چه عواملی موجب از بین رفتن غضروف زانو می شود؟

از بین رفتن غضروف زانو

از شایع ترین دلایل دردهای مزمن زانو، نرمی کشکک زانو (کندرومالاسی) می باشد. بیماری نرمی غضروف زانو در میان جوانان 10 تا 25 ساله بسیار رایج است و اولین نشانه آن احساس درد در زانو می باشد. همچنین انجام فعالیت های ورزشی نظیر فوتبال ، دو میدانی، قایق رانی و شمشیر بازی ریسک ابتلا به بیماری نرمی غضروف زانو را افزایش می دهد.

نرمی کشکک زانو یا کندرومالاسی، نرم شدن تدریجی و غیر عادی غضروف زیر کشکک زانو می باشد. این عارضه موجب درد مفصل زانو شده و منجر به تورم و ایجاد صدا در هنگام حرکت مفاصل می شود.

این عارضه در میان ورزشکاران و در زنان بیش از مردان شیوع دارد و در بسیاری موارد با سندروم زانوی دونده ( به انواع تحریکات در اطراف کشکک و تاندون های زانو سندروم زانوی دونده اطلاق می شود که منجر به احساس درد شدید در کاسه زانو می شود ) اشتباه گرفته می شود.

مقایسه مفصل سالم با مفصل سابیده شدن زانو

علت نرمی و از بین رفتن غضروف زانو

صدمات وارده به مفصل زانو و انواع مختلف آسیب ها باعث نرمی و از بین رفتن غضروف زانو می شود. علاوه براین صدمه دیدن زانو، به کارگیری بیش از حد از مفصل زانو وعدم هماهنگی و توازن عضله ها  و استخوان های اطراف زانو نیز باعث از بین رفتن غضروف کشکک زانو می شوند. از دیگر دلایل نرمی غضروف زانو می توان به موارد زیر اشاره کرد :

F

- وارد شدن ضربه به مفصل زانو یا تروما ( در علم پزشکی به هر نوع آسیب دیدگی، جراحت، شوک و حوادث وارد شده بر زانو تروما گفته می شود ) به خصوص شکستگی ها  و دررفتگی های کشکک زانو

- عدم تعادل بین عضلات اطراف زانو( ضعیف بودن برخی عضله ها نسبت به سایر عضلات )

- به کارگیری بیش از حد زانو مانند چرخاندن و خم کردن زانو به خصوص در حین انجام فعالیت های ورزشی

- عدم هم ترازی عضلات و استخوان های اطراف مفصل زانو

- آسیب یا پارگی مینیسک

- بیماری استئوآرتریت یا آرتریت روماتوئید

- ایجاد عفونت داخل مفصل زانو

- خونریزی داخل مفصل زانو

- تزریق مکرر داروهای استروئیدی داخل مفصل زانو

اضافه وزن و عدم تحرک طولانی مدت

نرمی و از بین رفتن غضروف کشکک زانو در میان جوانان بیش از سایر افراد شایع است و دوندگان، اسکسی بازان و دوچرخه سواران و فوتبالیست ها بیش از افراد دیگر در معرض ابتلا به این عارضه قرار دارند. زیرا فشار زیادی حین انجام این فعالیت ها به زانوی خود اعمال می کنند.

همچنین در افرادی که به مشاغلی مانند قالی بافی و کاشی کاری مشغول هستند به دلیل زانو زدن های طولانی روی زمین احتمال ابتلا به این بیماری نیز زیاد است.

علائم نرمی یا از بین رفتن غضروف زانو

•  فرد مبتلا به این بیماری در جلوی زانوی خود احساس درد می کند و در هنگام انجام فعالیت هایی مانند نشستن روی زانو ، خم کردن زانوها، دو زانو نشستن، دویدن و بالا و پایین رفتن از پله ها این درد تشدید می شود.
•  زانوی فرد ممکن است ناگهان خالی کند و یا فرد به طور ناگهانی احساس ناپایداری در مفصل زانوی خود داشته باشد.
•  صدا دادن مفصل زانو هنگام تحرک و احساس گیر کردن چیزی در زانو یا احساس ساییده شدن کشکک زانو نیز از نشانه های این عارضه می باشد.
•  تورم زانو
•  قفل شدن ناگهانی زانو
•  احساس درد در زانو پس از نشستن های طولانی مدت و یا هنگام برخاستن
•  تورم کشکک زانو که به صورت ورم جلوی زانو مشاهده می شود.
•  ایجاد محدودیت حرکتی در مفصل زانو

تشخیص نرمی و از بین رفتن غضروف کشکک زانو

هنگام مراجعه به پزشک، متخصص ارتوپد قسمت های مختلف زانو را جهت معاینه فشار می دهد و زانو را در جهت های مختلفی حرکت داده و می چرخاند. این گونه حرکات در تشخیص دقیق ترعارضه به پزشک کمک می کند و بیماری هایی که دارای عوارض مشابه هستند نیز درنطر پزشک حذف می شوند.

پس از معاینه کامل پا و مفصل زانوی بیمار ممکن است پزشک انجام عکس برداری را تجویز کند.

•  رادیو گرافی اشعه ایکس
•  انجام سی تی اسکن
•  انجام ام آر آی

درمان نرمی غضروف زانو

پس از تشخیص و یافتن علت از بین رفتن یا نرمی غضروف کشکک زانو( کندرومالاسی )، پزشک بیمار را به یک فیزیوتراپیست با تجربه معرفی می کند تا عضلات پای او با دقت بیشتری مورد معاینه قرار گیرد. روش های درمانی غیر جراحی نرمی غضروف زانو شامل موارد زیر می باشد :

- تجویز دارو

پزشک جهت کنترل درد بیمار قرص های مسکن مانند استامینوفن یا پروفن را تجویز می کند.همچنین استفاده از پماد های موضعی و مشمع های ضد درد که روی پوست قرار داده می شود نیز به تسکین درد بیمار کمک می کند.

- استراحت و کمپرس یخ

استراحت کافی و پرهیز از انجام هر گونه فعالیتی که باعث اعمال فشار روی زانو می شود، استفاده از کمپرس یخ روی محل دردناک و همچنین بالابردن زانو به کاهش درد مفصل زانو کمک می کند. توجه داشته باشید که زانوی آسیب دیده به زمان نیاز دارد تا ترمیم پیدا کند  و درد آن بهبود یابد. بنابراین از انجام کارهایی که باعث تشدید درد می شود خودداری کنید. مانند دویدن، پریدن و وزنه برداری. حتی در صورتی که پیاده روی آرام نیز باعث ناراحتی شما می شود سعی کنید قدم های خود را کوتاه بردارید و تا هنگامی که پزشک دستور نداده است ورزش نکنید.

وارد آوردن فشار موضعی به زانو نیز از تورم زانو جلوگیری می کند. به همین خاطر پزشک یک بانداژ فشاری پلاستیکی را روی زانوی بیمار قرار می دهد. باید مراقب باشید که بانداژ را بیش از حد سفت نکنید. همچنین پس از درمان نیز به یک زانو بند طبی نیاز دارید تا از زانوی شما محافظت کند.

بالا قرار دادن پا از سطح قلب نیز به کاهش تورم کمک می کند.علاوه بر آن روزی چند مرتبه روی زانوی خود کیسه یخ بگذارید تا درد  ورم زانوی شما کاهش یابد. توجه داشته باشید که یخ را مستقیم روی پوست خود قرار ندهید و از کیسه یا حوله استفاده کنید.

- انجام تمرینات ورزشی

پزشک یا فیزیوتراپیست با ارائه یک برنامه توانبخشی کامل باعث افزایش استحکام و تقویت عضلات اطراف زانو می شود که این امر منجر به بهبود علائم نرمی غضروف زانو نیز می شود.

ماساژ ورزشی نیز با انقباض عضلات داخلی زانو به درمان کندورمالاسی کمک می کند. سعی کنید تا حد امکان دویدن خود را کاهش دهید و در مقابل به شنا و دوچرخه سواری بپردازید. اگر بنا به شرایطی مجبور به دویدن هستید از مناسب بودن کفش های خود که دارای کفی طبی نیزهستند اطمینان حاصل کنید و همچنین از دویدن روی سطوح سفت پرهیز کنید.

- لیزر درمانی

جهت کاهش درد و ناراحتی های مفصل زانو مانند عارضه نرمی غضروف کشکک زانو، استفاده از روش لیزر درمانی نیز موثر می باشد. روش لیزر درمانی با افزایش جریان گردش خون در ناحیه آسیب دیده موجب تسکین زانو درد می شود.همچنین گفته شده از لیزر کم فشار جهت افزایش گردش خون در ناحیه آسیب دیده رانو و تحریک رشد مجدد غضروف نیز در پشت کاسه زانو استفاده می شود.

بیماری کندرومالاسی نوعی بیماری تخریبی محسوب می شود و در آن آسیب دیدگی عصبی یا سلولی نیز وجود دارد و در درمان آن استفاده از روش های غیر تهاجمی مانند لیزر در کاهش درد بیمار و افزایش دامنه حرکتی او بسیار تاثیر گذار هستند و نسبت به مصرف مداوم دارو که عوارض جانبی دارد ارجحیت دارد.

- فیزیوتراپی

هدف از انجام فیزیوتراپی استحکام عضله های چهار سر ران ، همسترینگ و عضلات نزدیک کننده ران می باشد.عضلات نزدیک کننده موجب بهبود استحکام و تعادل عضلانی می شود که این خود باعث کاهش علائم ناشی از نرمی غضروف زانو می شود و از هم تراز نبودن زانو نیز جلوگیری به عمل می آید.

انجام ورزش هایی نظیر شنا و دوچرخه ثابت در بهبود این عارضه موثر هستند.

- استفاده از زانوبندها و کفی های طبی

بستن نوار زیر کاسه زانو موجب رفع فشار از مفصل زانو شده و زانو درد کاهش می یابد. این نوع چسب ها کارایی بسیار زیادی دارند و فیزیوتراپ نحوه استفاده از آن را به بیمار آموزش خواهد داد.

کفی های طبی نیز که تحت عنوان ارتز نیز شناخته می شوند به درمان کف پای صاف و کاهش اعمال فشار روی مفصل زانو و درمان نرمی غضروف کشکک نیز کمک می کنند.

درمان از بین رفتن غضروف زانو به روش جراحی

در صورتی که هیچ یک از روش های درمانی فوق موثر نباشد پزشک مجبور به جراحی می شود. روش جراحی به صورت آرتروسکوپی صورت می گیرد که یک روش رایج در درمان کندرومالاسی کشکک می باشد. این جراحی از طریق لوله ای باریک که مجهز به دوربین نیز می باشد و با استفاده از ابزارهای مخصوصی انجام می شود و یک روش کم تهاجم به حساب می آید. اعمال احتمالی در جراحی نرمی غضروف زانو شامل موارد زیر می باشد :

- حذف لیگامنت های سفت و خشک کنار استخوان کشکک به جهت هم ترازی بهتر کشکک با استخوان ها و در نتیجه بهبود حرکت آن

- تراشیدن یا صاف کردن غضروف پشت کشکک

- در صورت موثر نبودن روش های فوق به ندرت پیش می آید که کشکک زانو حذف می شود. البته زانو عملکرد طبیعی خود را از دست نمی دهد.

توصیه هایی جهت پیشگیری از از بین رفتن غضروف زانو

با مراقبت از زانو و جلوگیری از وارد شدن صدمه به آن و همچنین استفاده صحیح از زانو، احتمال ابتلا به نرمی و از بین غضروف زانو کاهش می یابد. انجام موارد زیر نیز می تواند مفید باشد :

- پیش از آغاز فعالیت های ورزشی بدن خود را کاملا گرم کرده و حرکات کششی انجام دهید.

- نرمش های تقویت مفاصل زانو را به طور منظم انجام دهید.

- برنامه های تمرینی خود را به تدریج افزایش دهید و از همان ابتدا با انجام برنامه های سنگین به خود فشار نیاورید.

- از کفش های مناسب و راحت که اندازه پایتان است استفاده کنید و در صورت نیاز و با مشورت پزشک می توانید از کفی های طبی نیز استفاده کنید.

- اگر شغل شما به گونه ای است که روی زمین زانو می زنید از محافظ زانواستفاده کنید.

- اضافه وزن و چاقی نیز باعث اعمال فشار زیاد روی زانو شده و منجربه از بین رفتن غضروف زانو می شود. بنابراین کاهش وزن نیز یکی از عوامل موثر در کاهش ابتلا به این بیماری می باشد.