آرتروز، بیماری دژنراتیو مفصلی است که اغلب درنتیجه فرسودگی طولانی‌مدت غضروف داخل مفصل و تغییرات استخوان زیرین ایجاد می‌شود.
معمولاً چندین سال طول می‌کشد تا آرتروز ایجاد شود. به همین دلیل این بیماری در بزرگسالان بالای 50 سال شایع‌تر است.
آرتروز پس از سانحه (PTOA) نوعی از آرتروز است که پس از آسیب مفصلی ایجاد می‌شود. درواقع، این بیماری درصد قابل توجهی از موارد آرتروز در مراحل پایانی را تشکیل می‌دهد.
چندین آسیب وجود دارند که می‌توانند باعث آرتروز پس از سانحه شوند. بااین‌حال، اغلب این بیماری توسط آسیب‌های ورزشی شایع مانند موارد زیر ایجاد می‌شود:
- کشیدگی حاد رباط
- ناپایداری مزمن رباطی
- پارگی رباط صلیبی قدامی (ACL)
- آسیب مینیسک
- شکستگی
- آسیب غضروف
- یا ترکیبی از این موارد
علاوه‌براین، برخی تحقیقات نشان می‌دهند که عوامل ژنتیکی در بروز آرتروز پس از سانحه، به‌ویژه در آسیب‌های زانو، نقش دارند.
این بیماری در سنین پایین‌تر، به‌خصوص در افراد سالم‌تر و فعال‌تر، شایع‌تر است. ازآنجایی‌که PTOA شروع زودتری دارد، اغلب از آرتروز سنتی که معمولاً در سنین بالاتر ایجاد می‌شود، ناتوان‌کننده‌تر است.
آرتروز پس از سانحه چقدر شایع است؟
آرتروز پس از سانحه، 12 درصد از کل موارد آرتروز را تشکیل می‌دهد. بااین‌حال، تحقیقات نشان می‌دهند که شیوع و بروز PTOA همچنان رو به افزایش است.
این اختلال اغلب مفصل مچ پا را تحت تأثیر قرار می‌دهد. همچنین می‌تواند زانو و در موارد نادر شانه و لگن را نیز درگیر کند.
هنگامی که آرتروز پس از سانحه زانو را تحت تأثیر قرار می‌دهد، بیشتر مربوط به پارگی ACL، آسیب مینیسک یا دررفتگی است.
این اختلال در شانه و لگن به‌ترتیب پس از دررفتگی و شکستگی ایجاد می‌شود.
چه مدت طول می‌کشد تا آرتروز پس از سانحه ایجاد شود؟
زمان لازم برای بروز PTOA می‌تواند به کوتاهی 6 تا 12 ماه یا به درازای 10 تا 20 سال باشد.
باز هم، این مدت‌زمان به آسیب اولیه بستگی دارد. به‌عنوان مثال، شکستگی شدید ممکن است باعث شود PTOA زودتر از آسیب رباط ایجاد شود.
آرتروز پس از سانحه می‌تواند در طول عمر ادامه داشته باشد. آنچه که به‌عنوان التهاب پس از آسیب شروع می‌شود، می‌تواند به بیماری مزمن یا پاتولوژیک و درنهایت به آرتروز تبدیل شود.
درحالی‌که آسیب به مفاصل قابل برگشت نیست، پزشک می‌تواند درمانی را برای مدیریت علائم توصیه کند.
علائم
ممکن است چند ماه تا چندین سال طول بکشد تا علائم آرتروز پس از سانحه ظاهر شوند. اما به‌محض ظهور علائم، متوجه آن‌ها می‌شوید.
برخی از علائم شایع‌تر PTOA عبارت‌اند از:
- درد مفصل
- حساسیت به لمس
- تورم
- ناپایداری مفصل
- تجمع مایع در اطراف مفصل آسیب‌دیده
- محدودیت دامنه حرکتی در مفصل
روش‌های تشخیص
تشخیص PTOA می‌تواند دشوار باشد. درواقع، در بیشتر موارد تا زمانی که علائم شروع نشوند، بیماری به‌طور بالینی قابل تشخیص نیست. ظهور علائم نیز می‌تواند از 1 تا 20 سال پس از آسیب به‌طول بینجامد.
پزشک به احتمال زیاد تشخیص را بر اساس معیارهای زیر انجام خواهد داد:
- سابقه پزشکی بیمار
- معاینه فیزیکی
- آزمایشات تصویربرداری مانند اشعه ایکس، سی‌تی اسکن (CT) یا تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI)
او درمورد آسیب یا ضربه در مفصل سؤالاتی خواهد پرسید و ممکن است از نشانگرهای زیستی خاصی نیز برای تعیین اینکه آیا PTOA ایجاد شده است یا خیر، استفاده کند.
روش‌های درمان
خوشبختانه، برخلاف آرتروز سنتی، نقطه شروع خاصی برای آرتروز پس از سانحه وجود دارد که ممکن است به پزشک در اعمال درمان‌های هدفمند کمک کند.
بااین‌حال، مداخله زودهنگام همیشه اتفاق نمیفتد و تشخیص ممکن است چند ماه تا چند سال طول بکشد.
هنگامی که پزشک بیماری را تشخیص می‌دهد، برنامه درمانی برای مدیریت آن به علائم، شدت، سن و سطح فعالیت بیمار بستگی دارد.
- به‌طور کلی، درمان آرتروز پس از سانحه بر مداخلات درمانی ضدالتهابی تمرکز دارد. این روش درمانی ممکن است شامل داروهایی مانند داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (NSAIDs) و مسکن‌ها باشد.
- تزریقات داخل مفصلی مانند تزریقات کورتیکواستروئید و تزریقات هیالورونیک اسید گزینه‌های دیگری برای مدیریت علائم هستند.
- ورزش و فیزیوتراپی نیز ممکن است به کاهش شدت علائم کمک کنند.
- پزشک ممکن است در موارد شدید، عمل جراحی مانند تعویض مفصل، پیوند غضروف یا تنظیم مجدد را توصیه کند؛ اما این مسئله به سن بیمار بستگی دارد.
آرتروز پس از سانحه و آسیب‌های زانو
آرتروز پس از سانحه اتفاقی شایع پس از آسیب‌های زانو مانند پارگی ACL است.
مطالعه‌ای که در سال 2015 انجام شده است، نشان می‌دهد افراد جوانی که سابقه آسیب‌های زانو ناشی از ورزش داشته‌اند، بیشتر در معرض آرتروز پس از سانحه قرار دارند.
علاوه‌براین، هنگامی که این اختلال پس از آسیب ACL اتفاق میفتد، به‌صورت مزمن و پیشرونده است. تغییرات در مفصل زانو، به‌خصوص در مراحل پایانی، اغلب برگشت‌ناپذیر هستند و آرتروپلاستی زانو (جراحی تعویض مفصل زانو) ممکن است تنها گزینه درمانی باشد. به همین دلیل، تشخیص زودهنگام بسیار حیاتی است.
متأسفانه، راه جلوگیری از پیشرفت PTOA نامشخص بوده و تعداد افراد مبتلا به این بیماری پس از آسیب ACL همچنان رو به افزایش است.
این مسئله تا حدی به‌خاطر پیچیدگی مربوط به پیشرفت آسیب ACL به PTOA است. بااین‌حال، فقدان روش‌های تشخیصی قابل دسترس و محدودیت‌های درمان‌های فعلی نیز در این مسئله نقش دارند.
آسیب‌های مینیسک، به‌خصوص درصورت عدم درمان، خطر ابتلا به آرتروز پس از سانحه را افزایش می‌دهند. درمان آسیب مینیسک با کمک جراحی ترمیمی و با هدف کاهش درد انجام می‌شود. در برخی موارد این درمان از بروز آرتروز پس از سانحه نیز جلوگیری می‌کند.
بااین‌حال، دانشمندان معتقدند که برای جراحی‌های ترمیم مینیسک مؤثر که تأثیر قابل توجهی بر PTOA داشته باشند، تلاش‌های نوآورانه‌تری لازم هستند.
جمع‌بندی
تحقیقات نشان می‌دهند دلیل ایجاد آرتروز پس از سانحه هنوز به‌طور کامل مشخص نیست. ضربه به مفصلی خاص لزوماً به‌معنای بروز آرتروز پس از سانحه نیست. بلکه عوامل مختلفی ازجمله ژنتیک، در بروز این بیماری نقش دارند.
حتی پس از بهبود آسیب اولیه و فروکش کردن علائم، ممکن است چند ماه یا چند سال طول بکشد تا PTOA ظاهر شود. به همین دلیل مداخله زودهنگام بسیار مهم است.
درنهایت، بهترین اقدام این است که پس از آسیب مفصلی با تیم درمانی خود در تماس باشید و درصورت تداوم یا بدتر شدن علائم در طول زمان، آن‌ها را مطلع کنید.
دکتر علیرضا جواهری یکی از متخصصان مجرب درزمینه درمان آرتروز پس از سانحه است. بنابراین در صورتی که خودتان یا یکی از عزیزانتان به این بیماری مبتلا شده‌اید،می توانید جهت دریافت نوبت ویزیت با شماره های مطب تماس بگیرید.
منابع
مطالب مشابه
کیست‌های استخوان ساب کندرال (SBCs) کیسه‌های پر از مایعی هستند که در داخل مفاصلی مانند زانو، لگن و شانه تشکیل می‌شوند. این کیسه‌ها معمولاً در درجه اول با هیالورونیک اسید پر شده‌اند. هیالورونیک اسید مایعی در مایع مفصلی است که مفصل را روان می‌کند. کیست‌های استخوان ساب کندرال از نظر فنی کیست نیستند. در عوض، آن‌ها ضایعات پر از مایع هستند که توسط استخوان احاطه شده‌اند.
شکستگی‌های استرسی در استخوان‌های پا و مچ پا شایع هستند؛ زیرا ما به‌طور مداوم با ایستادن، راه رفتن، دویدن و پریدن به آن‌ها نیرو وارد می‌کنیم. در شکستگی استرسی، استخوان می‌شکند اما معمولاً جابجا نمی‌شود.
بونیون، برآمدگی استخوانی است که در لبه داخلی مفصل شست پا ایجاد می‌شود. اگر متوجه برآمدگی روی شست پا شدید، به‌ویژه اگر درد، سفتی یا بی‌حسی در انگشتان پا یا پای خود تجربه کردید، حتماً به متخصص مراجعه کنید.
استئوکندرال زانو، به آسیب یا صدمه به غضروف مفصلی صاف اطراف مفصل زانو و استخوان زیرین غضروف اشاره دارد. میزان آسیب ممکن است از پارگی غضروف یا ترک خفیف استخوان گرفته تا شکستن قطعه‌ای از استخوان در داخل مفصل متغیر باشد.
آرتروسنتز زانو که به آن آسپیراسیون نیز گفته می‌شود، روشی ساده برای تخلیه مایع از مفصل ازطریق سوزنی توخالی است. اگر مفصل شما ملتهب و متورم باشد، مایع اضافی در آن جمع می‌شود. تخلیه این مایع، مقداری از تورم و درد را تسکین می‌دهد و همچنین جهت بررسی آزمایشگاهی مورد استفاده قرار میگیرد.
شکستگی‌های استرسی لگن با ترک ناقص در یکی از استخوان‌های لگن مشخص می‌شود. ممکن است در ابتدا به‌صورت درد خفیف ظاهر شوند که با فعالیت، به‌ویژه فعالیت‌های با ضربه بالا مانند دویدن یا پریدن، بدتر می‌شوند.
آرتروز پس از سانحه (PTOA) نوعی از آرتروز است که پس از آسیب مفصلی ایجاد می‌شود. درواقع، این بیماری درصد قابل توجهی از موارد آرتروز در مراحل پایانی را تشکیل می‌دهد.
سندرم پیریفورمیس زمانی اتفاق میفتد که عضله پیریفورمیس شما عصب سیاتیک را فشرده می‌کند و منجر به التهاب می‌شود. این مسئله می‌تواند باعث درد یا بی‌حسی در لگن و پشت ساق پا در یک یا هر دو طرف بدن شود.
اگر هنگام حرکت مفاصل، صدای تق‌تق یا ترکیدن می‌شنوید، باید به آن توجه کنید. اگر صدای مفاصل با درد یا ناراحتی همراه نباشد، احتمالاً آسیبی اتفاق نیفتاده است. اما در برخی موارد صدای مفصل نشان‌دهنده کمبود مواد مغذی در بدن است.
پیشگیری و درمان لخته‌های خون پس از جراحی تعویض مفصل لگن بخش مهمی از بهبودی بیمار است. بیمارانی که تعویض مفصل انجام داده‌اند، دو تا ده روز پس از جراحی در بالاترین خطر ابتلا به DVT (ترومبوز ورید عمقی) قرار دارند و این خطر حدود سه ماه ادامه می‌یابد.