همارتروز زانو چیست؟
همارتروز زانو به معنای خونریزی در درون مفصل زانو است که این عارضه موجب تورم، درد و محدودیت حرکتی می‌شود. همارتروز در تمام مفصل‌های بدن رخ می‌دهد اما شیوع آن در مفصل زانو بیشتر از سایر نقاط می‌باشد.
اما آیا چرا مفصل زانو بیش از سایر مفصل‌های بدن دچار همارتروز می‌شود؟ برای پاسخ به این سؤال ابتدا به بررسی آناتومی مفصل زانو می‌پردازیم.
مفصل زانو ازجمله مفصل‌های پیچیده‌ای است که نقش مهمی در انجام فعالیت‌هایی نظیر تحمل وزن بدن، نشستن، پریدن و چمباتمه زدن ایفا می‌کند. از این رو بیش از سایر مفصل بدن در معرض آسیب قرار دارد. درصورت آسیب دیدن یکی از اجزای زانو، زانو در معرض خونریزی مفصلی قرار می‌گیرد.
همارتروز زانو، عارضه‌ای است که بیشتر به‌خاطر مصدومیت و آسیب دیدن زانو رخ می‌دهد.
پس از آسیب دیدن یکی از اجزای مفصل، عروق خونی پاره شده یا دچار آسیب‌دیدگی می‌شوند و سپس خون در داخل مفصل تجمع می‌یابد که نتیجه آن چیزی جز همارتروز زانو نیست.
همارتروز چقدر شایع است؟
تخمین زدن میزان شیوع همارتروز دشوار است؛ زیرا توسط بسیاری از مشکلات و بیماری‌ها ایجاد می‌شود.
مطالعات نشان داده‌اند که حدود نیمی از تمام افراد مبتلا به هموفیلی در مقطعی دچار همارتروز خواهند شد.
نیمی از کل موارد همارتروز در زانوها توسط پارگی ACL و سایر آسیب‌های رباط‌های زانو ایجاد می‌شوند.
همارتروز چه کسانی را تحت تأثیر قرار می‌دهد؟
همارتروز می‌تواند هر کسی را تحت تأثیر قرار دهد. اگر ضربه یا ترومایی را تجربه کنید که بر یکی از مفاصل سینوویال شما تأثیر بگذارد، ممکن است دچار همارتروز شوید.
افراد مبتلا به برخی بیماری‌های خاص ازجمله موارد زیر بیشتر در معرض همارتروز هستند:
- هموفیلی
- کمبود ویتامین کا
- برخی از انواع آرتروز؛ به‌ویژه آرتروز زانو
- انواع خاصی از سرطان
- بیماری کبد
همارتروز زانو به چه دلایلی ایجاد می‌شود؟
عارضه همارتروز زانو در افرادی که از اختلالات خونی و لختگی خون رنج می‌برند بیش از افراد معمولی اتفاق میفتد. ازآنجایی‌که این افراد به اختلالات خونی مبتلا هستند، اگر زانویشان آسیب ببیند سریع‌تر از دیگران به همارتروز دچار می‌شوند.
مصدومیت و آسیب‌دیدگی زانو از اصلی‌ترین دلایل همارتروز یا خونریزی زانو است. مهم‌ترین آسیب‌دیدگی‌هایی که باعث همارتروز زانو می‌شوند شامل موارد زیر هستند:
- پارگی مینیسک زانو
- آرتروز زانو
- سرطان استخوان
- شکستگی استخوان زانو
- عفونی شدن مفصل زانو
- جراحی تعویض مفصل زانو
- جراحی آرتروسکوپی زانو
البته نمی‌توان گفت تمامی این عوامل به‌طور قطع باعث همارتروز می‌شوند. بلکه شیوع آن در برخی افراد بیشتر از سایرین است. این افراد عبارت‌اند از:
- افرادی که به بیماری هموفیلی دچار هستند
- افرادی که از داروهای رقیق‌کننده خون استفاده می‌کنند.
- افراد مبتلا به آسیب‌های عصبی
- افرادی که به تازگی تحت جراحی آرتروپلاستی زانو قرار گرفته‌اند
- افراد مبتلا به کم‌خونی داسی‌شکل
علائم و نشانه‌های همارتروز زانو
همانطور که اشاره شد عارضه همارتروز بیشتر در اثر مصدومیت‌های شدید رخ می‌دهد. اما با این وجود، علائم و نشانه‌های همارتروز زانو بستگی به شدت و میزان خونریزی در درون مفصل دارد. شایع‌ترین علائم همارتروز یا خونریزی مفصل زانو شامل موارد زیر هستند:
- کبود شدن مفصل زانو
- درد و ملتهب شدن مفصل زانو
- قرمزی و متورم شدن مفصل زانو
- گرم بودن مفصل در هنگام لمس
- احساس سوزش در مفصل
- خشکی و کم شدن دامنه حرکتی بیمار
آیا همارتروز زانو خطرناک است؟
ازآنجایی‌که خونریزی مفصل زانو یا همارتروز باعث آسیب دیدن مفصل می‌شود، می‌توان گفت بیماری همارتروز زانو خطرناک است.
همارتروز حتی در صورتی که با خونریزی خفیف در مفصل زانو همراه باشد نیز ممکن است منجر به بروز آسیب‌هایی در مفصل شود؛ چه برسد به خونریزی‌های شدید و حاد زانو.
خطرناک بودن خونریزی زانو زمانی جدی می‌شود که تشخیص و درمان آن به تعویق بیفتد؛ زیرا با گذشت زمان بافت‌های نرم، تاندون‌ها و لیگمان‌های اطراف زانو تحت فشار قرار می‌گیرند. در این صورت بیمار ممکن است به مشکلات زیر دچار شود:
- از دست رفتن قدرت عضلانی اطراف مفصل
- بروز درد مفصل حتی در هنگام استراحت
- ابتلای بیمار به آرتریت در آینده
- ناتوان شدن بیمار در انجام کارهای روزمره
تفاوت بین همارتروز و تجمع مایع مفصلی چیست؟
هم همارتروز و هم تجمع مایع مفصلی باعث تورم در اطراف یکی از مفاصل شما می‌شوند.
- تجمع مایع مفصلی: زمانی رخ می‌دهد که مایعات اضافی، بافت‌های اطراف مفصل شما را فرا می‌گیرند. این اصطلاح برای هر گونه تورم در ناحیه اطراف مفاصل شما استفاده می‌شود. تجمع مایع مفصلی می‌تواند ناشی از آسیب، استفاده بیش‌ازحد از مفصل یا عفونت باشد. تجمع مایع ممکن است حاوی مقداری خون باشد، اما فقط ناشی از خونریزی نیست.
- همارتروز: زمانی رخ می‌دهد که چیزی باعث شود بدن شما در داخل مفصل و فضای اطراف آن خونریزی کند. تورم ناشی از خونریزی در مفصل شما منجر به تجمع خون در داخل و اطراف مفصل می‌شود.
اگر متوجه تورم جدیدی در اطراف یکی از مفاصل خود شدید، به پزشک مراجعه کنید.
عوارض همارتروز
خونریزی مفصل می‌تواند به مفصل آسیب برساند. تنها خونریزی‌ای شدید یا مجموعه‌ای از خونریزی‌های کوچک‌تر می‌توانند آسیب دائمی ایجاد کنند. با گذشت زمان، بافت‌های نرم، تاندون‌ها و رباط‌های اطراف مفصل می‌توانند منقبض شوند و منجر به از دست دادن دامنه حرکتی در مفصل شوند. مفاصل زانو، مچ پا و آرنج بیشتر تحت تأثیر قرار می‌گیرند.
آسیب مفصل می‌تواند خطر خونریزی اضافی در همان مفصل را افزایش دهد. خونریزی‌های مکرر مفصل منجر به موارد زیر می‌شوند:
- از دست دادن قدرت در عضلات اطراف مفصل
- درد هنگام استفاده از مفصل
- درد زمانی که مفصل در حالت استراحت است
- ناتوانی در انجام فعالیت‌های روزمره، مانند راه رفتن، حمل بارهای سنگین، یا بالا و پایین رفتن از پله‌ها
- آرتروز دژنراتیو، که در آن غضروف از بین می‌رود
همارتروز چگونه تشخیص داده می‌شود؟
پزشک شما همارتروز را با معاینه فیزیکی و آزمایش‌های تصویربرداری تشخیص می‌دهد. او مفصل آسیب‌دیده شما را بررسی می‌کند و درمورد علائمی که تجربه می‌کنید سؤال خواهد کرد.
پزشک همچنین دامنه حرکتی زانوی شما (میزان حرکت مفصل) را بررسی کرده و آن را با زانوی سالم دیگر مقایسه می‌کند. ممکن است نمونه خون نیز برای بررسی عفونت بگیرد.
احتمالاً به یکی از آزمایش‌های تصویربرداری زیر نیاز پیدا می‌کنید:
- عکس‌برداری با اشعه ایکس
- تصویربرداری تشدید مغناطیسی (MRI)
- سی تی اسکن (CT)
- سونوگرافی
پزشک ممکن است آسپیراسیون مفصل (آرتروسنتز) را انجام دهد. او مقداری از مایع اضافی اطراف مفصل زانوی شما را خارج می‌کند و برای آزمایش به آزمایشگاه می‌فرستد.
تشخیص همارتروز معمولاً بخشی از تشخیص افتراقی است؛ یعنی فهرستی از بیماری‌ها که علائم مشابهی دارند بررسی می شوند تا به تشخیص نهایی کمک کنند. بسیاری از مشکلات و بیماری‌ها باعث تورم می‌شوند، بنابراین پزشک شما قبل از تشخیص همارتروز، سایر علل ایجاد اختلال را رد خواهد کرد.
همارتروز زانو را چگونه می‌توان کنترل و درمان کرد؟
در صورتی که در ناحیه زانوی خود تورم و ورم شدیدی را احساس کردید، پیشنهاد می‌شود بلافاصله به پزشک ارتوپد مراجعه کنید؛ زیرا همانطور که مشاهده کردید بیماری همارتروز به‌مرور زمان مشکلات زیادی به وجود می‌آورد.
درمان‌های خانگی
کارهایی که می‌توانید در خانه برای کنترل همارتروز زانو انجام دهید شامل موارد زیر هستند:
استراحت دادن به مفصل زانو
استراحت کردن خونریزی شما را بند می‌آورد و باعث می‌شود خونریزی در درون مفصل فشار کمی را به زانو وارد کند. البته به هیچ عنوان نباید مفصل زانو را برای مدت طولانی استراحت داد؛ زیرا باعث بروز مشکلات انقباضی و ضعف شدن عضلات می‌شود.
گرما درمانی
در صورتی که خونریزی در درون مفصل با درد همراه باشد می‌توانید از گرما برای تسکین درد و کم شدن انقباضات حاصل از همارتروز استفاده کنید.
البته اگر مشکوک هستید که خونریزی حادی در مفصل شما رخ داده است به هیچ عنوان از گرما استفاده نکنید.
یخ درمانی
استفاده از یخ درمانی برای خونریزی‌های حاد مفصل زانو بسیار مؤثر است. یخ برای کاهش التهاب زانو بسیار مؤثر است و بدین صورت باعث کاهش ورم و درد بیمار می‌شود.
بانداژ کردن زانو
می‌توانید از باند یا زانوبند برای حمایت از مفصل و عضلات مجاور آن استفاده کنید. زانوبند با اثری که در محدود کردن مفصل زانو دارد باعث کم شدن درد و عوارض همارتروز زانو می‌شود.
درمان‌های پزشکی
کارهایی که پزشک یا جراح ارتوپد برای کنترل همارتروز زانو انجام تجویز می‌کند شامل موارد زیر هستند:
دارودرمانی
نوع دارویی که برای همارتروز زانو پیشنهاد می‌شود به شرایط و علت بروز خونریزی در مفصل زانو بستگی دارد.
برای مثال در صورتی که شخص مبتلا به همارتروز به هموفیلی مبتلا باشد، پزشک داروهای ضدانعقادی را برای بیمار تجویز می‌نماید. به همین ترتیب دوز و نوع دارو برحسب علت بیماری فرق می‌کند.
پیشنهاد می‌شود برای بهبودی سریع‌تر حتماً داروها را طبق نظر پزشک مصرف کرده و از قطع خودسرانه آنها خودداری کنید.
فیزیوتراپی
در صورتی که همارتروز باعث کم شدن دامنه حرکتی شما شود، پزشک چندین جلسه فیزیوتراپی زانو را پیشنهاد می‌دهد. فیزیوتراپی برنامه‌های متفاوتی برای کاهش درد و دامنه حرکتی ارائه می‌دهد که شامل موارد زیر هستند:
- تحریک الکتریکی
- آموزش حرکت ورزشی مخصوص زانو
- ماساژ درمانی
جراحی برای درمان همارتروز زانو
اگر خونریزی در درون مفصل باعث آسیب به بخشی از آن شود از جراحی برای درمان همارتروز استفاده می‌شود. در این صورت جراح ارتوپد با برداشتن بافت عضله و استخوان نزدیک به مفصل آسیب‌دیده به درمان همارتروز زانو می‌پردازد. این روش‌های جراحی شامل موارد زیر هستد:
جراحی مینیسکتومی
در صورتی که پارگی مینیسک باعث بروز خونریزی در مفصل زانو شود، جراح ارتوپد اقدام به برداشتن تمام یا بخش‌هایی از مینیسک می‌کند.
جراحی سینووکتومی
جراحی سینووکتومی نوعی جراحی است که در آن جراح با تراشیدن لایه مخاطی، حرکت مفصل زانو را روان‌تر می‌کند.
جراحی استئوتومی
استئوتومی به معنای بریدن قسمت‌هایی از استخوان به منظور افزایش عملکرد مفصل است. از این رو این جراحی عموماً در درمان شکستگی‌های استخوان زانو استفاده می‌شود تا به کمک آن همارتروز مفصل کم شود.
جراحی تعویض مفصل زانو
ازآنجایی‌که جراحی تعویض مفصل زانو به دو صورت جزئی و کلی انجام می‌شود، انتخاب نوع آن بستگی به شدت عارضه دارد. به‌طور مثال در صورتی که مفصل زانو به‌طور کامل آسیب ببیند و خونریزی حادی در مفصل رخ دهد، پزشک ارتوپد روش جراحی کامل تعویض مفصل زانو را پیشنهاد می‌دهد.
چه مدت طول می‌کشد تا از همارتروز بهبود یابم؟
مدت‌زمان بهبودی از همارتروز به این بستگی دارد که چه چیزی باعث خونریزی داخل مفصل شما شده است. اگر خونریزی به سرعت متوقف شود، در عرض چند روز شاهد بهبودی خواهد بود. موارد دیگر همارتروز چند هفته طول می‌کشد تا بهبود یابند.
اگر همارتروز توسط تروما مانند شکستگی استخوان ایجاد شده باشد، ممکن است بهبودی شما زمان بیشتری ببرد. با پزشک یا جراح خود درمورد انتظارات صحبت کنید. از آنها بپرسید چه زمانی می‌توانید استفاده از مفصل خود را شروع کنید و چه زمانی بازگشت به فعالیت‌های فیزیکی ایمن است.
چگونه می‌توانم از همارتروز پیشگیری کنم؟
شما نمی‌توانید از همارتروز پیشگیری کنید؛ زیرا نمی‌توانید از بیماری‌هایی که باعث آن می‌شوند جلوگیری کنید و هیچ راهی برای دانستن زمان تجربه تروما وجود ندارد.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنم؟
به محض اینکه متوجه هرگونه تورم جدید در داخل یا اطراف مفاصل زانوی خود شدید، به پزشک مراجعه کنید؛ به‌خصوص اگر اختلال خونریزی دارید.
اگر تروما را تجربه کرده‌اید یا به‌طور ناگهانی نمی‌توانید زانوی خود را حرکت دهید، به اورژانس مراجعه کنید.
جمع‌بندی
همارتروز زمانی رخ می‌دهد که خونریزی در داخل بدن شما باعث تجمع خون در اطراف یکی از مفاصل زانو می‌شود. مهم است که خونریزی متوقف شده و علت آن درمان شود. به محض اینکه متوجه هرگونه تورم یا کبودی در اطراف مفصل زانوی خود شدید، به پزشک مراجعه کنید؛ به‌ویژه اگر درد دارید یا حرکت دادن زانو دشوار است.
حتی اگر بتوانید برخی از علائم همارتروز را در خانه درمان کنید، قبل از مصرف هر گونه داروی بدون نسخه برای درمان درد یا تورم، با پزشک صحبت کنید. بسیاری از رایج‌ترین مسکن‌ها می‌توانند خون شما را رقیق کنند و باعث بدتر شدن خونریزی ناشی از همارتروز شوند.
منابع
مطالب مشابه
پس از جراحی رباط صلیبی، تجربه مقداری درد طبیعی است. سطوح درد می‌توانند بر اساس شرایط فردی متفاوت باشند، اما به‌طور کلی، درد خفیف تا متوسط نشان می‌دهد که بدن در حال بهبودی است. اما درد شدید ، تیز یا دردی که به‌جای بهبودی، بدتر شود نگران‌کننده است و گاها نشانه عفونت، لخته‌ی خون یا بهبود نامناسب است.
در عقب زدگی زانو، مفصل زانو در جهت اشتباه خم می‌شود که اغلب منجر به تورم، درد و آسیب بافتی می‌گردد. در موارد شدید، رباط‌هایی مانند رباط صلیبی قدامی (ACL)، رباط صلیبی خلفی (PCL)، یا رباط پوپلیتئال (رباطی که در امتداد پشت زانو قرار دارد) ممکن است دچار پیچ‌خوردگی (رگ به رگ شدن) یا پارگی شوند.
عفونت مفصل لگن وضعیتی جدی است که زمانی رخ می‌دهد که میکروارگانیسم‌های مضر مانند باکتری‌ها، ویروس‌ها یا قارچ‌ها به لگن یا بافت استخوانی اطراف آن حمله کنند. این عفونت‌ها می‌توانند باعث درد شدید، تورم و سفتی قابل توجهی شوند و حرکت یا استفاده عادی از مفصل لگن را دشوار سازند.
عفونت زانو وضعیت پزشکی جدی‌ای است که اغلب به درمان فوری و تهاجمی نیاز دارد. هنگامی که باکتری‌ها باعث آلوده شدن مایع مفصلی (مایعی که مفصل زانو را روان می‌کند) می‌شوند، عفونتی به نام عفونت مفصلی اتفاق میفتد.
آرتریت زانو به التهاب و تخریب غضروف مفصل زانو اشاره دارد؛ غضروفی که وظیفه دارد به‌عنوان ضربه‌گیر استخوان‌ها عمل کند و خم و راست شدن نرم و روان زانو را امکان‌پذیر سازد.
تزریق پلاسمای غنی از پلاکت (پی آر پی) برای لگن، گزینه درمانی ترمیمی است که برای رفع درد و التهاب ناشی از بیماری‌هایی مانند آرتروز، پارگی‌های لابروم، یا سایر آسیب‌های بافت نرم طراحی شده است.
تاندونیت لگن، عارضه‌ای التهابی است که تاندون‌های اطراف مفصل لگن را درگیر می‌کند. می‌تواند منجر به درد، تورم و محدودیت حرکت شود و معمولاً در ورزشکاران و افرادی که حرکات تکراری ران انجام می‌دهند، مشاهده می‌شود.
آسیب‌های وارده به زانوها می‌توانند در اثر رگ به رگ شدن یا پارگی رباط‌ها یا استفاده از بیش‌ازحد از زانو اتفاق بیفتند. زانو بزرگترین مفصل در بدن انسان است. این مفصل، ساق پا را به ران متصل می‌کند و به شما اجازه می‌دهد راه بروید، بدوید، بپرید، برقصید و در سایر فعالیت‌های روزانه شرکت کنید.
کیست‌های استخوان ساب کندرال (SBCs) کیسه‌های پر از مایعی هستند که در داخل مفاصلی مانند زانو، لگن و شانه تشکیل می‌شوند. این کیسه‌ها معمولاً در درجه اول با هیالورونیک اسید پر شده‌اند. هیالورونیک اسید مایعی در مایع مفصلی است که مفصل را روان می‌کند. کیست‌های استخوان ساب کندرال از نظر فنی کیست نیستند. در عوض، آنها ضایعات پر از مایع هستند که توسط استخوان احاطه شده‌اند.
شکستگی‌های استرسی در استخوان‌های پا و مچ پا شایع هستند؛ زیرا ما به‌طور مداوم با ایستادن، راه رفتن، دویدن و پریدن به آنها نیرو وارد می‌کنیم. در شکستگی استرسی، استخوان می‌شکند اما معمولاً جابجا نمی‌شود.