علائم روماتیسم مفصلی یا آرتریت روماتوئید چیست؟

روماتیسم مفصلی یا آرتریت رماتوئید اختلالی است که در آن سیستم ایمنی فرد به مفاصل او حمله می کند و باعث التهاب آنها می شود. علائم اولیه این بیماری چیست؟

علائم روماتیسم مفصلی (RA) معمولاً روی دست‌ها، مچ‌ دست و پاها تأثیر می‌گذارد. علائم زودهنگام RA می تواند منجر به تشخیص زودهنگام و درمان مناسب شود.

مدیریت زودهنگام و ادامه دار روماتیسم می تواند از آسیب مفاصل و در نهایت از ناتوانی فرد جلوگیری کند.

در این مطلب به بررسی روماتیسم مفصلی، علائم و نشانه‌ها، عوامل خطر، روش‌های تشخیص و درمان و ... می‌پردازیم. 

علائم اولیه

علائم اصلی RA درد و سفتی مفاصل است. قبل از بروز این علائم، فرد ممکن است برخی از علائم هشدار دهنده اولیه را تجربه کند.

برخی از این علائم هشدار دهنده اولیه به احساس کلی فرد مربوط می شود، در حالی که برخی دیگر مختص مفاصل است. علائمی که مفاصل فرد را درگیر می کند، بیشتر می تواند نشان دهنده روماتیسم باشد، به خصوص اگر بیش از یک مفصل یا هر دو طرف بدن درگیر شود.

حتما مطالعه کنید : آشنایی کامل با روماتیسم مفصلی (علائم، علت ، تشخیص و درمان)

مشاهده این علائم هشدار دهنده می تواند به افراد کمک کند تا در اولین فرصت ممکن به دنبال درمان باشند. علائم هشدار دهنده اولیه روماتیسم عبارتند از:

1. خستگی

قبل از تجربه علائم دیگر، افراد مبتلا به RA ممکن است به شدت احساس خستگی و کمبود انرژی کنند. آنها همچنین ممکن است احساس افسردگی کنند.

احساس خستگی می تواند بر موارد زیر تاثیر بگذارد:

• فعالیتهای روزمره
• روابط
• میل جنسی
• بهره وری در کار
• احساس خستگی ممکن است به دلیل واکنش بدن به التهاب در مفاصل باشد.

2. تب خفیف

التهاب همراه با RA ممکن است باعث شود افراد احساس تب و ناخوشی داشته باشند. ممکن است دمای بدن آنها کمی افزایش یابد که نشانه اولیه است که گاهی اوقات با خستگی همراه است. این مورد می تواند قبل از هر گونه تأثیر قابل توجهی بر روی مفاصل رخ دهد.

3. کاهش وزن

سومین علامت هشدار دهنده اولیه RA کاهش وزن غیرقابل توضیح است که احتمالاً یک اثرغیرمستقیم التهاب است.

هنگامی که فردی احساس تب و خستگی می کند، ممکن است اشتهای خود را از دست بدهد که این موضوع می تواند باعث کاهش وزن او شود.

4. سفتی

یکی دیگر از علائم اولیه RA سفتی مفصل است. سفتی ممکن است در یک یا دو مفصل کوچک، اغلب در انگشتان ایجاد شود. ممکن است به آرامی شروع شود اما می تواند چندین روز طول بکشد.

علاوه بر سفتی که مفاصل خاصی را تحت تاثیر قرار می دهد، احساس کلی سفتی در بدن هم می تواند نشانه اولیه RA باشد.

این نوع سفتی معمولاً پس از ساکن بودن طولانی مدت فرد را تحت تأثیر قرار می دهد. این علامت، دلیل سفتی صبحگاهی است که شکایت مشخص بیماران مبتلا به روماتیسم مفصلی است.

حتما مطالعه کنید : آشنایی کامل با 4 مرحله پیشرفت روماتیسم مفصلی

5. حساسیت مفاصل

حساسیت مفاصلی که دست ها و پاها را تحت تاثیر قرار می دهد یک نشانه اولیه معمول در روماتیسم مفصلی است.

در دست ها، مفصل وسط و پایه انگشتان ممکن است هنگام فشار دادن یا در حین حرکت اذیت شوند.

در پاها، مفاصل پایه انگشتان پا ممکن است حساس شوند. این درد ممکن است باعث شود افراد هنگام راه رفتن روی پاشنه پا راه بروند یا انگشتان پایشان را بالا ببرند.

6. درد مفصل

درد مفصل در انگشتان، مچ دست و پا نشانه روماتیسم مفصلی است. التهاب، پوشش مفصل را ضخیم تر می کند و همچنین باعث تولید مایع مفصلی اضافی می شود.

هر دوی این عوامل بر روی کپسولی که مفصل را احاطه کرده است فشار وارد کرده و انتهای عصب موجود در آن را تحریک میکند و در نتیجه باعث درد می شود.

7. تورم مفاصل

متورم بودن تعدادی از مفاصل در دست‌ها و پاها ، نشانه‌ای از RA است. تورم مفاصل با پیشرفت روماتیسم آشکارتر می شود، اما تورم کم هم می تواند یک نشانه اولیه باشد.

8. قرمزی مفاصل

التهاب در مفاصل ممکن است ظاهر قرمزی به آنها بدهد. تغییر رنگ پوست اطراف مفاصل دست و پا نشانه RA است.

قرمزی به این دلیل رخ می دهد که التهاب باعث گشاد شدن رگ های خونی در پوست اطراف می شود. رگ های پهن تر اجازه می دهند خون بیشتری به این ناحیه جریان یابد و در نتیجه ظاهری قرمز به پوست می دهد.

9. گرمی مفاصل

گرمی مفاصل در اثر التهاب ایجاد می شود و ممکن است قبل از قرمزی یا تورم وجود داشته باشد. این می تواند نشانه اولیه RA باشد.

10. بی حسی و گزگز

بی‌حسی و مور مور شدن دست‌ها و پاها می تواند نشانه اولیه RA باشد. این علائم ناشی از التهاب در مفاصل است که می تواند باعث فشرده شدن عصب و در نتیجه از دست دادن حس فرد شود.

حتما مطالعه کنید : درمان روماتیسم مفصلی انگشتان دست

11. کاهش دامنه حرکتی

در مراحل اولیه  روماتیسم مفصلی، فرد ممکن است متوجه شود که در خم کردن مچ دست خود به جلو و عقب مشکل دارد.

با پیشرفت بیماری، آسیب به مفاصل می تواند بر رباط ها و تاندون ها نیز تأثیر بگذارد و خم و صاف کردن آنها را سخت کند.

12. مفاصل در هر دو طرف بدن تحت تأثیر قرار می گیرند

معمولا افراد مبتلا به روماتیسم مفصلی علائم را در مفاصل یکسان در هر دو طرف بدن تجربه می کنند. در حالی که این تقارن معمول است، اما برای همه افراد مبتلا به این بیماری صدق نمی کند.

نحوه تشخیص روماتیسم مفصلی در سالمندان

تشخیص روماتیسم مفصلی در سالمندان می‌تواند دشوار باشد؛ زیرا بسیاری از بیماری‌ها باعث ایجاد علائم مشابه می‌شوند. اما تشخیص سریع مهم است؛ زیرا درمان می‌تواند به جلوگیری از آسیب بیشتر مفصل کمک کند.

فرایند تشخیصی معمولاً با پزشک عمومی آغاز می‌شود. او مفاصل بیمار را ازنظر تورم بررسی می‌کند و از بیمار درمورد علائمش سؤالاتی می‌پرسد. ممکن است پزشک عمومی بیمار را به پزشک متخصص در زمینه آرتریت روماتوئید ارجاع دهد.

هیچ آزمایش خونی برای تشخیص روماتیسم مفصلی وجود ندارد و پزشک باید از چندین آزمایش مختلف برای کمک به تشخیص استفاده کند. اما نتایج برخی از آزمایش‌های خون می‌توانند نشان‌دهنده آرتریت روماتوئید باشند و به رد سایر بیماری‌ها کمک کنند. برخی از آزمایش‌های خون اولیه که پزشکان برای تشخیص روماتیسم مفصلی استفاده می‌کنند عبارت‌اند از:

• تست سرعت رسوب گلبول‌های قرمز
• تست پروتئین واکنشی C
• شمارش کامل خون

پزشکان همچنین ممکن است آزمایش خون فاکتور روماتوئید و Anti-CCP را تجویز کنند. افرادی که تست فاکتور روماتوئید و Anti-CCP مثبت دارند، ممکن است بیشتر درمعرض آرتریت شدید قرار بگیرند.

ممکن است آزمایش‌های تصویربرداری برای تجزیه و تحلیل مفاصل بیمار ازنظر التهاب و آسیب تجویز شوند. این آزمایشات ممکن است به پزشک کمک کنند تا آرتریت روماتوئید را از سایر بیماری‌ها و انواع آرتریت متمایز کند. آن‌ها همچنین می‌توانند به نظارت بر پیشرفت بیماری کمک کنند.

آزمایشات تصویربرداری اصلی مورد استفاده، اشعه ایکس و تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI) هستند. گزینه دیگر، سونوگرافی اسکلتی‌عضلانی است که یک معاینه ساده و در مطب است که می‌تواند به پزشکان در شناسایی مشکلات بافت‌های نرم مانند ماهیچه‌ها، تاندون‌ها و رباط‌ها کمک کند.

عوارض

در صورت عدم درمان، روماتیسم مفصلی می‌تواند به مفاصل، غضروف اطراف و استخوان‌های مجاور آسیب برساند و منجر به بدشکلی مفصل شود.

روماتیسم مفصلی درمان‌نشده همچنین می‌تواند منجر به ایجاد توده‌های سفت در مفاصل یا نزدیک آن‌ها شود که به نام ندول‌های روماتیسمی شناخته می‌شوند. این ندول‌ها یک علامت بصری هستند که افراد با این بیماری اغلب به آن دچار می‌شوند.

علاوه بر ناهنجاری‌های مفصلی و ندول‌های روماتیسمی، روماتیسم مفصلی همچنین می‌تواند منجر به موارد زیر شود:

• سندرم تونل کارپال
• التهاب در سایر نواحی بدن ازجمله چشم‌ها، قلب و ریه‌ها
• خطر بیشتر حمله قلبی و سکته مغزی 

عوامل‌ افزایش‌دهنده‌ احتمال ابتلا به روماتیسم مفصلی چه هستند؟

پزشکان نمی‌دانند چه چیزی در بدن افراد مبتلا به روماتیسم مفصلی باعث تحریک سیستم ایمنی برای حمله به مفاصل می‌شود. اما عواملی هستند که احتمال ابتلا به این بیماری را افزایش می‌دهند.

• جنسیت. زنان بیشتر از مردان در معرض ابتلا به روماتیسم مفصلی هستند. مطالعه‌ای در سال 2011 نشان داد از هر 12 زن، یک نفر، و از هر 20 مرد هم یک نفر در طول زندگی خود به روماتیسم مفصلی مبتلا می‌شوند.
• سیگار کشیدن. بنابر مطالعه‌ای در سال 2009، شواهد قوی وجود دارند که سیگار کشیدن خطر ابتلا به روماتیسم مفصلی را افزایش می‌دهد و باعث پیشرفت سریع‌تر آن هم می‌شود.
• اضافه وزن. مطالعه‌ای در سال 2016 نشان داد که بین چاقی و افزایش احتمال ابتلا به روماتیسم مفصلی، ارتباط وجود دارد.
• ژنتیک. ابتلای یکی از اعضای نزدیک خانواده به روماتیسم مفصلی، احتمال ابتلا بقیه را افزایش می‌دهد. البته طیف وسیعی از عوامل ژنتیکی و محیطی در این امر نقش دارند.
• سن. احتمال ابتلا به روماتیسم مفصلی، با افزایش سن، بیشتر می‌شود. بنابر آمار، احتمال ابتلا به بیماری‌های روماتیسمی در کسانی که 60سالگی را پشت سر می‌گذارند، بیشتر است.
• استرس. بعضی محققان عقیده دارند استرس هم در ابتلا به روماتیسم مفصلی نقش دارد. بعضی مبتلایان می‌گویند علائم بیماری در آن‌ها، برای اولین بار، بعد از تجربه‌ای استرس‌زا ظاهر شد.
• عفونت‌ها. تأثیر عفونت بر سیستم ایمنی هم ممکن است باعث روماتیسم مفصلی شود. عفونت باعث می‌شود سیستم ایمنی بدن، توانایی خود در کنترل بعضی میکروب‌ها را از دست بدهد.
• باکتری‌ها. مطالعه‌ای در سال 2013 نشان داد 75درصد مبتلایان به روماتیسم مفصلی باکتری «پروتلا كوپری» (Prevotella Copri) در روده‌هایشان دارند. محققان به این نتیجه رسیدند که بعضی باکتری‌های روده‌ای، احتمال ابتلا به روماتیسم مفصلی را افزایش می‌دهند.
• رژیم غذایی. محققان می‌گویند بعضی مواد غذایی باعث شروع روماتیسم مفصلی می‌شوند. برای نمونه، نوعی باکتری در شیر و گوشت گاو، باعث ایجاد روماتیسم در کسانی می‌شود که استعداد ژنتیکی آن را دارند.

 بعضی عوامل هم وجود دارند که محققان می‌گویند خطر ابتلا به روماتیسم مفصلی را کاهش می‌دهند:

• مصرف اندک الکل. مطالعه‌ای در سال 2012 نشان داده مصرف کمی الکل، با کاهش خطر ابتلا به روماتیسم مفصلی مرتبط است. اما برای کسانی که مبتلا شده‌اند، بیشتر ضرر دارد تا فایده!
• شیردهی. بر اساس مطالعه‌ای در سال 2014، زنانی که به نوزاد خود شیر می‌دهند، احتمال کمتری دارد به روماتیسم مفصلی دچار شوند.

روش‌های درمانی روماتیسم مفصلی در سالمندان

درمان آرتریت روماتوئید در سالمندان می‌تواند دشوارتر از بزرگسالان جوان باشد؛ زیرا احتمال ابتلا به بیماری‌های دیگر و مصرف داروهای دیگر در این افراد بیشتر است.

آرتریت روماتوئید درمانی ندارد، اما روش‌های درمانی پیشنهادی می‌توانند علائم بیماری و سرعت پیشرفت بیماری را کاهش دهند. برای درمان آرتریت روماتوئید، پزشکان اغلب داروهای ضد روماتیسمی اصلاح‌کننده بیماری DMARD را تجویز می‌کنند.

این داروها مسدود کردن مواد شیمیایی آزادشده توسط سیستم ایمنی بدن هنگام حمله به سلول‌های سالم، به کاهش علائم و سرعت پیشرفت آرتریت کمک می‌کنند. DMARDهای رایج عبارت‌اند از:

• متوترکسات
• لفلونوماید
• هیدروکسی کلروکین
• سولفاسالازین

متوترکسات اغلب اولین داروی DMARD است که پزشکان توصیه می‌کنند، اما ممکن است بیمار مجبور شود چندین دارو را قبل از یافتن دارویی که برای او مفید است، امتحان کند.

DMARDهای بیولوژیک درمان‌های جدیدتری برای آرتریت روماتوئید هستند. آن‌ها قسمت‌های خاصی از سیستم ایمنی بدن بیمار را که التهاب ایجاد می‌کند، هدف قرار می‌دهند. 

چهار نوع DMARD بیولوژیک وجود دارند:

• مهارکننده‌های فاکتور نکروز دهنده تومور (TNF)
• مهارکننده‌های سلول B
• مهارکننده‌های اینترلوکین
• تعدیل‌کننده‌های انتخابی همزمان تحریک

چندین مطالعه بزرگ ارتباط بین سن و پاسخ درمانی را بررسی کرده‌اند. آن‌ها دریافتند که مهارکننده‌های TNF اندکی کمتر یا به همان اندازه در کاهش فعالیت بیماری در افراد مسن‌تر و در افراد جوان‌تر مؤثر هستند.

نتایج این مطالعات نشان می‌دهند که ترکیبی از مهارکننده‌های TNF و متوترکسات در بهبود علائم مؤثرتر از متوترکسات به تنهایی است.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد

فردی که علائم و نشانه‌های اولیه RA را تجربه می‌کند باید به پزشک مراجعه کند. پزشک می‌تواند به تشخیص بیماری کمک کند و درمان مناسب را توصیه کند.

تشخیص و درمان به موقع روماتیسم مفصلی احتمال بروز عوارض ناشی از این بیماری را کاهش می‌دهد.

جمع‌بندی

روماتیسم مفصلی در سالمندان معمولاً در افراد بالای 60 یا 65 سال اتفاق میفتد. روش‌های درمانی مربوط به روماتیسم مفصلی در سالمندان با چالش‌های زیادی همراه است؛ زیرا افراد مسن نسبت به افراد جوان مبتلا به آرتریت داروهای بیشتری مصرف می‌کنند یا بیشتر درمعرض بیماری‌های مختلف قرار دارند. روماتیسم مفصلی در سالمندان درمان خاصی ندارد اما روش‌های درمانی پیشنهادی به کاهش علائم و سرعت پیشرفت بیماری کمک می‌کنند. بنابراین در صورتی که خودتان یا یکی از عزیزانتان مبتلا به روماتیسم مفصلی هستید در اسرع وقت به پزشک مراجعه کنید و با کمک اصلاح سبک زندگی، تغییر رژیم غذایی، ورزش و داروهای مختلف به کاهش علائم کمک کنید.