تاندونیت لگن، عارضهای التهابی است که تاندونهای اطراف مفصل لگن را درگیر میکند. تاندونها، بافتهایی هستند که عضلات را به استخوانها متصل میکنند و نقش مهمی در ثبات مفصل لگن و امکان حرکت آن دارند. هنگامی که این تاندونها تحریک یا ملتهب میشوند، میتوانند منجر به درد، تورم و محدودیت حرکت شوند. تاندونیت مفصل لگن و ران معمولاً در ورزشکاران و افرادی که حرکات تکراری ران انجام میدهند، مشاهده میشود. اما ممکن است هر فردی را که به مفصل ران خود فشار وارد میکند، درگیر کند. درک علل، علائم و گزینههای درمانی تاندونیت مفصل لگن میتواند به مدیریت و پیشگیری از مشکلات مزمن و تسریع بهبودی کمک کند.
تاندونیت مفصل لگن یا ران
تاندونیت مفصل لگن، التهاب یک یا چند تاندون در اطراف مفصل ران است که معمولاً ناشی از فشار مکرر یا استفاده بیشازحد است. تاندونهایی که بیشتر درگیر این عارضه میشوند، عبارتاند از:
- تاندون ایلیوپسوآس: این تاندون به عضله ایلیوپسوآس متصل میشود که مسئول خم شدن ران (بالا آوردن ران به سمت بدن) است. التهاب در این تاندون میتواند منجر به درد در جلوی ران یا ناحیه کشاله ران شود.
- تاندونهای گلوتئوس مدیوس و گلوتئوس مینیموس: این تاندونها در قسمت بیرونی ران قرار دارند و حرکت دور کردن پا از بدن را کنترل میکنند. التهاب در این ناحیه اغلب منجر به درد در قسمت بیرونی ران میشود.
- تاندونهای همسترینگ: این تاندونها در پشت ران قرار دارند و امکان باز کردن مفصل ران را فراهم میکنند. اگرچه تاندونیت همسترینگ عمدتاً با ران مرتبط است، میتواند به درد لگن بهویژه در حرکاتی مانند دویدن یا پریدن منجر شود.
تاندونیت معمولاً زمانی رخ میدهد که این تاندونها بیشازحد استفاده شوند یا تحت فشار مکرر قرار گیرند، که منجر به پارگیهای میکروسکوپی و التهاب، درد و کاهش تحرک میشود. عدم درمان تاندونیت لگن منجر به مزمن شدن آن و حتی تبدیل آن به تاندونوز، عارضه فرسایشی تاندونها، میشود.
علت تاندونیت لگن
تاندونیت مفصل لگن میتواند از علل مختلفی ایجاد شود، که اغلب به فعالیت بدنی، وضعیت بدنی یا سبک زندگی مربوط هستند. برخی از علل اصلی عبارتاند از:
- حرکت تکراری و استفاده بیشازحد: استفاده مکرر از تاندونهای لگن، بهویژه در فعالیتهایی مانند دویدن، دوچرخهسواری یا شنا، یکی از شایعترین علل تاندونیت لگن است. ورزشکاران، بهویژه در ورزشهایی که نیاز به خم و باز کردن مکرر ران دارند، در معرض خطر بیشتری قرار دارند. حرکات تکراری بر تاندونها فشار وارد میکنند که بهمرور زمان میتوانند به پارگیهای میکروسکوپی و التهاب منجر شوند.
- افزایش ناگهانی فعالیت بدنی: شروع برنامه ورزشی جدید یا افزایش شدت یا مدت برنامه موجود بدون پیشرفت مناسب، میتواند به تاندونها فشار وارد کند. فعالیتهایی مانند افزایش سریع مسافت دویدن یا افزودن تمرینات شدید بدون آمادگی، میتواند باعث تاندونیت لگن شود؛ زیرا تاندونها برای سازگاری با شرایط جدید دچار مشکل میشوند.
- بیومکانیک نامناسب و عدم تعادل عضلانی: مکانیک نامناسب بدن، مانند فرم نادرست دویدن یا راه رفتن نامتوازن، میتواند منجر به افزایش فشار بر تاندونهای لگن شود. ضعف در عضلات پشتیبان، مانند عضلات سرینی، مرکزی یا تثبیتکنندههای لگن، میتواند باعث عدم تعادل عضلانی شود که برخی از تاندونها را مجبور به جبران بیشازحد میکند. بهعنوان مثال، عضلات سرینی ضعیف میتوانند فشار بر خمکنندههای ران را افزایش دهند و بهمرور زمان منجر به التهاب شوند.
- آسیب یا ضربه قبلی: آسیبهای قبلی به ران، مانند کشیدگیها، شکستگیها یا پیچ خوردگیها، میتوانند تاندونها را نسبت به التهاب آسیبپذیرتر کنند. بافت اسکار ناشی از آسیبهای گذشته نیز میتواند بر نحوه حرکت تاندونها روی استخوانهای لگن تأثیر بگذارد و منجر به اصطکاک و درنهایت تاندونیت شود.
- افزایش سن و فرسایش تاندون: با افزایش سن، تاندونها خاصیت ارتجاعی خود را از دست میدهند و بیشتر مستعد آسیب و التهاب میشوند. فرسایش مرتبط با سن باعث ضعیف و سفت شدن تاندونها میشود و خطر ابتلا به تاندونیت را بهویژه در افرادی که در سنین بالاتر همچنان فعال هستند، افزایش میدهد.
- کفش نامناسب و سطوح دویدن: کفشهای فرسوده یا بدون پشتیبانی مناسب میتوانند نحوه توزیع نیرو در مفاصل لگن را تغییر دهند و فشار اضافی بر تاندونها وارد کنند. دویدن روی سطوح سخت مانند بتن، یا سطوح ناهموار با شیب، نیز میتواند ضربه بر ران را افزایش دهد و بهمرور زمان به تاندونیت منجر شود. پوشیدن کفشهایی با بالشتک و پشتیبانی کافی برای به حداقل رساندن فشار بر تاندونها ضروری است.
علائم
تاندونیت مفصل لگن معمولاً بهتدریج ایجاد میشود و درصورت عدم درمان، علائم آن بهمرور زمان بدتر میشوند. علائم شایع عبارتاند از:
- درد در ران یا ناحیه کشاله ران: بارزترین علامت تاندونیت ران، دردی مبهم در ران یا کشاله ران است که با فعالیت شدیدتر میشود. محل درد به تاندون آسیبدیده بستگی دارد؛ بهعنوان مثال، التهاب در تاندون ایلیوپسوآس اغلب باعث ناراحتی در جلوی ران میشود. در حالی که درد در تاندون گلوتئوس مدیوس منجر به حساسیت در قسمت بیرونی ران میشود.
- دردی که با فعالیت افزایش مییابد: فعالیتهایی مانند دویدن، بالا رفتن از پلهها یا پیادهروی طولانی میتوانند درد را در افراد مبتلا به تاندونیت ران تشدید کنند. بهویژه ورزشهای با ضربه بالا، علائم را بدتر میکنند. درد اغلب با ادامه حرکت بدتر شده و درصورت عدم درمان تاندونیت، میتواند شدیدتر شود.
- سفتی و کاهش دامنه حرکت: التهاب میتواند باعث سفتی در مفصل لگن شود، که حرکت آزادانه را دشوار میکند. این سفتی بیشتر پس از دورههای بیتحرکی، مانند بعد از بیدار شدن از خواب یا نشستن طولانیمدت، قابل توجه است. با پیشرفت بیماری، دامنه حرکت ممکن است محدود شود و فعالیتهای روزمره را ناراحتکننده کند.
- تورم و حساسیت در لگن: التهاب تاندون میتواند منجر به تورم و حساسیت موضعی در اطراف لگن شود. ناحیه آسیبدیده ممکن است در لمس گرم باشد و فشار دادن روی تاندون میتواند ناراحتی را افزایش دهد. تورم نشانه واضحی از التهاب است و نباید نادیده گرفته شود.
- ضعف در عضلات ران و پا: بهمرور زمان، تاندونیت میتواند باعث ضعف عضلات اطراف شود؛ زیرا بدن برای جبران درد و حرکت محدود تلاش میکند. این ضعف میتواند فعالیتهای تحمل وزن، مانند بالا رفتن از پلهها یا تعادل روی یک پا، را چالشبرانگیزتر کند و بر عملکرد ورزشی تأثیر بگذارد.
- درد مداوم در زمان استراحت یا شب: در موارد پیشرفته بهویژه در هنگام التهاب شدید، درد ممکن است حتی در زمان استراحت یا هنگام خواب نیز وجود داشته باشد. این نوع درد مداوم نشاندهنده فرم مزمن یا شدید تاندونیت است که نیاز به درمان فشردهتری دارد.
عوامل خطر
عوامل خطر برای تاندونیت مفصل لگن عبارتاند از:
- ورزشهای خاص: افرادی که ورزشهایی مانند دویدن، دوچرخهسواری یا لگد پای بلند انجام میدهند، در معرض خطر بالاتری برای ابتلا به تاندونیت لگن قرار دارند. همچنین ورزشهایی که نیاز به اسکات یا بلند کردن وزنه دارند، شما را در معرض خطر بالاتری قرار میدهند.
- افزایش سریع شدت تمرین: افرادی که به سرعت شدت و مدت تمرین خود را افزایش میدهند، در معرض خطر بالاتری برای ابتلا به تاندونیت لگن قرار دارند.
تشخیص تاندونیت مفصل لگن
تشخیص کامل برای تعیین شدت تاندونیت لگن و برنامهریزی درمانی مؤثر ضروری است. تشخیص معمولاً شامل ترکیبی از معاینه فیزیکی، سابقه پزشکی و آزمایشهای تصویربرداری است.
معاینه فیزیکی
پزشک دامنه حرکت، انعطافپذیری و نقاط دردناک لگن را ارزیابی میکند. حرکات خاصی که باعث درد میشوند، مانند خم شدن، باز کردن یا چرخش ران، میتوانند به پزشک در شناسایی تاندون آسیبدیده کمک کنند. لمس ناحیه لگن ممکن است حساسیت یا تورم را نشان دهد، که وجود التهاب را تأیید میکند.
سابقه بیمار و بررسی علائم
بررسی سابقه دقیق فعالیت بدنی بیمار، تغییرات اخیر در روال زندگی و آسیبهای قبلی ران، بینشی درمورد علل احتمالی تاندونیت فراهم میکنند. درک اینکه درد چه زمانی رخ میدهد، شدت آن و مدتزمان وجود علائم به پزشک کمک میکنند تا مرحله و شدت بیماری را تعیین کند.
تست های تصویربرداری
- اشعه ایکس: اگرچه اشعه ایکس نمیتواند تاندونیت را تشخیص دهد، به رد سایر علل احتمالی درد لگن، مانند آرتریت یا شکستگیها لگن، که میتوانند علائم مشابهی ایجاد کنند، کمک میکند.
- سونوگرافی: تصویربرداری سونوگرافی تصاویری از تاندونها فراهم میکند که برای تشخیص التهاب و هرگونه علائم ضخیم شدن تاندون یا پارگی جزئی مفید هستند. سونوگرافی بهویژه برای ارزیابی شدت تاندونیت کمککننده است.
- اسکن MRI: در صورتی که علائم با درمان اولیه ادامه یابند، اغلب از MRI استفاده میشود. MRI تصاویر دقیقی از بافتهای نرم، ازجمله تاندونها و ساختارهای اطراف، ارائه میدهد و به تشخیص هرگونه مشکلات مرتبط مانند پارگی یا فرسایش در موارد مزمن کمک میکند.
گزینههای درمانی
اهداف اصلی درمان تاندونیت لگن شامل کاهش التهاب، تسکین درد و بازگرداندن عملکرد لگن هستند. گزینههای درمانی از درمانهای محافظهکارانه تا مداخلات پیشرفته، بسته به شدت عارضه، متغیر هستند.
- استراحت و اصلاح فعالیت: کاهش فعالیتهایی که تاندونیت لگن را تشدید میکنند، مانند دویدن، پریدن یا ورزشهای با ضربه بالا، برای بهبود تاندونها ضروری است. جایگزین کردن ورزشهای کم فشار، مانند شنا یا دوچرخهسواری، میتواند به حفظ آمادگی بدنی بدون وارد کردن فشار بیشازحد به تاندونها کمک کند.
- سرما و گرما درمانی: استفاده از یخ بر روی ناحیه آسیبدیده بهمدت 15-20 دقیقه و چندین بار در روز میتواند به کاهش التهاب و بیحس کردن درد، بهویژه پس از فعالیت بدنی، کمک کند. پس از فروکش کردن التهاب اولیه، استفاده از گرما میتواند جریان خون را در ناحیه افزایش دهد و به شل شدن عضلات سفت و تسریع بهبودی کمک کند.
- داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی NSAIDs: داروهای NSAID، مانند ایبوپروفن یا ناپروکسن، معمولاً برای تسکین درد و کاهش التهاب استفاده میشوند. این داروها میتوانند برای تسکین کوتاهمدت مصرف شوند، اگرچه نباید بهدلیل عوارض جانبی احتمالی، ازجمله تحریک معده، بهصورت طولانیمدت استفاده شوند.
- کفشهای طبی: استفاده از کفشهای طبی میتواند به بهبود همراستایی زانو و عملکرد کشکک زانو کمک کند. درنتیجه باعث بهبود علائم تاندونیت لگن میشود.
- فیزیوتراپی و تمرینات کششی: فیزیوتراپی برای مدیریت تاندونیت لگن ضروری است. فیزیوتراپ برنامهای از تمرینات را برای تقویت عضلات لگن، مرکزی و سرینی برای بهبود ثبات و کاهش فشار بر تاندونها طراحی خواهد کرد. تمرینات کششی عضلات سفت، مانند خمکنندههای ران، سرینی و همسترینگ را هدف قرار میدهند تا انعطافپذیری را افزایش داده و فشار را کاهش دهند. علاوهبراین، فیزیوتراپی به اصلاح بیومکانیک کمک میکند که برای جلوگیری از عود بیماری حیاتی است.
- تزریق کورتیکواستروئید: در مواردی که درد علیرغم درمان محافظهکارانه ادامه دارد، ممکن است تزریق کورتیکواستروئید برای کاهش التهاب در تاندون آسیبدیده تجویز شود. این تزریقها تسکین موقتی ایجاد میکنند و به بیماران اجازه میدهند تا با ناراحتی کمتری در فیزیوتراپی و سایر فعالیتهای توانبخشی شرکت کنند. بااینحال، تزریقهای مکرر کورتیکواستروئید بهدلیل عوارض جانبی احتمالی، مانند ضعیف شدن تاندون، بهطور کلی توصیه نمیشوند.
- تزریق پلاسمای غنی از پلاکت PRP: درمان PRP لگن شامل تزریق غلظتی از پلاکتهای خود بیمار به تاندون آسیبدیده است. اعتقاد بر این است که تزریقهای PRP با رساندن فاکتورهای رشد که ترمیم بافت را تحریک میکنند، منجر به بهبودی میشوند. اگرچه تحقیقات بر روی درمان PRP هنوز در حال انجام هستند، اما نتایج امیدوارکنندهای را برای برخی از موارد تاندونیت (بهویژه در موارد مزمن که درمانهای استاندارد مؤثر نبودهاند) نشان دادهاند.
- شاکویو تراپی ESWT: این روش درمانی، غیرتهاجمی است و از امواج شوک پرانرژی برای تحریک جریان خون و تسریع بهبودی در تاندونهای آسیبدیده استفاده میکند. این درمان بهویژه برای تاندونیت مزمن که به سایر درمانها پاسخ نداده است، مفید میباشد. ESWT میتواند به کاهش درد و بهبود انعطافپذیری تاندون و فرایند بهبودی سریعتر کمک کند.
- جراحی: جراحی بهعنوان آخرین راهحل در نظر گرفته میشود و بهندرت برای تاندونیت لگن ضروری است. بااینحال، در موارد شدید که فرسایش قابل توجهی در تاندون اتفاق میفتد و درد مزمن به درمانهای محافظهکارانه واکنش نشان نمیدهد، جراحی توصیه میشود. گزینههای جراحی شامل دبریدمان (برداشتن بافت آسیبدیده) یا ترمیم تاندون هستند. بیمار در طول بهبودی پس از عمل به فیزیوتراپی نیاز دارد تا عملکرد و قدرت عضلات او بازگردانده شوند.
بهبودی و چشمانداز بلندمدت
بهطور کلی چشمانداز تاندونیت لگن با درمان مناسب مثبت است. زمان بهبودی میتواند بسته به شدت عارضه، رویکرد درمانی و پایبندی فرد به پروتکلهای توانبخشی متفاوت باشد.
- جدول زمانی بهبودی: موارد خفیف تاندونیت لگن ممکن است ظرف چند هفته با استراحت و فیزیوتراپی بهبود یابند. موارد متوسط تا شدید ممکن است چندین ماه طول بکشند تا بهطور کامل بهبود یابند؛ بهویژه اگر درمانهای فشردهتری لازم باشند. بازگشت تدریجی به فعالیتها، بهویژه آنهایی که قبلاً باعث درد میشدند، برای جلوگیری از آسیب مجدد ضروری است.
- پیشگیری از عود: برای جلوگیری از عود تاندونیت لگن در آینده، افراد باید قدرت و انعطافپذیری را در ران، عضلات مرکزی و گروههای عضلانی اطراف حفظ کنند. تمرینات کششی و تقویتی منظم، همراه با رعایت بیومکانیک مناسب، برای کاهش فشار بر تاندونهای لگن کلیدی هستند. اجتناب از افزایش سریع شدت فعالیت، پوشیدن کفشهای حمایتی و گرم کردن کافی قبل از ورزش نیز میتوانند به پیشگیری از عود کمک کنند.
- مدیریت بلندمدت: افرادی که سابقه تاندونیت لگن دارند، باید از علائم اولیه التهاب یا درد آگاه باشند و فعالیتهای خود را بر اساس آن تنظیم کنند. جلسات دورهای با فیزیوتراپ میتوانند برای نظارت بر سلامت لگن، رفع هرگونه عدم تعادل عضلانی و مدیریت پیشگیرانه ثبات، انعطافپذیری و عملکرد کلی لگن مفید باشند.
چگونه از تاندونیت مفصل لگن پیشگیری کنم؟
پیشگیری از تاندونیت لگن میتواند ازطریق کشش مناسب قبل و بعد از تمرین انجام شود. کشش باعث افزایش جریان خون به عضلات میشود و احتمال کشیدگی عضله را کاهش میدهد.
اگر درمورد تجهیزات ورزشی سؤال دارید، از پزشک یا فیزیوتراپ خود بپرسید. استفاده نادرست از تجهیزات سنگین میتواند منجر به کشیدگی عضلات و تاندونهای شما و حتی پارگی شود.
هنگام تمرین برای انجام ورزشی جدید، مهارتهای خود را بهتدریج توسعه دهید تا عضلات شما زمان کافی داشته باشند و در این فرایند دچار کشیدگی نشوند.
جمعبندی
تاندونیت لگن، عارضهای شایع است که بهدلیل استفاده بیشازحد یا فشار بر تاندونهای اطراف مفصل لگن، باعث درد، التهاب و محدودیت حرکت میشود. تشخیص علائم و بررسی گزینههای درمانی موجود، گامهای ضروری برای مدیریت مؤثر این عارضه هستند. افراد مبتلا به تاندونیت لگن میتوانند با ترکیب درمانهای محافظهکارانه و گزینههای پیشرفته تسکین یابند و سرعت بهبودیشان افزایش پیدا کند. با اتخاذ اقدامات پیشگیرانه و پایبندی به برنامه توانبخشی ساختاریافته، اکثر افراد مبتلا به تاندونیت لگن میتوانند به فعالیتهای عادی خود بازگردند، سلامت ران را حفظ کرده و از عوارض بعدی جلوگیری کنند.
منابع