آیا درمان قطعی برای آرتروز وجود دارد؟

آرتروز، بیماری مفصلی شایع در سطح جهان می باشد که میلیون ها نفر را تحت تاثیر قرار داده است. هنگامی که غضروف بین مفصلی تحلیل رود، شاهد سایش استخوانی خواهیم بود.

این سایش استخوان ها عوارض نامطلوبی را شامل حال بیمار می کند. شایع ترین نقاط بدن که مستعد ابتلا به بیماری استئوآرتریت می باشند عبارتند از: دست ها، زانوها، ستون فقرات و همچنین ران ها (در کل مفاصلی که بیشتر در معرض فشار ناشی از وزن بدن قرار دارند.)

برای درک بهتر بیماری آرتروز بهتر است کمی با آناتومی مفصل آشنا شوید. مفصل جایی است که دو یا چند استخوان به هم وصل می شوند.

• بخشی از استخوان که در مفصل با استخوان دیگر جفت می شود با ماده ای اسفنجی به نام غضروف پوشیده شده است که باعث می شود استخوان به راحتی و بدون درد حرکت کند.
• در مفاصل مایع لغزنده به نام مایع سینوویال ترشح می شود که این ماده مفصل را تغذیه کرده و اصطکاک آن را کم می کند. استخوان ها با بافت های طناب مانند بسیار قوی به نام رباط به هم متصل می شوند.
• رباط ها به ثبات استخوان ها کمک می کنند. عضلات و تاندون ها نیز از مفاصل پشتیبانی کرده و باعث می شوند شما بتوانید به راحتی حرکت کنید و مفاصل را به حرکت در آورد.
• بیماری آرتروز زمانی که رخ می دهد که به دلیل آسیب دیدن، عفونت یا بیماری، مفصل دچار التهاب شده و غضروف و اجزای تشکیل دهنده آن شروع به تحلیل رفتن بکنند.

امکان ابتلا به آرتروز، در تمامی مفصل های بدن وجود دارد اما شیوع آن در برخی مفصل ها بیشتر سایرین است؛ که این مفصل ها شامل:

مفصل زانو

یکی از شایع ترین نواحی که در معرض ابتلا به آرتروز قرار دارد؛ مفصل زانو است که در این نوع بیماری، بیمار در هنگام خم و راست شدن زانو دچار ساییدگی و خراشیدگی می شود. آرتروز زانو با دردهای شدید در ناحیه زانو برخوردار است که این درد با گذشت زمان بر شدت آن افزوده می شود.

علائم آرتروز

علائم آرتروز مفصل معمولا با چنین نشانه هایی آغاز می شود:

• احساس ناراحتی و مشکل هنگام انجام فعالیتهای روزانه که در آنها به فشار روی مفصل نیاز است (مانند انجام امور منزل و یا بالا و پایین رفتن از پله)
• احساس درد بعد از عدم تحرک مفصل برای یک مدت مثلا هنگام بیدار شدن از خواب
• احساس ناراحتی و درد در هنگام خم کردن مفصلی که دچار تورم و التهاب شده است
• درد شدید به هنگام انجام فعالیت شدید
• احساس ضعف و گرفتگی عضلات
• دردی که به تدریج در حال زیاد شدن است

هدف اصلی درمان آرتروز تسکین درد و افزایش توانایی حرکت و قدرت آن مفصل است. روش ها و تکنیک های مختلفی برای درمان آرتروز  وجود دارد که از پرکاربردترین آنها می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• دارو درمانی
• درمان های محافظه کارانه و خانگی همچون کیسه آب گرم و سرد
• فیزیوتراپی
• ورزش و حرکات اصلاحی مخصوص آرتروز
• و در نهایت عمل جراحی

البته در برخی موراد پزشک برای درمان آرتروز، از چندین روش درمانی همراه با هم استفاده می شود.

آیا درمان قطعی برای آرتروز وجود دارد؟

متاسفانه باید گفت درمان قطعی برای آرتروز وجود ندارد؛ اما می توان با روش های درمانی هم از پیشرفت بیماری جلوگیری کرد و هم اینکه درد های ناشی از این عارضه را به حداقل برسانید. درمان آرتروز با هدف کلی تخفیف علائم مزاحم و بهبود شرایط مکانیکی انجام می شود.

برای درمان آرتروز چکار باید بکنیم؟

از آن جایی که هیچ درمان قطعی برای جلوگیری از آسیب های ناشی از آرتروز وجود ندارد، بعضی از روش ها به بهبود علائم کمک کرده و کارایی و پویایی را در مفاصل آسیب دیده حفظ می کنند. این اقدامات عبارت‌اند از:

دارو درمانی

افرادی که علائم خفیف تا متوسطی را مشاهده می کنند، با مصرف داروی مسکنی همچون استامینوفن، دردشان کم می شود. البته توجه نماید حتما طبق دستورالعمل های پزشک پیش بروید؛ زیرا استفاده بیش از حد از این دارو، عوارض جانبی به همراه خواهد داشت و با سایر داروها تداخل پیدا خواهد کرد.

در صورتی که با مصرف استامینوفن درد کم نشود، پزشک یک تسکین دهنده قوی تر تجویز می کند که ممکن است شامل: ایبوپروفن، آسپیرین یا دیکلوفناک باشد.

این داروها را می توانید به صورت خوراکی یا موضعی مصرف کنید و یا مستقیما برروی قسمت پوست قرار داد.

حتما مطالعه کنید : آب درمانی بر بیماران دارای آرتروز زانو چقدر موثر است ؟

فیزیوتراپی

مهم ترین و موثرترین راهکار درمانی و تسکین علائم آرتروز،  بکارگیری تکنیک فیزیوتراپی است. تمرینات کششی و تقویتی فیزیوتراپی می تواند وضعیت عضلات اطراف را بهبود بخشیده و از این طریق به تسکین علائم کمک می کند.

فیزیوتراپی همچنین سبب افزایش تحریک مفصل شده و انعطاف پذیری آن را بهبود می بخشد. از جمله روش هایی که به درمان آرتروز کمک می کنند عبارتند از :

• انجام تمرینات کششی و اصلاحی مخصوص
• هیدروتراپی یا آب درمانی
• اوزون تراپی
• تحریک عصبی
• اولتراسوند

کم کردن وزن

افزایش وزن یا چاقی ارتباط نزدیکی با ابتلا به آرتروز دارد؛ زیرا همان طور که می دانید مفصل های بدن وزن بدن را تحمل می کنند از این رو هر چقدر وزن بدن بیشتر باشد؛ عملکرد صحیح مفصل دچار اختلال شده و مفصل ها به راحتی نمی توانند به حرکت در بیایند.

کم کردن وزن یکی از مهم ترین فاکتور در درمان قطعی آرتروز است که این روش در درمان قطعی آرتروز زانو نیز بسیاری موثر است و بیمار با کم کردن وزن می تواند تا چندین درصد درد و علائم خود را کاهش دهد.

تغییر سبک زندگی

تغییر سبک زندگی، از اولین و موثرترین روش های درمان آرتروز است که به کمک این روش می توان درد و ناراحتی ناشی از آرتروز را به حداقل رساند. افرادی که برای درمان آرتروز، سبک زندگی خود را تغییر داده اند به خوبی شاهد این هستند که درد مفاصلشان تا حد زیادی کاهش یافته است و قادرند به راحتی همچون گذشته به فعالیت های روزمره بپردازند.

از جمله کارهایی که باید برای مقابله با آرتروز، سبک زندگی خود را تغییر دهیم:

• کنترل وزن بدن در حالت تعادل
• ورزش کردن و بالا بردن قدرت ماهیچه ها و عضلات
• استفاده از وسایل کمکی و تنظیم کننده همچون کفی های طبیعی و عصا و واکر
• استفاده از مکمل های غذایی همچون ویتامین دی و کلسیم
• کم کردن مصرف مواد غذایی التهاب زا و مصرف بیشتر موادغذایی ضد التهاب

ورزش

ورزش کردن و انجام تمرین های منظم می تواند با بهبود شرایط مفصلی و همچنین انتشار مایع مفصلی به تمامی مفصل نقش بسیار مهمی در پیشگیری از آرتروز ایفا نماید. از جمله حرکات اصلاحی برای درمان قطعی آرتروز زانو بکار می رود که سامل مراحل زیر می‌شود:

تمرین اول

برای انجام این حرکت باید پشت صندلی قرار بگیرید سپس به آهستگی زانوهای خود را خم نموده و تا 30درجه در مفصل زانو حرکت را به سمت پایین انجام داده و به آهستگی دوباره به حالت ایستاده برگردید انجام این حرکت می‌تواند به تقویت عضلات چهار سر رانی و همچنین بهبود حرکت مفصل زانو بدون اینکه آسیب رسان باشد کمک کننده باشد.

تمرین دوم

برای انجام این حرکت کافی است  با یک پا روی پله به آهستگی به بالا رفته و سپس پایین بیاید این حرکت تاثیر بسیار خوبی در تقویت عضلات چهار سر ران خواهد داشت. البته توجه نماید  حرکت می‌بایست به آهستگی انجام شود. حرکت را با هر دو پای خود تکرار نمایید. این حرکت ها را می توانید 10 مرتبه و در سه ست انجام دهید.

تمرین سوم

روی صندلی نشسته و به آهستگی زانوی خود را از حالت خم به حالت صاف میبریم این حرکت می‌تواند چندین مرتبه برای دو زانو تکرار شود. این حرکت با تاثیری که در انتقال مایع مفصل و حرکت آن در کل مفصل زانو دارد سبب بهبود تغذیه مفصل زانو می شود.

تمرین چهارم

برای انجام این حرکت کافی با تکیه بر دیوار و زانوی صاف خود را به آهستگی خم نموده و سپس حرکت را مجدداً به زانوی صاف تکرار می نماییم انجام حرکت فوق در موارد محدودیت های حرکتی در زانو و یا کوتاهی در عضلات ران بسیار کمک کننده خواهد بود.

تمرین پنجم

برای انجام این تمرین روی زمین بنشینید و پاهای خود را صاف در مقابل خود دراز کنید. حالا بدون بلند کردن کف پا از زمین به آرامی یکی از زانوهای خود را داخل سینه جمع کنید، تا زمانی که کشیدگی خفیفی را احساس نمایید. برای 5 ثانیه در همین حالت بمانید. پای خود را تا جایی که می‌توانید صاف کنید و برای 5 ثانیه در همین حالت بمانید.

رژیم غذایی مناسب

اول اینکه آهن در ساخت پروتئینی به‌نام هموگلوبین (Haemoglobin) نقش دارد. هموگلوبین، اکسیژن را از طریق خون به سرتاسر بدن می‌رساند و در واقع سیستم ایمنی را سالم نگه می‌دارد.

کسانی که آهن کافی در بدنشان ندارند، ممکن است به وضعیتی به‌نام کم‌خونی فقر آهن (Iron Deficiency Anaemia) دچار شوند. آن‌ها به‌طور معمول احساس خستگی می‌کنند، و در معرض ابتلا به عفونت‌های مختلف هم هستند.

اگر آرتروز داشته باشید، احتمال ابتلا به این نوع کم‌خونی بیشتر می‌شود. دلیلش این است که این وضعیت بر میزان جذب آهن بدن تأثیر می‌گذارد. در ضمن داروهایی که مبتلایان به آرتروز مصرف می‌کنند، جذب آهن را سخت‌تر هم می‌کنند.

پس برای کمک به کاهش علائم آرتروز باید خوراکی‌هایی مصرف کنید که آهن موردنیازتان را تأمین کنند. این‌ها مواد غذایی سرشار از آهن هستند:

• جگر
• گوشت قرمز
• حبوبات
• مغزها
• میوه خشک
• غلات غنی‌شده صبحانه
• آرد سویا

ویتامین C هم می‌تواند به جذب آهن از منابع غیرگوشتی کمک کند. پس به فکر مصرف خوراکی‌های غنی از ویتامین سی هم باشید. این‌ها خوراکی‌های غنی از این ویتامین هستند:

• مرکبات
• فلفل دلمه‌ای
• توت‌فرنگی
• گوجه‌فرنگی
• انواع کلم
• سیب‌زمینی سفید

البته اگر کم‌خونی فقر آهن داشته باشید، پزشک مکمل‌ها یا داروهایی برای افزایش آهن بدن تجویز می‌کند. پس برای درمان قطعی آرتروز به این روش، حتما به پزشک متخصص مراجعه کنید.

عمل جراحی آرتروز

در صورتی که بیماری آرتروز شدیدا بر مفاصل بدن اثر بگذارد، عمل جراحی، راهی مناسب است. پزشک تنها در صورتی به فرد می گوید که باید عمل جراحی انجام دهد که روش های دیگر بر روی او بی تاثیر بوده یا مفصل به شدت آسیب دیده باشد.

انواع مختلفی از جراحی  برای درمان قطعی آرتروز وجود دارد:

• عمل جراحی آرتروسکوپی: در این روش غضروف‌های آسیب‌دیده حذف خواهند شد. اثر این روش درمانی کوتاه‌مدت است.
• جراحی تعویض مفصل: عمل جراحی تعویض مفصل می‌تواند درد بیمار را کاهش داده و تحرک فیزیکی او را افزایش دهد. این جراحی اثر طولانی‌تری دارد.

منبع :

versusarthritis.org

nhs.uk

hsph.harvard.edu