درمان آرتروز لگن و ساییدگی آن به روش های متفاوتی امکان پذیر است. هیچ درمان قطعی برای آن وجود ندارد، اما می‌توان از راه‌های مختلفی برای کاهش سرعت پیشرفت بیماری استفاده کرد.
حتما بخوانید: علائم آرتروز لگن
ساییدگی و آرتروز مفصل لگن
آرتروز لگن یا ساییدگی مفصل لگن دارای چه علائمی است و روش های درمان آن چیست؟
آرتروز لگن همان ساییدگی مفصل لگن می باشد که به آن استئوآرتریت هم گفته می شود و یکی از بیماری های مهم مفصل لگن به حساب می آید.
مفصل ران مهم ترین مفصل لگن است و در آرتروز این مفاصل ساییده شده و در نهایت تخریب می شوند و به دنبال آن استخوان اطراف نیز دچار تخریب و سایش می گردد که علائم آن درد کشاله ران و لنگیدن فرد و محدودیت حرکتی او است.
ساییدگی مفصل ران یا آرتروز ران یک فرایند طبیعی در بدن محسوب می شود.هر مفصل از دو استخوان تشکیل شده که کنار هم قرار دارند و نسبت به هم حرکت می کنند که جهت راحتی و تسهیل این حرکت و کاهش اصطکاک ، محل برخورد این دو استخوان باید لغزنده باشد و این کار بر عهده غضروف می باشد.
در اثر کهولت سن به همان ترتیب که پوست چروک می شود و موهای انسان رو به سفیدی می رود تغییراتی نیز در غضروف های بدن رخ می دهد که اصلی ترین آن نازک شدن لایه غضروف و تغییر جنس آن است. به دنبال این روند طبیعی غضروف خاصیت ارتجاعی خود را از دست میدهد و توانایی محافظت از مفصل را ندارد که در نتیجه آن حرکات مفصل کاهش یافته و منجر به خشکی و درد مفاصل می گردد. به این عارضه آرتروز یا ساییدگی لگن نیز می گویند.
همان طور که می دانیم این یک چرخه طبیعی از زندگی انسان می باشد. ولی در افراد مختلف شدت و ضعف دارد. در برخی افراد این عارضه زودتر اتفاق می افتد و برخی دیگر نیز آن را کمتر تجربه می کنند. برخی عوامل مانند اضافه وزن یا انجام فعالیت های بدنی خاص باعث می شود این بیماری زودتر رخ دهد. در صورتی که این عارضه در سنین جوانی فرد اتفاق بیفتد می توان آن را تحت عنوان بیماری تلقی کرد. در غیر این صورت در افراد میانسال و مسن این عارضه یک پدیده طبیعی به حساب می آید و در زنان بیشتر از مردان دیده می شود.
استئوآرتریت یا آرتروز یکی از شایع ترین علت های درد در اندام های مختلف انسان است و گاهی نیز زمینه وراثتی دارد. مفصل ران یا هیپ یکی از مفاصلی است که بسیار مستعد این عارضه می باشد و به دلیل فشار و نیروی زیادی که به این مفصل وارد می شود ریسک ابتلا به آرتروز در آن بیشتر است.
نشانه های آرتروز یا ساییدگی مفصل لگن
اولین علامت ساییدگی لگن احساس درد لگن در هنگام نشستن است که با نوعی خشکی و ناراحتی در قسمت کشاله ران و باسن همراه است. ممکن است بیمار در ناحیه ران نیز احساس درد داشته باشد. وقتی که بیمار صبح از خواب بیدار می شود احساس درد زیادی دارد که به تدریج در طول روز کاهش می یابد. هنگام انجام فعالیت های بدنی و ورزش این درد بیشتر احساس می شود که گاهی با استراحت تسکین پیدا می کند. اما در برخی موارد شدید احساس درد و ناراحتی بیمار حتی با استراحت نیز برطرف نمی شود و به این ترتیب حرکت مفصل کاهش یافته و به اصلاح مفصل خشک می گردد.
با از بین رفتن غضروف لگن میان استخوان ها کاملا تخریب شده و استخوان روی استخوان حرکت کند. دراین شرایط با حرکت مفصل، بیمار درد شدیدی را تجربه خواهد کرد و قادر نیست مفاصل بدن خود را حرکت دهد. همین اتفاق باعث می شود بیمار تحرک زیادی نداشته باشد و کمتر راه برود و در نتیجه عضلات ران و باسن وی ضعیف شده و باعث لنگیدن فرد در حین راه رفتن می شود. همچنین افراد مبتلا به آرتروز شدید ممکن است کوتاه شدن اندام های تحتانی خود را نیز تجربه کنند که این عامل یکی از دلایل لنگیدن فرد هنگام راه رفتن می باشد.
روش های درمان غیر جراحی آرتروز یا ساییدگی مفصل لگن
وقتی مفصلی دچار آرتروز یا استئوآرتریت می شود این ساییدگی قابل بهبودی نیست و مفصل به وضعیت اولیه خود باز نخواهد گشت. بلکه تنها می توان تا حدودی از پیشرفت آن جلوگیری به عمل آورد. بنابراین هدف از درمان آرتروز لگن کاهش درد و کند کردن روند بیماری می باشد. پزشک جهت درمان ممکن است از روش های غیر جراحی استفاده کند و در موارد شدیدتر نیز اقدام به جراحی کند.
هدف تمامی درمان‌های آرتروز مفصل ران، مدیریت درد و بهبود تحرک است. درمان‌های اولیه شامل انجام ورزش‌های ساده و کششی می‌شوند. بااین‌حال، آرتروز پیش‌رونده است و با گذشت زمان حادتر میشود. انواع روش‌های کاهش درد آرتروز لگن عبارت‌اند از:
حتما مطالعه کنید: درد مفصل ران و لگن چیست؟
کاهش فشار
بیمار باید از وارد آوردن فشار زیاد به مفصل ران خودداری کند. فعالیت هایی مانند نشستن و برخاستن زیاد مخصوصا روی زمین، بالا و پایین رفتن زیاد از پله ها، پیاده روی روی سطوح و زمین های شیب دار، بلند کردن اجسام سنگین و استفاده از توالت سنتی برای این گونه بیماران بسیار مضر بوده و موجب تشدید بیماری می شود.
حتما مطالعه کنید : نحوه صحیح خوابیدن در افراد مبتلا به آرتروز لگن
مدیریت وزن
خطر ابتلا به آرتروز در افرادی که شاخص توده بدنی بالایی دارند بیشتر است. اضافه‌وزن و چاقی فشار زیادی به مفاصل وارد می‌کنند و باعث پیشرفت و تشدید آرتروز می‌شوند. توصیه پزشکان به افرادی که اضافه‌وزن دارند و یا چاق هستند، کاهش وزن است. این افراد باید با داشتن رژیم غذایی مناسب و ورزش کردن وزن خود را کم کنند تا فشار وارده بر زانوهای خود را کاهش دهند. بهتر است که بیمار هنگام راه رفتن از عصا استفاده کند.
دارودرمانی
داروهای مسکّن در کنار ورزش و کاهش وزن در مدیریت آرتروز لگن نقش مهمی دارند. پزشکان برای کسانی که علائم خفیف دارند، داروهای ضدالتهابی تجویز می‌کنند که در کاهش درد و التهاب مؤثر اند. این داروها عبارت‌اند از:
- ایبوپروفن
- استامینوفن
- ناپروکسن
- ترامادول
- دولوکستین
تزریق داروهای اِستروئید
گاهی پزشکان تزریق داروهای استروئید را برای کاهش درد و تورم شدید تجویز می‌کنند. اِستروئیدها با کنترل التهاب، درد را کاهش می‌دهند. با این‌حال، داروهای استروئید، درد را موقتاً تسکین می‌دهند و استفاده طولانی‌مدت از آنها عوارض دارد.
حتما مطالعه کنید: تزریقات درمانی برای آرتروز لگن
خودمراقبتی
خودمراقبتی برای درمان آرتروز بسیار مهم است. اقداماتی که باید برای خودمراقبتی انجام دهید به شرح ذیل هستند:
- آگاهی کامل از سلامت بدن خود
- آگاهی کامل از روش‌های درمانی آرتروز لگن
- انجام فیزیوتراپی زیر نظر پزشک متخصص
- داشتن رژیم غذایی، تغذیه، خواب و ورزش مناسب
- کنترل استرس واضطراب
- ترک مصرف نوشیدنی‌های الکلی
انجام ورزش‌های سبک
انجام ورزش های سبک نظیر شنا، راه رفتن در استخر و دوچرخه سواری جهت تقویت عضلات ران و بهبود حرکت مفاصل بسیار مفید هستند.
ورزش و فیزیوتراپی
ورزش در کاهش خطر ابتلا به آرتروز و کنترل پیشرفت آن نقش مهمی دارد. همچنین نه‌تنها به شما در مدیریت وزن کمک میکند، بلکه قدرت، انعطاف‌پذیری و تحرک بدن را نیز بهبود می‌بخشد. توصیه پزشکان به بیماران مبتلا به آرتروز لگن انجام ورزش‌هایی است که فشار کمی را به مفاصل آنها وارد می‌کنند. این ورزش‌ها عبارت‌اند از:
- تای‌چی
- یوگا
- دوچرخه‌سواری یا استفاده از دوچرخه ثابت
- شنا یا ورزش‌های آبی
- انجام تمرین‌های تقویتی
- پیاده‌روی
اگر برای مدت طولانی ورزش نکرده‌اید، برای انتخاب نوع ورزش خود حتماً با فیزیوتراپ مشورت کنید. فیزیوتراپ برنامه ورزشی مناسبی را به شما پیشنهاد میکند تا هیچ‌گونه آسیبی به مفاصل‌تان وارد نشود.
در ضمن فیزیوتراپی آرتروز لگن یکی از روش های مفید برای درمان آرتروز لگن است.
انجام حرکات کششی
انجام حرکات کششی منظم، به تسکین درد مفصل لگن کمک میکند. در ابتدا، انجام این تمرین‌ها برای شما دشوار خواهد بود اما به‌مرور دامنه حرکتی شما افزایش می‌یابد. برخی از این تمرین‌ها عبارتند از:
خم شدن به جلو
پاها را به‌اندازه عرض شانه بازکنید یا روی صندلی بنشینید. درحالی که بالاتنه خود را صاف نگه داشته اید به‌آرامی به سمت جلو خم شوید و کف دستان خود را بر روی زانو‌ها بگذارید. باید کشش را در باسن و کمر خود احساس کنید.
کشش زانو
به کمر دراز بکشید. یکی از زانوی‌های خود را خم کنید و به سمت قفسه سینه خود بکشید تا زمانی که احساس کشیدگی کنید.
افزایش تعادل پا در حالت ایستاده
این همان تمرین کشش زانو است، اما آن را در حالت ایستاده انجام می‌دهید. در صورت نیاز برای حفظ تعادل یکی از دست‌ها را بر روی دیوار بگذارید.
حرکت کبری (بالا کشیدن عضلات پشتی)
به شکم دراز بکشید. کف دستان خود را در امتداد شانه بر زمین بگذارید. سپس آنها را به زمین فشار دهید و قفسه سینه خود را از زمین بلند کنید. باید کشش را در قسمت پایین کمر و باسن خود احساس کنید. بدن خود را ده ثانیه در این حالت نگه دارید و پس از مدت کوتاهی استراحت، دو یا سه بار دیگر آن را تکرار کنید.
رعایت نکات زیر به شما در انجام صحیح این حرکات کششی کمک میکند:
- پیش از انجام حرکات کششی، حتماً با فیزیوتراپ مشورت کنید.
- همه حرکات کششی را به‌آرامی انجام داده و قدم‌به‌قدم انعطاف‌پذیری خود را افزایش دهید.
- در صورت احساس درد، انجام حرکات کششی را متوقف کنید.
- درصورت عدم احساس درد پس از انجام حرکات کششی، به‌تدریج مدت وتعداد آنها را طولانی‌تر کنید.
چه زمانی از روش جراحی برای درمان آرتروز لگن استفاده می شود؟
در مورادی که شدت ساییدگی یا آرتروز لگن به قدری زیاد باشد که روش و تکنیک های فوق تاثیر در کاهش درد بیمار نداشته باشد در این صورت تنها راه خلاصی از درد ها و ناراحتی ناشی از آرتروز، انجام عمل جراحی است.
از جمله روش های جراحی که برای درمان آرتروز لگن استفاده می شود:
جراحی آرتروسکوپی لگن
در طی عمل آرتروسکوپی که یک عمل جراحی کم تهاجمی است، یک آرتروسکوپ به درون مفصل وارد می شود تا جراح به کمک آن بتواند ضایعه بوجود آمده در مفصل لگن را شناسایی و اصلاح کند.
آرتروسکوپ یک ابزار اپتیک مخصوص جراحی بوده که از عدسی، منبع نور و یک دوربین ویدیویی تشکیل یافته است.
دوربین موجود در آرتروسکوپ، تصاویری را از درون مفصل برای یک صفحه‌ی نمایش بزرگ ارسال میکند که جراح به کمک آنها می‌تواند آسیب وارد شده را بررسی کرده، نوع آن را تعیین و برای ترمیم آن طرح‌ریزی کند.
جراحی تعویض مفصل لگن
تعویض مفصل لگن و ران یکی از موثرترین و قطعی ترین روش های درمان آرتروز است که به کمک این جراحی بیمار از دردی مزمن که مدت ها مانع یک فعالیت بدنی طبیعی شده است رها میشود.
در عمل جراحی تعویض مفصل لگن پزشک جراح سر استخوان ران را که خراب شده است از بدن بیمار خارج کرده و آنرا با یک کره فلزی جایگزین میکند.
سخن پایانی
هیچ درمانی برای آرتروز لگن وجود ندارد، اما می‌توان از راه‌های مختلفی برای کاهش سرعت پیشرفت آن استفاده کرد. شما می‌توانید با داشتن سبک زندگی سالم، وزن مناسب، ورزش، کنترل استرس و رژیم غذایی سالم، درد آرتروز لگن را کاهش دهید. اگر راه‌های غیرجراحی در بهبود درد و مشکلات حرکتی شما مؤثر نباشند، پزشک جراحی را تجویز میکند. درصورت مشاهده علائمی مانند درد و سفتی شدید در مفاصل لگن خود، به پزشک مراجعه کنید. با درمان به‌موقع آرتروز لگن، دیگر نیازی به انجام جراحی نخواهید داشت.
منابع
مطالب مشابه
در اختلال کوتاهی پا اندازه پاهای بیمار قرینه نیست و مقداری اختلاف در طول پاها وجود دارد. اگر این اختلاف طول کمتر از ۲ سانتی‌متر باشد، به درمان نیاز ندارد اما اگر اختلاف طولی بیشتر از آن باشد، می‌توان با درمان های جراحی این اختلال را مدیریت یا درمان کرد.
تجربه بیمارانی که تعویض مفصل لگن انجام داده اند به شما کمک می کند از واقعیت های زندگی این افراد بعد از عمل و نحوه بازگشت آنها به انجام فعالیت های مورد علاقه شان مطلع شوید تا بتوانید بهترین تصمیم را برای خود بگیرید.
میانگین سنی بیماران تعویض مفصل زانو معمولاً بین 50 تا 80 سال است، سن به‌تنهایی معیار تعیین‌کننده برای انجام جراحی تعویض زانو نیست. بسیاری از عوامل دیگر ازجمله وضعیت سلامت ، مزایای بالقوه جراحی و طول عمر پروتز در نظر گرفته می‌شوند.
. یکی از مهم‌ترین خطرات، افزایش احتمال بروز مشکلات قلبی، به‌ویژه در 90 روز اول پس از جراحی است. مشکلات قلبی که ممکن است پس از جراحی تعویض مفصل رخ دهند شامل حمله قلبی، ایست قلبی و آریتمی یا ضربان قلب نامنظم هستند.
اگر بیمار مبتلا به پوکی استخوان پس از جراحی تعویض مفصل زانو یا مفصل لگن- حتی سال‌ها بعد از عمل - زمین بخورد، استخوان‌های ضعیف اطراف ایمپلنت ممکن است به راحتی دچار شکستگی شوند.
بیمارانی که قبل و بعد از تعویض مفصل سیگار می کشند، 10 برابر بیشتر از غیرسیگاری‌ها نیاز به جراحی مجدد دارند. همچنین، احتمال بروز عوارضی مانند لخته شدن خون، ضربان قلب نامنظم و نارسایی کلیه در آنها بیشتر است.
درمانی خانگی مینیسک زانو به کاهش درد ناشی از پارگی مینیسک زانو کمک می‌کنند. اما برای درمان قطعی به مراجعه به پزشک و استفاده از روش‌های درمانی اصولی‌تر ازجمله دارودرمانی و گاهاً عمل جراحی نیاز است.
کندروپلاستی یا دبریدمان توسط آرتروسکوپی عمل جراحی‌ای است که برای صاف کردن غضروف آسیب‌دیده در زانو استفاده میشود. این روش کم تهاجمی از دوربین کوچکی به نام آرتروسکوپ برای بررسی داخل و از ابزارهای کوچک برای ترمیم زانو استفاده میکند.
سندرم باند ایلیوتیبیال (ITBS) یک آسیب شایع جانبی زانو است. استفاده بیش‌ازحد و خمیدگی و کشیدگی مکرر زانو معمولاً باعث این نوع آسیب میشود. زمانی این آسیب رخ میدهد که باند IT سفت، تحریک یا ملتهب شود.
آسیب‌های ورزشی معمولاً باعث پارگی رباط صلیبی قدامی می‌شوند و احتمالاً برای ترمیم آن به جراحی نیاز خواهید داشت. اکثر افراد بهبودی کامل پیدا می‌کنند و ورزش را بدون عواقب طولانی‌مدت از سر می‌گیرند.