چه عواملی باعث پوکی استخوان میشود؟

استخوان‌های شما زنده و دائماً در حال رشد بوده و مانند آنچه در کتاب‌ها می‌بینید ثابت نیستند. استخوان‌ها در طول زندگی شما به‌طور مداوم تغییر می‌کنند درنتیجه برخی سلول‌های استخوانی از بین می‌روند و سلول‌های جدید استخوانی در فرایندی به نام بازسازی رشد می‌کنند. با این فرایند تعویض مادام‌العمر سلول‌های استخوانی، شما هر 10 سال بیشتر اسکلت خود را تعویض می‌کنید.

اما برای افراد مبتلا به پوکی استخوان - نازک شدن استخوان‌ها – سرعت از دست دادن استخوان نسبت به سرعت رشد استخوان جدید بیشتر است. استخوان‌ها متخلخل، ترد، شکننده و مستعد شکستگی می‌شوند.

اگر به تصویر اشعه ایکس مفصل ران با تراکم استخوان طبیعی نگاه کنید، ماتریس متراکمی از سلول‌های استخوانی را می‌بینید. اما تصویر اشعه ایکس مفصل ران با پوکی استخوان، بیشتر هوا را نشان می‌دهد. در این تصویر، ماتریس استخوانی حل شده و فقط چند رشته نازک باقی مانده است.

بنیاد ملی پوکی استخوان می‌گوید حدود 10 میلیون آمریکایی پوکی استخوان (استئوپروزیس) دارند و 34 میلیون نفر دیگر دارای چگالی استخوانی پایین که استئوپنیا نامیده می‌شود، هستند. چرا از بین رفتن استخوان اینقدر شایع است؟ برای اطلاع از این امر به نظر متخصصان مراجعه می‌کنیم. علل پوکی استخوان ممکن است شما را متعجب کنند.

بالا رفتن سن

تراکم استخوان در اوایل 20سالگی بیشترین میزان است. اما با افزایش سن، به‌دلایل مختلفی می‌توانید توده استخوانی خود را از دست بدهید. پوکی استخوان یا عامل هشداردهنده اولیه آن، استئوپنی، نشان‌دهنده عدم تعادل در روند بازسازی است؛ بنابراین استخوان موجود بیش‌ازحد شکسته شده و استخوان جدید بسیار کمی به‌صورت پشتیبان ساخته می‌شود. استخوان‌های شکننده درنهایت مستعد شکستگی هستند.
احتمالاً می‌دانید که برای ساختن استخوان‌های محکم به کلسیم نیاز دارید. اما رژیم کم‌کلسیم تنها مقصر نیست. دلایل پوکی استخوان کمتر شناخته شده‌اند. کارشناسان اکنون معتقدند که ترکیبی از دلایل باعث از دست رفتن استخوان می‌شوند.

حتما مطالعه کنید: 6 نشانه مخفی پوکی استخوان که به آن توجه نمیشود

استروژن کم در زنان

شایع‌ترین علت پوکی استخوان چیست؟ پاول میستکوفسکی، پزشک متخصص غدد درون‌ریز در مرکز پزشکی ویرجینیا میسون در سیاتل و عضو هیئت علمی بالینی دانشگاه واشنگتن در سیاتل، پاسخ می‌دهد: «در زنان به‌طور کلی علت پوکی استخوان، کمبود استروژن است». از دست دادن استخوان پس از یائسگی، هنگامی که زنان مسن دچار افت سریع استروژن می‌شوند، سرعت پیدا می‌کند. با گذشت زمان، خطر پوکی استخوان و شکستگی افزایش می‌یابد؛ چرا که زنان مسن‌تر استخوان‌های بیشتری نسبت به آنچه می‌سازند، از دست می‌دهند.

در آخرین گزارش جراح عمومی آمریكا با عنوان «سلامت استخوان و پوكی استخوان» آمده است: زنان جوان‌تر كه قاعدگی آن‌ها قطع می‌شود - مانند ورزشكاران لاغر یا دختران مبتلا به آنورکسیا نیز دارای مشکل تراکم استخوان هستند.

برداشتن هر دو تخمدان با جراحی، که به آن اووفورکتومی دو طرفه گفته می‌شود نیز ممکن است باعث پوکی استخوان و تراکم پایین استخوان شود. در مطالعه‌ای، این جراحی باعث افزایش 54 درصدی شکستگی مفصل ران، ستون فقرات و مچ دست در زنان یائسه شده است.

تستوسترون پایین در مردان

مردان برای سلامت استخوان به تستوسترون و استروژن نیاز دارند. این بدان دلیل است که بدن مردان تستوسترون را به استروژن حفظ‌کننده استخوان تبدیل می‌کند. میستکوفسکی می‌گوید: «اتفاق نظری کاملاً واضح وجود دارد که در هنگام ارزیابی ابتلا به پوکی استخوان در مردان، همیشه کمبود تستوسترون بررسی می‌شود».

عدم تعادل سایر هورمون‌ها

چندین هورمون دیگر ازجمله هورمون پاراتیروئید و هورمون رشد در تنظیم تراکم استخوان شما نقش دارند. آن‌ها مصرف بهینه کلسیم توسط استخوان‌های شما را مدیریت کرده و همچنین زمان ساخت توده استخوانی و تجزیه آن را کنترل می‌کنند.

میستکوفسکی می‌گوید: اما میزان بیش‌ازحد هورمون پاراتیروئید، به نام هایپرپاراتیروئیدیسم، باعث از دست دادن كلسیم در ادرار می‌شود. کلسیم کمتر به معنی ضعیف شدن استخوان‌ها است. با افزایش سن، بدن هورمون رشد (هورمون مورد نیاز برای ساختن استخوان قوی) کمتری تولید می‌کند.

حتما مطالعه کنید : تشخیص پوکی استخوان

کمبود کلسیم

در طی فرایند بازسازی استخوان در طول چرخه زندگی، بدون کلسیم نمی‌توانید استخوان‌های جدید را بسازید.

استخوان‌ها، مخزن دو ماده معدنی کلسیم و فسفر هستند. شما به مقدار ثابتی کلسیم در خون نیاز دارید؛ زیرا بسیاری از اعضای بدن، به‌ویژه قلب، عضلات و اعصاب به کلسیم نیاز دارند. وقتی این اندام‌ها به کلسیم احتیاج دارند، آن را از انبار مواد معدنی در استخوان‌های شما می‌گیرند. با گذشت زمان، مخزن مواد معدنی در استخوان‌های شما تخلیه شده و استخوان‌ها نازک و شکننده می‌شوند.

کمبود ویتامین دی

ویتامین دی خیلی پایین می‌تواند منجر به ضعف استخوان‌ها و افزایش از دست دادن استخوان شود. میستکوفسکی می‌گوید: «ویتامین دی فعال که کلسیتریول نیز نامیده می‌شود، بیشتر شبیه هورمون است تا ویتامین». یکی از مزایای فراوان ویتامین دی این است که به بدن شما در جذب و استفاده از کلسیم کمک می‌کند.

سبک زندگی بی‌تحرک

اگر استخوان‌ها به کار کشیده نشوند ضعیف می‌شوند. فضانوردان اولیه را به خاطر می‌آورید؟ آن‌ها در اثر بی‌وزنی موجود در فضا، دچار از دست دادن سریع استخوان شدند. برای افرادی که کم‌تحرک هستند یا بیماری‌هایی مانند فلج یا دیستروفی عضلانی دارند، از دست دادن استخوان به‌سرعت اتفاق میفتد. بنابراین می‌توانید با ورزش‌های تحمل وزن، زمانی که فشار ملایم بر استخوان‌ها وارد می‌کنید، به «بازسازی» استخوان‌های خود کمک کنید.

مشکلات تیروئید

مدت هاست که سطح بالای هورمون تیروئید با افزایش میزان از دست دادن استخوان مرتبط است. میستکوفسکی می‌گوید: «این موضوع همیشه نگرانی اکثر پزشکان بوده است، اما اگر تراکم استخوانی طولانی‌مدت بیمارانی را که دوزهای بالای قرص‌های تیروئید مصرف می‌کنند، بررسی کنید، تفاوت چشمگیری ندارند و خطر شکستگی نیز در آن‌ها تفاوت چشمگیری ندارد.»

هنوز هم، اکثر پزشکان معتقدند: هر کسی با دوز بالای هورمون تیروئید می‌تواند از انجام ورزش منظم، مصرف کلسیم کافی و ویتامین دی بهره‌مند شود.

سیگار کشیدن

افراد سیگاری نسبت به افراد غیرسیگاری از تراکم استخوان کمتر و خطر شکستگی بیشتری رنج می‌برند. مطالعات انجام‌شده بر روی استعمال دخانیات و سلامت استخوان‌ها، عوارض حاد دیگری را نشان‌ داده‌اند که از اثرات سمی مستقیم نیکوتین بر سلول‌های استخوانی گرفته تا جلوگیری از توانایی بدن در استفاده از استروژن، کلسیم و ویتامین دی متغیر هستند.

حتما مطالعه کنید: 11 نکته برای بهبود سلامت استخوان

داروها

مصرف برخی از داروها ممکن است منجر به از دست دادن بافت استخوان و افزایش شکستگی استخوان شود. شایع‌ترین آن‌ها، کورتیکواستروئیدها هستند که به نام‌های کورتیزون، هیدروکورتیزون، گلوکوکورتیزوئیدها و پردنیزون نیز شناخته می‌شوند. این داروها برای درمان آسم، آرتریت روماتوئید، پسوریازیس، کولیت و طیف وسیعی از بیماری‌ها استفاده می‌شوند. داروهای ضدتشنج نیز با از دست دادن استخوان در ارتباط هستند.

مشکلات پزشکی

مجموعه‌ای از مشکلات پزشکی می‌تواند منجر به از دست دادن استخوان شود؛ از بیماری‌های ژنتیکی مانند فیبروز کیستیک گرفته تا بیماری‌های گوارشی و تومورهایی به نام میلوم چندگانه، که با سلول‌های غیرطبیعی به استخوان‌ها نفوذ می‌کنند. دفع غیرطبیعی کلسیم همچنین به از دست دادن استخوان کمک می‌کند. میستکوفسکی می‌گوید: «بعضی از افراد آن‌طور که باید کلسیم را به دام نمی‌اندازند و آن‌ها را به قیمت استخوان ازطریق ادرار دفع می‌کنند».

مصرف بیش‌ازحد الکل

الکل می‌تواند باعث توقف بازسازی استخوان شود و از دست دادن کلسیم را افزایش دهد. مست بودن و تلوتلو خوردن احتمال افتادن را افزایش می‌دهد و با داشتن پوکی استخوان، این بدان معناست که فرد بیشتر در معرض شکستگی استخوان قرار می‌گیرد.

خبر خوب چیست؟ سلامت استخوان شما تا حد زیادی تحت کنترل شماست. بسیاری از دلایل پوکی استخوان، فاکتورهای مربوط به سبک زندگی هستند که می‌توانید برای ساختن استخوان‌های محکم آن‌ها را در زندگی خود استفاده کنید. به‌عنوان مثال دریافت مقدار زیادی کلسیم، ویتامین دی و ورزش‌های تحمل‌کننده وزن مانع از پوکی استخوان می‌شوند. اگر باز هم از دست دادن استخوان شما را رنج می‌دهد، از پزشک خود برای رفع هرگونه عدم تعادل در هورمون‌ها یا سایر دلایل پزشکی مربوط به از دست دادن استخوان سؤال کنید.

چه کسانی بیشتر در معرض ابتلا به پوکی استخوان هستند؟

با اینکه همه ما در معرض ابتلا به پوکی استخوان قرار داریم، اما برخی عوامل و شرایط هستند که خطر ابتلا به پوکی استخوان را افزایش می‌دهند. عوامل پرخطر عبارت‌اند از:

• افراد در سنین بالاتر: خطر پوکی استخوان بعد از 30سالگی و به‌ویژه بعد از یائسگی افزایش می‌یابد؛ زیرا استخوان‌ها نیز مانند پوست با افزایش سن، طراوت و شادابی خود را از دست می‌دهند و شروع به تحلیل رفتن می‌کنند.
• زنان: کاهش سطح استروژن، تشکیل و تولید استخوان را مختل می‌کند؛ به همین جهت عوارض و علائم پوکی استخوان در زنان بیشتر از مردان دیده می‌شوند. استروژن در حفظ تراکم استخوان در زنان اهمیت دارد. طی 5 تا 10 سال اول پس از یائسگی، زنان سالیانه 2 تا 4 درصد از تراکم استخوانی خود را از دست می‌دهند.
• نژاد سفیدپوستان خصوصاً آسیایی‌ها: نژاد سفیدپوستان و آسیایی‌ها بیشتر از سایر قومیت‌ها در معرض ابتلا به پوکی استخوان هستند.
• ساختار استخوانی خاص: افراد قد بلند بالاتر از 170 سانتی‌متر و افراد لاغر کمتر از 56 کیلوگرم بیشتر در معرض خطر ابتلا به پوکی استخوان را قرار دارند. همچنین افراد ریزنقش به‌دلیل کمبود توده‌ استخوانی در معرض خطر بالاتری برای ابتلا به پوکی استخوان هستند.
• افراد با سابقه‌ شکستگی: تجربه‌ شکستگی مختصر، به‌ویژه پس از سن 50سالگی احتمال ابتلا به پوکی استخوان را بالاتر می‌برد.
• افراد سیگاری و الکلی: مصرف منظم روزانه بیش از دو نوشیدنی الکلی و کشیدن سیگار، خطر ابتلا به پوکی استخوان را افزایش می‌دهد.
• افراد دچار کمبود املاح معدنی و مشکلات تغذیه‌ای: کمبود مصرف و سطوح پایین کلسیم، منیزیم و ویتامین دی (ویتامین دی به جذب کلسیم کمک می‌کند) به علت مشکلات تغذیه‌ای احتمال ابتلا به پوکی استخوان را تا چندین برابر افزایش می‌دهد.
• افراد کم‌تحرک: خطر ابتلا به پوکی استخوان در افرادی که زمان زیادی می‌نشینند، بیشتر از افرادی است که فعالیت دارند. ورزش‌های قدرتی، راه رفتن، دویدن، پریدن، رقصیدن و وزنه‌برداری به جلوگیری از پوکی استخوان کمک می‌کنند. این ورزش‌ها باعث وارد شدن شوک بر استخوان‌ها و تحریک رشد آن‌ها می‌شود.

پوکی استخوان چگونه درمان می‌شود؟

پزشک شما ترکیبی از درمان‌ها را پیشنهاد می‌دهد که روند تحلیل استخوان را کند کرده و بافت استخوانی موجود شما را تقویت می‌کند. مهم‌ترین بخش درمان پوکی استخوان، پیشگیری از شکستگی استخوان است.

رایج‌ترین درمان‌های پوکی استخوان عبارت‌اند از:

• ورزش: ورزش منظم می‌تواند استخوان‌های شما (و تمام بافت‌های متصل به آن‌ها، مانند عضلات، تاندون‌ها و رباط‌ها) را تقویت کند. پزشک شما ممکن است ورزش‌های تحمل وزن را برای تقویت عضلات و تمرین تعادل پیشنهاد کند. ورزش‌هایی مانند پیاده‌روی، یوگا، پیلاتس و تای چی که باعث می‌شوند بدن شما در برابر جاذبه زمین کار کند، می‌توانند قدرت و تعادل شما را بدون وارد کردن فشار زیاد به استخوان‌هایتان بهبود بخشند. ممکن است لازم باشد با فیزیوتراپ همکاری کنید تا تمرینات و حرکاتی را که برای شما مناسب است، پیدا کنید.
• مکمل‌های ویتامین و مواد معدنی: ممکن است به مکمل‌های کلسیم یا ویتامین دی بدون نسخه یا با نسخه نیاز داشته باشید. پزشک مقدار و دوز مصرف را برای شما توضیح خواهد داد.
• داروهای پوکی استخوان: پزشک به شما خواهد گفت کدام داروها برای شما و بدنتان بهترین نتیجه را خواهند داشت. برخی از رایج‌ترین داروهایی که پزشکان برای درمان پوکی استخوان استفاده می‌کنند شامل هورمون‌درمانی مانند جایگزینی استروژن یا تستوسترون و بیسفسفونات‌ها هستند. افرادی که پوکی استخوان شدید دارند یا در معرض خطر بالای شکستگی هستند، ممکن است به داروهایی ازجمله دنوزوماب و روموسوزوماب نیاز داشته باشند. این داروها معمولاً به‌صورت تزریقی تجویز می‌شوند.

چگونه می‌توانم خطر ابتلا به پوکی استخوان را کاهش دهم؟

ورزش و مصرف کلسیم و ویتامین دی در رژیم غذایی معمولاً تمام چیزی است که برای جلوگیری از پوکی استخوان نیاز دارید. پزشک به شما کمک خواهد کرد تا ترکیبی از درمان‌هایی را که برای شما و سلامت استخوان‌هایتان مناسب است، پیدا کنید.

برای کاهش خطر آسیب‌دیدگی، این نکات ایمنی عمومی را دنبال کنید:

• همیشه کمربند ایمنی خود را ببندید.
• برای همه فعالیت‌ها و ورزش‌ها از تجهیزات حفاظتی مناسب استفاده کنید.
• مطمئن شوید که خانه و فضای کار شما عاری از هرگونه شلوغی و بی‌نظمی که باعث زمین افتادن شما یا دیگران می‌شوند،‌ است.
• همیشه از ابزار یا تجهیزات مناسب در خانه برای دسترسی به وسایل استفاده کنید. هرگز برای برداشتن وسایل بالای کمدها، روی صندلی یا میز نایستید.
• از رژیم غذایی و برنامه ورزشی مناسب پیروی کنید.
• اگر در راه رفتن مشکل دارید یا خطر زمین خوردن شما زیاد است، از عصا یا واکر استفاده کنید.

جمع‌بندی

پوکی استخوان، استخوان‌های شما را نازک‌تر و ضعیف‌تر از حد معمول می‌کند. این بیماری می‌تواند خطرناک باشد؛ زیرا احتمال شکستگی استخوان را افزایش می‌دهد. بسیاری از افراد حتی از ابتلا به پوکی استخوان خبر ندارند و زمانی که دچار شکستگی استخوان می‌شوند، از بیماری خود اطلاع پیدا می‌کنند.

بهترین راه برای جلوگیری از شکستگی استخوان، تشخیص پوکی استخوان قبل از آسیب رساندن به شماست. برای معاینات منظم به پزشک مراجعه کنید. از او بپرسید چه زمانی به آزمایش تراکم استخوان نیاز دارید و چند بار باید آزمایش‌های پیگیری برای نظارت بر سلامت استخوان خود انجام دهید.

منابع

my.clevelandclinic.org