درمان ورم زانو

ورم زانو چیست؟

ورم زانو گاهی با واژه "آب آوردن زانو" عنوان می شود. برخی مواقع نیز از واژه پزشکی "افیوژن" که به معنی تجمع مایع می باشد نیز استفاده می شود.

تورم زانو ممکن است در اثر آسیب دیدگی یا بیماری و یا کار کشیدن بیش از اندازه از زانو باشد. تورم مفصل زانو باعث اختلال در عملکرد زانو شده و دامنه حرکتی زانو را کاهش می دهد.

به طور مثال بیماری که مبتلا به تورم زانو است به سختی قادر است زانوی خود را به طور کامل خم و راست کند و هنگامی که پای خود را دراز کرده زانو معمولا کمی خمیدگی دارد. علاوه بر این علائم زانوی متورم گاهی دردناک و با قرمزی همراه است که در این شرایط زانو نمی تواند فشار ناشی از وزن بدن را نیز تحمل کند.

تورم یا آب آوردن زانو در صورت خفیف بودن مشکلی برای بیمار به وجود نخواهد آورد. اما اگر این درد شدید باشد بیمار را آزار داده و باعث ناراحتی او خواهد شد.

بنابراین تورم زانو در هر دو حالت خفیف و شدید باید مورد بررسی پزشک قرار گرفته و علت آن تشخیص داده شود و درمان آن صورت پذیرد. تورم زانو در صورتی که درمان نشود در طولانی مدت به صورت مزمن در آمده  و به بافت های درون مفصل آسیب می رساند. همچنین باعث از بین رفتن غضروف زانو و نرم شدن استخوان نیز می شود. به همین خاطر نباید ورم زانو را نادیده گرفت و از درمان آن چشم پوشی کرد.

 حتما بخوانید:چه عواملی باعث از بین رفتن غضروف زانو میشود؟

دلایل ورم زانو

از شایع ترین دلایل تورم زانو می توان به صدمه و آسیب دیدگی و عوارض برخی بیماری ها مانند آرتروز یا التهاب بورس (بورسیت) اشاره کرد.

• آسیب دیدگی زانو. مفصل زانو و سایر بافت های داخلی آن از جمله رباط ها، تاندون ها، مینیسک ها و غضروف ها بر اثر ضربه دچار آسیب دیدگی می شوند. ضربه باعث جریان خون داخل مفصل زانو شده و منجر به کبودی، تورم، سفتی مفصل و احساس گرمای شدید درون مفصل می شود که نیاز به مراجعه به پزشک و درمان سریع دارد. علاوه بر ضربه، آسیب دیدگی ناشی از نیش و گاز گرفتن نیز منجر به تورم زانو می شود.

• آرتروز زانو. افزایش مایع درون مفصلی و تورم زانو می تواند منجر به ساییدگی و تخریب غضروف مفصل زانو شده که این عارضه آرتروز نامیده می شود. آرتروز زانو علاوه بر تورم زانو معمولا با درد زانو نیز همراه است.

• بورسیت. در سراسر بدن کیسه های کوچکی به نام بورس که حاوی مایعات هستند وجود دارد که موظف به محافظت از مفصل هستند. تجمع مایع اضافی درون این کیسه ها باعث تورم و به اصطلاح آب آوردن زانو می شود. به عارضه التهاب بورس، بورسیت گفته می شود که ممکن است به صورت عفونی یا غیر عفونی بروز کند.

• نقرس. تجمع اسید اوریک در زانو نیز با تورم و درد همراه است که به این عارضه حمله نقرس گفته می شود. در صورت بروز این حادثه زانو ممکن است سریعا متورم شده و گاهی نیز با درد و قرمزی و گرمی زانو همراه است.

• روماتیسم مفصلی. روماتیسم مفصلی یا آرتریت روماتوئید یک بیماری خود ایمن به شمار می رود که در نتیجه آن مفصل زانو دچار تورم و التهاب و سفتی شده و دامنه حرکتی آن به طور قابل ملاحظه ای کاهش می یابد. این عارضه در اکثر موارد هر دو زانوی بدن را درگیر می کند.

بنابراین هر گاه یک زانو به آرتریت روماتوئید مبتلا شده باشد ریسک ابتلا در زانوی دیگر هم بالا خواهد رفت. علاوه بر موارد بالا، تومورهای خوش خیم و بدخیم پوست یا استخوان نیز می توانند باعث درد و تورم زانو شوند.

علائم ورم زانو

در صورت تورم زانو چه خفیف یا شدید باید به پزشک مراجعه شود و جهت رفع آن نیز اقدام شود. مراجعه به پزشک در صورت مشاهده علائم زیر ضرورت دارد:

• تورم شدید زانو به حدی که زانو بزرگ تر از اندازه طبیعی به نظر برسد و تغییر شکل آن که به طور واضح قابل رویت باشد.
• احساس خشکی در مفصل زانو و عدم توانایی در خم و راست کردن زانو به صورت کامل
• احساس درد شدید در زانو و عدم تسکین آن حتی در صورت استراحت و مصرف مسکن
• عدم تحمل وزن بدن توسط زانو و احساس بی ثباتی در زانو
• قرمز شدن و احساس گرمای شدید در زانو
• افزایش درجه حرارت بدن بیمار
• عدم کاهش ورم زانو پس از 3 روز

روش های درمان ورم زانو

اگر ورم زانو ناشی از شکستگی مفصل زانو باشد پزشک به وسیله آتل و گچ گیری زانوی بیمار را ثابت نگه داشته و تا زمان بهبودی مانع از حرکت زانوی بیمار می شود. در صورت پارگی رباط ها و تاندون های زانو جهت درمان نیاز به عمل جراحی می باشد.

درمان ورم زانو با توجه به علت آن روش های متفاوتی نیز دارد که شامل موارد زیر می باشد :

درمان دارویی

هنگام تورم زانو و مراجعه به پزشک، پزشک درابتدا جهت کاهش تورم و درد بیمار داروهای ضدالتهاب مانند ایبوپروفن را جهت کاهش تورم و التهاب زانوی بیمار تجویز می کند.

کمپرس سرد و گرم

استفاده از یخ موجب تنگ شدن رگ های خونی و کاهش گردش خون شده و منجر به تسکین درد و تورم زانو می شود.

نحوه استفاده از یخ نیز بسیار مهم می باشد و باید به طرزی صحیح مورد استفاده قرار گیرد. هرگز یخ را به صورت مستقیم روی قسمت آسیب دیده بدن خود قرار ندهید و حتما از یک کیسه یا حوله استفاده کرده و یخ را داخل ان قرار دهید. در غیر اینصورت این راهکار نه تنها به بهبودی بیمار نمی انجامد بلکه ممکن است باعث تشدید علائم و افزایش درد بیمار نیز بشود.

می توانید همزمان با کمپرس سرد از کمپرس گرم نیز استفاده کنید. به این صورت که ابتدا کیسه یخ را روی زانوی خود قرار داده و پس از چند دقیقه کمپرس گرم را روی زانو قرار دهید. همان طور که کمپرس سرد باعث کاهش جریان خون و بی حسی زانو می شود کمپرس گرم نیز باعث افزایش خون در ناحیه آسیب دیده می شود و باعث می شود درد بیمار آرام شده و تورم نیز کم شود.

استفاده از بریس

بریس و زانو بندهای طبی به دلیل فشاری که به مفصل زانو وارد می آورند باعث کاهش تجمع مایع و در نتیجه کاهش تورم و درد خواهد شد.

تزریق کورتیزون

کورتیزون یک هورمون استروییدی است که از طریق سرکوب کردن سیستم ایمنی بدن باعث کاهش تورم زانو می شود.

تخلیه مایع مفصلی

برخی مواقع پزشک جهت کاهش تورم زانو آب اضافی جمع شده داخل مفصل زانو را به وسیله سوزن تخلیه می کند. البته این روش یک درمان قطعی محسوب نمی شود. زیرا زانو ممکن است مجدد آب آورده و متورم شود.

بالا نگه داشتن پا

یکی از روش های موثر در درمان ورم زانو بالا نگه داشتن پا کمی بالاتر از سطح قلب می باشد. به این خاطر که نیروی جاذبه هنگام بالا نگه داشتن پا مانع از تجمع مایع اضافی در زانو می شود. هنگام بالا نگه داشتن پای خود از یک بالش زیر پای خود استفاده کنید.

استراحت کافی

جهت کاهش تورم و درد زانو باید استراحت کافی داشته باشید و از انجام فعالیت هایی که باعث اعمال فشار به زانو می شوند خودداری کنید یا سعی کنید میزان این فعالیت ها را کاهش دهید. درصورت ادامه فعالیت، زانو آسیب بیشتری دیده و ورم آن نیز تشدید می شود.

انجام فعالیت های ورزشی

ورزش کردن به صورت منظم و روزانه باعث کاهش وزن می شود و از بروز انواع آسیب های مفصلی نیز پیشگیری می شود. زیرا افزایش وزن فشار بسیاری به زانوها وارد کرده و موجب تجمع مایع اضافی درون مفصل نیز می شود که همین امر منجر به تورم و درد زانومی شود. ورزش های مانند ایروبیک و شنا فشار زیادی به زانو وارد نمی کنند و بسیار مفید هستند.

تمرینات مناسب کاهش ورم زانو

تمرینات ورزشی یکی از بهترین راهها در درمان و کاهش تورم زانو است که با تقویت عضلات و رفع گرفتگی ها می توان تا حد زیادی از بروز این مشکل پیشگیری کرد. از جمله حرکات ورزشی برای کاهش ورم زانو شامل:

 حتما بخوانید: تمرینات ورزشی برای کاهش زانو درد

حرکت لمس پا. حرکت لمس پا یکی از بهترین تمرینات کششی در تقویت عضلات است که در کاهش ورم زانو بسیار موثر است. برای انجام این حرکت باید صاف بایستید و پس از خم کردن کمر، سعی کنید دست ها را به نوک انگشتان پا برسانید. در انجام این حرکت توجه داشته باشید از خم کردن زانو پرهیز کنید و تمرکز خود را برروی کشش عضلات همسترینگ قرار دهید.

حرکت ساق پا. برای انجام این حرکت در صورتی که به حالت ایستاده قرار دارید به آرامی برروی نوک انگشتان خود قرار بگیرید. این حرکت در تقویت عضلات چهار سر ران بسیار موثر است.

فشاردادن و بالش بین پا. ورم زانو زمانی به کمک ورزش درمان می شود که عضله داخلی ران ها تقویت شود. با قرار دادن بالشی در میان پاها و فشار آوردن به آنها می توانید عضلات پا را تقویت کنید و ورم را درمان کنید و فشار ناشی از آب آوردن زانو را کاهش دهید.

حرکت پشت ران. برای انجام این حرکت می توانید از صندلی یا دیوار استفاده کنید؛ روبه‌روی صندلی یا دیوار بایستید و دست خود را به دیوار بگیرید. به‌آرامی با خم‌کردن زانوها پای خود را از پشت بالا آورده و عضلات پایتان را منقبض کنید. 5 ثانیه در همین حالت مانده و پایتان را به حالت اولیه حرکت بازگردانید. این حرکت را در 3 ست 15 تایی تکرار کنید.

فیزیوتراپی

انجام فیزیوتراپی و ماساژ یک روش موثر در کاهش تورم و التهاب زانو محسوب می شود. توجه داشته باشید که ماساژ باید توسط یک فرد با تجربه و با توجه به نوع آسیب دیدگی زانو و علت ورم آن انجام شود تا خطری متوجه بیمار نشود.

تغذیه و پرهیز از استعمال دخانیات

برخورداری از یک رژیم غذایی سالم متناسب با زانو مانند امگا 3 و ویتامین دی و خودداری از مصرف دخانیات نقش مهمی در روند بهبودی و درمان ورم زانو دارد. زیرا دخانیات باعث کند شدن پروسه درمانی می شود. 

در صورتی که هیچ یک از روش های فوق موثر نبوده و بهبودی بیمار حاصل نشود پزشک اقدام به جراحی زانوی بیمارمی کند. زیرا تورم زانو اگر به حال خود رها شده و درمان نشود دامنه حرکتی بیمار را بسیارمحدود کرده و توانایی انجام فعالیت های روزانه را از او سلب می کند. 

جراحی مفصل زانو جهت درمان تورم آن به روش آرتروسکوپی یا تعویض مفصل زانو انجام می شود. ورم زانو ممکن است همراه با درد یا بدون درد باشد و درهر ناحیه ای از زانو بروز می کند. درهرحال در صورت مشاهده هر گونه علائمی از ورم زانو باید به متخصص ارتوپد مراجعه نمایید تا دلیل آن مشخص شده و درمان صورت پذیرد. ورم زانو اکثر مواقع بدون جراحی رفع می شود و به ندرت بیماران نیاز به عمل جراحی پیدا می کنند.

تمرینات مناسب کاهش ورم زانو

تمرینات ورزشی یکی از بهترین راهها در درمان و کاهش تورم زانو است که با تقویت عضلات و رفع گرفتگی ها می توان تا حد زیادی از بروز این مشکل پیشگیری کرد. از جمله حرکات ورزشی برای کاهش ورم زانو عبات‌اند از:

حرکت لمس پا

حرکت لمس پا یکی از بهترین تمرینات کششی در تقویت عضلات است که در کاهش ورم زانو بسیار موثر است.

برای انجام این حرکت باید صاف بایستید و پس از خم کردن کمر، سعی کنید دست ها را به نوک انگشتان پا برسانید.

در انجام این حرکت توجه داشته باشید از خم کردن زانو پرهیز کنید و تمرکز خود را برروی کشش عضلات همسترینگ قرار دهید.

حرکت ساق پا

برای انجام این حرکت در صورتی که به حالت ایستاده قرار دارید به آرامی برروی نوک انگشتان خود قرار بگیرید. این حرکت در تقویت عضلات چهار سر ران بسیار موثر است.

فشاردادن و بالش بین پا

ورم زانو زمانی به کمک ورزش درمان می شود که عضله داخلی ران ها تقویت شود.

با قرار دادن بالشی در میان پاها و فشار آوردن به آنها می توانید عضلات پا را تقویت کنید و ورم را درمان کنید و فشار ناشی از آب آوردن زانو را کاهش دهید.

حرکت پشت ران

برای انجام این حرکت می توانید از صندلی یا دیوار استفاده کنید؛ روبه‌روی صندلی یا دیوار بایستید و دست خود را به دیوار بگیرید.

به‌آرامی با خم‌کردن زانوها پای خود را از پشت بالا آورده و عضلات پایتان را منقبض کنید. 5 ثانیه در همین حالت مانده و پایتان را به حالت اولیه حرکت بازگردانید. این حرکت را در 3 ست 15 تایی تکرار کنید.

چه عواملی ریسک ورم زانو را افزایش می‌دهند؟

این‌ها سه عامل ریسک برای ورم زانو هستند که هنگام درمان ورم زانو باید در نظر داشته باشید:

• سن: با افزایش سن، احتمال ابتلا به ورم زانوی مرتبط با آرتریت زیاد می‌شود.
• ورزش: ورزشکارهایی مانند بسکتبالیست‌ها که مدام باید زانویشان را بچرخانند، بیش از سایرین در معرض آسیب‌های زانو منجر به تورم هستند.
• چاقی: ناگفته پیداست که اضافه وزن، به مفصل زانو فشار بیشتری وارد می‌کند. این وزن و فشار، باعث تحلیل زانو شده و در نهایت به ورم زانو منجر می‌شود.

ورم زانو چه عوارضی به دنبال دارد؟

اگر پیشگیری و بعد هم درمان ورم زانو را جدی نگیرید، ممکن است دچار این عوارض بشوید:

• از دست دادن عضلات: مایع موجود در زانو، به عملکرد عضلانی فرد مبتلا آسیب زده، و باعث تضعیف و آتروفی عضلات ران می‌شود.
• کیسه پر از مایع: تجمع مایع در زانوی فرد مبتلا، منجر به تشکیل کیست بیکر (Baker cyst) در پشت زانو می‌شود. کیست بیکر متورم ممکن است درد هم داشته باشد، اما به‌طور معمول با یخ و فشرده‌سازی بهبود می‌یابد. اگر تورم شدید باشد، بهتر است مایع با سوزن خارج شود.

آیا پیشگیری از ورم زانو امکان‌پذیر است؟

زانوی متورم به‌طور معمول ناشی از آسیب یا بیماری مزمن است. برای حفظ سلامت و پیشگیری از صدمات عضلانی، پیش از آنکه لازم به درمان ورم زانو باشد، این موارد را رعایت کنید:

• عضلات اطراف زانو را تقویت کنید: تقویت عضلات اطراف مفصل، باعث کاهش فشار می‌شود.
• ورزش‌هایی را انجام بدهید که تأثیر کمتری روی زانو می‌گذارند: بعضی ورزش‌ها مانند شنا و ایروبیک در آب، برخلاف بسکتبال، دو و کار با وزنه، فشار مداومی روی مفاصل زانو وارد نمی‌کنند.

وزن متناسبی داشته باشید: اضافه وزن باعث ساییدگی مفاصل می‌شود که منجر به ورم زانو خواهد شد.

منبع :

mayoclinic.org