پوکی استخوان در سالمندان - از تشخیص تا درمان

پوکی استخوان در افراد مسن چه عوارضی را برعهده دارد؟

پوکی استخوان یکی از رایج ترین بیماری ها در افراد مسن است که بیش از 50درصد زنان مسن بالای 45 سال و مردان را درگیر خود می کند.

بافت استخوان به گونه ای است که همواره در حال تجزیه و ساخت مجدد می باشد بدین صورت که سلول ها بافت استخوانی جدید را تولید کرده و سلول های قدیمی را به بافت های استخوانی تجزیه می کند.

با بالا رفتن سن تولید سلول های جدید نسبت به روند تجزیه بافت کاهش می یابد. از این رو ساختار درونی استخوان ها که ساختاری همچون لانه زنبور دارند و پر از سوراخ های ریز می باشند؛ زمانی که روند تجزیه بافت های قدیمی دچار اختلال شود بدین ترتیب سوراخهای ریزی در داخل بافت استخوان شروع به بزرگ شدن می کند و لایه بیرونی استخوان نازک می شود و بدین ترتیب تراکم استخوان کاهش می یابد و در این صورت  گفته می شود عارضه پوکی استخوان ایجاد شده است.

پوکی استخوان در افراد مسن عوارض و مشکلات متعددی را به همراه دارد که شکستگی استخوان خصوصا در ناحیه لگن از شایع ترین عوارض این عارضه است که ناتوانی ها و وابستگی های زیادی را برای یک فرد سالمند به وجود می آورد.

از آنجایی که بیماری پوکی استخوان یک بیماری خاموش است و در این صورت عوارض آن بسیار شدیدتر و بیشتر خواهد بود. به همین جهت  بسیاری از افراد از ابتلا به این مشکل بی خبرند و بی اطلاع به آن در معرض شکستگی قرار می گیرند.

علت پوکی استخوان در افراد مسن

مهم ترین دلایل بروز پوکی استخوان در افراد مسن

همان طور که اشاره شد پوکی استخوان در افراد مسن یا بیماری استئوپروز باعث می شود استخوان ها مواد معدنی خود را از دست می دهد و بسیار ترد و شکننده می شوند. اما کاملا مسلم است که استخوان به یکباره و خود به خود دچار شکستگی نمی شود بلکه عوامل و اختلالاتی هستند که احتمال ضعیف شدن استخوان را تشدید می کنند :

• سیگار کشیدن
• کمبود ویتامین دی
• رژیم غذایی کم کلسیم
• ابتلا به کم کاری تیروئید
• نداشتن تحرک کافی و ورزش نکردن
• بیماری که موجب التهاب مزمن در بدن می شود مثل اختلالات موجود در کبد و آرتریت روماتوئید
• سابقه خانوادگی ابتلا به پوکی استخوان
• خانم های یائسه به دلیل پایین بودن سطح هورمون استروژن در آنها
• آقایونی که سطح هورمون تسترون در آنها بسیار پایین می باشد
• مصرف بیش از حد الکل
• افراد ضعیف و کسانی که استخوان بندی ریز و ضعیفی دارند

تراکم استخوان در فرد سالم و فرد مبتلا به پوکی استخوان

پوکی استخوان در سالمندان با چه نشانه هایی همراه است؟

بیماری پوکی استخوان یک بیماری خاموش است و در بیشتر مواقع هیچگونه درد و علائمی ندارد از این رو به بیماری فلج خاموش معروف است. اما در صورتی که با علائمی همراه باشد با چنین مشخصاتی ظاهر می شود:

• شروع دردهای مفصلی و کمردرد
• اختلال در به حرکت در آوردن و نشستن و ایستادن
• کوتاه شدن قد بیمار
• درد ناگهانی و شدید درد ناحیه ستون فقرات
• قوز دار شدن ستون فقرات

برای تشخیص این مشکل پوکی استخوان از آزمایش تست تراکم استخوان استفاده می شود. تست DXA متداول ترین تست تشخیص پوکی استخوان است که به کمک اشعه ایکس انجام می شود.

از آنجایی که علائم بیماری پوکی استخوان کاملا پنهان است از این رو به تمام خانم های بالای 65سال و تمام مردانی که ریسک ابتلا به پوکی استخوان در آنها بالا می باشد تست تراکم استخوان پیشنهاد می شود.

بهترین روش های درمان پوکی استخوان در افراد مسن

از آنجایی که بیماری پوکی استخوان هیچ درمان قطعی برای آن تعیین نشده است. از این رو تمام پزشکان بر پیشگیری از این بیماری تاکید دارند. اما اگر کار از کار گذشته باشد و متوجه شوید که دچار این مشکل شده اید باز هم جای نگرانی نیست برای پیشگیری از بدتر شدن شرایط هنوز دیر نشده است. چون استخوان هنوز قابلیت بازسازی خود را دارد و شما می توانید به کمک برخی روش های درمانی هم از درد خود بکاهید و هم اینکه از بدتر شدن شرایط پیشگیری کنید.

درمانی دارویی پوکی استخوان در افراد مسن

از جمله رایج ترین داروهایی که برای درمان پوکی استخوان در افراد مسن تجویز می شود شامل موارد زیر می‌شود:

• بیس فسفونات‌ها (داروهای اصلی مورد استفاده برای پیشگیری و درمان پوکی استخوان در زنان پس از یائسگی)
• استروژن و تعدیل کننده گیرنده استروژن به منظور متعادل سازی استروژن در خانم های یائسه
• تری پاراتید (یک هورمون مصنوعی مشابه هورمون طبیعی بدن است که باعث افزایش تراکم استخوان می‌شود.)
• کلسی تونین (یک هورمون مصنوعی مشابه هورمون کلسی تونین است که باعث افزایش تراکم استخوان شده و عمدتا" برای درمان درد ناگهانی ناشی از شکستگی ستون فقرات مصرف می‌شود.)
• دنوزوماب (روند از دست دادن استحکام استخوان را کند می‌کند و بدین ترتیب تراکم استخوان را افزایش می‌دهد.)

توانبخشی و فیزیوتراپی سالمندان مبتلا به پوکی استخوان

از آنجایی که افراد مبتلا به پوکی استخوان همواره در معرض ضعف و ناتوانی قرار دارند از این رو به کمک تکنیک های مختلف مقابله با پوکی استخوان می توان از بروز این عارضه پیشگیری کرد:

1.  نحوه صحیح قرار گرفتن بدن در وضعیت های مختلف
2.  تسکین دردهای ناشی از پوکی استخوان به کمک انواع تکنیک های فیزیوتراپی
3. پیشگیری از کاهش تراکم استخوان و بروز شکستگی در آینده

تمامیه این برنامه های فیزیوتراپی علاوه بر تسکین دردهای ناشی از پوکی استخوان، عوارض پوکی استخوان را به تاخیر می اندازد. از جمله فعالیت هایی که در جلسات فیزیوتراپی برای درمان پوکی استخوان ارائه می شود عبارت‌اند از:

• اوزون تراپی ( اوزون تراپی کمک می کند تا اکسیژن کافی به بافت های بدن و استخوان ها برسد. تا بدین طریق اکسیژن راحتر بتواند به بازسازی خود بپردازد.)
• مگنت تراپی ( مگنت تراپی یا مغناطیس درمانی یکی از روش های درمانی ایمن و کم عارضه است که از انرژی مغناطیسی برای کاهش درد و ترمیم آسیب های بدن استفاده می شود.)
• ورزش درمانی ( ورزش و حرکات کششی البته زیر نظر متخصص فیزیوتراپ نقش مهمی در حفظ تراکم استخوان و پیشگیری از بدتر شدن شرایط بیماری بسیار موثر است)

پیشگیری و درمان پوکی استخوان در افراد مسن با انجام تمرینات ورزشی

درمان پوکی استخوان با تمرینات ورزشی

ورزش و انجام تمرینات ورزشی مخصوص نقش کلیدی در پیشگیری از کاهش تراکم استخوان دارد. فعالیت هوازی با شدت پایین و پیاده روی کردن با سرعت متوسط یکی از بهترین تمرین ها و ورزش ها برای جلوگیری از پوکی استخوان است که در کاهش پوکی استخوان تاثیرگذار است. از جمله تمرینات ورزشی برای درمان پوکی استخوان شامل:

• پیاده روی
• تمرین به کمک باندهای کشی
• تمرینات تعادلی همچون یوگا
• تمرین صحیح به منظور درست ایستادن
• تمرین صحیح به منظور درست راه رفتن
• حرکت کششی قفسه سینه
• حرکت کششی به منظور تقویت عضلات ران

درمان پوکی استخوان با اصلاح شیوه زندگی

در اغلب موراد می توان به کمک رعایت برخی نکات ساده و ایجاد تغییراتی در سبک زندگی هم از شدید شدن این بیماری و همچنین ابتلا به پوکی استخوان زودرس  پیشگیری کرد و هم اینکه علائم و نشانه های بیمار را تسکین داد. از جمله کارهایی که به کمک آن می توان دردهای ناشی از پوکی استخوان در افراد مسن را تسکین داد و از بروز شکستگی ها پیشگیری کرد شامل:

• مصرف مواد غذایی حاوی کلسیم
• مصرف موادغذایی حاوی ویتامین دی
• ترک کردن سیگار و کاهش مصرف نوشیدنی های الکلی
• جلوگیری از زمین خوردن و سقوط با رعایت نکات ایمنی
• اجتناب از بی تحرکی و داشتن فعالیت بدنی منظم همچون پیاده روی و انجام برخی حرکت کششی ساده