آرتریت روماتوئید (روماتیسم) نوعی بیماری خودایمنی است که می‌تواند باعث درد، تورم و سفتی مفاصل شود. در اثر این بیماری، سیستم ایمنی، که سیستم دفاع شخصی طبیعی بدن است، گیج می‌شود و شروع به حمله به بافت‌های سالم بدن می‌کند. این بیماری به‌دلایل مختلف ازجمله افزایش سن، ژنتیک، رژیم غذایی نامناسب، عدم تحرک و ... اتفاق میفتد. در آرتریت روماتوئید، حمله به بافت‌های سالم بدن منجر به التهاب در مفاصل می‌شود. روماتیسم می‌تواند هر فردی را در هر سنی تحت تأثیر قرار دهد و ممکن است به‌سرعت بدتر شود. بنابراین تشخیص زودهنگام و درمان فشرده بسیار مهم است. هر چه درمان را زودتر شروع کنید، تأثیرگذاری آن بیشتر خواهد بود.
محققان در حال حاضر نمی‌دانند چه چیزی به‌طور خاص باعث روماتیسم مفصلی می‌شود. بااین‌حال ترکیبی از عوامل خطر ژنتیکی و محیطی می‌توانند سیستم ایمنی را برای حمله به سلول‌های سالم تحریک کنند. عواملی که در ادامه ذکر شده‌اند، می‌توانند توضیح دهند چرا برخی افراد بیشتر در معرض خطر ابتلا به روماتیسم مفصلی قرار دارند:
ژنتیک
افرادی که با ژن‌های خاصی مانند آنتی ژن‌های لکوسیت انسانی HLA (ژن‌های مسئول تنظیم سیستم ایمنی بدن) متولد می‌شوند، بیشتر در معرض ابتلا به روماتیسم مفصلی هستند. اما همه افرادی که با این ژن‌ها متولد می‌شوند به‌طور خودکار به این بیماری مبتلا نمی‌شوند. در بیشتر موارد، اگر ژن‌های شما با عوامل خطرزای محیطی مانند چاقی، استرس یا سیگار کشیدن ترکیب شوند، خطر ابتلا به آرتریت روماتوئید افزایش می‌یابد.
ژن‌های دیگری که با روماتیسم مرتبط هستند شامل موارد زیر می‌باشند:
- PTPN22: محققان فکر می‌کنند این ژن در ایجاد و پیشرفت روماتیسم نقش دارند.
- STAT4: این ژن فعال و تنظیم‌کننده سیستم ایمنی است.
- TRAF1 و C5: محققان این ژن‌ها را با التهاب مزمن مرتبط می‌دانند.
برخی از کارشناسان همچنین معتقدند که روماتیسم مفصلی می‌تواند در خانواده‌ها ایجاد شود. اگر اعضای خانواده شما این بیماری را داشته باشند، ممکن است در مقایسه با کسانی که سابقه خانوادگی ابتلا به آرتریت روماتوئید ندارند، کمی بیشتر در معرض خطر ابتلا به این بیماری باشید.
جنسیت
احتمال ابتلا به آرتریت روماتوئید در زن‌ها دو تا سه برابر بیشتر از مردها است. درحالی‌که تحقیقات درمورد این عامل خطر هنوز در حال انجام هستند، محققان نظریه‌ای دارند مبنی بر اینکه هورمون استروژن ممکن است در ایجاد روماتیسم مفصلی نقش داشته باشد.
مطالعات نشان می‌دهند شیردهی طولانی‌مدت، یائسگی زودهنگام، بارداری و زایمان می‌توانند خطر ابتلا به روماتیسم مفصلی را افزایش دهند. همچنین براساس نتایج به دست آمده، سطوح نوسان هورمون در طول زندگی یک زن و اثرات التهابی استروژن ممکن است بر پاسخ ایمنی تأثیر بگذارند.
سن
برخلاف سایر انواع آرتریت، روماتیسم مفصلی می‌تواند در هر سنی ایجاد شود. بااین‌حال، خطر ابتلا به این بیماری با افزایش سن بیشتر می‌شود. مطالعه‌ای نشان می‌دهد که بیش از 50 درصد از افراد مبتلا به آرتریت روماتوئید در زمان تشخیص 65 سال یا بالاتر هستند.
سیگار کشیدن
سابقه استعمال دخانیات می‌تواند به شدت در شروع روماتیسم تأثیر بگذارد. تحقیقات نشان می‌دهند استرس و التهاب ناشی از سیگار کشیدن می‌تواند شما را مستعد ابتلا به آرتریت روماتوئید کند و می‌تواند بر نتایج درمان شما تأثیر بگذارد.
در مطالعه‌ای رابطه بین سیگار کشیدن و جنسیت بررسی شده است. بر اساس یافته‌های این مطالعه، مردان سیگاری دو برابر بیشتر از غیرسیگاری‌ها در معرض ابتلا به آرتریت روماتوئید قرار داشته و زنان سیگاری 1.3 برابر بیشتر از افراد غیرسیگاری در معرض ابتلا به این بیماری قرار دارند.
استنشاق دود سیگار نیز خطر ابتلا به روماتیسم مفصلی را افزایش می‌دهد. مطالعه‌ای نشان داد که زنان بزرگسالی که در دوران کودکی در معرض دود سیگار قرار داشتند، نسبت به زنان بزرگسالی که در دوران کودکی در معرض دود سیگار نبودند، بیشتر در معرض ابتلا به آرتریت روماتوئید بودند.
چاقی
کارشناسان هنوز در حال بررسی نقش مهم چاقی در افزایش خطر ابتلا به روماتیسم هستند. اما بین چاقی و آرتریت روماتوئید همبستگی وجود دارد. درواقع با ادامه رشد اپیدمی چاقی، موارد بیشتری از روماتیسم مشاهده می‌شود.
تعداد موارد آرتریت روماتوئید به‌طور پیوسته از دهه 1990 در حال افزایش است. مطالعه‌ای در سال 2014 نشان می‌دهد که چاقی ممکن است مسئول بیش از نیمی از موارد روماتیسم در بین بیماران باشد.
تحقیقات نشان می‌دهند سطوح بالاتر چربی بدن می‌توانند سطح سیتوکین شما را افزایش دهند و خطر التهاب در مفاصل شما را بیشتر کنند.
استرس و بیماری
پاسخ بدن شما به عفونت‌های ویروسی یا باکتریایی، آسیب‌ها و رویدادهای استرس‌زای زندگی (مانند از دست دادن شغل یا طلاق) ممکن است منجر به واکنش بیش‌ازحد سیستم ایمنی شود. این مسئله می‌تواند خطر ابتلا به روماتیسم را افزایش دهد. محققان گمان می‌کنند عوامل عفونی مانند باکتری‌ها باعث التهاب و ایجاد روماتیسم می‌شوند. به‌عنوان مثال در مطالعه‌ای نشان داده شده است که باکتری‌هایی که عفونت التهابی مزمن لثه را ایجاد کرده‌اند، باعث ایجاد آرتریت روماتوئید در بیمار شده‌اند.
هنگامی که تحت استرس فیزیکی یا احساسی هستید، بدن شما می‌تواند واکنشی شیمیایی را آزاد کند که باعث می‌شود ضربان قلب شما تندتر شود، به ماهیچه‌های شما تنش وارد می‌شود و التهاب در سیستم ایمنی شما افزایش می‌یابد. هر چه مدت طولانی‌تری در معرض استرس باشید، سیستم ایمنی و مفاصل شما ملتهب‌تر می‌شوند.
تروما
محققان ترومای فیزیکی را به‌عنوان عاملی بالقوه در شروع روماتیسم در نظر می‌گیرند. براساس مطالعه‌ای، تروما می‌تواند باعث التهاب شود که می‌تواند منجر به ایجاد روماتیسم مفصلی شود.
نمونه‌هایی از تروما عبارت‌اند از:
- شکستگی استخوان
- دررفتگی مفصل
- آسیب رباط
اما تحقیقات به هیچ شواهد قابل توجهی که تروما را با ایجاد روماتیسم مرتبط کند، اشاره نکرده‌اند. بنابراین برای رابطه بین این دو عامل به تحقیقات در مقیاس بزرگ و طولانی‌مدت نیاز است؛ زیرا تروما در بسیاری از موارد بلافاصله باعث روماتیسم نمی‌شود. درواقع تروما می‌تواند باعث التهاب شود که درنهایت به آرتریت روماتوئید منجر می‌شود.
در مفصل مبتلا به روماتیسم مفصلی چه اتفاقی میفتد؟
اگر به آرتریت روماتوئید مبتلا هستید، سیستم ایمنی بدن شما می‌تواند باعث التهاب در داخل یک مفصل یا تعدادی از مفاصل شود. التهاب معمولاً بخش مهمی از نحوه عملکرد سیستم ایمنی بدن شما است و به بدن اجازه می‌دهد مایع و خون اضافی را به قسمتی از بدن که در اثر عفونت مورد حمله قرار گرفته است، بفرستد. به‌عنوان مثال، اگر بریدگی داشته باشید و عفونت ایجاد شود، پوست اطراف قسمت بریدگی متورم می‌شود و تغییر رنگ می‌دهد.
اما درمورد آرتریت روماتوئید، این التهاب در مفصل غیرضروری است و مشکلاتی را ایجاد می‌کند. هنگامی که التهاب کاهش می‌یابد، کپسول اطراف سینوویوم کشیده می‌شود و نمی‌تواند مفصل را در موقعیت مناسب خود نگه دارد. این مسئله می‌تواند باعث ناپایدار شدن مفصل و حرکت آن به سمت موقعیت‌های غیرمعمول شود.
روماتیسم چگونه بر من تأثیر می‌گذارد؟
ازآنجایی‌که روماتیسم مفصلی می‌تواند افراد مختلف را به روش‌های متفاوت تحت تأثیر قرار دهد، نمی‌توانیم پیش بینی کنیم این بیماری چگونه ممکن است بر زندگی شما تأثیر بگذارد.
اگر سیگار می‌کشید، پس از تشخیص آرتریت روماتوئید، ترک سیگار ایده بسیار خوبی است. این به‌خاطر این مسئله است که:
- آرتریت روماتوئید ممکن است در افراد سیگاری بدتر از افراد غیرسیگاری باشد.
- سیگار کشیدن می‌تواند عملکرد داروی شما را ضعیف کند.
فعالیت بدنی نیز مهم است؛ زیرا می‌تواند علائم شما را بهبود بخشد و به سلامت کلی شما کمک کند.
آزمایش خون و اشعه ایکس به پزشک کمک می‌کنند تا سرعت پیشرفت روماتیسم و چشم‌انداز آینده را ارزیابی کند. همچنین به پزشک در انتخاب درمان مناسب کمک می‌کند.
چشم‌انداز افراد مبتلا به آرتریت روماتوئید همیشه در حال بهبود است؛ زیرا درمان‌های جدید و مؤثرتری در دسترس هستند. با این عارضه می‌توان زندگی کامل و فعالی داشت، اما مهم است که داروهای خود را طبق تجویز مصرف کنید و تغییرات لازم در سبک زندگی خود ایجاد کنید.
آرتریت روماتوئید چگونه درمان می‌شود؟
مهم‌ترین هدف از درمان آرتریت روماتوئید کاهش درد و تورم مفاصل است. انجام این کار به حفظ یا بهبود عملکرد مفصل کمک می‌کند. هدف بلندمدت درمان، کند کردن یا متوقف کردن آسیب مفصل است. مدیریت التهاب مفصل، درد شما را کاهش می‌دهد و کیفیت زندگی شما را بهبود می‌بخشد.
درمان‌های آرتریت روماتوئید معمولاً شامل یک یا چند نوع دارو هستند. در موارد خاص، پزشک ممکن است جراحی را توصیه کند. پزشک شما هنگام تصمیم‌گیری درمورد درمان، سن، سلامتی، سابقه پزشکی و شدت علائم شما را در نظر می‌گیرد.
داروهای آرتریت روماتوئید
درمان زودهنگام با برخی داروها می‌تواند نتیجه بلندمدت شما را بهبود بخشد. ترکیبی از داروها ممکن است مؤثرتر از درمان با یک دارو باشد و به نظر می‌رسد به همان اندازه ایمن باشد.
داروهای زیادی برای کاهش درد، تورم و التهاب مفاصل و همچنین پیشگیری یا کند کردن بیماری وجود دارند. داروهایی که آرتریت روماتوئید را درمان می‌کنند، عبارت‌اند از:
- داروهای ضد روماتیسمی اصلاح‌کننده بیماری (DMARDs)
- داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAIDs)
- کورتیکواستروئیدها
- مهارکننده‌های Janus kinase (JAK)
- بیولوژیک‌ها
ایمن‌ترین دارو برای آرتریت روماتوئید، دارویی است که بیشترین فایده را با کمترین عوارض جانبی برای شما داشته باشد. این امر به سابقه سلامتی شما و شدت علائم آرتریت روماتوئید بستگی دارد. پزشک شما برای تدوین برنامه درمانی با شما همکاری خواهد کرد.
چه زمانی از جراحی برای درمان آرتریت روماتوئید استفاده می‌شود؟
جراحی ممکن است گزینه‌ای برای بازگرداندن عملکرد به مفاصل به شدت آسیب‌دیده باشد. همچنین، اگر درد شما با دارو کنترل نشود، پزشک ممکن است جراحی را توصیه کند. جراحی‌هایی که آرتریت روماتوئید را درمان می‌کنند عبارت‌اند از:
- تعویض مفصل زانو
- تعویض مفصل لگن
- سایر جراحی‌ها برای اصلاح تغییر شکل
چشم‌انداز افراد مبتلا به آرتریت روماتوئید چیست؟
اگرچه در حال حاضر درمانی برای روماتیسم مفصلی وجود ندارد، اما روش‌های مؤثر بسیاری برای کاهش درد و التهاب و کند کردن روند بیماری وجود دارند. تشخیص زودهنگام و درمان مؤثر بسیار مهم است.
اگر برای درمان روماتیسم مفصلی به پزشک مراجعه نکنید، این بیماری می‌تواند آسیب دائمی به غضروف و درنهایت مفاصل شما وارد کند. آرتریت روماتوئید همچنین می‌تواند به اندام‌هایی مانند ریه‌ها و قلب شما آسیب برساند.
چگونه از خودم مراقبت کنم؟
حتماً به‌طور منظم به پزشک خود مراجعه کنید تا علائم شما را تحت نظر داشته باشد. او همچنین می‌خواهد از هرگونه عوارض جانبی که ممکن است از داروهای خود تجربه کنید، مطلع شود. پزشک می‌تواند دوز مصرفی شما را تنظیم کند یا انواع داروهایی را که مصرف می‌کنید تغییر دهد. تا زمانی که با پزشک خود صحبت نکرده‌اید، به مصرف داروهای خود ادامه دهید.
همچنین می‌توانید با پیروی از برنامه غذایی سالم و انجام فعالیت بدنی از خود مراقبت کنید. اگر سیگار می‌کشید، بهتر است آن را ترک کنید.
چه سؤالاتی باید از پزشک خود بپرسم؟
سؤالاتی که ممکن است بخواهید از پزشک خود بپرسید شامل موارد زیر هستند:
- آیا من آرتریت روماتوئید دارم یا نوع دیگری از آرتریت؟
- چه داروهایی را برای من توصیه می‌کنید؟
- آیا داروهای تجویزی عوارض جانبی دارند؟
- برای جلوگیری از عود روماتیسم مفصلی چه کاری می‌توانم انجام دهم؟
- آیا به جراحی نیاز دارم؟
آیا آرتریت روماتوئید به فرزندانم منتقل خواهد شد؟
جمع‌بندی
یکی از بیماری‌هایی که در اثر افزایش سن و اضافه‌وزن ایجاد می‌شود، روماتیسم است. تحقیقات مختلفی برای شناسایی دلایل بروز این بیماری انجام شده‌اند و نتایج آنها نشان می‌دهند تغییر سبک زندگی ازجمله تغییر رژیم غذایی، فعالیت بدنی بیشتر، ترک سیگار، کاهش وزن و ... می‌توانند احتمال بروز این بیماری را کاهش دهند. عدم درمان این بیماری با کمک دارودرمانی و فیزیوتراپی، نیاز به جراحی را ضروری می‌کند. دکتر علیرضا جواهری (متخصص ارتوپد) می‌تواند در این زمینه شما را راهنمایی کند و عملی موفقیت‌آمیز انجام دهد.
منابع
سوالات متداول
روماتیسم مفصلی معمولاً بین سنین ۳۰ تا ۶۰سالگی شروع به رشد می‌کند. اما هر کسی می‌تواند به این بیماری مبتلا شود. این بیماری در کودکان و بزرگسالان جوان - معمولاً بین سنین ۱۶ تا ۴۰سالگی - آرتریت روماتوئید با شروع زودرس (YORA) نامیده می‌شود. افرادی که علائم بیماری را پس از ۶۰سالگی مشاهده می‌کنند به آرتریت روماتوئید با شروع دیررس (LORA) مبتلا هستند.
مطالب مشابه
در عقب زدگی زانو، مفصل زانو در جهت اشتباه خم می‌شود که اغلب منجر به تورم، درد و آسیب بافتی می‌گردد. در موارد شدید، رباط‌هایی مانند رباط صلیبی قدامی (ACL)، رباط صلیبی خلفی (PCL)، یا رباط پوپلیتئال (رباطی که در امتداد پشت زانو قرار دارد) ممکن است دچار پیچ‌خوردگی (رگ به رگ شدن) یا پارگی شوند.
عفونت مفصل لگن وضعیتی جدی است که زمانی رخ می‌دهد که میکروارگانیسم‌های مضر مانند باکتری‌ها، ویروس‌ها یا قارچ‌ها به لگن یا بافت استخوانی اطراف آن حمله کنند. این عفونت‌ها می‌توانند باعث درد شدید، تورم و سفتی قابل توجهی شوند و حرکت یا استفاده عادی از مفصل لگن را دشوار سازند.
عفونت زانو وضعیت پزشکی جدی‌ای است که اغلب به درمان فوری و تهاجمی نیاز دارد. هنگامی که باکتری‌ها باعث آلوده شدن مایع مفصلی (مایعی که مفصل زانو را روان می‌کند) می‌شوند، عفونتی به نام عفونت مفصلی اتفاق میفتد.
آرتریت زانو به التهاب و تخریب غضروف مفصل زانو اشاره دارد؛ غضروفی که وظیفه دارد به‌عنوان ضربه‌گیر استخوان‌ها عمل کند و خم و راست شدن نرم و روان زانو را امکان‌پذیر سازد.
تزریق پلاسمای غنی از پلاکت (پی آر پی) برای لگن، گزینه درمانی ترمیمی است که برای رفع درد و التهاب ناشی از بیماری‌هایی مانند آرتروز، پارگی‌های لابروم، یا سایر آسیب‌های بافت نرم طراحی شده است.
تاندونیت لگن، عارضه‌ای التهابی است که تاندون‌های اطراف مفصل لگن را درگیر می‌کند. می‌تواند منجر به درد، تورم و محدودیت حرکت شود و معمولاً در ورزشکاران و افرادی که حرکات تکراری ران انجام می‌دهند، مشاهده می‌شود.
آسیب‌های وارده به زانوها می‌توانند در اثر رگ به رگ شدن یا پارگی رباط‌ها یا استفاده از بیش‌ازحد از زانو اتفاق بیفتند. زانو بزرگترین مفصل در بدن انسان است. این مفصل، ساق پا را به ران متصل می‌کند و به شما اجازه می‌دهد راه بروید، بدوید، بپرید، برقصید و در سایر فعالیت‌های روزانه شرکت کنید.
کیست‌های استخوان ساب کندرال (SBCs) کیسه‌های پر از مایعی هستند که در داخل مفاصلی مانند زانو، لگن و شانه تشکیل می‌شوند. این کیسه‌ها معمولاً در درجه اول با هیالورونیک اسید پر شده‌اند. هیالورونیک اسید مایعی در مایع مفصلی است که مفصل را روان می‌کند. کیست‌های استخوان ساب کندرال از نظر فنی کیست نیستند. در عوض، آنها ضایعات پر از مایع هستند که توسط استخوان احاطه شده‌اند.
شکستگی‌های استرسی در استخوان‌های پا و مچ پا شایع هستند؛ زیرا ما به‌طور مداوم با ایستادن، راه رفتن، دویدن و پریدن به آنها نیرو وارد می‌کنیم. در شکستگی استرسی، استخوان می‌شکند اما معمولاً جابجا نمی‌شود.
بونیون، برآمدگی استخوانی است که در لبه داخلی مفصل شست پا ایجاد می‌شود. اگر متوجه برآمدگی روی شست پا شدید، به‌ویژه اگر درد، سفتی یا بی‌حسی در انگشتان پا یا پای خود تجربه کردید، حتماً به متخصص مراجعه کنید.