آسیب را بررسی می‌کند. سپس در صورتی که به پارگی مینیسک مشکوک باشد،‌ برای تأیید آن تصویربرداری تشخیصی را تجویز می‌کند. ام‌آرآی (MRI) بهترین راه برای دیدن پارگی‌های مینیسک است.

برخی از پارگی‌های مینیسک به‌قدری خفیف هستند که استراحت، کمپرس یخ و دارو می‌توانند باعث بهبود آن‌ها شوند. پزشک ممکن است فیزیوتراپی یا بریس زانو را برای پایداری توصیه کند. بااین‌حال، بسته به سن و نوع پارگی مینیسک، جراحی ممکن است ضروری باشد. زمان بهبودی پارگی مینیسک بدون جراحی معمولاً چندین ماه یا بیشتر طول می‌کشد.

بورسیت کشکک

بورسیت کشکک، یا بورسیت زانو، زمانی رخ می‌دهد که کیسه‌های پر از مایع (بورسا) که به‌عنوان بالشتک در جلوی زانو قرار دارند، ملتهب شوند. این اتفاق اغلب به‌دلیل زانو زدن بیش‌ازحد یا ضربه یا افتادن مستقیم روی زانو مشاهده می‌شود. بورسیت باعث درد می‌شود و می‌تواند حرکت را محدود کند. افرادی که شغل یا سرگرمی‌هایشان مستلزم کار روی زانو است و ورزشکارانی که در ورزش‌هایی مانند کشتی، فوتبال و والیبال شرکت می‌کنند، در معرض خطر بورسیت زانو هستند.

علائم بورسیت زانو معمولاً به‌تدریج ظاهر شده و به‌آرامی بدتر می‌شوند. علائم بورسیت زانو شامل موارد زیر هستند:

• تورم در جلوی کشکک
• درد و گرمی هنگام لمس
• قرمزی پوست جلوی زانو
• درد با فعالیت (معمولاً در شب دردی وجود ندارد)

پرهیز از زانو زدن، مصرف داروهای ضدالتهابی موضعی یا خوراکی و استفاده از کمپرس یخ باعث بهبود بورسیت می‌شوند. جراحی زانو برای بورسیت بسیار غیرمعمول است، اما پزشک ممکن است آن را درصورت شدید بودن بورسیت، عدم تسکین آن با درمان‌های کمتر تهاجمی یا عفونی شدن بورسا توصیه کند.

تاندونیت کشکک

تاندونیت کشکک، که به زانوی جهنده (jumper's knee) نیز معروف است، آسیبی تاندونی در بافتی است که کشکک و درشت‌نی را به هم متصل می‌کند و ناشی از استفاده بیش‌ازحد است.

این آسیب بیشتر در بین ورزشکارانی شایع است که ورزش‌هایشان شامل پرش‌های تکراری مانند بسکتبال یا والیبال است. اما حتی افرادی که در ورزش فعال نیستند نیز می‌توانند به‌دلیل خم کردن مکرر زانو دچار تاندونیت زانو شوند. تاندونیت کشکک در دوندگان نیز بسیار شایع است. داشتن عضلات ران سفت یا عدم تعادل در عضلات چهارسر ران (جلوی ران) و همسترینگ (پشت ران) می‌تواند خطر ابتلا به تاندونیت کشکک را افزایش دهد.

یکی از رایج‌ترین علائم تاندونیت کشکک، درد است. در ابتدا، درد زیر کشکک ممکن است فقط در طول فعالیت بدنی وجود داشته باشد. اما این درد می‌تواند درنهایت باعث اختلال در فعالیت‌های ورزشی شود و بر حرکات روزمره مانند بالا رفتن از پله‌ها تأثیر بگذارد.

درمان خانگی تاندونیت زانو معمولاً شامل پرهیز از پرش و دویدن، داروهای ضدالتهاب بدون نسخه و کشش عضلات چهارسر ران است. اگر درد با درمان خانگی بهبود نیابد، فیزیوتراپی به‌عنوان مهم‌ترین بخش درمان تاندونیت کشکک توصیه می‌شود.

فیزیوتراپ می‌تواند تمریناتی را پیشنهاد دهد که انجام آن‌ها درد یا ناراحتی خفیفی ایجاد می‌کند. درد بیش‌ازحد با تمرینات درمانی ممکن است مضر باشد، اما عدم انجام تمرینات نیز ممکن است از بهبود تاندونیت جلوگیری کند. گاهی‌اوقات استفاده از زانوبند نواری کشکک می‌تواند به ورزشکاران اجازه دهد قبل از تمرکز کامل بر بهبودی کامل تاندونیت کشکک، فصل ورزشی خود را به اتمام برسانند. تزریق کورتیکواستروئیدها به‌طور کلی برای تسکین درد تاندونیت کشکک استفاده نمی‌شوند. بااین‌حال، اگر وضعیت بیمار بهبود نیابد، پزشک طب ورزشی ممکن است درمان‌های تزریقی مانند پرولوتراپی (تزریق محرک‌های تولید فاکتور رشد سلول) یا پلاسمای غنی از پلاکت (PRP) را همراه با فیزیوتراپی مداوم برای بهبودی کامل پیشنهاد دهد.

سندرم درد پاتلوفمورال

سندرم درد پاتلوفمورال، که با نام درد قدامی زانو یا «زانوی دونده» نیز شناخته می‌شود، از شایع‌ترین آسیب‌های ورزشی است که به‌صورت درد مبهم در جلوی زانو ظاهر می‌شود. این عارضه اغلب در اثر استفاده بیش‌ازحد از زانو در طول ورزش‌های دویدن و پریدن، به‌ویژه در بین جوانان، ایجاد می‌شود و ورزشکاران زن را بیشتر در معرض آسیب قرار می‌دهد. عوامل مؤثر شامل استفاده بیش‌ازحد از زانو و مشکلات تراز مفصل هستند. علائم سندرم درد پاتلوفمورال شامل موارد زیر هستند:

• درد در پشت، زیر یا اطراف کشکک، یا کلاهک زانو
• سفتی یا درد
• ناهماهنگی کشکک
• درد ناشی از فعالیت‌هایی که به مفصل زانو فشار وارد می‌کنند

پزشک طب ورزشی اغلب قادر است سندرم درد پاتلوفمورال را ازطریق معاینه اولیه تشخیص دهد. او در طول تشخیص، قرارگیری و حرکت کشکک را همراه با دامنه حرکت در مفصل بررسی می‌کند.

گاهی‌اوقات پزشک از تصویربرداری‌هایی مانند اشعه ایکس یا ام‌آرآی استفاده می‌کند. در بیماران بالای 50 سال، تصویربرداری ممکن است برای تأیید یا رد آرتروز استفاده شود. در بیماران جوان‌تر، تصویربرداری ممکن است برای بررسی علائم استئوکندریت دیسکانس یا OCD، آسیب صفحه رشد یا تومورهای استخوانی درخواست شود.

درد قدامی زانو همچنین به کندرومالاسی کشکک (نرم شدن یا تجزیه غضروف زیر کشکک) مرتبط است. در آن ناحیه اعصابی وجود ندارد، بنابراین مستقیماً باعث درد مفصل نمی‌شود. اما این عارضه می‌تواند باعث التهاب سینوویوم (بافتی که مفاصل را می‌پوشاند) و درد مزمن شود.

پزشک طب ورزشی این بیماری را ازطریق روش‌های غیرتهاجمی مانند استراحت،‌ یخ‌درمانی و فیزیوتراپی درمان می‌کند. او همچنین ممکن است استفاده از بریس، زانوبند یا کفی کفش را برای کمک به تراز بهتر مفصل و پا در طول بهبودی توصیه کند. مشکلات اساسی را می‌توان با تعویض کفش‌های فرسوده حل کرد.

آرتروز دژنراتیو زانو

بسیاری از افراد با افزایش سن دچار آرتروز زانو یا آرتروز دژنراتیو زانو می‌شوند. ازآنجایی‌که آرتروز، اختلالی مرتبط با سن است، بیشتر افرادی که به آن مبتلا می‌شوند بالای 50 سال هستند. آرتروز می‌تواند در ورزشکاران جوان‌تر نیز که دچار آسیب جدی به زانو مانند پارگی ACL یا مینیسک شده‌اند، رخ دهد.

علائم آرتروز زانو معمولاً به‌آرامی توسعه می‌یابند و با گذشت زمان بدتر می‌شوند، اما گاهی‌اوقات درد زانو می‌تواند ناگهان ظاهر شود. علائم رایج عبارت‌اند از:

• درد و کوفتگی در زانوها
• درد پس از ایستادن یا راه رفتن طولانی‌مدت
• سفتی با دوره‌های طولانی نشستن
• تورم مفصل دردناک و گاهی‌اوقات بدون درد پس از فعالیت
• از دست دادن تدریجی دامنه حرکتی زانو

پزشک ممکن است برای تعیین اینکه آیا آرتروز زانو دارید یا خیر، عکس‌برداری با اشعه ایکس را تجویز کند؛ زیرا اشعه ایکس می‌تواند نشان دهد که آیا فضای بین استخوان‌ها باریک شده است یا خیر. سپس، پزشک ممکن است گزینه‌های درمانی غیرجراحی آرتروز زانو را قبل از در نظر گرفتن جراحی ارائه دهد. برخی از درمان‌های غیرجراحی که درد مفصل زانو را تسکین می‌دهند عبارت‌اند از:

• کاهش وزن (اگرچه برای اکثر بیماران دشوارترین کار است)
• فیزیوتراپی (که مؤثرترین درمان برای آرتروز زانو است)
• فعالیت‌های کم‌فشار مانند پیاده‌روی، شنا یا دوچرخه‌سواری
• داروهای ضدالتهاب تجویزی و بدون نسخه
• تزریق کورتیکواستروئید
• تزریق ویسکوساپلمنتاسیون (یا روان‌کننده)
• استفاده از بریس

درنهایت، این درمان‌ها ممکن است علائم درد آرتروز زانو را به‌اندازه کافی تسکین ندهند؛ زیرا آرتروز زانو پیشرفت می‌کند و با گذشت زمان بدتر می‌شود. پزشک ممکن است درمورد اینکه آیا جراحی تعویض مفصل زانو برای بیمار مناسب است یا خیر، با او صحبت کند.

آسیب‌های زانو چگونه درمان می‌شوند؟

بیشتر آسیب‌های زانو با کمی استراحت و مراقبت در خانه به‌صورت خود به خودی بهبود می‌یابند. اما اگر درد بیش از چند روز ادامه یافت و به نظر نمی‌رسید که بهبود یابد، برای ارزیابی اولیه با پزشک خود تماس بگیرید. ممکن است بسته به ارزیابی و تشخیص پزشک، نیاز به مراجعه به متخصص طب ورزشی یا ارتوپد داشته باشید. روش‌های درمانی توصیه‌شده شامل موارد زیر هستند:

• محافظت از زانو: بیمار باید از انجام تمرینات ورزشی بپرهیزد و درصورت لزوم از بریس یا عصا استفاده کند.
• استراحت: بیمار باید از انجام ورزش‌های پرفشار خودداری کند. در حین بهبودی آسیب، ورزشی مانند شنا یا دوچرخه‌سواری توصیه می‌شود.
• کمپرس یخ: استفاده از کمپرس یخ هر 2 تا 4 ساعت یک‌بار و به مدت 20 تا 30 دقیقه برای کمک به کاهش درد و تورم توصیه می‌شود.
• فشرده‌سازی: بیمار باید زانوی خود را با باند فشاری یا زانوبند ببندد تا به کاهش تورم کمک کند.
• بالا نگه داشتن پا: قرار دادن بالش زیر زانو به کاهش تورم کمک می‌کند.

اگر آسیب و درد بهبود نیابد، پزشک ارتوپد روش‌های درمانی زیر را توصیه می‌کند:

• فیزیوتراپی یا توانبخشی
• جراحی
• استفاده از بریس زانو
• تمرینات کششی

جمع‌بندی

آسیب‌های ورزشی زانو، با توجه به اهمیت مفصل زانو در حرکت و فعالیت‌های روزمره، نیازمند توجه و درمان به‌موقع هستند. تشخیص زودهنگام و مداخله درمانی مناسب برای این آسیب‌ها از اهمیت بالایی برخوردار است. در بسیاری از موارد، درمان‌های غیرتهاجمی و فیزیوتراپی می‌توانند به بهبودی کامل منجر شوند. بااین‌حال، درصورت لزوم و تشخیص پزشک، گزینه‌های جراحی نیز برای ترمیم آسیب‌های شدیدتر پیشنهاد می‌گردد. دکتر علیرضا جواهری یکی از متخصصان باتجربه درزمینه جراحی زانو و لگن است. بنابراین در صورتی که آسیب وارده بر زانوی شما شدید است و نیاز به جراحی دارد، برای دریافت نوبت با شماره‌های مطب تماس بگیرید و از خدمات درمانی ما بهره‌مند شوید.

منابع

saukprairiehealthcare.org

childrens.com