این تصور که زانو درد و درمان آن مختص افراد مسن و سالمند است، تصوری نادرست بوده و خلاف آن بارها ثابت شده است. امروزه بیش از 90 درصد افراد جامعه در طول عمر درجاتی از زانو درد را در جوانی تجربه میکنند. امروزه بهدلیل بیتحرک شدن جوانان و ضعیف بودن عضلات آنها، تعداد افراد جوانی که به این عارضه دچار میشوند کم نیست.
در اغلب موارد، زانو درد در جوانی بدون درمانی خاص و به کمک استراحت و روشهای محافظهکارانه درمان میشود. اما در صورتی که مشکل جدی به زانو وارد شود باید هر چه سریعتر به پزشک متخصص ارتوپد مراجعه نمود.
در این مطلب پس از بررسی علت زانو درد در جوانی به بررسی روشهای درمان زانو درد جوانی میپردازیم که شما را به خواندن آن دعوت مینمایم.
علت زانو درد در جوانی
امروزه زانو درد یکی از عوارض شایعی است که مختص به گروه سنی خاصی نیست و تقریباً تمام افراد در گروههای سنی مختلف با آن مواجه هستند. در ادامه به دلایل زانو درد در جوانان میپردازیم و عوامل آن را بررسی میکنیم.
یک گروه از زانو دردها معمولاً در افراد مسن بروز میکند و ناشی از تخریب مفصل میباشد که به آن آرتروز زانو گفته میشود.
نوع دیگر زانو دردهایی هستند که بهدلیل بیماری و در سنین مختلف به وجود میآیند.
گروه دیگر از زانو دردها نیز مرتبط با مشکلات استخوان کشکک میباشند که متأسفانه در جوانان بسیار شایع هستند.
یکی از شایعترین علل زانو درد در جوانان، بیماری " کندرومالاسی کشکک زانو" است. اکثر جوانان در سنین 20 تا 30سالگی دچار درد در قسمت جلوی زانوی خود میشوند. این بیماری معمولاً ناشی از ساییده شدن غضروف کشکک توسط استخوان ران است.
نرمی کشکک زانو
نرمی کشکک زانو یا کندرومالاسی، اختلالی است که در آن غضروف پوشاننده سطح کشکک زانو نرم میشود. این عارضه بیشتر در جوانانی که به ورزشهای سخت مشغول هستند رخ میدهد.
آرتریت زانو
با اینکه بیماری آرتروز بیشتر در افراد مسن و سالخورده اتفاق میفتد اما امروزه بهدلیل سبک زندگی نادرست، سن ابتلا به این بیماری کاهش یافته است و افراد جوان نیز به این عارضه دچار میشوند. البته با این تفاوت که جوانان بیشتر به آرتریت از نوع التهابی و آرتریت روماتوئید دچار میشوند.
ساییدگی غضروف
یکی از دلایل ساییده شدن غضروف، حرکت نامتعادل کشکک در مفصل زانو است. رفتار نامناسب با زانو هنگام انجام فعالیتهای بدنی، پرتحرکی و استفاده زیاد از زانوها در دوران نوجوانی و فعالیتهای ورزشی سنگین، ضربه یا ضعف عضلات ران نیز از دیگر دلایل ساییده شدن غضروف هستند.
درنتیجه این ساییدگی، فرد احساس درد در زانوی خود را تجربه میکند. برخی افرادی که از درد زانوی خود شکایت دارند و جهت معاینه به پزشک مراجعه میکنند، دچار انحراف کشکک زانو هستند که این بیماری را میتوان ازطریق جراحی درمان کرد.
بدین ترتیب که کشکک آزاد میشود و در محل مناسب خود قرار میگیرد. مشکلاتی که ذکر شد در افرادی که مبتلا به نرمی مفصل یا دچار شلی رباط در زانوی خود هستند، رواج بیشتری دارد.
بعضی از افراد هنگام حرکت و راه رفتن صداهایی از پای خود میشنوند که اگر این صدا همراه با درد نباشد مشکلی ندارد.
کشیدگی و پارگی رباطهای زانو
پارگی رباط صلیبی یکی از شایعترین آسیبهای ورزشی است که عموماً بهدنبال ورزشهای سنگین اتفاق میفتد و باعث درد شدید در زانو میشود.
در افرادی که دچار شلی لیگامان هستند، لبه پشت استخوان ساق پا بیشتر درگیر میشود و این گونه افراد باید مراقب باشند در حین ایستادن وزن خود را به عقب نیندازند و همیشه حالت ایستادن و راه رفتن آنها بهصورت مستقیم باشد. اما اگر صدای ایجادشده همراه با درد باشد باعث ناراحتی فرد میشود و باید به متخصص ارتوپد مراجعه کند.
حتما مطالعه کنید: اگر دوست دارید با درمان زانو درد آشنا شوید حتما روی لینک کلیک کنید.
سندرم درد پاتلوفمورال
این عارضه که به «زانوی دوندگان» نیز معروف است، با درد در اطراف یا پشت کشکک زانو مشخص میشود. اغلب بهدلیل عدم تعادل در عضلات اطراف زانو، حرکت نامناسب کشکک یا فشار بیشازحد به مفصل در حین فعالیتهای بدنی رخ میدهد.
استئوکندریت دیسکانس
این وضعیت بر غضروف صاف و استخوان زیرین در مفصل زانو تأثیر میگذارد. زمانی اتفاق میفتد که قطعهای از غضروف و استخوان از سطح مفصل جدا میشود و باعث درد و محدودیت در حرکت میگردد. ورزشکاران جوانی که در ورزشهای پربرخورد شرکت میکنند، در معرض خطر بالاتری برای ابتلا به این بیماری هستند.
پارگی منیسک
پارگی منیسک از آسیبهای شایع زانو است که میتواند در طول فعالیتهای ورزشی یا درنتیجه تغییرات دژنراتیو در زانو رخ دهد. منیسک غضروفی به شکل سی است که بهعنوان ضربهگیر بین استخوان ران (فمور) و استخوان ساق پا (تیبیا) عمل میکند. چرخش ناگهانی یا نیروی بیشازحد میتواند باعث پارگی در منیسک شود و منجر به درد، تورم و محدودیت حرکت گردد.
سندرم باند ایلیوتیبیال
این عارضه آسیبی ناشی از استفاده بیشازحد است که باند ایلیوتیبیال را تحت تأثیر قرار میدهد. باند ایلیوتیبیال، نواری ضخیم از بافت همبند است که در امتداد قسمت بیرونی ران قرار دارد. ITBS باعث درد و التهاب در سمت بیرونی زانو میشود و اغلب در فعالیتهایی که شامل خم شدن مکرر زانو هستند، مانند دویدن یا دوچرخهسواری، رخ میدهد.
بیماری ازگود- شلاتر
این بیماری یکی از علل شایع درد زانو در نوجوانان و جوانان، بهویژه در ورزشکاران، است. در این عارضه، ناحیه درست زیر زانو، جایی که تاندون کشکک به استخوان ساق پا متصل میشود، ملتهب میگردد.
تاندونیت
التهاب یا تحریک تاندونها، مانند تاندون کشکک (که کشکک زانو را به استخوان ساق پا متصل میکند)، میتواند باعث درد زانو شود. تاندونیت زانو اغلب درنتیجه استفاده بیشازحد یا فشار مکرر ایجاد میشود.
تروما
علاوهبر موارد ذکرشده، در برخی جوانان نیز تروماهای کوچک شایع است. در علم پزشکی به هر نوع آسیبدیدگی، ضربه، جراحت و شوکهای ناگهانی بر بدن ناشی از عوامل بیرونی، تروما گفته میشود. عوامل درونی و بیماریهای بدن انسان شامل تروما نمیباشند.
این عارضه بیشتر در اثر استفاده از تردمیلهایی که ضربه گیر ندارند، اتفاق میفتد. دوچرخهسواری در سرعتهای بالا نیز یکی دیگر از دلایل ابتلای فرد به این عارضه به شمار میرود.
آسیبهای ورزشی
افرادی که جهت تناسب اندام خود از وسیلههای ورزشی استفاده میکنند، باید علاوهبر آگاهی از نحوه استفاده از وسیله ورزشی، توجه داشته باشند که پیش از شروع ورزش بدن خود را گرم کرده و سپس ورزش کنند. همچنین پس از پایان فعالیت ورزشی نیز باید بهتدریج از فعالیت بدن بکاهند و به اصطلاح خود را سرد کرده و یکدفعه تمرین را متوقف نکنند.
زانو درد در برخی موارد نیز دلایل شناخته شده و مشخصی ندارد. همچنین بیمار باید از نظر بیماری روماتیسم هم مورد معاینه قرار گیرد.
زانودرد زودرس در چه افرادی شایع است؟
زانو درد در جوانی عموماً در برخی گروهای انسانی و شغلی شایع میباشد که این افراد شامل موارد زیر هستند:
- ورزشکاران، خصوصاً افرادی که به ورزشهایی ازجمله والیبال و بسکتبال فعالیت داشته و ورزشهایی که نیاز به دویدن و پریدن زیاد دارند.
- جوانانی که بهصورت ژنتیکی به مشکلاتی نظیر پرانتزی بودن پاها، کوتاهی یا بلندی پا دچار هستند.
- جوانان کمتحرک و دارای اضافه وزن
- جوانانی که به مشاغل سنگین مشغول هستند
- جوانانی که به مشاغل پشت میزنشینی ازجمله کارمندی مشغول هستند
- افرادی که در خانواده خود سابقه ابتلا به زانو درد و اختلالات زانو را دارند
راههای پیشگیری از زانو درد در جوانی
بسیاری از جوانان در سبک زندگی جدید، بیتحرک شدهاند. ساعتهای متمادی پشت میز مینشینند، مدام با کامپیوتر و گوشی موبایل کار میکنند، و توجه چندانی به سلامتی خود ندارند.
همه اینها باعث شده زانو درد در جوانی به معضلی جدی تبدیل شود. بنابر آمار موجود، از هر سه نفر، تقریباً یک نفر به درد زانو و مفاصل دچار است. شما هم اگر در روزگار جوانی به سر میبرید و میخواهید از زانو درد پیشگیری کنید، توصیه متخصصان ارتوپدی را خیلی جدی بگیرید:
1. روی وضعیت بدنی و چگونگی نشستن خود کار کنید
اگر وضعیت بدن انسان نامناسب باشد، باعث زانو درد و سایر دردهای مفاصل میشود. شکل قرارگیری بدن، برای تنظیم و حفظ سلامت زانوها، شانهها، و باسن بسیار مهم است.
اول از همه، توصیه میشود روی زانو ننشینید، چون گردش خون کاهش پیدا میکند و به مفصل فشار میآید. در عوض میتوانید زانوها را خم کنید و طوری بنشینید که پاها روی زمین قرار بگیرند. بهتر است اصلاً روی زمین ننشینید، و همیشه از صندلی استفاده کنید.
شبها اگر به پهلو میخوابید، بالشی بین زانوهایتان بگذارید. اگر هم بهصورت طاق باز میخوابید، بالش را زیر زانوها بگذارید تا شکل مفاصل حفظ شده و به آنها فشاری وارد نشود.
2. وزن خود را به مقدار مناسب برسانید
یکی از دلایل زانو درد در جوانی، اضافه وزن است. این وزن زیادی، روی زانوها فشار میآورد و عوارضی مانند التهاب به همراه دارد. پس با کاهش وزن، و رساندن آن به حد مناسب، میتوان از زانو درد در جوانی پیشگیری کرد.
3. ورزشهای سبک انجام بدهید
اگر غضروف زانو به هر دلیلی آسیب ببیند، فرد حتی در جوانی هم دچار درد زانو میشود. ورزشهای سبک و سادهای مانند پیادهروی و دوچرخهسواری، برای تقویت عضلات پا و بازسازی مفصل بسیار مفید هستند.
توصیه متخصصان ارتوپدی 30 دقیقه ورزش در روز است. این ورزشها را چند بار در هفته انجام بدهید تا مفاصل و عضلاتتان قوی شده، و دچار زانو درد در جوانی نشوید.
4. رژیم غذایی مناسبی داشته باشید
برای جلوگیری از درد زانو در جوانی یا هر سنوسال دیگری، باید رژیم غذایی غنی از کلسیم داشته باشید. ماهی، تخممرغ، پنیر و ماست سرشار از کلسیم و سایر مواد مغذی برای استخوانها هستند و از زانو درد پیشگیری میکنند.
5. عضلات اطراف زانو را تقویت کنید
متخصصان ارتوپدی همیشه توصیه میکنند عضلات خود را قوی و انعطافپذیر کنید. بعضی تمرینهای تقویتی هستند که میتوانند درد زانو را کاهش دهند و از مشکلات بعدی هم جلوگیری کنند.
لیفت پا، تقویت پشت ران، حرکات استپ، دیپ با صندلی و اسکات روی دیوار، از بهترین حرکتها برای تقویت عضلات پا هستند.
کشش عضلات پا هم برای تسکین درد زانو در جوانی مفید است. حرکات کششی میتوانند به شل شدن عضلات، کاهش فشار روی مفاصل، بهبود انعطافپذیری، و از بین بردن علت زانو درد ناگهانی کمک کنند.
حرکت کششی مناسب زانو باید عضلات و تاندونهای اطراف زانو را هدف قرار بدهد. کشش عضلات چهارسر ران، همسترینگ، ساق پا، عضلات لگن، و نوار ایلیوتیبیال، نواحی مهم برای حرکات کششی هستند.
توصیه مهم اینکه اگر زانو درد دارید یا سایر عضلات پایتان مشکلی دارند، قبل از شروع برنامه ورزشی، حتماً با پزشک متخصص مشورت کنید.
مهمترین عامل زانو درد در جوانان، سبک زندگی نادرست و عادتهای حرکتی غلط است. جوانان میتوانند با رعایت برخی نکات ساده اما در عین حال مؤثر، از ابتلا به زانو درد پیشگیری کنند.
درنهایت باید گفت یکی از مهمترین راههای پیشگیری از زانو درد در سنین جوانی مراجعه سریع هنگام و بهموقع به پزشک متخصص است؛ توجه نمایید به هیچ دردی بیتوجه نباشید؛ زیرا عدم درمان بهموقع صدمات جبرانناپذیری در پی دارد.
درمانهای خانگی
در صورتی که درد زانو در جوانان بهدلیل کمتحرکی و آسیب جزئی مفصل زانو باشد، می توان از روشهای خانگی برای کاهش درد استفاده نمود؛ زیرا این درمانها بیشتر برای دردهای متوسط زانو مناسب هستند. برخی از درمانهای خانگی برای زانو درد شامل موارد زیر هستند:
کاهش ورزش
اضافه وزن و چاقی یکی از دلایل زانو درد به شمار میرود؛ زیرا فشار اضافی روی زانوها تحمیل شده و باعث آسیب به مفاصل و بافتهای زانو میشود. کاهش وزن موجب اعمال فشار کمتری روی زانو هنگام انجام فعالیتهای روزمره میشود و یکی از روشهای مؤثر برای پیشگیری از ابتلا به بیماریهای زانو مانند استئوآرتریت میباشد؛ زیرا از اعمال فشار اضافی روی غضروفها و تاندونها میکاهد.
آب درمانی
اگر دچار زانو درد مزمن هستید، شنا و آب درمانی در کاهش درد زانوی شما تأثیرگذار هستند؛ زیرا وقتی بدن در آب غوطهور است، وزن بدن کاهش مییابد و فشار کمتری ناشی از وزن بدن به زانوها وارد میشود.
اگر به استخر دسترسی نداشته یا تمایلی به انجام ورزشهای آبی ندارید، ورزشهایی انجام دهید که باعث کشش بدنی و ماهیچههای شما میشوند. همچنین از انجام ورزشهایی مانند بسکتبال و تنیس بپرهیزید؛ زیرا ممکن است درد زانوی شما تشدید شود. مراقب سلامتی خود باشید و هر گاه احساس کردید انجام حرکتی باعث ناراحتی و درد شما میشود آن را انجام ندهید یا نوع فعالیت خود را تغییر دهید.
زانوبند
مراقب زانوهای خود باشید و از آنها محافظت کنید. بستن زانوبند هنگام انجام فعالیتهای ورزشی تا حد زیادی از زانوی شما محافظت به عمل میآورد.
استراحت
استراحت کردن در منزل مهمترین و اصلیترین راه درمان میباشد. اکثر آسیبهای جزئی واردشده به زانو با استراحت برطرف میشوند و درد بیمار کاهش مییابد. سعی کنید به زانوی خود فشار نیاورید و وزن خود را روی آن نیندازید.
بالا آوردن پاها
با استفاده از بالش سعی کنید زانوی خود را بالا نگه دارید تا از تورم و درد آن کاسته شود. علت این امر آن است که نیروی جاذبه زمین موجب کاهش مایعات جمعشده در بافت آسیبدیده میشود و درنتیجه ورم و خستگی پای شما نیز کاهش مییابد.
بستن زانوها نیز در کاهش تورم و درد مؤثر است.
دارو
برای تسکین درد خود میتوانید از داروهای مسکن و ضدالتهاب بدون نسخه استفاده کنید. این داروها کمک مؤثری به بهبودی درد شما خواهند کرد.
کمپرس یخ
استفاده از کمپرس یخ نیز در کاهش درد و ورم زانوی آسیبدیده مؤثر است.
درمان با فیزیوتراپی
درمان زانو درد در جوانی نیز به علت و شدت آسیبدیدگی بستگی دارد. اغلب پزشکان در کنار تجویز داروها و مسکنهای ضدالتهاب بیمار را نزد متخصص فیزیوتراپ ارجاع میدهند تا با درمانهای فیزیکی دامنه حرکتی خود را افزایش دهد و راحتتر به فعالیتهای روزمره بپردازد.
فیزیوتراپ با معاینه زانو و بررسی علائم شما، برنامه تمرینی و فیزیوتراپی مخصوصی را برای تقویت عضلات به شما پیشنهاد میدهد. او از روشهای زیر برای درمان زانو درد جوانی استفاده میکند:
حرکت اصلاحی مخصوص زانو
متخصص فیزیوتراپ تمرینات ورزشی را به منظور کاهش درد و التهاب آموزش میدهد. بعد از دستیابی به این هدف، برنامه ورزشی بر به دست آوردن مجدد دامنه حرکتی، بازیابی و حفظ نیرو، پایداری، انعطافپذیری، استقامت، تعادل و بهبود جریان خون، توازن و آرامش تمرکز میکند.
مگنت تراپی
مگنت تراپی یا مغناطیس درمانی یکی از روشهای درمان فیزیوتراپی است که برای بهبود آسیبها و بیماریهای مختلف زانو استفاده میشود.
در این روش از مگنت (آهنربا) برای ایجاد میدان مغناطیسی استفاده میشود. بدن بهطور طبیعی همیشه دارای میدان مغناطیسی و الکتریکی است. تمام سلولهای ما مقدار کمی انرژی مغناطیسی دارند. اساس مگنت تراپی بر این است که وقتی قسمتی از بدن ما دچار مشکل میشود، میدان مغناطیسی آن قسمت از تعادل خارج شده است.
الکتروتراپی
یکی از روشهای درمان زانو درد در جوانی استفاده از دستگاه الکتروتراپی است، این روش نوعی درمان فیزیکی است، به این معنی که پدهای الکتریکی بر روی پوست قرار میگیرد و به این ترتیب اعصاب و فیبرهای عضلانی تحریک میشوند.
اولتراسوند
اگر درد زانو بهدلیل کشیدگی عضلات اطراف زانو یا مشکلاتی که برای دوندگان پیش میآید، ایجاد شود استفاده از اولتراسوند یا امواج ماوراء بنفش در فیزیوتراپی توصیه میشود.
حتما بخوانید: علائم آرتروز زانو در زنان
درمان با ورزش
اغلب افرادی که به زانودرد مبتلا هستند، بهخوبی میدانند که انجام ورزش زانو درد و حرکات اصلاحی زانو یکی از ضروریترین بخشهای برنامه درمانی آنها است. متأسفانه، بسیاری از افراد بهخاطر زانو درد از انجام فعالیت و ورزش برای زانو درد اجتناب میکنند و این عدم تحرک منجر به اضافهوزن و شدیدتر شدن درد زانو میشود.
ورزشها و حرکات اصلاحی زیادی هستند که تأثیر بسیار خوبی در کاهش دردهای زانو در جوانان دارند که از مؤثرترین آنها میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- حرکت کششی عضله همسترینگ: پشت یک صندلی بهصورت ایستاده قرار بگیرید؛ دستهایتان را بر روی صندلی بگذارید و هر بار یکی از پاهایتان را بلند کنید.
- بالا آوردن مستقیم پا: بر روی زمین یا هر سطح صاف دیگری به پشت دراز بکشید. یکی از زانوها را خم کنید و کف پا را بر روی زمین قرار دهید. پای دیگر را صاف نگه دارید و آن را به اندازه ارتفاع زانوی دیگرتان، از زمین بلند کنید. این حرکت را در 3 مجموعه 10 تا 15 تایی انجام دهید.
- چمباتمه زدن در کنار دیوار: برای انجام این حرکت در حالی که پاهایتان بر روی زمین قرار دارد، پاها را به اندازه عرض شانه از یکدیگر باز کنید و سپس به حالتی که به کمک کمرتان به دیوار تکیه دادهاید، بهآرامی زانوهایتان را خم کنید. بین 5 تا 10 ثانیه در همین وضعیت بمانید.
- بلند شدن بر روی پنجه پا: بر روی یک پله قرار بگیرید و دستهایتان را بر روی نرده بگذارید و سپس پاشنه پایتان را بر روی پله بلند کنید. تا جایی که میتوانید پاشنهها را بلند کنید، سپس پایین بیاورید. این حرکت را در سه مجموعه 10 تا 15 تایی انجام دهید.
- بلند کردن پاها از پهلو: در حالی که پاهایتان بر روی هم قرار دارند، به پهلو دراز بکشید. پای زیرین را برای پشتیبانی از پای دیگر خم کنید. پای بالایی را صاف کنید و آن را تا 45 درجه بلند کنید و 5 ثانیه نگه دارید. سپس پا را پایین بیاورید و کمی استراحت کنید. دوباره حرکت را تکرار کنید.
درمان تزریق دارویی زانو درد
استفاده از مسکنهایی ازجمله استامینوفن میتواند برای کاهش زانو درد در جوانی مؤثر باشد. داروهای ضدالتهابی همچون ایبوپروفن از دیگر داروهایی هستند که در موارد شدید دردهای زانو، تجویز میشوند.
اگر زانو درد شما شدید باشد، جراح ارتوپد روشهای جدیتری ازجمله تزریق را پیشنهاد میدهد که شامل موارد زیر هستند:
- تزریق پیآرپی
- تزریق ژل
- ازونتراپی
- تزریق داروی کورتیکواستروئید
درمان با جراحی
جراحی تعویض زانو و آرتروسکوپی از شایعترین روشهای جراحی هستند که برای درمان دردهای حاد و وخیم زانو تجویز میشوند.
البته فقط تعداد کمی از جوانانی که با روشهای درمان بدون جراحی زانو دردشان بهبود نیافتهاند، نیاز به جراحی پیدا میکنند؛ زیرا اکثر مبتلایان به مشکلات زانو با روشهای درمان بدون جراحی، موفق به کنترل درد و ناراحتی خود میشوند.
جمعبندی
زانو درد در دوران جوانی، اگرچه ممکن است نگرانکننده به نظر برسد، عارضهای شایع است که میتواند دلایل مختلفی داشته باشد. نکته مهم این است که درد زانو در این سنین نباید نادیده گرفته شود. اگر دچار درد مداوم در ناحیه زانو هستید، توصیه میشود حتماً برای تشخیص دقیق علت و دریافت برنامه درمانی مناسب به پزشک مراجعه کنید. تشخیص زودهنگام میتواند از پیشرفت مشکلات جلوگیری کرده و به بهبود سریعتر شما کمک کند. اگر پس از مشورت با پزشک نیاز به جراحی زانو دارید، میتوانید برای بررسی بیشتر و دریافت مشاوره تخصصی به دکتر علیرضا جواهری مراجعه کنید. او متخصصی باتجربه درزمینه درمان بیماریهای زانو، لگن و پاها است که میتواند بهترین روش درمانی را به شما پیشنهاد دهد.
منابع