عقب زدگی زانو چیست؟
عقب زدگی زانو زمانی رخ می‌دهد که ساق پا در مفصل زانو بیش‌ازحد صاف شود و به ساختارهای زانو و پشت مفصل زانو فشار وارد کند.
عقب زدگی زانو می‌تواند برای هر کسی رخ دهد، اما در بین ورزشکاران به‌ویژه ورزش‌هایی مانند فوتبال، اسکی یا لاکراس شایع‌تر است. این وضعیت اغلب نتیجه ضربه مستقیم به زانو یا نیروهایی است که در طول کاهش سرعت یا توقف سریع ایجاد می‌شوند. طبق مطالعه‌ای در مجله پزشکی ورزشی آمریکا، ورزشکاران زنی که در ورزش‌های پرخطر شرکت می‌کنند، به‌دلیل افزایش بی‌ثباتی مفصلی، بیشتر از مردان در معرض آسیب‌دیدگی زانو قرار دارند.
در طول عقب زدگی زانو، مفصل زانو در جهت اشتباه خم می‌شود که اغلب منجر به تورم، درد و آسیب بافتی می‌گردد. در موارد شدید، رباط‌هایی مانند رباط صلیبی قدامی (ACL)، رباط صلیبی خلفی (PCL)، یا رباط پوپلیتئال (رباطی که در امتداد پشت زانو قرار دارد) ممکن است دچار پیچ‌خوردگی (رگ به رگ شدن) یا پارگی شوند.
انواع عقب زدگی زانو
عقب زدگی زانو می‌تواند به دو روش متمایز ایجاد شود که هر کدام ویژگی‌ها و علل منحصربه‌فردی دارند:
عقب زدگی مزمن زانو
این نوع عقب زدگی معمولاً در طول زمان و به‌دلیل بیماری‌های زمینه‌ای یا استرس مکرر ایجاد می‌شود. علل شایع شامل موارد زیر هستند:
- ضعف عضلانی: به‌ویژه در عضلات چهارسر ران
- شل بودن مفصل: سستی طبیعی در رباط‌ها و حرکت بیش‌ازحد
- مشکلات وضعیتی: ناهماهنگی ضعیف و اعمال فشار اضافی بر ساختارهای زانو
- شرایط عصبی: ایجاد مشکل برای کنترل و هماهنگی عضلات
- استفاده بیش‌ازحد: فعالیت‌های مکرر و اعمال فشار بر مفصل زانوی آسیب‌دیده
عقب زدگی حاد زانو
برخلاف عقب زدگی مزمن زانو که در طول زمان پیشرفت می‌کند، عقب زدگی حاد ناشی از موارد زیر است:
- فعالیت‌های ورزشی: به‌ویژه در طول ورزش‌های تماسی یا حرکات پربرخورد
- ضربه مستقیم: ضربه به جلوی زانو
- مشکلات هنگام فرود آمدن: فرود آمدن پس از پرش با تکنیک ضعیف
- تغییر جهت‌های سریع: توقف‌ها یا چرخش‌های ناگهانی و اعمال فشار به زانو به سمت عقب
- سقوط: به‌ویژه در هنگام گیر کردن پا و ادامه حرکت بدن
علائم عقب زدگی زانو
بی‌ثباتی زانو
پس از آسیب ناشی از عقب زدگی زانو، ممکن است متوجه بی‌ثباتی در مفصل زانوی خود شوید. بسیاری از افراد احساس می‌کنند که پایشان هنگام راه رفتن «خالی می‌کند» یا در ایستادن روی یک پا مشکل دارند.
درد
عقب زدگی باعث ایجاد درد موضعی در مفصل زانو می‌شود. درد می‌تواند از خفیف تا شدید متغیر باشد و معمولاً هنگامی که رباط‌ها یا ساختارهای دیگر آسیب می‌بینند یا پاره می‌شوند، افزایش می‌یابد. درد عقب زدگی زانو به‌صورت درد خفیف تا شدید در پشت زانو یا درد نیشگون مانند در جلوی مفصل زانو توصیف می‌شود.
کاهش دامنه حرکتی
ممکن است پس از آسیب عقب زدگی زانو، در خم یا صاف کردن پای خود دچار مشکل شوید. این وضعیت می‌تواند به‌دلیل تورم اطراف زانو باشد که میزان حرکت شما را محدود می‌کند. همچنین آسیب به ساختارهای داخلی مانند ACL، PCL، رباط پوپلیتئال یا منیسک نیز موجب کاهش دامنه حرکتی می‌شود.
تورم و کبودی
پس از آسیب، ممکن است متوجه تورم و کبودی در زانو و ناحیه اطراف آن شوید. این تورم می‌تواند خفیف یا شدید باشد و واکنشی است که بدن نسبت به آسیب وارده بر بافت‌ها نشان می‌دهد.
علت عقب زدگی زانو
عقب زدگی زانو اغلب در ورزشکاران رخ می‌دهد.
یکی از شایع‌ترین علل این وضعیت، وارد شدن ضربه مستقیم به جلوی مفصل زانو است؛ به‌طوری که زانو را به سمت عقب هل بدهد. بازیکنان فوتبال بیشتر در معرض این آسیب قرار دارند.
ضربه‌های مستقیم به پا تنها علت نیستند. سایر علل شایع شامل فرود آمدن نامناسب روی پا پس از پرش یا عقب زدگی زانو پس از سقوط از روی سطحی مرتفع است.
عقب زدگی زانو همچنین مشکلی رایج در میان بیماران سکته مغزی است که ممکن است دچار ضعف در یک طرف بدن، تغییراتی در دامنه حرکتی مفصل و هیپوتونی (یا ضعف عضلانی) شوند. هیپوتونی، به‌طور کلی، می‌تواند منجر به عقب زدگی مفاصل شود.
تشخیص عقب زدگی زانو
پزشک از روش‌های زیر برای تشخیص عقب زدگی زانو استفاده می‌کند:
معاینه فیزیکی
تشخیص عقب زدگی زانو با بررسی سابقه پزشکی بیمار شروع می‌شود. در این صورت پزشک درمورد شرایط آسیب، ازجمله نحوه وقوع آن و علائمی که بلافاصله پس از آن تجربه کردید، سؤال می‌کند.
در طول معاینه فیزیکی، پزشک شما بادقت پایداری زانو و نحوه حرکت آن را بررسی کرده و با زانوی سالم شما مقایسه می‌کند. او به‌دنبال علائم تورم و کبودی خواهد بود و دامنه حرکتی شما را آزمایش می‌کند.
پزشک ممکن است تست‌های پایداری خاصی را نیز انجام دهد که شامل حرکت ملایم زانوی شما در جهت‌های مختلف برای ارزیابی یکپارچگی رباط هستند. این تست‌ها به تشخیص ساختارهای آسیب‌دیده و شدت آسیب کمک می‌کنند. پزشک همچنین نحوه راه رفتن و تحمل وزن توسط پای آسیب‌دیده را ارزیابی خواهد کرد.
مطالعات تصویربرداری
- عکسبرداری با اشعه ایکس معمولاً برای بررسی ترازبندی استخوان و رد هرگونه شکستگی تجویز می‌شود.
- پزشک برای مشاهده دقیق‌تر آسیب بافت نرم، اسکن MRI را توصیه می‌کند. این روش می‌تواند آسیب‌های وارده به رباط‌ها، تاندون‌ها و غضروف را که در اشعه ایکس قابل مشاهده نیستند، نشان دهد.
- در برخی موارد، به‌ویژه برای آسیب‌های پیچیده، سی تی اسکن تجویز می‌شود که تصویری کامل از آسیب مورد نیاز ارائه می‌دهد.
پزشک از اطلاعاتی که از معاینه فیزیکی و مطالعات تصویربرداری به دست می‌آورد، برای تدوین برنامه درمانی متناسب با آسیب و نیازهای شما استفاده خواهد کرد. درمان ارائه‌شده به شدت عقب زدگی زانو و آسیب‌های وارده به ساختارهای اطراف بستگی دارد.
درمان
استراحت و مراقبت‌های اولیه
توصیه می‌شود پس از عقب زدگی زانو، از روش RICE استفاده کنید:
- استراحت: فعالیتی را که باعث آسیب شده است متوقف کرده و به پزشک مراجعه کنید. هرگونه فعالیت با شدت بالا یا ضربه بالا را کنار بگذارید و از انجام ورزش‌های تماسی خودداری کنید. در این مرحله بهترین ورزش‌ها، تمرینات ملایم دامنه حرکتی هستند. داروهای ضدالتهاب نیز می‌توانند برای کاهش تورم و درد مفید باشند.
- استفاده از کمپرس یخ: کمپرس یخ را چندین بار در روز و به‌مدت ۱۵ دقیقه روی زانوی آسیب‌دیده قرار دهید. یخ می‌تواند به کاهش تورم و مدیریت درد کمک کند. همیشه تکه‌ای پارچه یا حوله بین یخ و پوست خود قرار دهید تا از تحریک پوست جلوگیری شود.
- فشرده‌سازی زانو: باند کشی می‌تواند به مدیریت تورم و کاهش درد کمک کند.
- بالا نگه داشتن پای آسیب‌دیده: سعی کنید تا حد امکان پای خود را بالاتر از سطح قلب قرار دهید. وقتی دراز می‌کشید پای خود را روی بالش بگذارید یا وقتی روی صندلی استراحت می‌کنید، پا را روی سطحی بالاتر قرار دهید.
فیزیوتراپی
پس از فروکش کردن علائم حاد، فیزیوتراپی به جزئی کلیدی تبدیل می‌شود که مزایای زیادی به همراه دارد. به‌عنوان مثال، درمانگران با بیماران کار می‌کنند تا تحرک مفصل را بازیابی کنند، قدرت عضلانی اطراف زانو را توسعه دهند و الگوهای حرکتی مناسب ایجاد نمایند. آنها همچنین بر آموزش تعادل و پایداری تمرکز می‌کنند تا از آسیب‌های احتمالی در آینده جلوگیری کنند.
ورزش و حرکات اصلاحی
در اینجا چند تمرین مفید وجود دارند که می‌توانند برای اصلاح عقب زدگی زانو و بهبود راه رفتن شما انجام شوند:
تقویت عضلات چهارسر ران
این تمرین ساده‌ترین راه برای تقویت عضله چهارسر ران شما است.
- حوله را لوله کنید و آن را پشت زانوی خود قرار دهید.
- سپس دراز بکشید و حوله را با زانوی خود به پایین فشار دهید.
- ۶ ثانیه در این حالت بمانید.
- این حرکت را ۱۰ تا ۲۰ بار تکرار کنید.
حرکت قوس کوتاه
این حرکت به تقویت عضلات چهار سر کمک می‌کند.
- حوله بزرگی را لوله کنید و آن را پشت زانوی خود بگذارید.
- سعی کنید قسمت پایین پای خود را به سمت بالا بلند کنید تا زانو و ران‌های شما در یک راستا قرار گیرند.
- سپس پای خود را به‌آرامی پایین بیاورید تا پاشنه شما دوباره زمین را لمس کند.
- این حرکت را ۱۰ تا ۲۰ بار انجام دهید.
بالا آوردن پا
این تمرین عضلات همسترینگ و چهار سر ران را تقویت می‌کند.
- در حالی که دراز کشیده‌اید، پای خود را بالا ببرید و آن را به‌مدت ۶ ثانیه نگه دارید.
- سپس پای خود را به‌آرامی به سمت زمین پایین بیاورید.
- این حرکت را ۱۰ تا ۲۰ بار انجام دهید.
اسکات
این تمرین نیز به تقویت زانو کمک می‌کند. می‌توانید این حرکت را با تکیه دادن به دیوار انجام دهید.
- صاف بایستید و پاهایتان را به اندازه عرض شانه باز کنید.
- سپس هر دو زانو را خم کنید و وزن خود را روی پاهایتان بیندازید (توجه داشته باشید که زانوها از انگشتان پا جلوتر نرود).
- ۶ ثانیه در همین حالت بمانید. سپس به‌آرامی به موقعیت شروع خود بازگردید.
- این حرکت را ۱۰ تا ۲۰ بار انجام دهید.
استپ آپ
این تمرین به تقویت عضلات پایین‌تنه کمک می‌کند.
- با پای راست خود روی پله یا چهارپایه قدم بگذارید و سپس از آن برای بالا بردن بدن خود استفاده کنید تا پای چپ شما به بالای پله برسد.
- هنگام بازگشت به زمین، از پای چپ استفاده کنید تا خود را پایین بیاورید.
- این حرکت را ۱۰ تا ۲۰ بار برای هر پا انجام دهید.
بریس و زانوبند طبی
پزشک برای جلوگیری از تشدید عقب زدگی زانو، استفاده از بریس یا زانوبند طبی را پیشنهاد می‌دهد.
بریس‌ها طوری ساخته شده‌اند تا از باز شدن بیش‌ازحد زانو جلوگیری کرده و به ثابت ماندن آن کمک کنند. رایج‌ترین بریس تجویزشده برای عقب زدگی زانو از نوع سه‌‌نقطه فشار است که زانو را در سه نقطه ثابت نگه می‌دارد و از به عقب برگشتن آن جلوگیری می‌کند.
استفاده از بریس‌ها در کنار حرکات اصلاحی می‌توانند باعث درمان و اصلاح عقب زدگی زانو در کودکان شوند، اما در بزرگسالان استفاده از زانوبند صرفاً برای جلوگیری از بروز عوارض و کاهش علائم ناشی از عقب زدگی زانو است.
کفی طبی و کفش مخصوص
کفی طبی به حمایت از زانو، تثبیت پا و محدود کردن مفصل زانو کمک می‌کند. درنتیجه زانو بیش‌ازحد باز نمی‌شود و بیمار قادر خواهد بود تا هماهنگ‌تر گام بردارد. کفی کفش طبی باید سبک باشد و فشاری به پا وارد نکند تا بیمار بتواند به‌راحتی راه برود. ممکن است عقب زدگی زانو باعث فاصله گرفتن پاشنه پا از زمین شود. در چنین مواردی می‌توان از کفش‌های دارای کفی مخصوص استفاده کرد تا این فاصله جبران شود و مفصل زانو بیش‌ازحد باز نشود.
جراحی و بهبودی
اگر دچار پیچ‌خوردگی شدید زانو شده‌اید، ممکن است نیاز به جراحی ترمیم رباط داشته باشید. در این جراحی، تکه‌ای تاندون از قسمت دیگری از بدن، مانند همسترینگ، گرفته شده و برای جایگزینی رباط آسیب‌دیده استفاده می‌شود.
در طول بهبودی از این جراحی، باید فیزیوتراپی انجام دهید که شامل تمریناتی برای کمک به تقویت عضلات پا است. همچنین می‌توانید برای بهبود پایداری مفصل در حین بهبودی، از بریس زانو استفاده کنید.
در بیش از ۸۰ درصد موارد، جراحی ACL، همراه با فیزیوتراپی، عملکرد زانو را به‌طور کامل باز می‌گرداند. اگر تلاش اول ناموفق باشد، پزشک ممکن است جراحی‌های بعدی رباط را توصیه کند. بااین‌حال، جراحی‌های بعدی ممکن است دشوارتر بوده و نتایج بلندمدت ضعیف‌تری داشته باشند.
به‌طور کلی، ممکن است مقداری درد و تورم پس از این جراحی باقی بماند. این امر به‌ویژه در صورتی صادق است که آسیب‌های دیگری مانند پارگی غضروف در زانو رخ داده باشند.
در هر صورت، حتی آسیب‌های جزئی می‌توانند احتمال آسیب‌دیدگی مجدد زانو در آینده را افزایش دهند. برای کاهش این خطر، می‌توانید به برنامه‌های پیشگیری از آسیب بپیوندید.
پیشگیری از آسیب عقب زدگی زانو
در حالی که پیشگیری کامل همیشه امکان‌پذیر نیست، تمرکز اصلی باید بر حفظ پایداری مفصل و الگوهای حرکتی بهینه باشد. به‌عنوان مثال، تمرینات تقویتی منظم با هدف قرار دادن عضلات اطراف زانو، به‌ویژه چهارسر ران و همسترینگ‌ها، پایه‌ای قوی برای حفاظت از زانو ایجاد می‌کنند. تکنیک صحیح در طول فعالیت‌های فیزیکی، به‌ویژه در ورزش‌هایی که شامل پریدن یا تغییر جهت سریع هستند، می‌تواند خطر آسیب را به‌طور قابل توجهی کاهش دهد.
استفاده از تمرینات گرم کردن مناسب و آموزش حرکات مختلف به ورزشکاران به توسعه آگاهی و کنترل بهتر بدن آنها کمک می‌کنند. استفاده از کفش مناسب با حمایت کافی و در نظر گرفتن بریس‌های پیشگیرانه در طول فعالیت‌های پرخطر نیز به محافظت بیشتر منجر می‌شود.
چه زمانی باید به پزشک خود مراجعه کنم؟
اگر علائمی مانند درد یا تورم را تجربه می‌کنید که پس از چند روز بدتر می‌شوند یا اگر نمی‌توانید زانوی خود را مانند حالت عادی حرکت دهید، با پزشک خود صحبت کنید.
چه زمانی باید به اورژانس بروم؟
اگر متوجه موارد زیر شدید، به اورژانس مراجعه کنید:
- درد شدید
- تورمی که در حال بدتر شدن است
- تغییر رنگ (پوست)
- ناتوانی در حرکت دادن زانوی خود
چه سؤالاتی باید از پزشک خود بپرسم؟
- آیا به هیچ آزمایش تصویربرداری نیاز خواهم داشت؟
- آیا پارگی ACL یا PCL دارم؟
- چه مدت باید استراحت کنم و از ورزش و سایر فعالیت‌های بدنی اجتناب کنم؟
- آیا نیاز به جراحی خواهم داشت؟
جمع‌بندی
آسیب‌های عقب زدگی زانو می‌توانند از رگ به رگ شدن خفیف تا آسیب شدید تاندون متغیر باشند. افرادی که در ورزش‌های پربرخورد شرکت می‌کنند، در معرض خطر بیشتری برای عقب زدگی زانو و پارگی تاندون قرار دارند.
پیشگیری از این آسیب شامل حفظ قدرت کافی در عضلات اطراف زانو، به‌ویژه عضلات چهارسر ران، و همچنین انجام گرم کردن و سرد کردن مناسب قبل و بعد از هر تمرین یا فعالیت ورزشی است.
منابع
مطالب مشابه
در عقب زدگی زانو، مفصل زانو در جهت اشتباه خم می‌شود که اغلب منجر به تورم، درد و آسیب بافتی می‌گردد. در موارد شدید، رباط‌هایی مانند رباط صلیبی قدامی (ACL)، رباط صلیبی خلفی (PCL)، یا رباط پوپلیتئال (رباطی که در امتداد پشت زانو قرار دارد) ممکن است دچار پیچ‌خوردگی (رگ به رگ شدن) یا پارگی شوند.
عفونت مفصل لگن وضعیتی جدی است که زمانی رخ می‌دهد که میکروارگانیسم‌های مضر مانند باکتری‌ها، ویروس‌ها یا قارچ‌ها به لگن یا بافت استخوانی اطراف آن حمله کنند. این عفونت‌ها می‌توانند باعث درد شدید، تورم و سفتی قابل توجهی شوند و حرکت یا استفاده عادی از مفصل لگن را دشوار سازند.
عفونت زانو وضعیت پزشکی جدی‌ای است که اغلب به درمان فوری و تهاجمی نیاز دارد. هنگامی که باکتری‌ها باعث آلوده شدن مایع مفصلی (مایعی که مفصل زانو را روان می‌کند) می‌شوند، عفونتی به نام عفونت مفصلی اتفاق میفتد.
آرتریت زانو به التهاب و تخریب غضروف مفصل زانو اشاره دارد؛ غضروفی که وظیفه دارد به‌عنوان ضربه‌گیر استخوان‌ها عمل کند و خم و راست شدن نرم و روان زانو را امکان‌پذیر سازد.
تزریق پلاسمای غنی از پلاکت (پی آر پی) برای لگن، گزینه درمانی ترمیمی است که برای رفع درد و التهاب ناشی از بیماری‌هایی مانند آرتروز، پارگی‌های لابروم، یا سایر آسیب‌های بافت نرم طراحی شده است.
تاندونیت لگن، عارضه‌ای التهابی است که تاندون‌های اطراف مفصل لگن را درگیر می‌کند. می‌تواند منجر به درد، تورم و محدودیت حرکت شود و معمولاً در ورزشکاران و افرادی که حرکات تکراری ران انجام می‌دهند، مشاهده می‌شود.
آسیب‌های وارده به زانوها می‌توانند در اثر رگ به رگ شدن یا پارگی رباط‌ها یا استفاده از بیش‌ازحد از زانو اتفاق بیفتند. زانو بزرگترین مفصل در بدن انسان است. این مفصل، ساق پا را به ران متصل می‌کند و به شما اجازه می‌دهد راه بروید، بدوید، بپرید، برقصید و در سایر فعالیت‌های روزانه شرکت کنید.
کیست‌های استخوان ساب کندرال (SBCs) کیسه‌های پر از مایعی هستند که در داخل مفاصلی مانند زانو، لگن و شانه تشکیل می‌شوند. این کیسه‌ها معمولاً در درجه اول با هیالورونیک اسید پر شده‌اند. هیالورونیک اسید مایعی در مایع مفصلی است که مفصل را روان می‌کند. کیست‌های استخوان ساب کندرال از نظر فنی کیست نیستند. در عوض، آنها ضایعات پر از مایع هستند که توسط استخوان احاطه شده‌اند.
شکستگی‌های استرسی در استخوان‌های پا و مچ پا شایع هستند؛ زیرا ما به‌طور مداوم با ایستادن، راه رفتن، دویدن و پریدن به آنها نیرو وارد می‌کنیم. در شکستگی استرسی، استخوان می‌شکند اما معمولاً جابجا نمی‌شود.
بونیون، برآمدگی استخوانی است که در لبه داخلی مفصل شست پا ایجاد می‌شود. اگر متوجه برآمدگی روی شست پا شدید، به‌ویژه اگر درد، سفتی یا بی‌حسی در انگشتان پا یا پای خود تجربه کردید، حتماً به متخصص مراجعه کنید.