آرتروز زانو

آرتروز زانو چیست؟

آرتروز زانو نوعی بیماری تخریب کننده مفصل از نوع پیش رونده می باشد. این بیماری با نام های استئوآرتریت و استئوآرتروز نیز شناخته می شود. افزایش سن باعث پیشرفت این بیماری شده که اصطلاحا به آن آرتریت پیری می گویند. عوامل دیگری مانند زنتیک، نوع شغل، اضافه وزن، دلایل هورمونی و نژادی نیز در ابتلا به این عارضه موثر هستند. هر کدام از مفاصل بدن ممکن است به آرتروز مبتلا شوند. اما بروز این عارضه در زانو شیوع بیشتری دارد و علاوه بر بزرگسالان، ممکن است کودکان را نیز درگیر کند.

زانوها مفاصلی هستند که اغلب تحت تاثیر آرتروز (OA) قرار می گیرند. آرتریت زانو زمانی رخ می دهد که غضروف زانو شکسته می شود، که می تواند به دلیل افزایش سن، اضافه وزن، یا آسیب و موارد دیگر اتفاق بیفتد. روند بیماری قبل از مشاهده علائم - درد، سفتی و محدودیت حرکت - شروع می شود. به این دلیل و این واقعیت که استئوآرتریت زانو یک بیماری پیشرونده است، تشخیص و درمان مناسب در اسرع وقت بسیار مهم است.

بیش از 14 میلیون آمریکایی به آرتروز زانو مبتلا هستند. این شایع ترین علت ناتوانی اسکلتی عضلانی در ایالات متحده است. حدود 13 درصد از زنان و 10 درصد از مردان 60 سال و بالاتر، آرتروز علامت دار زانو دارند.

دلیل اصلی از بین رفتن غضروف در بیماری آرتروز این می باشد که غضروف فاقد عروق خونی است و بنابراین قادر به تغذیه خود نمی باشد. از سویی دیگر نیز به دلیل عدم وجود عصب در غضروف، هنگام ضربه یا آسیب، فرد دردی احساس نمی کند که این موضوع باعث تخریب بیشتر غضروف می شود. البته لازم به ذکر است که تغذیه غضروف از طریق حرکات مفاصل و غشاء سینوویوم صورت می گیرد.

عکس انواع آرتروز زانو

آناتومی و وظیفه بافت غضروفی زانو

از نوع بافت پیوندی نیمه جامد است، که سرمنشاء آن، مزانشیم جنینی است.
اجزای تشکیل دهنده ی غضروف، سلول های کندروسیت نام دارند، که ماتریکس غضروف را، می سازند.
مواد تشکیل دهنده ی این ماتریکس: آب (70%) و گلیکوز آمینوگلیکانها (کندروئیتین سولفات و اسید هیالورونیک) و گلیکوپروتئین ها (اگریکان) می باشند. همچنین الیاف کلاژن و الاستین نیز در آن مشاهده می شود.
غضروف ها با ویژگی خاص خود، نقش زیادی در حرکت استخوان ها دارند. به نحوی که حرکت استخوان هارا تسهیل می کنند، و از وارد شدن فشار زیاد بر مفاصل جلوگیری می کنند و همچنین نقش ضربه گیر را نیز ایفا می کنند.
بنابراین، نقش این بافت در بدن و میان استخوان ها، بسیار مهم و قابل توجه است.

انواع آرتروز زانو

- آرتروز ناشی از ساییدگی مفصل زانو

- روماتیسم مفصلی

- آرتریت ناشی از سانحه

آرتروز

رایج ترین شکل آرتروز زانو استئوآرتریت است که نوعی ساییدگی مفصل می باشد و معمولا در افراد بالای 50 سال بروز می کند و به ندرت نیز ممکن است در جوانان مشاهده شود. در این بیماری غضروف موجود در مفصل زانو به تدریج ساییده شده و تخریب می شود که منجر به خالی شدن فضای بین استخوان ها شده و باعث می شود استخوان ها روی هم ساییده شوند و هنگام حرکت به هم برخورد کنند که این اتفاق موجب بروز درد در افراد می شود. استئوآرتریت به تدریج پیشرفت می کند و درد آن نیز به مرور بیشتر خواهد شد.

روماتیسم مفصلی

روماتیسم مفصلی یا آرتریت روماتوئید نوعی بیماری مزمن است که تمام مفاصل بدن مانند مفصل زانو را درگیر می کند و معمولا دو زانو را تحت تاثیر قرار می دهد. در این بیماری غشای سینوویالی که روی مفصل زانو را پوشانده است ورم کرده و باعث سفتی  و دردناک شدن زانو می گردد.

آرتریت روماتوئید یک بیماری خود ایمن است. به این معنا که سیستم ایمنی بدن به بافت های خودی مثل رباط ها و غضروف ها آسیب می زند و استخوان ها را نرم می کند.

آرتریت ناشی از سانحه

آرتریت نیز نوعی آرتروز است که در اثر آسیب مانند وارد شدن ضربه به زانو رخ می دهد. مثلا شکسته شدن استخوان ممکن است به مفصل زانو آسیب رسانده و پس از سال ها باعث آرتریت شود. آسیب دیدگی غضروف ها و رباط زانو به تدریج باعث ناپایداری و ساییدگی مفصل زانو شده و منجر به آرتروز می گردد.

صحبت های دکتر علیرضا امین جواهری در مورد بیماری آرتروز زانو و راه های درمان آن

علت ایجاد آرتروز زانو

- وارد شدن ضربه به زانو

- آسیب و پارگی عناصر مفصل زانو مانند مینیسک ها و رباط ها

- بالا رفتن سن (هرچه سن بیشتر شود، بدن توانایی کمتری، در ترمیم و بهبود بافت غضروفی، دارد.)

- وزن (با افزایش وزن، میزان فشار وارد شده بر مفاصل بدن به ویژه زانو، بیشتر می شود.)

- کندرومالاسی کشکک ( نرم شدن غضروف کشکک) و دررفتن مکرر آن

- دررفتگی یا شکستگی زانو

- مشکلات و بیماری های مفصلی مانند آرتریت روماتوئید و بیماری های عفونی

- تغییر شکل زانوها ناشی ازعوارضی مانند پای پرانتزی یا زانو ضربدری

- انجام بیش از حد فعالیت هایی مانند چهار زانو نشستن، دو زانو نشستن، عدم استفاده از توالت فرنگی و بالا و پایین رفتن مکرر از پله ها

- انجام شغل هایی که فشار زیادی به زانو وارد می آورد

- مسائل ژنتیکی و خانوادگی

- مشکلات مادرزادی موجود در ساختار پا و استخوان بندی بدن 

- ناپایداری زانو به دلیل شلی لیگامنت ها

- جنسیت (خطر ابتلا در زنان نسبت به مردان بیشتر است)

- عوامل هورمونیک (بیماری های متابولیک) و...

- فعالیت های سخت و طولانی مدت

- فعالیت های سخت و طولانی مدت

علائم آرتروز زانو

علائم و نشانه های آرتروز زانو برحسب شدت ساییدگی و آسیب دیدگی زانو متغیر است.

مفصل زانویی که مبتلا به بیماری آرتروزمی باشد ممکن است ملتهب و دردناک شود که این درد به تدریج و با مرور زمان ایجاد می شود. گاهی نیز ممکن است به طور ناگهانی اتفاق بیفتد. دیگر علائم بیماری آرتروز عبارتند از :

- متورم شدن و سفتی مفصل زانو که باعث می شود خم و راست کردن آن  دشوارشود.

- بیماری آرتروز در مراحل اولیه خود ممکن است علائمی نداشته باشد. اما با پیشرفت بیماری فرد احساس درد می کند که این درد پس از نشستن و استراحت های طولانی مدت تشدید می شود.

- حساسیت به لمس

- تغییر وضعیت اجزاء درون مفصل مانند التهاب تاندون ها از علل مهم بروز درد زانو هستند.

- قفل شدن ناگهانی زانو

- احساس ضعف در زانو

- حس کردن گرما در مفصل زانو

- بروز برجستگی های استخوانی که موجب بی حس شدن اطراف مفصل زانو می شود.

- در مرحله پیشرفته بیماری آرتروز فرد دچار محدودیت و کم شدن دامنه حرکتی می شود.

- در نتیجه کاهش حرکت مفصل عضلات اطراف آن مفصل نیز تضعیف می شود و تحلیل می رود که به این عارضه آتروفی می گویند.

- برخی موارد نیز صدا دادن مفاصل یا کریپتاسیون نیز ازعلائم آرتروز می باشد.

- در این بیماری گاهی تجمع مایع درون مفصل زانو نیز مشاهده می شود.

- تغییر شکل زانوها که در بیماری آرتروز اغلب به صورت پرانتزی می باشد.

- تغییر در راه رفتن بیمار که تحت عنوان راه رفتن اردک وار شناخته می شود.

- احتمال ایجاد کیست نیز در قسمت پشت مفصل وجود دارد.

- اسپاسم زانو (سفت شدن مفصل زانو) "به ویژه درزمان بیدار شدن از خواب ویا زمانی که فرد، به مدت طولانی در جایی، به حالت نشسته قرار می گیرد."

ساییدگی و آرتروز مفصل زانو

جلوگیری از آرتروز زانو

چه اقداماتی برای پیشگیری از بیماری آرتروز لازم است؟

انجام فعالیت های ورزشی مناسب، کاهش وزن و اصلاح سبک زندگی می توانند تاثیر مستقیم و بسزایی را در پیشگیری از ایجاد آرتروز مفصل زانو داشته باشند.

مصرف لبنیات و مکمل های مناسب غذایی نیز سهم مهمی در جلوگیری از ایجاد بیماری آرتروز دارند.

حال فردی را در نظر بگیرید که دچار تخریب مفصل زانو یا آرتروز پیشرفته شده است.

-         چه راه حلی برای درمان آرتروز در این فرد وجود دارد؟

-         چه روش های درمانی برای مفاصل تخریب شده وجود دارد؟

در این قسمت به راهکارهای موثر در درمان آرتروز زانو می پردازیم.

چگونگی تشخیص آرتروز زانو

هنگام مراجعه به پزشک، پزشک ابتدا در مورد سابقه بیماری و علائم آن از فرد سوالاتی می پرسد و سپس معاینات لازم روی مفصل زانو  و پای بیمار را انجام می دهد و در نهایت آزمایشاتی مانند آزمایش خون و عکس برداری و گاهی تست مایع درون مفصلی را جهت تشخیص دقیق تر تجویز می کند.

پزشک در حین انجام معاینه موارد زیر را مورد ارزیابی قرار می دهد :

- میزان تورم و گرما و قرمزی مفصل زانو

- مقدار حساسیت زانو

- دامنه حرکتی مفصل زانو

- بی ثباتی زانو

- کریپتوس یا صدا دادن مفاصل

- میزان افزایش درد زانو در حین راه رفتن یا بلند کردن اجسام سنگین

- بررسی آسیب دیدگی عناصر دیگر زانو مانند تاندون ها و رباط ها

انجام رادیولوژی، یکی از راه های تشخیص بهتر و سریع تر آرتروز زانو، طبق نظر پزشک متخصص است.
در تصویر برداری رادیولوژی، غضروف میان مفصل ها قابل مشاهده نیست و پزشک با در نظر گرفت فاصله ی بین مفصل ها می تواند، میزان آسیب وارد بر غضروف و استخوان ها را تشخیص دهد.
اسکن ام آر آی (MRI)، یکی دیگر از روش هایی است که پزشک با کمک آن می تواند آرتروز را تشخیص و آسیب های وارد شده توسط آن را بررسی کند.
از طریق MRI ، می توان آسیب های وارده بر سایر مفاصل را نیز بررسی کرد.

درمان علائم و نشانه های آرتروز زانو با تزریق پی آر پی

روش های درمانی غیر جراحی آرتروز زانو

- پزشک جهت درمان و کاهش درد بیمار دارو تجویز می کند.

- در صورتی که بیمار اضافه وزن داشته باشد برای شروع درمان ابتدا باید وزن خود را کاهش دهد.

- مدیریت فعالیت های روزمره مانند دو زانو نشستن و بالا و پایین رفتن از پله ها و خودداری از انجام حرکات جهشی و چرخشی

- انجام تمرین های حرکتی جهت تقویت مفاصل اطراف زانو. تقویت عضلات باعث کاهش اعمال فشار روی زانوها می شود. درنظر داشته باشید تمامی این حرکات توسط فیزیوتراپیست به بیمار ارائه می شود.

- از انجام حرکات و فعالیت هایی که باعث افزایش درد بیمار می شود تا حد امکان باید خودداری شود.

- استفاده از عصا یا واکر در حین راه رفتن

- استفاده از زانو بند و سایر وسایل کمکی طبق نظر پزشک

- استفاده از یخ جهت تسکین درد

- فیزیوتراپی زانو نیز به افزایش دامنه حرکتی و انعطاف پذیری مفصل زانو کمک می کند.

- آب درمانی و راه رفتن در آب

- در موارد شدیدتر هنگامی که شرایط بیمار به وسیله درمان های غیر جراحی بهبود نیابد متخصص ارتوپد از طریق جراحی اقدام به درمان بیمار می کند.

- در برخی موارد نیز اگر بیمار وضعیت مطلوبی جهت انجام جراحی نداشته باشد پزشک از طریق تزریق اوزون و تمرینات توانبخشی به کاهش درد بیمار کمک کرده و باعث افزایش کیفیت زندگی او می شود. این روش می تواند موجب توقف پیشرفت آرتروز نیز باشد.

- از دیگر روش های درمانی بیماری آرتروز لیزر درمانی است که طبق نظر فیزیوتراپ و به طور منظم باید انجام شود و به عنوان یک درمان مکمل پس از جراحی نیز مورد استفاده قرار می گیرد.

درمان آرتروز زانو به کمک جراحی آرتروسکوپی

روش های جراحی آرتروز زانو

همان طور که اشاره کردیم اگر درمان های غیر جراحی به بهبود بیمار کمکی نکند پزشک روش جراحی را توصیه می کند و با توجه به عوارضی که تمام اعمال جراحی به همراه دارند پزشک بیمار را کاملا از این عوارض آگاه خواهد کرد. درمان آرتروز زانو به روش جراحی به روش های مختلفی انجام می شود که در ادامه به توضیح آن ها می پردازیم.

- آرتروسکوپی

در انجام جراحی به روش آرتروسکوپی پزشک با استفاده از آرتروسکوپ و ابزارهای خاص اقدام به درمان بیمار می کند. این روش به ندرت مورد استفاده قرار می گیرد.

- پیوند غضروف

این روش در افراد جوان تر که تنها در بخشی از غضروف خود دچار سانحه شده اند کاربرد دارد. به این صورت که قسمت سالم بافت غضروف به قسمت آسیب دیده پیوند زده می شود.

- سینوکتومی

در این روش جراحی غضروف مفصلی که آسیب دیده است جهت کاهش تورم و درد حذف می شود.

- تغییر شکل استخوان به روش استئوتومی

در این جراحی قسمت تخریب شده استخوان تغییر شکل پیدا می کند و در کاهش درد بیمار موثر است.

- تعویض کامل یا جزئی مفصل زانو

در جراحی تعویض مفصل زانو پزشک مفصل زانوی بیمار را به طور کامل برداشته  و مفصل مصنوعی را جایگزین آن می کند.

چه افرادی برای انجام تعویض مفصل زانو مناسب هستند؟

افراد بالای 50 سال که به دارودرمانی و فیزیوتراپی پاسخ مثبت نداده اند، در زمره ی اشخاصی هستند که کاندید مناسبی برای انجام این جراحی می باشند. شما عزیزان می توانید برای کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه به مقاله ی کاندید مناسب برای جراحی تعویض مفصل زانو مراجعه نمایید.

در تعویض مفصل زانو بسته به شدت آسیب دیدگی مفصل، ممکن است نیمی از مفصل و یا کل مفصل تعویض شود. تعویض مفصل زانو، جراحی ایمن و بدون عارضه ای می باشد. بیمار 24 ساعت بعد از انجام این جراحی مرخص می شود.

از جمله مراقبت های بعد از جراحی تعویض مفصل زانو می توان به مواردی همچون: استفاده از عصا به مدت یک هفته و انجام فیزیوتراپی(که تعداد جلسات مورد نیاز بسته به شرایط بیمار و نتیجه ی حاصل از جراحی، توسط متخصص ارتوپدی تعیین می شود) اشاره کرد.

نتیجه گیری

 توصیه می شود با انجام اقدامات پیشگیرانه از ایجاد بیماری آرتروز زانو جلوگیری کنید. بطور مثال نحوه ی نشستن و انجام فعالیت های بدنی روزمره ی خود را اصلاح کنید تا از اعمال فشار به مفصل زانو و آسیب دیدن آن جلوگیری کنید.

نکته ی قابل توجه در درمان بواسطه ی جراحی تعویض مفصل زانو این است که این جراحی بسیار حساس می باشد و نیازمند دقت و تبحر بالای جراح مربوطه می باشد. بنابراین شما عزیزان می توانید با انتخاب بهترین جراح ارتوپد در تهران، جراحی بدون عارضه و موفقیت آمیزی داشته باشید.

دكتر سيد عليرضا امين جواهری (متخصص ارتوپدی و فلوشیپ جراحی زانو لگن از زوریخ سوئیس) 

راه های ارتباطی با ما:

شماره تماس:  71062400 - 09334131004   

صفحه  اینستاگرام