درمان پوکی استخوان - انواع روش‌های درمانی

با بیماری پوکی استخوان بیشتر آشنا شوید؟

پیشگیری از ضعیف شدن استخوان ها بهترین راه درمان پوکی استخوان است. با اینکه نمی توان استخوان ضعیف شده را به حالت اولیه خود بازگرداند اما به کمک روش های درمان تا حدودی می توان از بروز عوارض پوکی پیشگیری کرد. قبل از بررسی علائم پوکی استخوان و راه های درمان آن بهتر است کمی با این بیماری شایع اسکلتی آشنا شوید.

پوکی استخوان یا استئوپروز به معنای کم شدن تراکم استخوان هاست که در پی آن باعث می شود استخوان ها ضعیف و شکننده شوند؛ به گونه ای که پس از وارد شدن کوچکترین ضربه ای و یا حتی کوچکترین تنشی همچون خم شدن و سرفه استخوان دچار شکستگی شود.

شکستگی های ناشی از پوکی استخوان عموما در نواحی لگن، مچ دست و ستون فقرات رخ می دهد و این نواحی بیشتر از سایر نقاط در معرض آسیب پذیری قرار دارند.

با اینکه همه ما در معرض ابتلا به پوکی استخوان قرار داریم اما برخی افراد بیشتر از سایرین در معرض خطر ابتلا به پوکی استخوان قرار دارند. این افراد شامل موارد زیر می‌شود:

 حتما بخوانید: درمان شکستگی استخوان ران در سالمندان

• زنان به خصوص خانم های مسن و کسانی که در سن یائسگی هستند
• خانم های که دچار یائسگی زودرس شده اند
• افراد مسن و سالمند
• افرادی که داروهای کورتن و هپارین مصرف می کنند
• کسانی که در خانواده خود سابقه ابتلا به پوکی استخوان دارند
• افرادی که تغذیه نامناسب دارند
• افراد مبتلا به بیماری دیابت، تیروئید و روماتیسم مفصلی
• افراد بی تحرک و کسانی ک دچار اختلالاتی نظیر کمبود ویتامین دی و کلسیم هستند.
• افراد سیگاری و کسانی که دخانیات و مشروبات الکی مصرف می کنند.

علائم پوکی استخوان

متاسفانه باید گفت بیماری پوکی استخوان از جمله بیماری های خاموش است و تا زمانی که شکستگی یا ترکی در استخوان ایجاد نشود؛ خود را نشان نمی دهد که در این صورت تنها را درمان پوکی استخوان ترمیم و جراحی شکستگی است. 

اما با این وجود بهتر است قبل از اینکه دچار شکستگی ناشی از پوکی استخوان شوید. کمی با علائم آن آشنا شوید. همچنین دانستن علائم این بیماری برای درمان راحتتر پوکی استخوان ضروری است زیرا نوع درمان براساس علائم بیماری تعیین می شود.

از جمله شایع ترین علائم پوکی استخوان می توان به این موارد اشاره کرد:

• کم شدن تدریجی قد
• خم شدن قامت یا قوز دار شدن ستون فقرات
• درد ها و گرفتگی شبانه پاها
• درد مداوم و شدید کمر
• شل شدن دندان ها و عقب رفتگی لثه ها
• اختلال در گرفتن اشیاء و استفاده از آنها
• بالا رفتن تعداد ضربان قلب

این علائمی که برای پوکی استخوان ذکر شد جزو علائم اولیه ضعیف شدن استخوان ها است و ممکن است در برخی افراد حتی چنین نشانه هایی نیز ایجاد نشود.

متاسفانه باید گفت شایع ترین علامت پوکی استخوان شکستکی است. به همین دلیل است که اغلب بیماران  بجای اینکه به تقویت و درمان پوکی استخوان خود بپردازند به درمان شکستگی استخوان می پردازند.

در صورتی که فردی به پوکی استخوان دچار باشد؛ با یک ضربه یا زمین خوردن جزئی ممکن است دچار شکستگی هایی در مچ، ران ها و ستوان فقرات شوید؛ اما این درحالی است که اگر چنین اتفاقی برای یک فرد جوان اتفاق بیفتد معمولا استخوان هیچ آسیبی نمی بیند.

حتما بخوانید: درد لگن در زنان و درمان آن 

درمان پوکی استخوان در افراد مسن

استخوان ها بافت های محکم و سفتی هستند که درون آنها همچون لانه زنبور پر از سوراخ های ریز قرار گرفته است و همین موضوع باعث می شود بافت استخوان دائما در حال تجریه و ساخت خود باشد.

با بالا رفتن سن، روند تجزیه و ساخت استخوان ها کاهش یابد و سوراخ های ریز داخل بافت استخوان با گذشت زمان کاهش می یابد و لایه بیرونی نازک می شود که به این فرآیند کم شدن تراکم استخوان ها می گویند.

به عبارت دیگر با بالا رفتن سن استخوان ها حالت سفت و محکم خود را از دست می دهد و حالت اسفنجی پیدا می کند زیرا افزایش سن میزان جذب کلسیم را کاهش می دهد.

پوکی استخوان از رایج  ترین بیماری ها در افراد مسن و سالمندان است که شیوع آن در میان زنان سالمند بیشتر از مردان است زیرا یائسگی که در خانم ها رخ می دهد باعث می شود استخوان سریعتر از بین بروند.

تشخیص پوکی استخوان در سالمندان بااستفاده از اسکن سنجش تراکم استخوان انجام می شود. در این اسکن، دانسته ستون فقرات، باسن و کمر اندازه گیری می شود.

بیس فسفونیت ها از رایج ترین داروهایی هستند که پزشک متخصص ارتوپد برای درمان پوکی استخوان چنین داروهایی را تجویز می کند. این دارو شامل موارد زیر می‌شود:

•  آلندرونات
•  ایباندرونات
• زولدرونیک اسید

هستند. با اینکه نمی توانیم استخوان ها را به حالت اولیه بازگردانیم ولی می توان به گونه ای از بدتر شدن شرایط پیشگیری کرد. از این رو پزشک با تجویز چنین داروهایی به چرخه تشکیل استخوان و تقویت استخوان ها بهبود می بخشد که همین عامل فرآیند از دست دادن استخوان را کند کرده و باعث افزایش تراکم استخوان می شود.

کاربرد دیگر این داروها در درمان پوکی استخوان، جلوگیری از شکستگی استخوان است که اغلب پزشکان برای پیشگیری از پوکی استخوان و شکستگی چنین داروهایی را پس از یائسگی و بالا رفتن سن بیمار تجویز می کنند.

درمان پوکی استخوان زودرس

پوکی استخوان از شایع ترین بیماری های متابولیک در جهان است که در اثر این بیماری استخوان ها استحکام خود را از دست می دهد. استحکام استخوان ها به دو عامل اصلی مقدار توده و تراکم استخوان ها بستگی دارد که در بیماری پوکی استخوان این امر دچار مشکل می شود.

از دست دادن تراکم استخوان ها بخش از فرآیند طبیعی پیری است به همین جهت شیوع این بیماری در میان افراد مسن و خانم های یائسه بیشتر است. اما امروزه به خاطر کم تحرک شدن جوان ها و زندگی ماشینی، این بیماری در میان جوانان نیز شیوع پیدا کرده است و زودتر از موعد تراکم استخوانشان از بین می رود.

از جمله عواملی که باعث پوکی استخوان زودرس در میان جوانان می شود عبارت‌اند از:

• سابقه خانوادگی ابتلا به پوکی استخوان
• استفاده طولانی مدت از داروهای کورتیکواستروئید های خوراکی
• سیگار کشیدن و استعمال دخانیات
• استفاده طولانی مدت از داروهای خاصی که بر میزان هورمون در نهایت استحکام استخوان تاثیر دارد
• وجود مشکلات هورمون در بدن
• یائسگی در زنان

اما خوشبختانه در صورتی که این بیماری به درستی و در زمان مشخص تشخیص داده شود قابل پیشگیری و قابل درمان خواهد بود. بهترین راه درمان پوکی استخوان زودرس، اصلاح شیوه زندگی و رژیم درمانی است که بدین طریق انجام می شود:

• داشتن فعالیت بدنی منظم و ورزش کردن
• استفاده از کمپرس آب گرم برای کاهش و مدیریت درد
• ماساژ درمانی
• داشتن تغذیه مناسب
• متناسب نگه داشتن وزن بدن
• مصرف ویتامین های مورد نیاز استخوان ( البته مصرف این مکمل ها باید زیر نظر پزشک انجام شود )
• امتناع از سیگار کشیدن

داشتن استخوان های قوی و مستحکم برای سلامتی امری طبیعی است.

حتما بخوانید: رژیم غذایی مفید برای زانو 

درمان پوکی استخوان با تغذیه

همان طور که اشاره شد استخوان ها دائما در حال تجزیه و ساختن هستند. استخوان ها برای اینکه بتوانند به راحتی به تجزیه و ساخت خود بپردازند نیاز به ویتامین ها و مواد معدنی دارند که این مواد بیشتر از طریق موادغذایی که خورده می شود تامین می گردد.

از جمله موادغذایی که در درمان پوکی استخوان بسیار موثر هستند می توان به:

کلسیم

90درصد کلسیم موجود در بدن در استخوان هاست و در واقع استخوانها بعنوان منبع ذخیره اي براي کلسیم و فسفر عمل کرده و در موارد لزوم کمبودهاي غذایی را جبران می کنند.

کلسیم اصلی ترین ماده معدنی تشکیل دهنده استخوان‌ها می‌باشد که لبنیات بهترین منبع کلسیم هستند. به همین دلیل اغلب پزشکان به مصرف روزانه مواد لبنی تأکید دارند.

علاوه بر لبنیات در میان سبزیجات برگهاي تربچه، جعفري، کلم پیچ، گل کلم، مغزها مانند بادام، فندق و کنجد منابع خوب تامین کلسیم هستند.

ویتامین دی

ويتامين D براي استحكام استخوانها ضروريست. ویتامین D  به جذب کلسیم و فسفر از روده کمک کرده و موجب بکار گیری این مواد معدنی در ساختمان استخوان ها و دندان ها می شود.

کمبود طولانی مدت ویتامین D  منجر به کاهش جذب کلسیم شده و خطر پوکی استخوان را افزایش می دهد.

تابش اشعه خورشید به پوست باعث تولید ویتامین D  در پوست می گردد از این جهت اگر روزانه 10 دقیقه به طور مستقیم در معرض تابش آفتاب قرارگیرید ویتامین دی مورد نیاز روزانه شما تامین می گردد.

منیزیم

منیزیم یکی از عناصر اصلی برای سالم ماندن استخوان هاست. از جمله فواید سلامت‌بخش متعدد منیزیم می‌توان به انتقال پیام‌های عصبی، تنظیم دمای بدن، سم‌زدایی، تولید انرژی و ساخت استخوان و دندان‌های سالم اشاره کرد. کاربرد مهم منیزیم در استخوان ها، جذب کلسیم بدن است که روی سیستم ایمنی بدن را تقویت می کند.

درمان پوکی استخوان با ورزش

با اینکه پوکی استخوان با هیچ دردی همراه نیست و به تنهایی باعث آزار و اذیت بیمار نمی شود و تنها زمانی که باعث شکستگی شود می تواند مشکل ساز باشد اما درمان و پیشگیری از آن بسیار اهمیت دارد.

پس قبل از بدتر شدن شرایط باید افرادی که مبتلا به پوکی استخوان هستند باید در کنار مصرف مواد مغذی و داروها با انجام یکسری فعالیت های ورزشی از بدتر شدن شرایط پیشگیری کنند.

از جمله ورزش های مناسب برای پیشگیری و درمان پوکی استخوان شامل:

حرکت اول

در نزدیکی دیوار قرار بگیرید، پاهای خود را کمی باز کنید، دست‌ها را در ناحیه آرنج خم کرده و به اندازه عرض شانه باز کنید. بدن خود را با خم کردن آرنج‌ها در یک حرکت کنترل شده به سمت دیوار نزدیک کنید پس از قرارگرفتن در این حالت سپس به عقب برگردید و بدن را به وضعیت اولیه باز گردانید.

حرکت دوم

 این حرکت به ورزش کششی قفسه سینه معروف است که به تقویت عضلات و استخوان‌های کمری کمک کرده و آنها را بهبود می‌بخشد. ب

رای انجام آن روی یک صندلی و به حالت صاف نشسته و مستقیم رو به جلو نگاه کنید. دستان خود را به دو طرف باز کنید و در حالی که همسطح با شانه‌هایتان قرار دارند، آنها را به سمت عقب بکشید.  با خم کردن بازوهایتان در ناحیه آرنج، دست‌هایتان را به سمت قفسه سینه‌تان بیاورید. این حرکت را 5 تا 10 مرتبه تکرار کنید.

حرکت سوم

بر روی یک صندلی بنشینید ولی به آن تکیه ندهید اما کمر و گردن خود را راست نگهدارید. حالا در حالی که رو به جلو نگاه می‌کنید، بازوهایتان را از ناحیه آرنج خم کنید.

سپس به آرامی بازوهایتان و سپس شانه‌هایتان را به سمت عقب حرکت دهید تا جایی که احساس ناراحتی نکنید. به مدت 5 ثانیه و در حالی که به‌طور طبیعی نفس می‌کشید این وضعیت را نگهدارید. سپس بازوهای خود را به حالت اول برگردانده و این حرکت را 5 تا 10 مرتبه انجام دهید.

حرکت چهارم

این حرکت نیز نوع دیگر حرکت ورزشی کششی قفسه است که بدین صورت انجام می شود:

روی یک صندلی نشسته و دست‌هایتان را پشت گردنتان ببرید. در حالی که به آرامی آرنج‌هایتان را به سمت عقب حرکت می‌دهید، به‌طور طبیعی نفس بکشید. این حالت را برای مدت چندین ثانیه نگهدارید و بسته به توانایی‌تان، 5 تا 10 مرتبه آن را انجام دهید.

حرکت پنجم

این حرکت برای پیشگیری و درمان پوکی استخوان به صورت ایستاده انجام می شود. برای حفظ تعادل خود می توانید از یک صندلی به عنوان تکیه گاه استفاده کنید سپس پای خود را تا حد امکان از صندلی دور کنید و با احتیاط آن را سرجای خود برگردانید.

این حرکت رفت و برگشتی را 10 مرتبه تکرار کنید. پای خود را عوض کنید و حرکت را بر روی پای دیگر نیز انجام دهید.

حرکت ششم

انجام این حرکت بوسیله باند کششی انجام می شود. برای انجام آن در جلوی صندلی بنشینید و پاهای خود را دراز کنید. حالا به کمک باندی پای خود را از زمین بالا بیاورید و سپس دست‌های خود را به سمت باسن بکشید.

اکنون پاشنه پای خود را از خود دور کنید تا جایی که پای شما صاف شود و پاشنه شما از کف زمین فاصله بگیرد. به آرامی از یک تا پنج را بشمارید و سپس به وضعیت اولیه برگردید. این حرکت را در هر پا بین 6 تا 8 مرتبه تکرار کنید.

حرکت هفتم

برای  انجام این حرکت روی به حالت دمر یا رو به شکم دراز بکشید سپس سر خود را روی دست‌های خود قرار دهید. پاهای خود را صاف نگه دارید، عضلات باسن خود را سفت کنید و پای خود را تا حد امکان بکشید، یکی از پاهای خود را به آهستگی از زمین تا ارتفاع چند سانتی متر بالا بیاورید

پاهای خود را چندین ثانیه در این وضعیت نگه دارید و سپس به آهستگی آن را پایین بیاورید. این حرکت را با هر دو پای خود انجام دهید. حرکت را دو بار و هر بار 10 مرتبه انجام دهید.

در صورتی که انجام هر یک از این ورزش ها برای شما دشوار است از ادامه دادن به آن خودداری کنید.

 حتما بخوانید: هفت حرکت ورزشی برای درمان درد لگن

آیا درمان پوکی استخوان با مغناطیس درمانی ممکن است؟

مگنت تراپی (Magnet Therapy) یا مغناطیس درمانی می‌تواند به بازسازی و بهبود تراکم استخوان‌ها و افزایش مواد معدنی در آن‌ها کمک کرده، و از این راه، درمان پوکی استخوان را ممکن کند.

در پوکی استخوان، تراکم و جرم استخوان‌های فرد مبتلا کاهش یافته، و استخوان‌هایش شکننده می‌شوند. کیفیت و ساختار استخوان‌ها هم با گذشت زمان تغییر کرده، و خطر شکستگی افزایش می‌یابد.

شکستگی برای هر استخوانی ممکن است رخ بدهد، اما بیشتر در استخوان‌های ستون فقرات، مچ دست یا لگن پیش می‌آید. اگر استخوان فرد مسنی به‌طور غیرمنتظره بشکند، می‌تواند نشانه پوکی استخوان در او باشد.

متخصصان مدت‌هاست از مغناطیس برای درمان بیماری‌ها استفاده می‌کنند. مگنت‌های درمانی اغلب نئودیمیوم (Neodymium) یا مگنت‌های خاکی کم‌یاب هستند.

البته مطالعات نشان داده‌اند مغناطیس برای همه دردها و بیماری‌ها هم مفید نیست. محققان روی درمان این شرایط با مگنت‌تراپی مطالعه کرده‌اند:

• درد آرتریت
• سردرد
• سندرم درد مزمن
• بی‌خوابی
• التیام زخم
• کاهش جریان خون
• افزایش میکروسیرکولاسیون (Microcirculation) یا ریزجریان
• افسردگی

محققان مشغول بررسی استفاده از درمان‌های مغناطیسی برای پوکی استخوان هستند. در این روش درمان پوکی استخوان پزشک میدان‌های مغناطیسی را برای تحریک بازسازی سلول‌های استخوانی فعال می‌کند، که به آن استئوبلاست (Osteoblasts) می‌گویند.

محققان درباره نقش مگنت در مهار استئوکلاست‌ها هم مطالعه می‌کنند. استئوکلاست (Osteoclast) یا استخوان‌کاه، نوعی سلول استخوانی است که بافت استخوانی را تجزیه می‌کند.

نکته اینجاست که همه موجودات روی کره زمین در معرض میدان مغناطیسی هستند. سلول‌ها، بافت‌ها و اندام‌ها، میدان‌های مغناطیسی خود را تولید می‌کنند.

پزشکان هم می‌توانند از مگنت‌های خارجی برای تعامل با این میدان‌های داخلی و درمان پوکی استخوان یا بعضی بیماری‌های دیگر استفاده کنند.

تحقیقات نشان می‌دهند که آهنرباهای ضعیف می‌توانند روی تعداد و جهت حرکت استئوبلاست‌ها تأثیر بگذارند که باعث رشد استخوان جدید می‌شود. شدت میدان‌های مغناطیسی هم اثرات متفاوتی بر بدن خواهد داشت.

به‌طور کلی دو نوع مغناطیس درمانی وجود دارد که عبارت‌اند از:

• میدان مغناطیسی ساکن (Static Magnetic Fields) یا به‌اختصار SMF که در این روش، میدان مغناطیسی با توجه به اندازه و خواص مگنت کاربردی، قدرت و قطبیت متفاوتی دارد. فرد مبتلا، آهنربا را دور مچ دست بسته یا به‌جای کفی کفش از آن استفاده می‌کند.
• میدان الکترومغناطیسی پالسی (Pulsed Electromagnetic Fields) یا به‌اختصار PEMF که در این روش، جریان الکتریکی و منبع انرژی امکان تغییر میدان‌های الکترومغناطیسی را فراهم کرده، و بر فرایندهای بیولوژیکی بدن تأثیر می‌گذارند.

این فناوری نتایج امیدوارکننده‌ای را طی سال‌های اخیر به نمایش گذاشته، اما تحقیقات درباره مغناطیس‌درمانی و یافتن بهینه‌ترین دوز برای بهترین نتیجه همچنان ادامه دارند.

منبع :

medicalnewstoday.com