خطر آمبولی و لخته شدن خون بعد از تعویض مفصل لگن و پیشگیری از آن

پیشگیری و درمان لخته‌های خون پس از جراحی تعویض مفصل لگن بخش مهمی از بهبودی بیمار است. بیمارانی که تعویض مفصل انجام داده‌اند، دو تا ده روز پس از جراحی در بالاترین خطر ابتلا به DVT (ترومبوز ورید عمقی) قرار دارند و این خطر حدود سه ماه ادامه می‌یابد.

خطر لخته شدن خون پس از جراحی مفصل لگن چقدر است؟

ترومبوز ورید عمقی (DVT)‌ شایع‌ترین نوع لخته خونی است که بیمار پس از جراحی تعویض کامل مفصل لگن یا شکستگی مفصل لگن به آن مبتلا می‌شود. اکثر افرادی که یکی از این جراحی‌های بزرگ را انجام می‌دهند، برای چند روز یا چند هفته پس از جراحی کمتر فعالیت می‌کنند. این مسئله می‌تواند باعث کند شدن جریان خون شود که خطر لخته شدن خون را افزایش می‌دهد. افراد مبتلا به DVT ممکن است هیچ علامتی نداشته باشند و حتی ندانند که به آن مبتلا هستند. 4 نفر از 10 نفری که برای پیشگیری از لخته شدن خون دارو دریافت نمی‌کنند، طی 1 یا 2 هفته پس از جراحی بزرگ مفصل لگن، به DVT مبتلا می‌شوند. مصرف دارو یا استفاده از دستگاه برای پیشگیری از لخته شدن خون ممکن است خطر ابتلا به ترومبوز ورید عمقی را پس از جراحی مفصل لگن به 1 یا 2 نفر از 10 نفر کاهش دهد.

علائم و نشانه‌های لخته شدن خون

علائم ترومبوز ورید عمقیDVT (یا لخته شدن خون در پا یا بازو) شامل موارد زیر هستند:

• تورم، معمولاً در یک پا (یا بازو)
• درد مداوم، گرفتگی یا حساسیتی که ناشی از آسیب نیست
• پوستی که در هنگام لمس گرم است
• قرمزی پوست

علائم آمبولی ریه PE (یا لخته شدن خون در ریه) عبارت‌اند از:

• مشکل در تنفس
• درد قفسه سینه یا پشت که با نفس عمیق بدتر می‌شود
• سرفه، یا سرفه همراه با خون

درصورت مشاهده هر یک از این علائم و نشانه‌ها، فوراً با پزشک خود تماس بگیرید.

چرا لخته‌های خون بعد از جراحی ایجاد می‌شوند؟

لخته‌های خون می‌توانند به‌دلایل مختلفی درنتیجه جراحی ایجاد شوند. در عمل‌های جراحی طولانی که در آن بیمار بی‌تحرک است، خون می‌تواند در رگ‌ها جمع شود و محیطی ایده‌آل برای تشکیل لخته فراهم کند. همین امر پس از عمل جراحی نیز صادق است؛ درواقع بیماران به‌دلیل آسیب فیزیکی ناشی از جراحی نمی‌توانند به‌اندازه کافی فعال باشند. بنابراین احتمال تشکیل لخته خون پس از جراحی نیز زیاد است. به همین دلیل است که پزشکان اصرار دارند که بیماران بلافاصله پس از جراحی حرکت کنند تا خطر لخته شدن خون به میزان قابل توجهی کاهش یابد.

لخته‌های خون همچنین ممکن است پس از جراحی‌های تعویض مفصل به‌دلیل ماهیت عمل جراحی ایجاد شوند. هنگامی که نیاز به تراشیدن یا بریدن استخوان باشد، بدن شما ماده‌ای به نام آنتی‌ژن آزاد می‌کند. این آنتی‌ژن‌ها به‌نوبه خود پاسخ ایمنی از بدن شما را تحریک می‌کنند که می‌تواند خطر لخته شدن خون را افزایش دهد.

همچنین اگر عوامل ارثی یا سبک زندگی‌ای داشته باشید که احتمال لخته شدن خون را افزایش ‌دهند، ممکن است لخته ایجاد شود. به‌عنوان مثال، اگر سابقه خانوادگی لخته خون دارید، سیگار می‌کشید یا اضافه وزن دارید، از قبل در معرض خطر بالاتری برای ایجاد لخته قرار داشته‌اید. بنابراین انجام اقدامات پیشگیرانه اهمیت بیشتری پیدا می‌کند.

چرا باید از لخته شدن خون پس از جراحی مفصل لگن جلوگیری کرد؟

• تشکیل لخته‌های خون در وریدهای عمقی یا بزرگ (DVT) می‌تواند جریان خون در پاهای شما را محدود کند و باعث درد و تورم شود.
• تشکیل لخته‌های خون در ریه‌ها (PE) می‌تواند باعث درد یا دشواری در تنفس شود. آن‌ها گاهی‌اوقات می‌توانند منجر به مشکلات قلبی یا مرگ شوند.
• DVTها می‌توانند روند بهبودی پس از جراحی شما را کند کنند.
• DVTها می‌توانند حتی پس از بهبودی کامل از جراحی، منجر به تورم پا شوند.

روش‌های پیشگیری از لخته شدن خون پس از تعویض مفصل لگن

پزشک برای پیشگیری از لخته شدن خون پس از تعویض مفصل لگن، از ترکیبی از رویکردهای درمانی استفاده می‌کند که شامل موارد زیر هستند:

• ورزش/فیزیوتراپی: شروع از روز اول پس از جراحی و ادامه برای چندین ماه
• جوراب واریس (فشاری)
• داروهای ضد لخته شدن خون (که به‌عنوان ضدانعقاد یا رقیق‌کننده خون نیز شناخته می‌شوند) برای کاهش توانایی بدن در تشکیل لخته‌های خون

ورزش یا فیزیوتراپی

فیزیوتراپ تمرینات خاصی را ارائه می‌دهد که برای بازگرداندن دامنه حرکتی مفصل، تقویت قسمت پایین بدن و بهبود گردش خون در وریدهای عمقی شما طراحی شده‌اند.

درمان‌های پیشگیرانه مکانیکی

جوراب‌های فشاری به‌شکلی بوده که در مچ پا تنگ هستند و هر چه بالاتر می‌روند، گشادتر می‌شوند. دستگاه‌های فشاری پنوماتیک یا مکانیکی نیز موجود هستند. تصور می‌شود که عملکرد فشاری به گردش خون کمک می‌کند و با جلوگیری از تجمع خون در وریدها، خطر لخته شدن خون را کاهش می‌دهد. پزشک شما ممکن است جوراب‌های فشاری را تجویز کند یا جزئیاتی درمورد نوعی که باید بدون نسخه خریداری کنید، ارائه دهد. پزشک شما همچنین ممکن است دستگاه‌های فشاری پنوماتیک را تجویز کند که از پمپ‌های هوا برای ماساژ دادن خون از قسمت پایین پا و بازگشت آن به قلب، مشابه جوراب‌های فشاری، استفاده می‌کنند. این دستگاه‌ها همچنین می‌توانند با جلوگیری از تجمع خون در پاها، از لخته شدن خون جلوگیری کنند.

داروهای ضد لخته شدن خون

ممکن است برای پیشگیری و درمان لخته‌های خون، داروهای ضد لخته شدن خون تجویز شوند. این دسته از داروها به‌عنوان ضد انعقاد یا رقیق‌کننده خون شناخته می‌شوند. بیماران معمولاً مصرف داروهای ضد لخته شدن خون را از روز بعد از جراحی شروع می‌کنند و مصرف این داروها در طول بستری در بیمارستان و دوران توانبخشی در خانه ادامه می‌یابد. مدت‌زمان درمان شما با داروهای ضد لخته شدن خون و نوع داروی تجویزی، توسط پزشک و عوامل مختلفی تعیین خواهند شد. چندین نوع دارو وجود دارند که در دسته داروهای ضد لخته شدن خون قرار می‌گیرند:

• هپارین: هپارین استاندارد و هپارین با وزن مولکولی پایین ازطریق تزریق زیر پوستی به بیمار داده می‌شوند. ممکن است بتوانید خودتان تزریق‌ها را انجام داده، یا پرستار این کار را انجام دهد.
• وارفارین: پزشک شما ممکن است وارفارین را به‌جای هپارین یا هپارین با وزن مولکولی پایین برای پیشگیری از لخته شدن خون تجویز کند. وارفارین به‌صورت خوراکی و به‌شکل قرص (یک بار در روز) مصرف می‌شود.
• ضد انعقادهای خوراکی مستقیم: این داروها جدیدترین نوع داروهای ضد لخته شدن خون بوده و به‌شکل قرص در دسترس هستند، که بسته به داروی تجویزی شما، یک یا دو بار در روز به‌صورت خوراکی مصرف می‌شوند.

شما و پزشکتان باید گزینه‌های درمانی خود را با هم، به همراه مزایا و معایب و عوارض جانبی احتمالی آن‌ها بررسی کنید. برخی از داروها نیاز به پایبندی به برنامه، مدیریت دقیق رژیم غذایی و آزمایش خون منظم دارند.

جمع‌بندی

لخته شدن خون یکی از عوارض جدی پس از تعویض مفصل لگن است که می‌تواند به‌دلایل مختلف ایجاد شود. عدم درمان لخته خون باعث آمبولی ریه می‌شود که اختلالی تهدیدکننده زندگی است. بنابراین توجه به علائم لخته شدن خون و انجام اقدامات پیشگیرانه پس از عمل تعویض مفصل لگن از اهمیت زیادی برخوردار است.

منابع

drhermanbotero.com

hvc.acponline.org