تکنیک‌های فیزیوتراپی بعد از تعویض مفصل لگن

انجام تکنیک های فیزیوتراپی بعد از تعویض مفصل لگن از اهمیت بالایی برخوردار بوده و در کاهش درد بیماران و افزایش دامنه حرکتی آن ها و همچنین بازگرداندن قدرت عضلات بیمار نقشی اساسی دارد و به عنوان بخش مهمی از روند درمان به شمار می رود.

حتی می توان گفت بدون انجام تمرینات فیزیوتراپی، بیمار به نتیجه دلخواه خود از جراحی نمی رسد و توانایی از دست رفته خود را نیز به دست نخواهد آورد. 

جراحی تعویض مفصل لگن یا آرتروپلاستی نوعی عمل جراحی می باشد که طی آن بخش های آسیب دیده مفصل لگن توسط جراح ارتوپد برداشته شده و پروتز جایگزین آن می شود.

از اهداف جراحی تعویض مفصل لگن می توان به افزایش محدوده حرکتی بیمار، بهبود عملکرد مفصل ران و تسکین درد لگن بیمار اشاره کرد که این اهداف پس از جراحی موفق از طریق انجام روش های فیزیوتراپی حاصل می شود و بیمار می تواند به نتیجه دلخواه خود برسد.

فیزیوتراپی قبل از تعویض مفصل لگن

انجام فیزیوتراپی علاوه بر اهمیتی که بعد از تعویض مفصل لگن دارد پیش از انجام جراحی نیز از اهمیت بالایی برخوردار است. فیزیوتراپ بیمار را راهنمایی می کند تا دیدی روشن و توقعی واقع بینانه از جراحی داشته باشد و همچنین با آموزش تمرین ها و حرکات اصلاحی ران و لگن به بیمار کمک می کند تا از طریق روش های زیر بدن خود را به وضعیتی بهتر برای جراحی آماده کند :

•  انجام تمریناتی جهت تقویت و افزایش انعطاف پذیری لگن و پاها
•  نحوه استفاده صحیح از واکر وعصا یا چوب زیر بغل هنگام راه رفتن و بالا و پایین رفتن از پله ها
•  ارائه نکات مراقبتی و احتیاطی لازم پس از تعویض مفصل لگن به بیمار

علاوه بر آموزش های فوق فیزیوتراپیست از بیمار می خواهد که پس از جراحی تعویض مفصل لگن از انجام حرکات زیر نیز پرهیز کند :

•  لگن یا ران جراحی شده خود را بیش از 90 درجه خم نکند. به این معنی که زاویه ای که تنه و ران بیمار تشکیل می دهد بیش از 90 درجه نباشد.
•  بیمار نباید از ناحیه کمر بیش از 90 درجه خم شود. برای مثال بیمار تا چندین ماه پس از جراحی اجازه ندارد برای پوشیدن کفش یا جوراب خود به جلو خم شود.
•  پاهای خود را روی هم نیندازد.
•  از چرخاندن پای جراحی شده به داخل یا خارج نیز خودداری کند.

علاوه بر این موارد فیزیوتراپ ممکن است به بیمار پیشنهاداتی در زمینه  تغییر و اصلاح وضعیت منزل خود نیز ارائه کند. مانند تهیه سرویس فرنگی، کارگذاری نرده برای راه پله ها و تخت بیمار، نصب صندلی یا نرده داخل حمام و سرویس بهداشتی جهت حفظ تعادل بیمار

آموزش نحوه صحیح نشستن بعد از جراحی تعویض مفصل لگن

فیزیوتراپی بعد از تعویض مفصل لگن

بیمار بعد از یک الی دو روز پس از جراحی تعویض مفصل لگن باید جهت معلینه به فیزیوتراپ مراجعه کند. فیزیوتراپ در طول دوره بهبودی بیمار، او را زیر نظر داشته و به او کمک می کند تا ایمنی خود را حفظ کرده و با انجام  نادرست برخی تمرینات ناخواسته به خود صدمه نزند.

•  فیزیوتراپ به بیمار آموزش می دهد که به چه صورت در تخت بچرخد و یا از وضعیت خوابیده به نشسته تغییر حالت دهد.
•  همچنین به بیمار یاد می دهد که چگونه به تخت خواب رفته و یا از آن پایین بیاید.
•  آموزش نحوه ایستادن و نشستن بعد از تعویض مفصل لگن
•  نحوه صحیح راه رفتن بعد از تعویض مفصل لگن و نحوه استفاده از وسایل کمکی مانند عصا یا واکر و چوب زیر بغل برای راه رفتن در منزل و مسافت های کوتاه
•  آموزش تمرینات سبک و ملایم قابل انجام در تخت، جهت تقویت و افزایش دامنه حرکتی بیمار
•  آموزش نحوه سوار شدن و پیاده شدن از ماشین
• نحوه صحیح خوابیدن بعد از تعویض مفصل لگن

هنگامی که بیمار قادر باشد این فعالیت ها را به طورمستقل انجام دهد به این معنی است که آمادگی لازم برای بازگشت عملکرد مفصل لگن خود را به دست آورده است. با این وجود بیمار هنوز به فیزیوتراپی مفصل لگن نیاز دارد.

جلسه های فیزیوتراپی شامل تمرین های افزایش دامنه حرکتی و کششی و فعالیت های مربوط به تحمل وزن می باشد. این مرحله از فیزیوتراپی بر توان بخشی و بازیابی توانایی بیمار جهت بازگشت به ورزش و فعالیت های سابق وی تمرکز دارد. از همین رو فعالیت های این مرحله ممکن است شامل فعالیت هایی مشابه باشد. مانند روش صحیح بلند کردن اشیا یا وزنه برداری، کشیدن و هل دادن چرخ دستی، بالا رفتن از نردبان و دویدن به صورت آهسته. انجام تمرینات فیزیوتراپی علاوه بر افزایش انعطاف پذیری بیمار و بهبود دامنه حرکتی او، مانع از ایجاد لخته خون نیز می شود. زیرا تحرک بدن باعث افزایش گردش خون شده و از لخته شدن آن نیز پیشگیری می شود. ممکن است بیمار در ابتدا احساس درد و ناراحتی داشته باشد. اما باید آگاه باشد که انجام این تمرینات به او کمک می کند تا هر چه زودتر به زندگی معمولی خود بازگشته و فعالیت های روزمره خود را نیز از سر بگیرد.

انواع تکنیک های فیزیوتراپی بعد از تعویض مفصل لگن

- درمان دستی

در این تکنیک فیزیوتراپ از دست ها برای ماساژ  بافت نرم ، کشش و حرکت مفصل استفاده می کند و به این ترتیب می توان نحوه قرار گیری، تحرک و دامنه حرکتی مفصل لگن را بهبود بخشید. استفاده از این روش نیز ممکن است به کاهش درد بیمار کمک کند.

- ورزش و انجام حرکات اصلاحی

انجام تمرینات ورزشی باید زیر نظر یک متخصص فیزیوتراپ باشد تا علاوه برانجام صحیح حرکات، آسیبی نیز متوجه بیمار نشود. انجام ورزش های مخصوص در دوران مراقبت های بعد از تعویض مفصل لگن با هدف افزایش قدرت و انعطاف پذیری لگن بیمار، تقویت عضله های شکم و ران بیمار، تقویت مفصل لگن بیمار، افزایش انعطاف پذیری پا و تقویت عضلات پشت و جلویی ران، بهبود تعادل عضلات پا انجام می شوند.

اکثر بیمارانی که جراحی تعویض مفصل لگن انجام می دهند مایل هستند بدانند چه موقع می توانند فعالیت های سابق خود را آغاز کنند و به زندگی معمول خود بازگردند. زمان مورد نیاز برای بهبودی بعد ازتعویض مفصل لگن به عوامل زیادی بستگی دارد. اما به صورت کلی می توان گفت بازیابی توانایی بیمار و بازگشت او به زندگی روزمره، حدود یک تا شش ماه زمان نیاز دارد وغالب بیماران پس از این مدت زمان قادرند به فعالیت های ورزشی و زندگی اولیه خود بازگردند.

حتما بخوانید: مشکلات و عوارض بعد از جراحی مفصل لگن چیست؟

- اولتراسوند

اولتراسوند یکی از روش های درمانی فیزیوتراپی به شمار می رود و به دلیل آن که بافت های آسیب دیده را گرم می کند موجب تسریع روند بهبودی و التیام بافت های آسیب دیده می شود. گرما همچنین باعث کاهش درد لگن نیزمی شود و از طرفی با افزایش سرعت التیام سلول های آسیب دیده و افزایش میزان کشش ناحیه جراحی شده، باعث افزایش دامنه حرکتی و انعطاف پذیری بیمار می شود.

- تحریک الکتریکی عصب ( الکتروتراپی )

یکی دیگر از تکنیک های فیزیوتراپی جهت درمان بیمار بعد از تعویض مفصل لگن، تحریک الکتریکی عصب از راه پوست می باشد.عبور جریان های الکتریکی از طریق پوست در کاهش درد و تورم ناحیه آسیب دیده موثر می باشد. دراین روش پدهای الکترود روی ناحیه دردناک قرار داده می شود و تحریک معمولا حدود 15 دقیقه از روی پوست اعمال می شود. پس از تسکین درد عضلات بیمار شل شده  و بیمار می تواند تمرین ها را ادامه داده و فعالیت های روزمره خود را نیز آسان تر از قبل انجام دهد. برخی بیماران این روش را نوعی ماساژ تعبیر می کنند.

- ماساژ تراپی

ماساژ درمانی یکی دیگر از روش های درمانی فیزیوتراپی به شمار می رود. فیزیوتراپ با ماساژ نرم بافت ها و اندام های بیمار باعث افزایش جریان خون در ناحیه لگن می شود و همین افزایش خونرسانی باعث بهبود  درد و بهبود ناحیه آسیب دیده می شود.

- مگنت تراپی

مگنت تراپی یا مغناطیس درمانی یکی از تکنیک های بی عارضه و کم خطر فیزیوتراپی به شمار می رود و با استفاده از امواج مغناطیسی موجب تسکین درد و افزایش سرعت ترمیم و روند بهبودی بیمار می شود.

فیزیوتراپی بعد از تعویض مفصل لگن

- اوزون تراپی

اوزون درمانی یکی از روش های درمانی محسوب می شود و در درمان برخی بیماران نیز مورد استفاده قرار می گیرد. در این روش گاز یا مایع یا محلول اوزون دار از طریق خوراکی، تزریق یا از طریق پوست وارد بدن بیمار شده و با افزایش گردش خون بیمار به کاهش درد او کمک می کند.

- تزریق پی آر پی

این روش در ایران تحت عنوان پلاکت درمانی شناخته می شود و روش درمانی جدیدی است که باعث افزایش رشد سلول ها شده و در درمان و بهبودی بیماران بعد از تعویض مفصل لگن بسیار موثر می باشد.

- لیزر درمانی

لیزر ابزاری است که نور را به صورت پرتوهایی موازی و بسیار باریک ساطع می کند و با تاثیر ضد التهابی که دارد باعث افزایش خونرسانی و فعالیت های عروقی شده و بافت های بدن را وادار به فعالیت بیشتر و در نتیجه بهبودی سریع تر می کند.

- سرما و گرما درمانی

روش گرما درمانی را در صورتی می توانید انجام دهید که پزشک به شما اجازه داده باشد. روی ناحیه دردناک خود حوله گرم یا کیسه آبگرم قرار دهید. گرما باعث گشاد شدن رگ های خونی شده و با افزایش گردش خون در کاهش درد شما موثر می باشد. حمام آب گرم نیز در این دوره مفید می باشد. گشاد شدن رگ های خونی باعث می شود اکسیژن و مواد مغذی بیشتری به ناحیه آسیب دیده برسد و در نتیجه سریع تر التیام پیدا می کند.

کمپرس سرد نیز دقیقا عکس کمپرس گرم عمل می کند. به این صورت که باعث تنگ شدن رگ های خونی شده و منجر به کاهش جریان خون در بدن می شود و در نتیجه درد و التهاب ناحیه جراحی شده کاهش می یابد.