کشکک زانو استخوان کوچکی است که در ناحیه جلوی مفصل زانو قرار دارد و به عنوان یک سپر یا محافظ زانو عمل می کند بدین صورت که ضربات وارد به ناحیه جلویی زانو را جذب کرده و زانو را در برابر صدمات احتمالی محافظت می کند.
عارضه در رفتگی کشکک زانو زمانی رخ می دهد که کشکک از جای طبیعی خود یعنی شیار استخوان ران خارج شود و دیگر نتواند از مفصل زانو محافظت کند. در این حالت غضروف پشتی کاسه زانو در نتیجه این دررفتگی دچار آسیب شده که در پی این اتفاق بیمار به ورم و درد شدید در اطراف کاسه زانو دچار می شود.
هدف اصلی تمامیه روش های درمان دررفتگی کشکک زانو، بازگرداندن کشکک به موقعیت طبیعی و تسکین درد و التهاب است. در اغلب موارد در رفتگی کشکک زانو را می توان به کمک روش های غیر جراحی و کم تهاجمی درمان کرد و تنها در موراد شدید این بیماری، بیمار نیاز به عمل جراحی تراز کردن کشکک زانو دارد.
ورزش برای درمان دررفتگی کشکک زانو یکی از بهترین روش های درمان بدون جراحی است که در اغلب موارد نتایج قابل قبولی را برای بیمار به همراه دارد که در ادامه مقاله به طور مفصل به بررسی این روش درمانی و نحوه انجام آن می پردازیم.
در رفتگی کشکک زانو چیست و با چه علائمی همراه است؟
کشکک زانو استخوان مثلثی شکل است که در ناحیه جلوی زانو قرار گرفته و با خم و راست شدن زانو، کشکک نیز برروی غضروف مفصلی حرکت می کند و به سمت بالا و پایین ناحیه ای که دارای شیار است حرکت می کند.
این شیار که به تروکلئا معروف است به گونه قرار گرفته که کشکک را در مرکز خود جای داده است. درفتگی کشکک زانو وضعیتی است که در آن کشکک به طور کامل از محل اصلی خود یعنی شیار خارج شده و دیگر قادر نیست به راحتی به طرفین بلغزد.
دررفتگی کشکک زانو عموما به دلایلی همچون:
- وارد شدن فشار و ضربه مستقیم به زانو
- وارد شدن فشار بیش از حد به زانو در حین راه رفتن
- ضعیف بودن عضلات و مفصل زانو
- منحرف شدن یا نیمه دررفتگی کشکک زانو
- سابقه آسیب دیدگی زانو و کشکک زانو
دررفتگی کشکک زانو عموما به دلیل چرخش ناگهانی و شدید پا و وارد شدن آسیب مستقیم به زانو رخ می دهد.
- درد شدید در ناحیه جلوی زانو
- بروز درد ناگهانی در هنگام نشستن و خم و راست شدن
- تشدید یافتن درد در هنگام فعالیت
- تورم و ورم زانو
- شنیده شدن صداهای ترک خوردگی در زمان حرکت دادن زانو
- خم شدن زانو و عدم تحمل وزن بدن
- قفل شدن زانو
روش های درمان در رفتگی کشکک زانو
درمان دررفتگی کشکک زانو عموما از طریق درمان های کم تهاجمی و غیرجراحی صورت می گیرد و فیزیوتراپی زانو بهترین و موثرترین روش غیرجراحی برای درمان این عارضه است که به منظور تقویت عضلههای اطراف زانو،تسریع در بهبودی در رفتگی زانو، کاهش احتمال در رفتگی مجدد آن انجام می شود. از جمله کارهایی که برای درمان دررفتگی کشکک زانو انجام می شود شامل:
تثبیت کردن زانو با کمک باند یا بریس زانو
ناحیه اسیب دیده را به وسیله بانداژ باندپیجی کنید و یا به کمک یک بریس این ناحیه را پایدار نگه دارید. توجه داشته باشید که بانداژ یا بریس نباید باعث جمع شدن خون و مانع عبور آن شود یا درد بیشتری را ایجاد کند. این مرحله کمک میکند تا ناحیه آسیب دیده را پایدار نگه دارید.
تسکین درد با گرما درمانی و یخ درمانی
درد و ورم را به وسیله قراردادن یخ بر روی ناحیه آسیب دیده کاهش دهید. یخ میتواند به شکل مکعب یا یخ خرد شده در میان یک حوله باشد؛ این موارد به صورت بسیار ملایم در کنار قسمت آسیب دیده بدن آب میشوند؛ همچنین میتوانید از بسته های یخ ورزشی استفاده کنید. بیست دقیقه یخ را روی ناحیه آسیب دیده قرار دهید و هر دو یا سه ساعت یک بار این کار را تکرار کننید تا زمانی که بهبود را حس کنید.
تمرینات ورزشی برای افزایش انعطاف پذیری و قدرت زانو ها
زانو که بزرگترین مفصل بدن است؛ نقش موثری در حفظ استقامت بدن برعهده دارد زیرا وظیفه تحمل وزن بدن برعهده این مفصل می باشد؛ ولی همین خصوصیت باعث ميشود احتمال در رفتگی مفصل هم بیشتر از مفصل های ديگر شود.
ولی با تقویت و افزایش انعطاف پذیری این مفصل می توان هم از بروز مجدد این عارضه دررفتگی زانو یا کشکک زانو پیشگیری کرد و هم اینکه به کمک ورزش های مخصوص می توان التهاب و درد را تسکین داد.
ماساژ درمانی
ماساژ یک روش درمانی پرکاربرد در درمان کشکک زانو است که متخصص مربوطه با فشار آوردن و حرکت دادن پوست، عضلات، تاندونها و رباط به درمان این اختلالات می پردازد. ماساژ میتواند به صورت سطحی یا عمقی انجام شود. با وجود فوایا و اثرات موثر ماساژ اما حتما قبل از انجام این کار جراح ارتوپد خود را در جریان بگذارید.
الکتروتراپی
الکتروتراپی یک روش درمانی فیزیکی است که در آن تحریکات الکتریکی با قرار گرفتن پد های الکتریکی بر روی پوست به اعصاب و فیبرهای عضلانی اعمال می شود. الکتروتراپی در افزایش گردش خون، افزایش میزان جذب مواد غذایی و دارویی در بدن و تسریع در بهبودی انواع آسیب های عضلانی و اسکلتی کاربرد دارد.
ورزش های مخصوص برای درمان دررفتگی کشکک زانو
دررفتگی کشکک زانو یکی از دردهای شایع میان ورزشکاران و افرادی که در رشته ها و کارهای پرتحرک فعالیت دارند؛ می باشد. این آسیب دیدگی بیشتر در ورزش های تماسی و برخوردی که احتمال سقوط آن برروی پا وجود دارد بیشتر است و در صورتی که به موقع درمان نشود ممکن است این اتفاق باعث ساییدگی غضروف زیر استخوان کشکک و در برخی مواقع شکستگی های خفیف هم می شود.
در رفتگی کشکک زانو معمولا با دردهای شدید، تورم، بیحرکتی و محدودیت دامنه حرکتی همراه است که در این صورت فرد نمی تواند به خوبی زانوی خود را حرکت دهد و نیاز دارد که حتما یک پزشک متخصص ارتوپد حاذق او را معاینه کند.
اول اقدام برای درمان این عارضه استراحت است در صورتی که استراحت تاثیر در بهبودی بیمار نداشته باشد در این صورت پزشک شما به یک فیزیوتراپ ارجاع میدهد تا با ورزش درمانی به مقابله و درمان این بیماری بپردازید. حرکات زیر از جمله ورزش هایی هستند که تاثیر خوبی در بهبودی دررفتگی کشکک زانو و بازگردانندن کشکک به موقعیت اصلی خود دارند:
خم و راست کردن زانو در حالت دراز کشیده
دراز بکشید و تا جایی که میتوانید زانوی خود را خم و راست کنید. این کار را در صورتی انجام دهید که برای شما دردناک نیست و تا حدی پای خود را خم و راست کنید که کشش متوسطی را در عضلات خود حس کنید. بهتدریج و تحت شرایطی که احساس درد نمیکنید، دامنه حرکتی زانوی خود را افزایش دهید. درصورتیکه انجام حرکت موجب تشدید علائم شما نمیشود، آن را بین 10 تا 20 بار تکرار کنید.
حرکت کششی مفصل لگن به کمک صندلی
بایستید و برای حفظ تعادل خود، دستانتان را به تکیهگاه یک صندلی یا لبهٔ میز بگیرید. کمر و زانوهای خود را صاف نگهدارید و سپس با انقباض عضلات کشالهٔ ران پای خود را به سمت عقب بالا ببرید. برای دو ثانیه پای خود را در بالاترین نقطه نگهدارید و سپس بهآرامی پای خود را پایین بیاورید. درصورتیکه انجام این تمرین برایتان دردناک نیست، آن را 10 بار تکرار کنید.
حرکت کششی عضله همسترینک در حالت ایستاده
پاشنه پای سمت آسیب دیده را روی چهارپایهای به بلندی 15 اینچ بگذارید. پا را صاف نگه دارید. رو به جلو متمایل شوید، بدن را از مفصلهای ران تا جایی خم کنید که کشش ملایمی را در پشت ران احساس کنید.
مراقب باشید هنگام انجام این حرکت شانهها را نچرخانید یا کمر را خم نکنید، چون در غیر این صورت کمر در عوض پا تحت کشش قرار خواهد گرفت. این کشش را 15 تا 30 ثانیه حفظ کنید. حرکت را 3 بار تکرار کنید.
حرکت استپ آپ
روبروی یک جعبه یا میز با ارتفاع حدود هشت الی سیزده سانتی متر بیاستید؛ پای سمت آسیب دیده را بر روی جعبه یا میز قرار دهید؛ سپس کف پای دیگر را صاف روی زمین بگذارید؛ وزن بدن را روی پای قرار گرفته روی بلندی بیاندازید.
پای آسیب دیده را همزمان با بلند کردن پای دیگر صاف کنید. سپس با خم کردن پای آسیب دیده و به آهستگی پایین آوردن پای سالم به حالت اولیه بازگردید.
انقباض عضلات چهار سر ران در حالت نشسته
برای انجام این حرکت از یک حوله استفاده کنید به این صورت که یک حوله در زیر زانوی خود قرار دهید و سعی کنید با انقباض عضلات چهار سر ران، زانوی خود را به سمت پایین فشار دهید. در هنگام منقبض کردن عضلات، میتوانید انگشتان خود را روی ران پای خود بگذارید تا انقباض عضلات را حس کنید. این حالت را برای 5 ثانیه نگه دارید.
از دیگر حرکات ورزشی برای دررفتگی کشکک زانو شامل:
- فشار آوردن به عضله چهار سر ران بدون تغییر طول آن
- کشیدن عضلات ساق پا در حالت ایستادع
- کشیدن عضلات همسترینگ کنار دیوار
- بالا بردن پا در حالت خوابیده رو به شکم
- بالا آوردن پا به حالت مستقیم
- صاف کردن مفصل زانو با فشار
- اسکوات در کنار دیوار همراه با توپ