زانوی ضربدری اختلالی است که باعث فاصله گرفتن مچ پاها از هم و تماس زانو به هم میشود. این ناهنجاری بیشتر در کودکان ظاهر می شود و بسته به علت، درمانهای مختلفی ازجمله دارو، ورزش، ارتز و جراحی به رفع آن کمک میکنند.
باید به این نکته توجه شود که زانوی ضربدری تنها در صورتی با ورزش قابل اصلاح است که منشا چرخش از لگن باشد.
در این مطلب به بررسی دلایل ایجاد زانوی ضربدری و تمرینات ورزشی مناسب برای درمان آن میپردازیم.
علت ایجاد زانوی یا پای ضربدری
همیشه دلیل واضحی برای ایجاد زانوی ضربدری وجود ندارد، اما دلایل بالقوه زیادی ازجمله اختلالات متابولیک استخوان و اختلالات ژنتیکی وجود دارند که باعث به وجود آمدن این ناهنجاری میشوند.
عواملی که باعث ایجاد زانوی ضربدری میشوند شامل موارد زیر هستند:
- آسیبها یا بیماریهایی که روی ساق یا زانو تأثیر میگذارند
- دیسپلازی اسکلتی (اختلالی که بر رشد استخوان، عملکرد عصبی و رشد غضروف تأثیر میگذارد)
- بیماریهای ذخیرهای لیزوزومی مانند سندرم مورکیو (نوعی بیماری ارثی که باعث رشد غیرطبیعی استخوانها بهویژه استخانهای ستون فقرات میشود)
- راشیتیسم که کمبود ویتامین دی است
- چاقی
- آرتریت، بهویژه در زانو
- کمبود کلسیم
حتما بخوانید: عوارض پای پرانتزی
چه زمانی زانوی ضربدری باعث درد میشود؟
درد شدید در مفاصل، وضعیت نامناسب، مشکل در راه رفتن، بدشکلی استخوان و غیره ازجمله مشکلاتی هستند که درصورت عدم درمان زانوی ضربدری، با آنها مواجه میشوید. وضعیت نامناسب باعث میشود بار اضافی بر ماهیچههای شما وارد شود و سایش در زانو اتفاق بیفتد.
اگرچه روشهای درمانی مختلفی برای رفع زانوی ضربدری وجود دارند. بنابراین، قبل از اینکه زانوی شما بار سنگینی را تحمل کند، خودتحلیلی انجام دهید و اگر متوجه شدید این بیماری را دارید، بلافاصله به انجام تمرینات مناسب بپردازید.
تمرینات ورزشی مناسب برای درمان زانوی ضربدری
مطالعات مختلف نشان میدهند ورزش ممکن است به تقویت عضلات پاها کمک کند و میتواند وضعیت و تعادل را در افراد مبتلا به زانوی ضربدری بهبود بخشد.
بیمار فرد همیشه باید قبل از شروع هر برنامه ورزشی با پزشک مشورت کند. پزشک یا فیزیوتراپ میتواند تمرینات مناسب هر فرد را با توجه به علائم او مشخص کند.
نمونههایی از تمرینات ورزشی که به درمان زانوی ضربدری کمک میکنند عبارتاند از:
لانگ طرفی
لانگ طرفی تمرینی ترکیبی است که عمدتاً بر روی عضلات داخلی و خارجی لگن تمرکز دارد. این ماهیچهها نقشی حیاتی در اصلاح زانوی ضربدری دارند و لانگ طرفی را به یکی از تمرینات مؤثر برای این ناهنجاری تبدیل میکنند. با درگیر کردن فعال این گروههای عضلانی، عضلات لگن را تقویت میکنیم، ثبات را افزایش میدهیم و باعث تراز بهتر زانو میشویم.
این تمرین مستلزم گام برداشتن به پهلو با پاهای موازی و خم شدن یک زانو در حالت لانژ است. ما می توانیم لانژهای جانبی را از نظر عمق و مقاومت اصلاح کنیم تا سطوح مختلف تناسب اندام را برآورده کرده و پیشرفت تدریجی را تسهیل کنیم. برای انجام این تمرین بایستید و پاها را به اندازه عرض شانه باز کنید و بازوها را جلوی سینه قرار دهید. قدمی بلند به سمت چپ بردارید. در حالی که لگن را به عقب فشار میدهید، زانوی چپ خود را خم کنید. در نهایت با پای چپ فشار وارد کنید تا به حالت ایستاده بازگردید. این تمرین را 10 تا 12 بار برای هر پا انجام دهید.
باز کردن پاها در وضعیت خوابیده به پهلو
به پهلوی چپ دراز بکشید و پاها را روی یکدیگر قرار دهید. پای راست را با زاویه 45 درجه بلند کنید و 1 ثانیه نگه دارید. سپس پا را پایین بیاورید. 10 تا 12 بار این تمرین را برای هر پا انجام دهید.
اسکات کنار دیوار
صاف مقابل دیوار بایستید و بدن را کمی از دیوار دور نگه دارید. پاها را به اندازه عرض شانه باز کنید. اسکات را تا 90 درجه انجام دهید و 5 تا 10 ثانیه نگه دارید. در طول این مدت عضلات شکم را منقبض کنید. با تمرین بیشتر، میتوانید برای مدت طولانیتری در این موقعیت بمانید. افزودن یک نوار مقاومتی در اطراف زانو در حین انجام این تمرین نیز ممکن است کمک کند.
دوچرخهسواری
دوچرخهسواری بهعنوان فعالیتی قلبیعروقی و کمتأثیر عالی است و قدرت کلی اندام تحتانی و هم ترازی را افزایش میدهد. چه دوچرخهسواری در فضای باز را انتخاب کنیم و چه از یک دوچرخه ثابت استفاده کنیم، دوچرخهسواری منظم ثبات مفصل را تقویت کرده و رشد عضلات چهارسر ران، همسترینگ و ساق پا را تسهیل میکند. دوچرخهسواری ورزشی مناسب برای اصلاح زانوی ضربدری خفیف است؛ زیرا حرکتهای مکرر باعث اصلاح حرکات زانو بدون تحت فشار قرار دادن مفاصل میشوند.
بال زدن پروانه
بال زدن پروانه که به آن ورزش باز و بسته پا نیز گفته میشود، در درجه اول عضلههای ران را هدف قرار میدهد. این عضلات ماهیچههای کلیدی درگیر در اصلاح زانوی ضربدری هستند. برای انجام این تمرین روی یک تشک بنشینید و کف پاهایتان را به هم فشار دهید. قبل از بلند کردن زانوها به آرامی به سمت زمین فشار بیاورید. بال زدن پروانه به کشش و تقویت عضلات داخلی ران کمک، تنظیم مجدد زانوها و بهبود وضعیت اندام تحتانی کمک میکند.
بالا آوردن پاها
بالا آوردن ساق پا تمرینی مؤثر با هدف تقویت عضلات چهار سر ران است که نقش اساسی در دستیابی به تراز بهینه زانو دارد. برای اجرای این تمرین تصحیح زانو، به پشت دراز بکشید و یک پای خود را خم کرده و پای دیگر را مستقیماً در مقابل خود دراز کنید. پای صاف را از زمین بلند کنید تا عضله چهارسر را درگیر کرده و تعادل عضلانی اطراف زانو را تقویت کند. شما می توانید وزنههای مچ پا یا نوارهای مقاومتی را برای تشدید تمرین و گسترش تدریجی دامنه حرکت استفاده کنید.
اسکات
این تمرین بهعنوان یکی از مؤثرترین تمرینات برای اصلاح زانوی ضربدری در نظر گرفته میشود. این تمرین در درجه اول عضلات چهارسر ران، باسن و عضلات ادکتور را هدف قرار میدهد که همگی برای حفظ ثبات و تراز زانو ضروری هستند. برای انجام یک اسکات معمولی، پاها را باز کنید و انگشتان پا به سمت بیرون باشند. سپس، زانوهای خود را به سمت خارج خم کنید و بالاتنه را صاف نگه دارید. برای افزایش مقاومت و چالش، دمبل یا کتل بل را در این تمرین مورد استفاده قرار دهید.
ورزشهایی که باید از آنها اجتناب کرد
تمریناتی که برای زانوی ضربدری مضر هستند شامل موارد زیر میباشند:
- دویدن
- ایروبیک
و انجام بازیهایی مانند: والیبال، بسکتبال، فوتبال و... اصولاً هر کاری نیاز به دویدن زیاد دارد.
جمعبندی
تقریباً در تمام موارد، زانوی ضربدری قبل از رسیدن به سن بلوغ برطرف میشود. بهترین روش درمان این مشکل استفاده از تمرینات کششی برای تنظیم مجدد زانوها و تسکین درد است. در برخی موارد شدید نیز، پزشک انجام جراحی را توصیه میکند. جراحی معمولاً آخرین راهحل برای درمان زانوی ضربدری است؛ زیرا سایر درمانها برای رفع این مشکل مؤثر هستند. دکتر جواهری یکی از متخصصان باتجربه و دلسوز درزمینه انجام جراحی زانوی ضربدری است. بنابراین برای گرفتن نوبت و مراجعه به او با شماره 02129123462 تماس بگیرید.
منابع:
مطالب مشابه
درمانی خانگی مینیسک زانو به کاهش درد ناشی از پارگی مینیسک زانو کمک میکنند. اما برای درمان قطعی به مراجعه به پزشک و استفاده از روشهای درمانی اصولیتر ازجمله دارودرمانی و گاهاً عمل جراحی نیاز است.
کندروپلاستی یا دبریدمان توسط آرتروسکوپی عمل جراحیای است که برای صاف کردن غضروف آسیبدیده در زانو استفاده میشود. این روش کم تهاجمی از دوربین کوچکی به نام آرتروسکوپ برای بررسی داخل و از ابزارهای کوچک برای ترمیم زانو استفاده میکند.
سندرم باند ایلیوتیبیال (ITBS) یک آسیب شایع جانبی زانو است. استفاده بیشازحد و خمیدگی و کشیدگی مکرر زانو معمولاً باعث این نوع آسیب میشود. زمانی این آسیب رخ میدهد که باند IT سفت، تحریک یا ملتهب شود.
آسیبهای ورزشی معمولاً باعث پارگی رباط صلیبی قدامی میشوند و احتمالاً برای ترمیم آن به جراحی نیاز خواهید داشت. اکثر افراد بهبودی کامل پیدا میکنند و ورزش را بدون عواقب طولانیمدت از سر میگیرند.
کیست منیسک مجموعهای از مایع مفصلی (مایع سینوویال) است که هنگام پارگی غضروف مینیسک، معمولاً بهدلیل آسیب زانو تشکیل میشود.
منیسک داخلی تقریباً شکلی نیمدایرهای را تشکیل میدهد و مانند یک فنجان مکنده عمل میکند و استخوان درشتنی و ران را در کنار هم در مفصل نگه می دارد.
کلاب فوت (پاچنبری) اختلالی مادرزادی است که در آن پای کودک پیچ خورده است و با خم شدن انگشتان پا در زاویهای خاص به طرفین خم میشود.
آنته ورژن فمورال پیچخوردگی استخوان ران به سمت داخل است که به نام چرخش ران به داخل نیز شناخته میشود. آنته ورژن فمورال باعث میشود که زانوها و پاهای کودک به سمت داخل بچرخند یا ظاهری به نام «پنجه کبوتری» ایجاد شود.
چرخش ران به خارج (فمورال رترو ورژن) یک تغییر شکل چرخشی یا پیچشی است که در آن استخوان ران نسبت به زانو به سمت خارج میپیچد. معمولاً خودبخود خوب می شود. در موارد شدید، ممکن است نیاز به جراحی باشد.
درد لگن بعد از عمل دیسک کمر عارضهای رایج است که برخی از بیماران تجربه میکنند. در طول عمل دیسک (دیسککتومی) کمر، جراح قسمت فتق دیسک را برمیدارد و فشار روی اعصاب مجاور را کاهش میدهد.