تزریق پلاسمای غنی از پلاکت (PRP) درمانی جدید برای مدیریت درد مربوط به آرتروز زانو است. درواقع در صورتی که روش‌های درمانی دیگر ازجمله فیزیوتراپی باعث کاهش درد زانو نشوند، پی آر پی توصیه میشود. این روش درمانی با کاهش درد و بهبود شرایط بیمار نیاز به انجام عمل جراحی را به تعویق می‌اندازد.
پلاسما و پلاکت چیست؟
پلاسما قسمت مایع خون بوده که عمدتاً از آب و پروتئین تشکیل شده است و محیطی را برای گلبولهای قرمز، گلبولهای سفید و پلاکت‌ها برای گردش در بدن فراهم میکند. پلاکت‌ها که ترومبوسیت نیز نامیده میشوند، سلول‌هایی خونی هستند که باعث لخته شدن خون و همچنین سایر عملکردهای لازم رشد و بهبودی میشوند.
تزریق پی آر پی چیست؟
پلاسمای غنی از پلاکت (PRP) از خون خود فرد تولید میشود. این ماده نوعی سلول خونی (پلاکت‌ها) است که برای لخته شدن خون حیاتی است و به قسمت آسیب‌دیده یا بیمار بدن فرد تزریق میشود تا بهبودی تاندون‌ها، رباط‌ها، ماهیچه‌ها، استخوان‌ها و مفاصل آسیب‌دیده را تسریع بخشد. یک مزیت کلیدی تزریق پی آر پی این است که می‌تواند نیاز به مواد افیونی یا حتی داروهای ضدالتهابی بدون نسخه را کاهش دهد. درواقع، استفاده از داروهای ضدالتهاب معمولاً باید در زمان درمان با استفاده از PRP متوقف شود؛ زیرا پلاسمای غنی از پلاکت باعث بهینه شدن پاسخ التهابی اولیه مرتبط با بهبودی بیمار میشود.
تزریق پی آر پی چگونه انجام میشود؟
فرایند تزریق پی آر پی با دریافت مقداری خون از بیمار آغاز میشود. خون دریافت‌شده در دستگاه سانتریفیوژ قرار داده میشود تا به اجزای مختلف خود ازجمله گلبولهای قرمز و سفید، پلاسما، پلاکت‌ها و غیره تبدیل شود. سپس پلاکت‌ها جمع‌آوری میشوند و غلظت آن‌ها 2 تا 8 برابر تعداد طبیعی خود افزایش می‌یابند. در مرحله بعدی پلاک‌ها در پلاسمای خون مایع مخلوط شده و مستقیماً به ناحیه آسیب‌دیده تزریق میشوند. گاهی‌اوقات از تصویربرداری اولتراسوند برای هدایت تزریق استفاده میشود.
مکانیسم عمل PRP
فعال شدن پلاکت‌های غلیظ در پلاسمای غنی از پلاکت، فاکتورهای رشدی را آزاد میکند که باعث تحریک و افزایش تعداد سلولهای ترمیمی تولیدشده در بدن میشود. این مسئله بهطور قابل‌توجهی روند بهبود طبیعی بدن را افزایش میدهد. به این ترتیب، پی آر پی می‌تواند به معکوس کردن آسیب بافتی موجود کمک کند.
تحقیقات نشان میدهند تزریق پی آر پی درجه درد را بهطور قابل‌توجهی کاهش میدهد، عملکرد فیزیکی را بهبود می‌بخشد و عوارض جانبی آن در مقایسه با سایر انواع تزریق‌ها بیشتر نمی‌باشد.
چه آسیب‌هایی را می‌تواند درمان کند؟
تزریق پی آر پی در درجه اول برای آسیب‌های بافت نرم، مانند پارگی روتاتور کاف جزئی و تاندون آشیل استفاده میشود. استفاده از آن در سایر آسیب‌های بافت نرم رایج‌تر میشود. نشان داده شده است که این دارو عملکرد را بهبود می‌بخشد و درد را در افرادی که تاندونیت یا بیماری‌های تندینوزیس مزمن مانند آرنج تنیس‌باز یا آرنج گلف‌باز دارند، کاهش میدهد.
همچنین می توان از آن برای درمان آسیب‌های رباط‌ها و عضلات استفاده کرد. بهعنوان مثال، بهبود بازسازی عضلانی در آسیب‌های عضلانی گاستروکنمیوس (کاف) نشان داده شده است.
به‌علاوه این درمان برای پارگی منیسک، آرتریت لگن، آسیب‌های مفصلی، آسیب‌های مزمن تاندون، آسیب‌های عضلانی و آرتروز شانه نیز مفید واقع میشود.
داده‌های اخیر نشان میدهند که درمان پی آر پی نسبت به تزریق اسید هیالورونیک (همچنین بهعنوان مکمل ویسکوپلنت یا شات ژل شناخته میشود) برای استئوآرتریت زانو، به‌ویژه از نظر مدت زمان اثر مثبت آن، برتری دارد. بااینحال، داده‌های در حال ظهور نشان میدهند که پی آر پی همراه با اسید هیالورونیک مؤثرتر از هر دو درمان به تنهایی است.
مزایای تزریق پی آر پی چیست؟
تزریق پی آر پی به زانو فواید زیادی دارد که در ادامه به برخی از آن‌ها اشاره میکنیم:
- کاهش التهاب
- روند بهبودی سریع‌تر
- تسکین قابل توجه علائم درد مزمن
- درمان آرتروز زانو
- کاهش درد و تورم
- بهبود تحرک
- بهبود عملکرد مفاصل
- سطح قند خون را مانند تزریق استروئید افزایش نمیدهد
- تسکین علائم ممکن است شش ماه تا یک سال پس از تزریق ادامه داشته باشد
اگر قصد تزریق پی آر پی دارید، حتماً با پزشک خود درمورد اینکه آیا این تزریق برای شما مناسب است یا خیر صحبت کنید.
خطرات یا عوارض جانبی
عوارض جانبی تزریق پی آر پی بسیار محدود هستند؛ زیرا تزریق‌ها از خون خود شما ایجاد میشوند و بدن آن‌ها را پس نمی‌زند یا واکنش منفی نسبت به آن نشان نمیدهد.
بااینحال، تزریق به مفصل زانو می‌تواند خطراتی را به همراه داشته باشد که شامل موارد زیر هستند:
- عفونت موضعی
- درد در محل تزریق
- آسیب عصبی، به احتمال زیاد در محل تزریق
به‌علاوه بررسی‌ها نشان میدهند که برخی افراد عوارض زیر را پس از تزریق پی آر پی تجربه کرده‌اند:
- درد و سفتی
- ضربان قلب سریع
- غش و سرگیجه
- حالت تهوع و ناراحتی معده
- تعریق
- سردرد
آمادگی قبل از تزریق
پزشک پیش از انجام تزریق توصیه‌هایی ارائه میکند که به تزریق بهتر کمک می‌کنند:
- در روز تزریق پی آر پی 1 تا 1.5 لیتر آب بنوشید و هیدراته بمانید.
- حداقل ده روز قبل از تزریق، باید از مصرف داروهایی که بر پلاکت‌ها تأثیر می‌گذارند، مانند آسپرین یا ایبوپروفن خودداری کنید. علاوه بر این، باید تا چند هفته پس از آخرین تزریق نیز از مصرف این داروها خودداری کنید.
- یک تا دو هفته قبل از تزریق، مصرف گیاهان رقیق‌کننده خون، مکمل‌ها و ویتامین‌ها را متوقف کنید.
- در روز تزریق غذایی سالم و کامل مصرف کنید.
بعد از تزریق چه چیزی در انتظار شما است؟
پس از درمان با تزریق پلاسمای غنی از پلاکت، ممکن است برخی عوارض جانبی جزئی را در طول فرایند بهبودی تجربه کنید. برخی از شایع‌ترین عوارض جانبی عبارت‌اند از:
- تورم
- کبودی
- قرمزی
- درد
این عوارض معمولاً خفیف و موقتی هستند و چند روز پس از تزریق، احساس بهتری خواهید داشت. اگر چند هفته بعد از تزریق درد ادامه داشت، حتماً به پزشک مراجعه کنید.
ملاحظات در دوران نقاهت پس از تزریق
پس از عمل، پزشک توصیه‌های لازم را ارائه میکند که شامل موارد زیر هستند:
- در سه روز اول هر دو تا سه ساعت به مدت 20 دقیقه روی زانوی خود یخ بگذارید.
- برای کمک به مدیریت ناراحتی، تیلنول مصرف کنید.
- از NSAID ها مانند ایبوپروفن اجتناب کنید؛ زیرا ممکن است اثر پی آر پی را از بین ببرند.
- استراحت کافی داشته باشید و از فعالیت‌هایی که بر زانوی شما فشار اعمال می‌کنند، اجتناب کنید.
- ممکن است لازم باشد برای چند روز از عصا استفاده کنید تا وزن اعمالی بر روی زانوی خود را کاهش دهید.
- به توصیه‌های پزشک درمورد قرار ملاقات‌های بعدی توجه کنید.
روش‌های درمانی جایگزین پی آر پی چیست؟
اگر تزریق پی آر پی برای شما مناسب نیست، گزینه‌های درمانی دیگری نیز وجود دارند که شامل موارد زیر هستند:
- داروهای ضدالتهاب
- تزریق کورتیکواستروئید
- فیزیوتراپی
- تزریق ژل
- عمل جراحی
حتما بخوانید: عمل جراحی تعوض مفصل زانو
جمع‌بندی
تزریق پی آر پی از خون برای تحریک رشد در بافت‌های آسیب‌دیده استفاده میکند. این روش درمانی، روشی مناسب برای به تعویق انداختن عمل جراحی است. پزشک پس از معاینه بیمار و بررسی شرایط او استفاده از این روش درمانی را توصیه میکند. بنابراین اگر زانودرد طولانی مدت دارید و تمایلی به انجام عمل جراحی ندارید، می‌توانید از تزریق پی آر پی بهره‌مند شوید.
منابع
سوالات متداول
زانودرد پس از تزریق پی آر پی امری شایع است. بهطور کلی، درد از چند روز تا چند هفته طول میکشد. بااینحال، میدانیم که پی آر پی با غلظت بالای گلبولهای سفید، احتمال التهاب را افزایش میدهد.
مطالب مشابه
درمانی خانگی مینیسک زانو به کاهش درد ناشی از پارگی مینیسک زانو کمک می‌کنند. اما برای درمان قطعی به مراجعه به پزشک و استفاده از روش‌های درمانی اصولی‌تر ازجمله دارودرمانی و گاهاً عمل جراحی نیاز است.
کندروپلاستی یا دبریدمان توسط آرتروسکوپی عمل جراحی‌ای است که برای صاف کردن غضروف آسیب‌دیده در زانو استفاده میشود. این روش کم تهاجمی از دوربین کوچکی به نام آرتروسکوپ برای بررسی داخل و از ابزارهای کوچک برای ترمیم زانو استفاده میکند.
سندرم باند ایلیوتیبیال (ITBS) یک آسیب شایع جانبی زانو است. استفاده بیش‌ازحد و خمیدگی و کشیدگی مکرر زانو معمولاً باعث این نوع آسیب میشود. زمانی این آسیب رخ میدهد که باند IT سفت، تحریک یا ملتهب شود.
آسیب‌های ورزشی معمولاً باعث پارگی رباط صلیبی قدامی میشوند و احتمالاً برای ترمیم آن به جراحی نیاز خواهید داشت. اکثر افراد بهبودی کامل پیدا می‌کنند و ورزش را بدون عواقب طولانی‌مدت از سر می‌گیرند.
کیست منیسک مجموعه‌ای از مایع مفصلی (مایع سینوویال) است که هنگام پارگی غضروف مینیسک، معمولاً به‌دلیل آسیب زانو تشکیل میشود.
منیسک داخلی تقریباً شکلی نیم‌دایره‌ای را تشکیل میدهد و مانند یک فنجان مکنده عمل میکند و استخوان درشت‌نی و ران را در کنار هم در مفصل نگه می دارد.
کلاب فوت (پاچنبری) اختلالی مادرزادی است که در آن پای کودک پیچ خورده است و با خم شدن انگشتان پا در زاویه‌ای خاص به طرفین خم میشود.
آنته ورژن فمورال پیچ‌خوردگی استخوان ران به سمت داخل است که به نام چرخش ران به داخل نیز شناخته میشود. آنته ورژن فمورال باعث میشود که زانوها و پاهای کودک به سمت داخل بچرخند یا ظاهری به نام «پنجه کبوتری» ایجاد شود.
چرخش ران به خارج (فمورال رترو ورژن) یک تغییر شکل چرخشی یا پیچشی است که در آن استخوان ران نسبت به زانو به سمت خارج می‌پیچد. معمولاً خودبخود خوب می شود. در موارد شدید، ممکن است نیاز به جراحی باشد.
درد لگن بعد از عمل دیسک کمر عارضه‌ای رایج است که برخی از بیماران تجربه می‌کنند. در طول عمل دیسک (دیسککتومی) کمر، جراح قسمت فتق دیسک را برمی‌دارد و فشار روی اعصاب مجاور را کاهش میدهد.