رباط جانبی فیبولار - پارگی و آسیب و علائم و نحوه درمان

رباط جانبی فیبولار (LCL) نوار نازکی از بافت همبند است که در امتداد بیرونی زانو قرار دارد و در حین حرکت و چرخش، ثبات را فراهم می‌کند. این نوار استخوان ران را به نازک‌نی (فیبولا) متصل و زانو را تثبیت کرده و آن را از ضربه‌های غیرمعمول محافظت می‌کند. بااین‌حال، صدمات، به‌ویژه در حین ورزش‌های تماسی، شایع هستند.

آسیب به رباط جانبی فیبولار، مانند رگ به رگ شدن و پارگی، می‌تواند علائمی مانند ضعف در زانو، درد و تورم ایجاد کند. آسیب‌ها معمولاً در ورزشکاران ورزش‌های تماسی (که به زانو فشار وارد می‌کنند) مانند فوتبال، شرکت می‌کنند. درمان آسیب رباط جانبی فیبولار تا حد زیادی به عواملی مانند شدت آسیب و سلامت عمومی فرد بستگی دارد.

آسیب‌های رباط جانبی فیبولار

رباط جانبی فیبولار نقش مهمی در تثبیت زانو دارد. فعالیت‌هایی که به این رباط فشار وارد می‌کنند، مانند خم شدن، پیچش یا تغییر سریع جهت، ممکن است منجر به آسیب‌های درجات مختلف شوند. در حالی که آسیب‌ها معمولاً از ورزش‌هایی اتفاق میفتند که در آن برخوردهای شدید رایج هستند، بیمار ممکن است به‌دنبال تصادفات رانندگی، افتادن یا رویداد دیگری که بر منطقه رباط جانبی تأثیر می‌گذارند، آسیب را تجربه کنند.

پزشکان ممکن است به آسیب رباط به‌عنوان رگ به رگ شدن اشاره کنند و آن‌ را در سه درجه یا سطح طبقه‌بندی کنند. این  درجات عبارت‌اند از:

• رگ به رگ شدن درجه 1. آسیب جزئی باعث کشش جزئی در رباط می‌شود، اما همچنان به آن اجازه می‌دهد تا زانو را تثبیت کند. بیمار به احتمال زیاد حساسیت و درد را در نقطه آسیب تجربه خواهند کرد.
• رگ به رگ شدن درجه 2. آسیب باعث کشیدگی رباط و شلی قابل توجهی در زانو می‌شود. بیمار به احتمال زیاد درد، حساسیت و تورم زانو را تجربه خواهند کرد. پزشکان همچنین ممکن است به پیچ‌خوردگی درجه 2 به‌عنوان پارگی جزئی اشاره کنند.
• رگ به رگ شدن درجه 3. آسیب به‌طور کامل رباط را به دو تکه تقسیم می‌کند و باعث می‌شود مفصل زانو ثبات خود را از دست بدهد. بیمار درد، حساسیت و تورم قابل توجهی را در زانو تجربه خواهد کرد. پزشکان ممکن است به پیچ‌خوردگی درجه 3 به‌عنوان پارگی کامل اشاره کنند.

زانو مفصل پیچیده‌ای است که قسمت‌های ظریف زیادی دارد. به‌دنبال آسیب رباط جانبی فیبولار، بی‌ثباتی زانو می‌تواند خطر آسیب به سایر قسمت‌های زانو و ساق پا را افزایش دهد.

میزان شیوع و علت آسیب‌های رباط جانبی فیبولار

هر چیزی که به رباط جانبی فیبولار نیرو وارد کند ممکن است فرد را درمعرض خطر آسیب قرار دهد. هنگامی که یک نیرو یا ضربه، زانو را به طرفین یا جهتی که نباید حرکت کند، فشار ‌دهد، بیشتر ممکن است آسیب‌ رخ دهند. در صورت اعمال نیروی کافی، این فشار می‌تواند منجر به آسیب به ساختارهای تثبیت‌کننده زانو مانند رباط‌های جانبی شود.

ورزش‌های تماسی منبع شایع آسیب هستند. مقاله‌ای در سال 2013  اشاره می‌کند که تقریباً 8٪ آسیب‌های زانو ناشی از ورزش فقط بر رباط جانبی فیبولار تأثیر می‌گذارند. ورزش‌هایی که بیشتر منجر به آسیب بر رباط جانبی می‌شوند عبارت‌اند از:

• فوتبال
• فوتبال آمریکایی
• ژیمناستیک
• والیبال
• بسکتبال
• بیسبال/ سافت‌بال
• لاکراس
• شنا و غواصی
• تنیس

مطالعه‌ای در سال 2020 اشاره می‌کند که آسیب‌ جداشدن رباط جانبی نادر است. به‌دلیل پیچیدگی زانو، آسیب‌ها بیشتر ساختارهای دیگر زانو را در بر‌می‌گیرند.

در حالی که 40٪ از آسیب‌های رباط جانبی فیبولار به‌دلیل ورزش‌های تماسی هستند، دلایل دیگر ممکن است شامل موارد زیر باشند:

• تصادفات وسایل نقلیه موتوری
• سقوط
• ضربه به زانو

عوامل خطر آسیب‌های رباط جانبی فیبولار عبارت‌اند از:

• زن بودن
• انجام ورزش‌های با تماس بالا
• انجام ورزش‌هایی که نیاز به سرعت بالا در حین چرخش دارند و بر زانو فشار وارد می‌کنند

علائم

فردی که دچار آسیب رباط جانبی فیبولار می‌شود معمولاً پس از یک حادثه ضربه‌ای به آن ناحیه، مانند ضربه به زانو، چرخش ناگهانی، یا افتادن، درد ناگهانی در قسمت بیرونی زانو را تجربه می‌کند.

سایر علائم پارگی رباط جانبی فیبولار می‌توانند شامل موارد زیر باشند:

• سفتی و مشکل در حرکت زانو
• تورم، درد خفیف و حساسیت در قسمت خارجی زانو
• کبودی
• احساس گرفتگی یا قفل شدن زانو در حین حرکت
• بی‌ثباتی، احساس جابجایی یا سر خوردن زانو
• ناتوانی در توقف یا حرکت به پهلو هنگام دویدن
• احساس بی‌حسی یا ضعف پا (این علامت نیاز به مراقبت فوری پزشکی دارد؛ زیرا می‌تواند نشان‌دهنده آسیب عصبی عروقی باشد.)

تشخیص

پزشک می‌تواند آسیب رباط جانبی فیبولار را ابتدا با انجام یک معاینه فیزیکی و پرسش از فرد در مورد حادثه‌ای که منجر به علائم شده است، تشخیص دهد.

آن‌ها ممکن است جزئیات مربوط به حادثه را بپرسند، مانند این که ضربه از کجا وارد شده است، چگونه شخص سقوط کرده یا پا پیچ خورده است. پزشک ممکن است از بیمار بخواهند زانوی خود را حرکت دهد یا خودش زانوی او را حرکت دهند و به‌دنبال سایر علائم آسیب و تورم باشند.

پزشک ممکن است آزمایش‌های تصویربرداری مانند اشعه ایکس یا اسکن ام‌آرآی را برای بررسی بافت‌ها و ساختارهای داخل زانو برای تصمیم‌گیری در مورد نوع درمان موردنیاز بیمار تجویز کند.

درمان و بهبودی

درمان بر اساس بخش‌های دیگر آسیب‌دیده و شدت آسیب متفاوت خواهد بود. برای اکثر آسیب‌های رباط جانبی فیبولار، پزشکان ممکن است مراقبت‌های خانگی و نکاتی مانند موارد زیر را توصیه کنند:

• استراحت و بالا بردن زانو تا حد امکان
• استفاده از آتل، بریس یا عصا برای محافظت از زانو هنگام حرکت
• فشردن ناحیه با پوشش ورزشی
• استفاده از مسکن‌های تجویزی یا بدون نسخه و داروهای ضدالتهابی
• استفاده منظم از یخ برای کاهش تورم و درد
• انجام حرکات کششی ملایم

یک فیزیوتراپ ممکن است با بیمار کار کند تا به بازیابی قدرت و دامنه حرکتی عضلات اطراف زانو کمک کند.

آسیب‌های شدیدتر یا آسیب‌هایی که ساختارهای دیگری در زانو را در بر می‌گیرند ممکن است به درمان‌های جراحی نیاز داشته باشند. این درمان‌ها می تواند شامل ترمیم، اتصال یا بازسازی رباط‌های بریده‌شده باشند.

بهبود و ریکاوری

پیچ‌خوردگی‌های جزئی ممکن است با مراقبت‌های خانگی مناسب به سرعت بهبود یابند. در حالی که هیچ جدول زمانی قطعی و یکسانی وجود ندارد، استفاده از بریس برای چند روز ممکن است باعث بهبود رباط جانبی فیبولار و کاهش تورم شود. اگر علائم به اندازه کافی بهبود یابند که امکان توانبخشی را فراهم کنند، بیمار می‌تواند در عرض یک هفته تمرینات تقویتی را شروع کند.

فرایندی بهبودی کاملاً شخصی است و بر اساس آسیب ممکن است هفته‌ها طول بکشد تا بیمار به‌طور کامل بهبود یابد. بهبود همچنین به شدت به نواحی آسیب‌دیده و درمان آن‌ها بستگی دارد. اگر سایر ساختارها آسیب ببینند و بیمار نیاز به جراحی داشته باشد، حدود 8 تا 12 هفته طول می‌کشد تا بهبودی اتفاق بیفتد. پزشک در طول جراحی رباط پاره‌شده را برمی‌دارد و با پیوندی با اندازه مشابه جایگزین می‌کند. بافت پیوندی معمولاً‌ از اهداکننده گرفته شده و با استفاده از پیچ‌های جراحی به محل قرارگیری آناتومیک ساختارهای جانبی متصل می‌شود.

بازگشت به ورزش

پزشکان می‌توانند به بازگشت قدرت و دامنه حرکتی بیمار کمک کرده و او را آماده بازگشت تدریجی به فعالیت‌های ورزشی کنند. روش آماده‌سازی بیمار شامل شروع فعالیت‌های سبک مانند دویدن یا بالا رفتن از پله‌ها و بازگشت دوباره به فعالیت‌های ورزشی است.

زمان دقیق این امر متفاوت خواهد بود. مطالعه‌ای موردی در سال 2016 بر روی دانش‌آموز ورزشکار با پارگی درجه 3 رباط جانبی فیبولار نشان می‌دهد این ورزشکار پس از 12 هفته فیزیوتراپی توانست به ورزش‌های رقابتی بازگردد. اگر سایر ساختار بدن آسیب ببینند و بیمار نیاز به جراحی داشته باشد، توانبخشی بیشتر طول می‌کشد.

توانبخشی رباط جانبی فیبولار

هیچ ورزش خاصی برای کمک به بهبودی رباط آسیب‌دیده وجود ندارد، اما پس از بهبودی پزشکان ممکن است توانبخشی را برای رباط جانبی فیبولار توصیه کنند. در طول توانبخشی، فیزیوتراپ مستقیماً با بیمار کار کرده و تمرین‌هایی ارائه می‌کند و شکل صحیح هر کدام را به او نشان می‌دهد. برخی از تمرینات تقویت‌کننده زانو ممکن است شامل موارد زیر باشند:

• اسکات
• بلند کردن پا
• اسکات با تکیه به دیوار
• خم کردن زانو
• بالا کشیدن پا
• دیپ پا
• حرکت پشت پا
• کشش چهار سر ران
• حرکت کشویی پاشنه
• هیپ اداکشن
• هیپ ابداکشن
• استپ آپ از بغل

پیشگیری از آسیب رباط جانبی فیبولار

پیشگیری از همه مواردی که منجر به آسیب رباط جانبی فیبولار می شوند امکان پذیر نیست.؛ زیرا ممکن است آسیب در اثر تصادف یا نیروهایی که تحت کنترل فرد نیستند ایجاد شود. انجام برخی اقدامات احتیاطی ممکن است به جلوگیری از آسیب‌هایی که قابل پیشگیری هستند کمک کند. برخی از نکات کلی ممکن است شامل موارد زیر باشند:

• کشش منظم کل بدن برای حفظ دامنه حرکتی و اطمینان از حرکت مناسب
• تقویت پاها برای کمک به کاهش ضربه روی مفصل
• تمرین تکنیک‌های حرکتی صحیح در هنگام بلند کردن سنگینی و ورزش

جمع‌بندی

رباط جانبی فیبولار در امتداد بیرونی زانو قرار دارد و به تثبیت مفصل کمک می‌کند. ضربه یا پیچش ناگهانی ناشی از ورزش یا سایر منابع تروما ممکن است باعث درجات مختلفی از آسیب به این رباط شوند. بنابراین کار کردن با فیزیوتراپ به تقویت رباط جانبی و بازگردندان دامنه حرکتی به حالت عادی پس از آسیب کمک می‌کند. البته زمان درمان و بهبودی بر اساس نوع آسیب و ساختارهای درگیر بدن بسیار متفاوت هستند.

منابع

medicalnewstoday.com

manhattansportsdoc.com