آرتریت، اختلالی است که سالانه میلیون‌ها نفر را در بریتانیا تحت تأثیر قرار می‌دهد و مفاصل را درگیر می‌کند. آرتریت زانو به التهاب و تخریب غضروف مفصل زانو اشاره دارد؛ غضروفی که وظیفه دارد به‌عنوان ضربه‌گیر استخوان‌ها عمل کند و خم و راست شدن نرم و روان زانو را امکان‌پذیر سازد.
این غضروف، انتهای استخوان ران (فِمور)، بالای استخوان ساق (تیبیا) و پشت کشکک زانو (پاتلا) را می‌پوشاند. غضروف سالم صاف است، اما غضروف فرسوده باعث باریک شدن فضای بین این استخوان‌ها شده و درنهایت منجر به سایش آنها به یکدیگر و تشکیل توده‌های استخوانی به نام خار استخوانی می‌شود.
این عارضه در افراد مسن شایع‌تر است. با پیشرفت آرتریت در طول زمان، سطح درد و ناراحتی معمولاً افزایش می‌یابد. این وضعیت باعث از دست دادن تدریجی تحرک می‌شود که می‌تواند تأثیر منفی بر سلامت جسمی و روانی شما بگذارد.
انواع مختلف آرتریت زانو
انواع مختلفی از آرتریت وجود دارند که می‌توانند مفصل زانو را تحت تأثیر قرار دهند. شایع‌ترین انواع آرتریت شامل موارد زیر هستند:
آرتروز زانو
آرتروز زانو اختلالی دژنراتیو (تخریب‌کننده) است که به‌دلیل فرسایش غضروف در مفصل زانو در طول زمان ایجاد شده و درنهایت منجر به سایش استخوان‌ها به یکدیگر می‌شود. این بیماری با افزایش سن بیشتر اتفاق میفتد.
آرتریت روماتوئید زانو
نوع دیگر آرتریت، آرتریت روماتوئید (RA) زانو است. این بیماری، اختلالی خودایمنی و التهابی است که می‌تواند افراد در هر سنی را تحت تأثیر قرار دهد. اگرچه آرتریت روماتوئید می‌تواند در مفاصل زانو وجود داشته باشد، معمولاً سایر نواحی بدن ازجمله دست‌ها، مچ‌ها و پاها را نیز درگیر می‌کند.
برخلاف آرتروز که نتیجه فرسودگی در طول زمان است، آرتریت روماتوئید باعث التهاب پوشش مفصل می‌شود و بافت سالم را تخریب می‌کند. همین آسیب بافتی است که باعث درد و تورم می‌شود. تشخیص دقیق نوع آرتریتی که باعث درد زانوی شما شده است، در تعیین مؤثرترین روش درمان بسیار حیاتی است.
آرتریت زانو پس از سانحه
آرتریت پس از سانحه، نوعی از آرتروز است که پس از ضربه‌ای ناگهانی به زانو رخ می‌دهد و به‌دلیل توسعه تدریجی ایجاد نمی‌شود. دلایل شایع این تروما شامل ورزش‌های برخوردی و تصادفات جاده‌ای هستند که منجر به درد، خشکی و محدودیت حرکت می‌شوند. بااین‌حال، ازآنجایی‌که غضروف شما در طول زمان به فرسایش خود ادامه می‌دهد، ممکن است این علائم تا سال‌ها پس از وقوع ضربه به‌طور مداوم ظاهر نشوند.
علائم آرتریت زانو چیست؟
علائم مختلف آرتریت زانو شامل موارد زیر هستند:
درد و خشکی زانو
در مراحل اولیه آرتریت، دو علامت شایع، درد و خشکی در زانو هستند. با پیشرفت بیماری، این علائم به‌تدریج بدتر می‌شوند و فعالیت‌های روزمره و ورزش را تحت تأثیر قرار می‌دهند. درد مفصل معمولاً در کل زانو احساس می‌شود تا اینکه محدود به ناحیه‌ای خاص باشد.
با پیشرفت آرتریت، غضروف مفصلی بیشتری تخریب می‌شود. درنهایت، این امر باعث می‌شود استخوان‌ها به هم سایش پیدا کنند. در این مرحله، درد در زانو بسیار شدید خواهد شد. ممکن است درد در مواقعی به‌حدی شدید باشد که شما را از خواب شبانه باز دارد.
درنهایت، با پیشرفت بیماری، ممکن است استخوان‌های زانو از موقعیت طبیعی خود خارج شوند. این مسئله می‌تواند منجر به تغییر شکل زانو شود. بااین‌حال، این تغییرات بسیار آهسته اتفاق میفتند. بنابراین ممکن است تا مراحل پیشرفته متوجه تغییر در زانو نشوید.
سایر علائم آرتریت زانو عبارت‌اند از:
- کاهش حرکت: با پیشرفت بیماری، ممکن است متوجه شوید که برخی حرکات، مانند ایستادن یا نشستن، بدون کمک دشوارتر می‌شوند.
- ضعف در زانو: ممکن است متوجه شوید که پای شما ضعیف‌تر شده یا عضلات آن مقداری از قدرت و حجم خود را از دست داده‌اند. در برخی موارد، ممکن است زانو بدون هشدار خالی کند.
- تورم: با گذشت زمان، مفصل ممکن است متورم شود. التهاب مفصل می‌تواند ناشی از آرتریت روماتوئید یا پسوریاتیک در زانو باشد.
- صدای زانو: ممکن است هنگام خم کردن یا صاف کردن زانو، صدای جیرجیر یا تق‌تق بشنوید یا احساس کنید. این وضعیت کریپیتوس (Crepitus) نامیده می‌شود.
درد آرتروز زانو چه حسی دارد؟
درد زانو دلایل زیادی دارد و همه دردهای زانو مربوط به آرتریت نیستند. به‌عنوان مثال، ممکن است در اثر استفاده بیش‌ازحد، به زانوی خود فشار وارد کنید. آسیب‌های ناشی از فشار مکرر، مانند «زانوی دونده»، ممکن است درد و تورم مشابهی ایجاد کنند. اما اغلب می‌توانید این نوع آسیب‌ها را به اتفاقی خاص یا فعالیتی اخیر مرتبط کنید. در مقابل، علائم آرتریت زانو اغلب به قدری تدریجی شروع می‌شوند که دقیقا متوجه نمی‌شویداز چه زمانی یا از کجا آغاز شده‌اند.
آسیب‌های بافت نرم و آسیب‌های ورزشی باعث ایجاد صداهای کلیک و جیرجیر یا احساس ساییده شدن و خرد شدن هنگام حرکت نمی‌شوند. این علائم از استخوان‌های داخل مفصل شما ناشی می‌شوند. برخی افراد می‌گویند که شرایط آب و هوایی مانند دما، رطوبت و فشار جوی بر درد مفاصل آنها تأثیر می‌گذارند. دلیل این امر هرچه که باشد، ممکن است درد آرتریت زانوی خود را در روزهای سرد و بارانی بیشتر احساس کنید.
چه عواملی باعث آرتریت زانو می‌شوند؟
عوامل متعددی باعث ایجاد آرتریت در زانو می‌شوند، ازجمله:
- آسیب‌دیدگی‌ها: اگر هنگام ورزش یا در پی تصادف به زانوی خود آسیب رسانده باشید، احتمال بروز آرتریت در مفصل زانوی شما افزایش می‌یابد.
- فشار مکرر: اگر به‌طور منظم مفصل زانوی خود را تحت فشار قرار دهید، احتمال ابتلای شما به آرتریت بیشتر خواهد بود.
- ژنتیک: برخی افراد با مشکلات استخوانی و غضروفی متولد می‌شوند که می‌توانند خطر ابتلای آنها به آرتریت را افزایش دهند. به ارث بردن آرتریت روماتوئید (RA) نیز امکان‌پذیر است، اما احتمال آن پایین است.
- سن: با افزایش سن و شکنندگی بیشتر استخوان‌ها، خطر ابتلای شما به آرتریت افزایش می‌یابد. همچنین، غضروف نیز بخشی از توانایی خود در ضربه‌گیری را از دست می‌دهد و ریسک این بیماری را بیشتر می‌کند.
- جنسیت: زنان بیشتر از مردان در معرض ابتلا به آرتریت هستند؛ زیرا بدن زنان به گونه‌ای طراحی شده است که تاندون‌ها و مفاصل انعطاف‌پذیرتر هستند (به‌دلیل توانایی زایمان)، که این امر احتمال آسیب‌دیدگی و آرتریت را افزایش می‌دهد. همچنین، لگن زنان معمولاً پهن‌تر از مردان است، که می‌تواند هم‌ترازی زانو را تغییر دهد و آنها را در مراحل بعدی زندگی مستعد آسیب‌های مختلف کند. علاوه‌براین، سیستم ایمنی بدن زنان فعال‌تر است و ازآنجایی‌که آرتریت روماتوئید اختلالی خودایمنی است، احتمال ابتلای زنان به این بیماری تقریباً سه برابر مردان است.
- وزن: داشتن اضافه وزن می‌تواند در طول زمان فشار وارده بر مفاصل زانو را افزایش دهد و به بروز آرتریت کمک کند.
عوامل خطر برای ابتلا به آرتریت زانو چیست؟
شما ممکن است بیشتر در معرض ابتلا به آرتریت زانو باشید اگر:
- بالای 50 سال سن دارید.
- چاق هستید یا هنگام راه رفتن وزن اضافی حمل می‌کنید.
- شغلی دارید که به زانوهای شما فشار وارد می‌کند.
- زانویتان به شدت یا بیش از یک بار آسیب دیده است.
- تفاوت‌های آناتومیک در مفصل زانوی خود دارید.
- سابقه خانوادگی بیماری خودایمنی دارید.
آرتریت زانو چگونه تشخیص داده می‌شود؟
پزشک ممکن است برای تشخیص آرتریت زانو، از برخی از آزمایش‌ها و روش‌های تشخیصی زیر استفاده کند:
- سوابق پزشکی و معاینه فیزیکی: بررسی کامل تاریخچه پزشکی و انجام معاینه فیزیکی برای ارزیابی علائم
- آزمایش خون: برای بررسی نشانگرهای ژنتیکی یا آنتی‌بادی‌های مربوط به آرتریت روماتوئید
- عکس‌برداری با اشعه ایکس: برای تعیین میزان از دست رفتن غضروف در زانو
- آسپیراسیون مفصل: کشیدن و آزمایش مایع سینوویال داخل مفصل زانو
توجه داشته باشید که غضروف در عکس‌های اشعه ایکس قابل مشاهده نیست، اما باریک شدن فضای مفصل بین استخوان‌ها نشان‌دهنده از دست رفتن غضروف است. همچنین عکس‌های اشعه ایکس، خارهای استخوانی و کیست‌هایی را نشان می‌دهند که می‌توانند ناشی از آرتروز استخوانی باشند. سایر آزمایش‌ها مانند اسکن ام‌آرآی یا سی‌تی اسکن به‌ندرت برای تشخیص مورد نیاز هستند.
گزینه‌های درمانی برای آرتریت زانو چیست؟
اگر با آرتریت دردناک در زانوی خود زندگی می‌کنید و دیگر نمی‌توانید کارهایی را که می‌خواهید انجام دهید، گزینه‌های درمانی فراوانی وجود دارند که به شما کمک می‌کنند دوباره روی پای خود بایستید. اگر علائم شما خفیف تا متوسط هستند، ممکن است بتوانید علائم خود را به‌صورت محافظه‌کارانه مدیریت کنید تا ناراحتی کاهش یابد. برخی از درمان‌های بالقوه عبارت‌اند از:
- اصلاح فعالیت‌ها: تغییر رژیم ورزشی شما می‌تواند به کاهش دردهای عودکننده کمک کند. اگر از آرتریت زانو رنج می‌برید، سعی کنید از ورزش‌های پربرخورد مانند دویدن یا پریدن خودداری کنید.
- اصلاح سبک زندگی: حفظ وزن سالم، استرس روی زانوهای شما را کاهش می‌دهد. کاهش وزن می‌تواند به کاهش برخی از علائم آرتریت زانو کمک کند.
- داروها و تزریق‌ها: داروهای ضدالتهاب یا تزریق کورتیکواستروئید می‌توانند تسکین‌دهنده درد زانوی ناشی از آرتریت باشند. مشاور شما می‌تواند مؤثرترین دارو را توصیه کند. گزینه‌ای که به شما توصیه می‌شود به نوع آرتریت شما بستگی دارد.
- فیزیوتراپی: ورزش منظم و حرکت مفصل می‌تواند به تسکین درد زانو کمک کند. فیزیوتراپ‌ها تمریناتی را برای کاهش درد و افزایش انعطاف‌پذیری و قدرت شما ارائه خواهند داد. آنها همچنین برای شل شدن عضلات و بهبود دامنه حرکت، مفصل را ماساژ می‌دهند.
- استفاده از ابزارهای کمکی و ارتزها: استفاده از وسایل پوشیدنی مانند کفی‌های طبی (داخل کفش) یا زانوبندهای طبی می‌تواند هنگام راه رفتن به حمایت از مفاصل شما کمک کند. انواع خاصی از زانوبندها به بهبود وضعیت آرتریت در نواحی مختلف زانو کمک می‌کنند.
- استفاده از عصا: وسایل کمکی حرکتی مانند عصا می‌توانند فشار را از روی زانوی شما بردارند و تعادل بیشتری را فراهم کنند؛ به‌خصوص اگر عضله اطراف مفصل خود را از دست داده باشید. متخصص می‌تواند در انتخاب عصای مناسب به شما کمک کند.
- طب سوزنی: برخی افراد احساس می‌کنند که طب سوزنی به تسکین درد آرتریت زانو کمک می‌کند. اگرچه اثربخشی این روش‌ها به‌طور کامل ثابت نشده است، درمان‌های مکمل مانند طب سوزنی کم‌خطر هستند و ممکن است ارزش امتحان کردن را داشته باشند.
گزینه‌های جراحی برای درمان آرتریت زانو
اگر گزینه‌های درمانی غیرجراحی را امتحان کرده‌اید اما درد یا ضعف حرکتی همچنان شما را عقب نگه می‌دارد، ممکن است جراحی زانو برای بازگشت به فعالیت‌های معمول شما ضروری باشد. روش‌های جراحی برای درمان آرتریت زانو عبارت‌اند از:
- آرتروسکوپی زانو: پزشک دوربینی کوچک (آرتروسکوپ) را ازطریق برشی کوچک وارد زانوی شما می‌کند تا مفصل را معاینه کند. او با مشاهده غضروف زانو، پوشش مفصل و رباط‌ها می‌تواند علت درد زانوی شما را به‌طور دقیق تشخیص دهد. درصورت لزوم، ابزارهای جراحی می‌توانند ازطریق برشی دیگر وارد شوند تا درمان همزمان انجام شود.
- جراحی بازسازی زانو: این جراحی می‌تواند درد زانو را تسکین دهد و نیاز به عمل تعویض مفصل زانو را به تأخیر بیندازد یا در برخی موارد از بین ببرد.
- تعویض جزئی مفصل زانو: آرتریت گاهی‌اوقات فقط قسمتی از زانو را درگیر می‌کند، به این معنی که سایر قسمت‌ها می‌توانند حفظ شوند. این درمان کم تهاجمی‌تر نسبت به تعویض کامل مفصل زانو است و اغلب برای بیماران جوان‌تر و فعال‌تر توصیه می‌شود.
- تعویض کامل مفصل زانو: این روش برای جایگزینی تمام قسمت‌های مفصل زانوی آسیب‌دیده شما با پروتز است.
پزشک مؤثرترین گزینه‌های درمانی را در طول ویزیت اولیه با شما در میان خواهد گذاشت.
برای کاهش خطر ابتلا به آرتریت زانو چه کارهایی می‌توانم انجام دهم؟
اگرچه آرتریت بخش اجتناب‌ناپذیر پیری نیست، مقداری فرسودگی در زانوهای شما با افزایش سن طبیعی است. همچنین، مشاغل و سبک زندگی برخی افراد، فشار بیشتری به زانوهای آنها وارد می‌کنند. اگر عوامل خطر ابتلا به آرتریت زانو را دارید، ممکن است بتوانید با ایجاد تغییراتی مشخص، این خطرات را کاهش دهید. به‌عنوان مثال، می‌توانید در نحوه ورزش کردن، کاری که انجام می‌دهید یا وزنی که حمل می‌کنید، تجدید نظر کنید.
چگونه می‌توانم در حین زندگی با آرتریت زانو از خودم مراقبت کنم؟
پزشکان معتقدند ورزش منظم و کم‌برخورد، مهم‌ترین کاری است که می‌توانید برای مراقبت از زانوی خود درصورت ابتلا به آرتریت انجام دهید. پیاده‌روی، دوچرخه‌سواری، یوگا و شنا، همگی گزینه‌های خوبی هستند. ورزش باعث حفظ جریان خون و حرکت مایعات در بافت‌های شما می‌شود تا از خشکی جلوگیری کند. تمرینات ورزشی خاصی می‌توانند به تقویت عضلات حمایت‌کننده کمک کنند تا زانوی شما تثبیت شده و فشار از روی آن برداشته شود.
جمع‌بندی
شما عادت کرده‌اید که زانوهایتان برای شما کار کنند و خودتان اقدامی برای سلامتی آنها انجام ندهید. اما وقتی به آرتریت زانو مبتلا می‌شوید، باید در نظر بگیرید که اعمال شما چگونه بر زانوها تأثیر می‌گذارند. زانوهای مبتلا به آرتریت نیازمند توجه هستند و باید تغییراتی در سبک زندگی خود ایجاد کرده و به آنها رسیدگی کنید. اندکی توجه می‌تواند تأثیر زیادی بر روی سلامتی زانوهای شما داشته باشد. متخصصان نیز با شما همکاری خواهند کرد تا دردتان را مدیریت کنید و شما را به زندگی عادی بازگردانند.
منابع
سوالات متداول
آرتریت زانو وضعیتی جدی است که می‌تواند فعالیت‌های روزمره را چالش‌برانگیز سازد. اگر این بیماری بدون درمان رها شود، علائم بدتر خواهند شد و مفصل زانوی شما ممکن است تخریب شود. با درمان مناسب، بسیاری از افراد می‌توانند انتظار بهبود چشمگیری در کیفیت زندگی خود داشته باشند.
مطالب مشابه
آرتریت زانو به التهاب و تخریب غضروف مفصل زانو اشاره دارد؛ غضروفی که وظیفه دارد به‌عنوان ضربه‌گیر استخوان‌ها عمل کند و خم و راست شدن نرم و روان زانو را امکان‌پذیر سازد.
تزریق پلاسمای غنی از پلاکت (پی آر پی) برای لگن، گزینه درمانی ترمیمی است که برای رفع درد و التهاب ناشی از بیماری‌هایی مانند آرتروز، پارگی‌های لابروم، یا سایر آسیب‌های بافت نرم طراحی شده است.
تاندونیت لگن، عارضه‌ای التهابی است که تاندون‌های اطراف مفصل لگن را درگیر می‌کند. می‌تواند منجر به درد، تورم و محدودیت حرکت شود و معمولاً در ورزشکاران و افرادی که حرکات تکراری ران انجام می‌دهند، مشاهده می‌شود.
آسیب‌های وارده به زانوها می‌توانند در اثر رگ به رگ شدن یا پارگی رباط‌ها یا استفاده از بیش‌ازحد از زانو اتفاق بیفتند. زانو بزرگترین مفصل در بدن انسان است. این مفصل، ساق پا را به ران متصل می‌کند و به شما اجازه می‌دهد راه بروید، بدوید، بپرید، برقصید و در سایر فعالیت‌های روزانه شرکت کنید.
کیست‌های استخوان ساب کندرال (SBCs) کیسه‌های پر از مایعی هستند که در داخل مفاصلی مانند زانو، لگن و شانه تشکیل می‌شوند. این کیسه‌ها معمولاً در درجه اول با هیالورونیک اسید پر شده‌اند. هیالورونیک اسید مایعی در مایع مفصلی است که مفصل را روان می‌کند. کیست‌های استخوان ساب کندرال از نظر فنی کیست نیستند. در عوض، آنها ضایعات پر از مایع هستند که توسط استخوان احاطه شده‌اند.
شکستگی‌های استرسی در استخوان‌های پا و مچ پا شایع هستند؛ زیرا ما به‌طور مداوم با ایستادن، راه رفتن، دویدن و پریدن به آنها نیرو وارد می‌کنیم. در شکستگی استرسی، استخوان می‌شکند اما معمولاً جابجا نمی‌شود.
بونیون، برآمدگی استخوانی است که در لبه داخلی مفصل شست پا ایجاد می‌شود. اگر متوجه برآمدگی روی شست پا شدید، به‌ویژه اگر درد، سفتی یا بی‌حسی در انگشتان پا یا پای خود تجربه کردید، حتماً به متخصص مراجعه کنید.
استئوکندرال زانو، به آسیب یا صدمه به غضروف مفصلی صاف اطراف مفصل زانو و استخوان زیرین غضروف اشاره دارد. میزان آسیب ممکن است از پارگی غضروف یا ترک خفیف استخوان گرفته تا شکستن قطعه‌ای از استخوان در داخل مفصل متغیر باشد.
آرتروسنتز زانو که به آن آسپیراسیون نیز گفته می‌شود، روشی ساده برای تخلیه مایع از مفصل ازطریق سوزنی توخالی است. اگر مفصل شما ملتهب و متورم باشد، مایع اضافی در آن جمع می‌شود. تخلیه این مایع، مقداری از تورم و درد را تسکین می‌دهد و همچنین جهت بررسی آزمایشگاهی مورد استفاده قرار میگیرد.
شکستگی‌های استرسی لگن با ترک ناقص در یکی از استخوان‌های لگن مشخص می‌شود. ممکن است در ابتدا به‌صورت درد خفیف ظاهر شوند که با فعالیت، به‌ویژه فعالیت‌های با ضربه بالا مانند دویدن یا پریدن، بدتر می‌شوند.