چرا در پیاده روی ساق پاها درد می گیرد؟ نحوه درمان درد ساق پا

تأثیر پیاده روی در درمان آرتروز زانو ثابت شده است. اما در صورتی که در هنگام پیاده روی پس از گذشت مدت زمانی در حدود 5 دقیقه، ماهیچه‌های ساق پایتان درد گرفت و احساس گرفتگی در قسمت ساق پای خود داشتید یا دچار لنگش متناوب پاهای خود در حین پیاده روی شدید،‌ خون کافی به پاهای شما نمی‌رسد.

عضلات پا هنگام پیاده روی به مقدار زیادی خون نیاز دارند. بنابراین اگر در حین پیاده روی، سرخرگ‌هایی که خون را به پاها می‌رسانند دچار گرفتگی شوند، دیگر قادر به رساندن خون کافی به پاها نیستند. درنتیجه این رویداد، ماهیچه‌های ساق پا دچار آسیب‌دیدگی می‌شوند و فرد هنگام پیاده روی یا راه رفتن در این ناحیه احساس درد می‌کند.

علت درد ساق پا در طول پیاده روی

دلایل مختلفی برای درد ساق در طول پیاده روی وجود دارند که شامل موارد زیر هستند:

• تاندونیت: تاندونیت، عارضه‌ای است که در اثر استفاده بیش‌ازحد، افزایش سن، یا برخی بیماری‌ها مانند دیابت یا آرتریت روماتوئید رخ می‌دهد. اگر مکرراً مجبور به انجام حرکات تکراری با قسمت‌های مشابه بدن باشید، تاندون‌های آن ناحیه تحریک شده یا دچار پارگی‌های کوچک می‌شوند. علاوه‌بر درد، ممکن است سفتی مفصل و محدودیت دامنه حرکت را نیز تجربه کنید.
• استئوآرتریت: استئوآرتریت، اختلالی دژنراتیو است که باعث فرسایش غضروف بین مفاصل شما می‌شود. اگر این عارضه بر لگن یا زانوهای شما تأثیر بگذارد، ایستادن و راه رفتن دردناک خواهد شد؛ زیرا استخوان‌های شما با این حرکات به یکدیگر ساییده می‌شوند. علاوه‌بر درد، ممکن است واقعاً احساس کنید که استخوان‌ها به هم ساییده می‌شوند. شنیدن صدای ترق‌ترق هنگام حرکت نیز رایج است.
• بورسیت: این وضعیت زمانی رخ می‌دهد که کیسه‌های پر از مایع بین مفاصل ملتهب می‌شوند. این بیماری می‌تواند در اثر آسیب، عفونت، یا فعالیت‌های تکراری ایجاد شود. علائم بورسیت شامل درد، حساسیت به لمس، تورم و گرمی پوست در هنگام لمس می‌باشند.
• تنگی کانال نخاعی کمری: ستون فقرات کمری دارای پنج مهره است که هر یک توسط دیسک‌های نرمی که امکان حرکت را می‌دهند، از هم جدا شده‌اند. گاهی‌اوقات، به‌دلیل آسیب یا افزایش سن، این دیسک‌ها برآمده می‌شوند و کانال نخاعی را باریک می‌کنند. وقتی این اتفاق میفتد، می‌توانند عصب‌هایی را که به سمت پاها می‌روند، فشرده کنند. این وضعیت به‌عنوان تنگی کانال نخاعی کمری شناخته می‌شود. علائم این اختلال شامل درد، بی‌حسی در لگن یا پاها یا گرفتگی عضلات هنگام راه رفتن هستند.
• سندرم استرس تیبیای داخلی: این وضعیت که معمولاً به‌عنوان شین اسپلینت (shin splints) شناخته می‌شود، به درد زیر زانو اشاره دارد و اغلب در دوندگان، رقصندگان، بازیکنان تنیس و افراد نظامی دیده می‌شود. همانند شکستگی‌های استرسی، ورزشکارانی که شدت یا مدت تمرینات خود را به‌تدریج افزایش نمی‌دهند، مستعد این نوع آسیب هستند. علائم شامل درد و کوفتگی در امتداد قسمت داخلی ساق پا، و همچنین تورم ساق پای پایینی هستند.
• شکستگی استرسی: شکستگی استرسی، ترکی مویی در استخوان است. اغلب در ورزشکارانی که به‌طور ناگهانی شدت یا مدت تمرینات را افزایش می‌دهند، یا استراحت کافی برای ریکاوری کامل بدن از تمرینات ندارند، دیده می‌شود. درد در زمان استراحت کاهش می‌یابد و گاهی حتی ناپدید می‌شود. اما به محض از سرگیری تمرینات دوباره شروع می‌شود.
• بیماری ازگود-اشلاتر: برخلاف نامش، بیماری ازگود-اشلاتر اختلالی واقعی نیست، بلکه تحریک و تورم صفحات رشد بالای استخوان‌های ساق پا است. صفحات رشد، نرم‌ترین قسمت‌های اسکلت در کودکان و نوجوانان در حال رشد هستند و بیشتر رشد استخوان در آنجا اتفاق میفتد. همچنین ضعیف‌ترین قسمت اسکلت است و بنابراین، در معرض خطر بالاتری از آسیب قرار دارد. بیماری ازگود-اشلاتر بیشتر در دوران جهش‌های رشد (زمانی که استخوان‌ها، عضلات و تاندون‌ها می‌توانند با سرعت‌های متفاوتی رشد کنند) رخ می‌دهد.
• پارگی تاندون آشیل: تاندون آشیل، عضلات ساق پا را به استخوان پاشنه متصل می‌کند. این تاندون، بزرگ‌ترین تاندون در بدن انسان است. اگر تاندون آشیل فراتر از ظرفیت خود کشیده شود، دچار پارگی جزئی یا کامل می‌شود. این نوع آسیب بیشتر در هنگام فرود پس از پرش، چرخش ناگهانی یا افزایش ناگهانی سرعت هنگام دویدن رایج مشاهده می‌شود. نشانه بارز پارگی تاندون آشیل، ناتوانی در خم کردن پا به سمت پایین یا ناتوانی در بلند شدن با پای آسیب‌دیده هنگام تلاش برای راه رفتن است.
• بیماری شریان محیطی: این بیماری که به اختصار PAD نیز نامیده می‌شود، زمانی رخ می‌دهد که شریان‌های پاها به‌دلیل تجمع رسوبات چربی باریک می‌شوند. درنتیجه، خون‌رسانی کمتری به پاهای شما می‌رسد که منجر به درد، گرفتگی و بی‌حسی می‌شود. افراد مبتلا به PAD همچنین تمایل به سردی پاها یا قسمت پایینی ساق پا دارند.
• لخته‌های خون: لخته‌های خون زمانی تشکیل می‌شوند که پلاکت‌ها در خون به یکدیگر می‌چسبند. این وضعیت تهدیدکننده زندگی است؛ زیرا جریان خون به قلب و مغز را مسدود می‌کند. علائم شامل درد، قرمزی پوست، تورم پای آسیب‌دیده و گرمی پوست در هنگام لمس می‌باشند. این وضعیت در افراد دارای اضافه وزن یا چاق، سیگاری‌ها، افراد مبتلا به اختلال لخته شدن خون، یا افرادی که دوره طولانی استراحت مطلق داشته‌اند، بیشتر مشاهده می‌شود.

علت درد ساق پا پس از هر بار پیاده روی

برخی افراد به‌اشتباه تصور می‌کنند که درد ساق پا در هنگام پیاده روی به‌دلیل کمبود کلسیم بدن می‌باشد. در صورتی که این تصور کاملاً اشتباه است و همان‌طور که توضیح داده شد عامل اصلی درد ساق پا پس از ورزش و فعالیت‌های بدنی، گرم نکردن بدن به‌طور صحیح و کافی می‌باشد. به این معنی که فرد پیش از آغاز فعالیت به حد کافی تمرینات کششی انجام نمی‌دهد و به‌صورت یک‌باره ورزش را شروع می‌کند.

بیشتر بخوانید: 5علت شایع درد ناگهانی ساق پا

بنابراین ضروری است پیش از آغاز هرگونه فعالیت بدنی، بدن خود را به‌مدت 5-6 دقیقه گرم کنید تا برای ورزش آماده شود. گرم کردن بدن ممکن است شامل انجام حرکات کششی یا پیاده روی باشد و پس از آن می‌توانید ورزش اصلی خود را شروع کنید. توجه به این نکته نیز از اهمیت بالایی برخوردار می‌باشد که گرم کردن تنها شامل آغاز فعالیت‌های بدنی نیست، بلکه در پایان ورزش نیز نباید تمرین را به یک‌باره متوقف کرد. درواقع در انتهای فعالیت ورزشی نیز باید چند دقیقه آرام پیاده روی کرده و حرکات کششی نرم انجام دهید تا بدن شما به‌تدریج سرد شود و پس از آن تحرک خود را متوقف کنید.

علاوه بر رعایت این موارد، همیشه سعی کنید ورزش را از حرکات کم و سبک شروع کنید و به‌تدریج در روزهای آینده به تحرک و شدت تمرینات بیفزایید. اگر همان روزهای اول و بدون آمادگی قبلی به انجام فعالیت‌های بدنی شدید روی بیاورید، حتماً دچار بدن درد می‌شوید؛ زیرا تجمع اسید لاکتیک در بدن و پارگی‌های ریزی که ممکن است در عضلات ساق پا رخ دهند باعث ایجاد درد در ساق پا می‌شوند.

طبق مطالبی که عنوان کردیم کمبود کلسیم ارتباطی با ورزش و درد ساق پا ندارد. ممکن است افرادی که مبتلا به کمبود کلسیم در بدن خود هستند با علائمی مانند گزگز و مورمور شدن دور دهان خود و دردهای مفصلی در قسمت‌های مختلف بدن، حتی در هنگام استراحت نیز رو به رو شوند. اما این علائم کافی نیستند و جهت تشخیص دقیق کمبود کلسیم باید تست سنجش تراکم استخوان انجام شود.

علاوه‌بر درد ساق پا که ممکن است در ران‌ها و لگن نیز بروز کند، عوارض دیگری نیز ممکن است در هنگام پیاده روی مشاهده شوند و گاهی این علائم می‌توانند نشانه مشکلی جدی در بدن باشند. پیاده روی بدون تردید یکی از ورزش‌هایی است که برای همه افراد مناسب می‌باشد و تقریباً همه می‌توانند آن را انجام دهند. طبق تحقیقات صورت‌گرفته، پیاده روی می‌تواند باعث سلامت قلب شود و همچنین در کاهش وزن و استرس نیز بسیار مؤثر است. ازآنجایی‌که پیاده روی که فشار زیادی به بدن وارد نمی‌آورد برای افراد چاق نیز بسیار مناسب است و در کاهش وزن نیز تأثیرگذار می‌باشد.

اما با وجود تمام این مزایا، پیاده روی همیشه ورزشی بدون آسیب و درد نمی‌باشد و ممکن است آسیب‌های ناشی از آن به گونه‌ای باشند که مورد توجه بیمار قرار نگیرند. در صورتی که این آسیب‌ها ممکن است علامت اختلالی جدی در بدن باشند. بنابراین نباید آن‌ها را نادیده گرفت و باید نسبت به بررسی و درمان آن‌ها توسط متخصص ارتوپد اقدام کرد.

درد شست پا

درد شست پا در حین پیاده روی ممکن است ناشی از پینه پا باشد. پینه‌ها معمولاً به‌دلیل عدم تعادل استخوان در انگشت بزرگ یا کوچک پا است که باعث درد و تورم در این ناحیه می‌شود. همچنین درصورت پوشیدن کفش‌های تنگ و بدون پاشنه دارای قوس کم نیز پینه‌ها افزایش می‌یابند و منجر به درد شدیدی در انگشت شست پا می‌شوند. جهت کاهش درد می‌توانید از کمپرس یخ روی ناحیه دردناک استفاده کنید. در موارد شدیدتر نیز ممکن است نیاز به عمل جراحی و فیزیوتراپی باشد.

درد پاشنه پا

در هنگام راه رفتن، پاشنه پا اولین عضو بدن است که با زمین برخورد می‌کند. درنتیجه ایجاد هرگونه آسیب‌دیدگی در قسمت پاشنه پا، راه رفتن را مختل یا غیرممکن می‌کند. این درد ناشی از التهاب بافتی محکم است که پاشنه پا را به پنجه وصل می‌کند و به نام فاشیای پلانتار شناخته می‌شود. بی‌توجهی به درد پاشنه پا می‌تواند منجر به عواقب جدی شود. به‌طوری که فرد دیگر نمی‌تواند پیاده روی کند. بنابراین با مشاهده کوچک‌ترین علائم در پاشنه پای خود فوراً به متخصص ارتوپد مراجعه کنید و روش‌های درمانی را پیگیری نمایید.

درد پایین کمر

اگر در هنگام پیاده روی کمردرد دارید، احتمالاً مشکل شما موضعی بوده و وضعیت نامناسب ستون فقرات شما باعث بروز این درد شده است. همچنین درد ممکن است ناشی از پارگی عضلات پشتی باشد که در این صورت حتماً باید ورزش را متوقف کنید.

درد زانو

اگر زانوی شما در حین پیاده روی هر بار که قدم بر می‌دارید دچار لرزش می‌شود ممکن است مبتلا به تاندونیت آشیل (التهاب تاندون آشیل) باشید.

درد لگن

بورسیت نیز از عوامل شایع درد لگن در هنگام پیاده روی می‌باشد. بورسیت به معنی التهاب بورس روی تروکانتر بزرگ است و موجب درد در قسمت خارجی لگن می‌شود.

جهت کاهش این عوارض کافی است پیاده روی خود را کاهش دهید و ورزش‌هایی نظیر دوچرخه‌سواری و شنا را جایگزین آن کنید تا زمانی که درد شما بهبود پیدا کند و از بین برود.

آنژیوگرافی برای یافتن علت درد ساق پا هنگام پیاده روی

اگر بعد از همه این‌ها، همچنان می‌لنگید، باید سراغ آنژیوگرافی یا رگ‌نگاری بروید تا محل دقیق تنگی یا گرفتگی سرخ‌رگ یا شریان پیدا شده و علت درد ساق پا هنگام پیاده روی مشخص شود.

آنژیوگرافی را با سی‌تی (CT) اسکن یا ام‌آرآی (MRI) و تزریق مقداری رنگ به جریان خون بیمار انجام می‌دهند. این شیوه تشخیصی، در واقع سرخ‌رگ‌ها را برجسته می‌کند.

آنژیوگرافی به کسانی که به رنگ حساسیت دارند یا عملکرد کلیه‌شان مشکل دارد، توصیه نمی‌شود. گاهی‌اوقات هم با اقدامات احتیاطی خاصی انجام می‌شود.

پزشک می‌تواند با استفاده از بادکنکی به‌نام بالون، رگ‌ها را باز کرده و بعضی تنگی‌ها و گرفتگی‌ها در سرخ‌رگ را درمان کند. به این عمل آنژیوپلاستی (Angioplasty) یا رگ‌بازسازی می‌گویند.

گاهی‌اوقات هم استنت (Stent) یا لوله توری مصنوعی را داخل سرخ‌رگ قرار می‌دهند و به این شیوه، نتیجه بهتری از آنژیوپلاستی می‌گیرند.

استنت مثل داربستی داخل رگ‌ها عمل می‌کند که شریان را باز نگه می‌دارد. برای کاهش ریسک تنگ شدن استنت با رشد بافت جدید در شریان هم می‌توان دارویی به استنت وصل کرد.

اگر گرفتگی بسیار سختی در شریان باشد، شاید نتوان آنژیوپلاستی مؤثری انجام داد. در چنین شرایطی، اگر درد ساق پا و لنگی هم‌چنان ادامه داشته باشد، عمل بای‌پس (Bypass Surgery) توصیه می‌شود.

در عمل بای‌پس، عروق خونی را از قسمت دیگری از بدن بیمار می‌گیرند تا سرخ‌رگ مسدود را دور بزنند یا به‌اصطلاح بای‌پس کنند. بعد از این عمل، خون و اکسیژن جریان طبیعی خودشان را پیدا می‌کنند.

روش‌های بهبود درد ساق پا هنگام پیاده روی

یکی از روش‌های بهبود درد ساق پا متوقف کردن پیاده روی در هنگام درد است. کمی استراحت کرده تا درد تسکین پیدا کند و مجدد پیاده روی را از سر بگیرید.

توجه داشته باشید که جهت بهبودی درد ساق پای خود هنگام پیاده روی باید از تغذیه سالم و مفید برخوردار باشید و مصرف چربی را نیز به حداقل برسانید؛ زیرا چربی از عوامل اصلی در عارضه مسدود شدن رگ‌های بدن می‌باشد. درصورت بالا بودن کلسترول بدن گاهی پزشک متخصص دارو نیز تجویز می‌کند.

بیشتر بخوانید: تأثیر پیاده روی در درمان آرتروز زانو

به صورت برنامه‌ریزی شده و منظم پیاده روی را تا 6 هفته ادامه دهید و خواهید دید که پس از 6 هفته دیگر احساس درد نمی‌کنید و حتی می‌توانید مدت‌زمان پیاده روی خود را نیز افزایش دهید. اگر چنانچه پس از گذشت 6 هفته درد ساق پا همچنان وجود داشته باشد و باعث ناراحتی فرد در حین پیاده روی شود، احتمالاً فرد دچار گرفتگی سرخرگ‌ها در سایر قسمت‌های بدن خود می‌باشد. به همین خاطر ضروری است پیش از شروع پیاده روی به پزشک مراجعه کنید و از سلامتی جسمانی خود مطمئن شوید.

توجه داشته باشید که درد ساق پا عارضه‌ای شایع در میان افراد ازجمله نوجوانان و ورزشکاران می‌باشد و حتی ممکن است سالمندان را نیز به دلایل مختلفی درگیر کند. علت اصلی درد ساق پا در ورزشکاران این می‌باشد که فرد پیش از آغاز ورزش و فعالیت‌های بدنی، بدن خود را به اندازه کافی گرم نمی‌کند و درصورت آماده نبودن بدن نیز عضلات به سهولت دچار گرفتگی می‌شوند و فرد در حین فعالیت احساس درد می‌کند.

متخصصان ارتوپد نیز توصیه می‌کنند که جهت سلامتی عضلات بدن خود، قبل از ورزش و پس از آن به‌آرامی حرکات کششی را انجام دهید و به‌تدریج فعالیت بدنی خود را متوقف کنید.

انجام حرکات کششی پا و ساق پا علاوه‌بر محافظت از بدن و پیشگیری از صدمات و آسیب‌های وارده به آن، ریسک ابتلا به آسیب‌های کمر را نیز کاهش می‌دهد.

یکی از تمرینات تقویتی عضلات ساق پا به این صورت انجام می‌شود که روی زمین بنشینید و یکی از پاهای خود را در حالت کشیده قرار دهید. کف پای دیگر خود را روی سطح داخلی ساق پا کشیده و کمی به سمت جلو خم شوید و انگشتان پای کشیده خود را نیز به سمت بالا نگه داشته و با دست خود آن را لمس کنید.

چگونه از درد پا خلاص شویم؟

توجه به علائم و پرهیز از محرک‌های آشکار مانند بالا رفتن از شیب‌های تند یا پیاده‌روی طولانی‌مدت می‌تواند به کاهش درد پا کمک کند. اما اگر این کارها امکان‌پذیر نباشند، یا علائم شما از بین نروند، باز هم گزینه‌های مختلفی برای یافتن راه‌حلی متناسب با سبک زندگی‌تان دارید.

اگرچه راه‌های زیادی برای تسکین درد پا پس از پیاده‌روی در خانه وجود دارند، اما گاهی‌اوقات بهترین رویکرد مستلزم دریافت راهنمایی حرفه‌ای است.

استراحت و ریکاوری

گاهی‌اوقات، تمام چیزی که پاهای شما نیاز دارند، فرصتی برای ریکاوری است. استراحت برای چند ساعت بلافاصله پس از پیاده‌روی طولانی یا طاقت‌فرسا، علاوه‌بر کاهش سطح فعالیت در یک یا دو روز بعد، می‌تواند به عضلات شما زمان بدهد تا بهبود یابند و با سطح فعالیت شما سازگار شوند. بالا نگه داشتن پاها و استفاده از کمپرس سرد نیز می‌تواند به کاهش التهاب و کوفتگی کمک کند.

گرم کردن صحیح بدن

یکی از ساده‌ترین راه‌ها برای جلوگیری از درد پا پس از پیاده‌روی، شروع فعالیت با گرم کردن مناسب است. حرکات کششی سبک یا حرکت ملایم به‌مدت 5 تا 10 دقیقه عضلات شما را برای استفاده آماده می‌کند و جریان خون و انعطاف‌پذیری را افزایش می‌دهد.

روی عضلات ساق پا، همسترینگ و چهارسر ران تمرکز کنید تا نقاطی که بیشترین درگیری را در پیاده‌روی دارند، نرم شوند.

افزایش قدرت و انعطاف‌پذیری

عضلات ضعیف یا تاندون‌های سفت می‌توانند بیشترین فشار و استرس را در طول فعالیت بدنی تجربه کنند که منجر به درد می‌شود. گنجاندن تمریناتی که عضلات پا را تقویت می‌کنند و دامنه حرکت شما را بهبود می‌بخشند، می‌تواند کمک‌کننده باشد. فعالیت‌هایی مانند یوگا، تمرینات مقاومتی یا تمرینات هدفمند مانند بالا بردن ساق پا برای ساخت عضله و افزایش انعطاف‌پذیری در طول زمان عالی هستند.

پوشیدن کفش مناسب

کفش‌های شما نقش مهمی در تجربه پیاده‌روی‌تان ایفا می‌کنند. کفش‌های مناسب، حمایت‌کننده و دارای بالشتک می‌توانند به کاهش فشار بر مفاصل، عضلات و تاندون‌های شما کمک کنند. کفش‌هایی با پشتیبانی از قوس پا و جذب ضربه را امتحان کرده و از پوشیدن کفش‌های کتانی قدیمی یا فرسوده خودداری کنید.

کفی‌های طبی سفارشی نیز گزینه دیگری هستند و برای افرادی که کف پای صاف یا قوس زیاد دارند، مناسب می‌باشند.

دریافت راهنمایی حرفه‌ای

همکاری با فیزیوتراپ می‌تواند بینش‌های ارزشمندی را درمورد درد مزمن پا پس از پیاده‌روی ارائه دهد. اگر برنامه استراحت، کشش و تقویتی خودتان به کاهش علائم شما کمک نمی‌کند، ارزیابی حرفه‌ای می‌تواند شرایط زمینه‌ای مانند تاندونیت، فاشئیت پلانتار یا آرتروز را آشکار کند. مداخله زودهنگام و برنامه درمانی سفارشی به شما کمک می‌کند تا بدون درد دوباره راه بروید.

جمع‌بندی

درد ساق پا پس از پیاده‌روی، مشکلی رایج است که اغلب ناشی از فشار بیش‌ازحد بر عضلات یا عدم آمادگی بدن است. برای تسکین این درد، ابتدا استراحت کافی و استفاده از کمپرس سرد توصیه می‌شود. همچنین، گرم کردن صحیح بدن قبل از فعالیت، تقویت عضلات پا و افزایش انعطاف‌پذیری ازطریق تمرینات مناسب، و پوشیدن کفش‌های حمایت‌کننده و دارای کفی طبی می‌تواند به پیشگیری و کاهش درد کمک کند. در صورتی که درد مداوم یا شدید باشد و با روش‌های خانگی بهبود نیابد، مراجعه به فیزیوتراپ یا پزشک برای تشخیص علت زمینه‌ای و دریافت برنامه درمانی تخصصی ضروری است تا بتوانید بدون درد به فعالیت‌های روزمره خود بازگردید. در این راستا پیشنهاد می‌دهیم با تلفن‌های مطب دکتر علیرضا جواهری تماس بگیرید و از راهنمایی‌های او بهره‌مند شوید.

منابع

orthotoc.com

pantherpt.com