عفونت‌های استخوانی معروف به استئومیلیت و عفونت‌های مفصلی یا آرتریت سپتیک اغلب پس از تروما یا عمل جراحی با ورود باکتری‌های ناقل بیماری به بدن شروع می‌شوند و ازطریق جریان خون به استخوان‌ها و مفاصل گسترش می‌یابند. عفونت‌های استخوان و مفصل می‌توانند بدون درمان سریع به بیماری‌های طولانی‌مدت تبدیل شوند.
بسیاری از انواع باکتری‌ها ازجمله استافیلوکوکوس اورئوس که به آن استاف، انتروباکتر و استرپتوکوک نیز گفته می‌شوند، می‌توانند باعث عفونت‌های استخوانی و مفصلی شوند.
بیشتر بخوانید: آیا عفونت استخوان یا استئومیلیت خطرناک است؟
عفونت استخوان چیست؟
استئومیلیت اغلب هنگامی اتفاق میفتد که عفونت در جای دیگری از بدن مانند عفونت ادراری یا ذات الریه، ازطریق خون به استخوان‌ها منتقل شود. گاهی‌اوقات جراحی اخیر، تزریق اطراف استخوان یا شکستگی باز - زمانی که استخوان از پوست خارج می‌شود - می‌تواند استخوان را در معرض باکتری‌ها قرار دهد و باعث عفونت استخوان شود.
انواع عفونت استخوان
چند نوع استئومیلیت وجود دارند که شامل موارد زیر هستند:
- استئومیلیت حاد: عفونت استخوانی است که پس از سرایت عفونت به استخوان‌های شما اتفاق میفتد. استئومیلیت حاد شایع‌ترین نوع آن است.
- استئومیلیت مهره‌ای: این نوع عفونت، مهره‌های ستون فقرات شما را آلوده می‌کند.
- استئومیلیت مزمن: عفونت‌های استخوانی که پس از درمان به‌طور کامل بهبود نمی‌یابند، می‌توانند در بدن شما باقی بمانند و ماه‌ها یا سال‌ها بعد عود کنند. بهترین راه برای جلوگیری از استئومیلیت مزمن، مصرف کامل دوز هر دارویی است که پزشک برای از بین بردن عفونت اولیه تجویز می‌کند.
استئومیلیت چقدر شایع است؟
محققان بر این باورند که هر ساله کمتر از ۲۵ نفر از هر ۱۰۰ هزار نفر به استئومیلیت مبتلا می‌شوند. بااین‌حال، برخی مطالعات نشان داده‌اند که این بیماری در میان افرادی که نیاز به بستری در بیمارستان دارند، بسیار شایع‌تر است و به ازای هر ۶۷۵ پذیرش در بیمارستان، ۱ مورد مشاهده می‌شود.
کارشناسان معتقدند این تفاوت ممکن است به این دلیل باشد که افرادی که در بیمارستان بستری می‌شوند، اغلب دارای شرایط پزشکی یا آسیب‌هایی هستند که آنها را در برابر ورود باکتری‌ها و قارچ‌ها به خون و استخوان‌هایشان بسیار آسیب‌پذیرتر می‌کند.
دلایل عفونت استخوان
ورود عامل عفونی همچون باکتری، ویروس و قارچ به استخوان از مهم‌ترین دلایل عفونت استخوان است که با ورود آنها به استخوان موجب آلودگی بافت استخوانی می‌شود.
برخی از بیماری‌های مزمن مانند دیابت ممکن است خطر ابتلا به استئومیلیت را افزایش دهند.
در بیشتر موارد، باکتری‌ای به نام استافیلوکوکوس اورئوس، نوعی باکتری استاف، باعث استئومیلیت می‌شود.
اما اینکه عوامل عفونی از چه طریقی خود را به استخوان می‌رسانند و چه عواملی در بروز این عفونت دخیل هستند، بسیار مهم می‌باشد که در این بخش سعی داریم به بررسی آن بپردازیم.
عوامل عفونی می‌توانند از چنین راه‌هایی خود را به استخوان برسانند:
جریان خون
انتقال میکروب‌ها از راه جریان خون به استخوان از رایج‌ترین راه‌ها برای انتقال عفونت به استخوان می‌باشد. میکروب‌های موجود در سایر قسمت‌های بدن ازجمله ریه‌ها، عفونت ادراری و .. می‌توانند خود ازطریق جریان خون به یکی از استخوان‌های ضعیف بدن برسانند.
زخم و صدمات ایجادشده در ناحیه نزدیک استخوان
زخم‌ها، اصلی‌ترین محل‌ها برای ورود میکروب به بدن می‌باشند. در صورتی که چنین زخم‌هایی آلوده به میکروب شوند، این میکروب‌ها می‌توانند ازطریق بافت‌های استخوانی نزدیک زخم به استخوان وارد شوند. عفونت استخوان بعد از شکستگی از شایع‌ترین عوارض بعد از شکستگی است که بیشتر افراد دیابتی و سالمندان را درگیر می‌کند.
ورود میکروب در حین جراحی
در برخی جراحی‌های پرتهاجمی و باز استخوان که در آن مفصل شکسته‌شده با مفصلی مصنوعی جایگزین می‌شود، احتمال ورود عامل عفونی به درون بدن بسیار زیاد است و همین عامل موجب می‌شود میکروب در طول عمل جراحی خود را به بدن خصوصاً استخوان برساند و بیمار را در معرض عفونت استخوان قرار دهد.
عفونت استخوان بیشتر در چه افرادی رخ می‌دهد؟
از هر 10 هزار نفر فقط 2 نفر به استئومیلیت مبتلا می‌شوند. این بیماری هم کودکان و هم بزرگسالان را به روش‌های مختلف درگیر می‌کند. برخی شرایط و رفتارهایی که سیستم ایمنی بدن را تضعیف می‌کنند، خطر ابتلا به استئومیلیت را در فرد افزایش می‌دهند. این بیماری‌ها عبارت‌اند از:
- دیابت (بیشتر موارد استئومیلیت ناشی از دیابت است)
- بیماری سلول داسی شکل
- اچ آی وی یا ایدز
- روماتیسم مفصلی
- استفاده از دارو ازطریق وریدی
- اعتیاد به الکل
- استفاده طولانی‌مدت از استروئیدها
- همودیالیز
- خون‌رسانی ضعیف
- آسیب‌دیدگی اخیر
جراحی استخوان، ازجمله تعویض مفصل ران و زانو نیز احتمال عفونت استخوان را افزایش می‌دهد.
علائم عفونت استخوان
با رشد و تکثیر عاملی عفونی در درون استخوان، گلبول‌های سفید به استخوان وارد می‌شوند و شروع به دفاع از استخوان در برابر میکروب‌ها می‌کنند. گلبول‌های سفید برای مبارزه با میکروب‌ها از خود ترشحاتی ترشح می‌کنند که همین ترشحات موجب گرفتگی عروق خونی و نشت مایعاتی به درون فضای بین سلولی می‌شوند.
همین امر یعنی افزایش فشار درون استخوان و گرفتگی عروق، موجب نرسیدن خون و اکسیژن کافی به سلول‌های استخوانی و مرگ سلول‌ها می‌شود.
همچنین مواد سمی که توسط میکروب‌ها ترشح می‌شوند نیز در از بین رفتن استخوان تأثیرگذار هستند.
شاید اصطلاح چرک را بسیار شنیده باشید. این عارضه در عفونت استخوانی زمانی ایجاد می‌شود که سلول‌های مرده به همراه بقای گلبول‌های سفید در محیط استخوان تجمع بیابند. با گذشت زمان چرک به‌تدریج در درون محوطه‌های خالی استخوان جمع می‌شود و ایجاد آبسه می‌کند. آبسه از چرک بزرگ‌تر است.
با افزایش چرک و بزرگ‌تر شدن آبسه، استخوان خالی می‌شود و فرو می‌ریزد.
استئومیلیت حاد در طی هفت تا 10 روز به‌سرعت توسعه پیدا می‌کند. علائم استئومیلیت حاد و مزمن بسیار مشابه هستند و شامل موارد زیر می‌باشند:
- تب، تحریک‌پذیری، خستگی
- حالت تهوع
- حساسیت، قرمزی و گرما در ناحیه عفونت
- تورم در اطراف استخوان آسیب‌دیده
- دامنه حرکت از دست رفته
استئومیلیت در مهره‌ها خود را ازطریق درد شدید کمر، به‌ویژه در طول شب نشان می‌دهد.
عوارض و مشکلات عفونت استخوان
با اینکه بدن به‌طور طبیعی با عوامل خارجی مبارزه می‌کند، اما در صورتی که عامل عفونی به استخوان انتقال بیابد و سریعاً تحت درمان قرار نگیرد ممکن است عوارض زیادی را به همراه بیاورد. شایع‌ترین این عوارض عبارت‌اند از:
- متوقف شدن رشد استخوان و نامتقارن شدن آنها
- انتشار میکروب و عفونت ازطریق جریان خون به تمامی استخوان‌های بدن
- سرایت عفونت ازطریق جریان خون به تمام بدن
- سرایت عفونت به مفصل‌های مجاور استخوان درگیر
- تحریک صفحه رشد استخوان و رشد بیش‌ازحد آن
- از بین رفتن یا تخریب استخوان آسیب‌دیده
- ضعیف شدن استخوان و تحلیل رفتن آن
همچنین عفونت استخوان با تأثیری که در ساختار استخوان دارد، می‌تواند احتمال ابتلا به بیماری‌های مفصلی و استخوانی را افزایش دهند. رایج‌ترین بیماری‌های مفصلی که به‌دنبال استئومیلیت ایجاد می‌شوند شامل موارد زیر هستند:
- استئو نکروز یا سیاه شدن سر استخوان
- آرتریت سپتیک
- سرطان پوست
- اختلال در رشد کودکان
حتما بخوانید:دلایل سیاه شدن سر استخوان ران چیست؟
راه‌های تشخیص عفونت استخوان
پزشک برای تشخیص عفونت استخوان اطراف استخوان آسیب‌دیده را از نظر احتمال هرگونه حساسیت، تورم یا گرمی غیرطبیعی مورد بررسی قرار می‌دهد. پس از این مرحله، برای تشخیص دقیق‌تر از آزمایش‌ها و روش‌های تصویربرداری استفاده می‌نماید. تشخیص عفونت استخوان ازطریق بررسی فرایند و عواملی نظیر موارد زیر انجام می‌شود:
بررسی آزمایش خون
در آزمایش خون میزان بالا بودن سطح گلبول سفید به‌طور دقیق مشخص می‌شود. بالا بودن گلبول‌های سفید نشانگر این است که بدن شما در حال مبارزه با عاملی عفونی می‌باشد. با کشت خون می‌توان نوع میکروب به وجودآورنده این عفونت را به‌طور دقیق مشخص کرد.
تصویربرداری از استخوان
تصویربرداری اشعه ایکس
پرتوهای اشعه ایکس می‌توانند نشان‌دهنده آسیب‌های استخوانی باشند. اما ممکن است این آسیب‌های استخوانی تا چندین هفته بعد از ابتلا به عفونت استخوانی در داخل تصاویر اشعه ایکس قابل مشاهده و تشخیص نباشند. در مواردی که اخیراً دچار پوکی استخوان شده باشید، پزشک ممکن است آزمایش‌های تصویربرداری دقیق‌تری را برای تشخیص توصیه کند.
تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI)
این روش تصویربرداری با استفاده از امواج رادیویی و میدان مغناطیسی قوی، اسکن‌های MRI می‌توانند تصاویر باکیفیتی از مفاصل، استخوان‌ها و بافت اطراف آن در اختیار پزشک قرار دهند.
سی‌تی اسکن (CT)
سی‌تی اسکن ترکیبی از تصاویر اشعه ایکس است که از زوایای مختلفی گرفته شده و نمای دقیق مقطعی از ساختارهای داخلی بدن فرد در اختیار پزشک قرار می‌دهد. تصویر سی‌تی اسکن معمولاً فقط در صورتی انجام می‌شود که شخص مبتلا نتواند ام‌آرآی انجام دهد.
بیوپسی از استخوان
به کمک روش بیوپسی می‌توان به‌طور دقیق تشخیص داد که چه نوع میکروبی استخوان شما را آلوده کرده است. دانستن نوع میکروب در شناسایی روش‌های درمان بسیار مؤثر است.
درمان استئومیلیت
درمان بر متوقف کردن مسیرهای عفونت و حفظ عملکرد تا جای ممکن، تمرکز دارد. بیشتر افراد مبتلا به استئومیلیت با آنتی بیوتیک، جراحی یا هر دو تحت درمان قرار می‌گیرند.
آنتی بیوتیک‌ها به‌عنوان کمک‌کننده در کنترل عفونت عمل کرده و اغلب امکان اجتناب از جراحی را فراهم می‌کنند. افراد مبتلا به استئومیلیت معمولاً برای چندین هفته ازطریق داخل وریدی (IV) آنتی بیوتیک دریافت می‌کنند و سپس درمان را با قرص ادامه می‌دهند.
استئومیلیت شدید یا مزمن برای از بین بردن بافت و استخوان آلوده به جراحی نیاز دارد. جراحی استئومیلیت از گسترش بیشتر یا بدتر شدن عفونت جلوگیری می‌کند؛ زمانی که قطع یا آمپوتاسیون تنها گزینه باقی مانده باشد.
هدف از درمان عفونت استخوان، حذف قسمت‌های عفونی و از بین رفتن و پیشگیری از بدتر شدن شرایط بیمار است. بهترین روش‌هایی که برای درمان استئومیلیت یا عفونت استخوان استفاده می‌شوند عبارت‌اند از:
دارو درمانی و مصرف آنتی بیوتیک
عموماً آنتی بیوتیک تجویزشده بر حسب نوع میکروب تعیین می‌شود. معمولاً آنتی بیوتیک‌ها به‌مدت شش هفته و ازطریق ورید بازویی به بیمار تجویز می‌شوند. البته دوره‌های مصرف آنتی بیوتیک بر حسب عفونت متفاوت هستند.
پس می‌توان اینگونه گفت که بهترین آنتی بیوتیک برای عفونت استخوان، آنتی بیوتیکی است که متناسب با نوع میکروب انتخاب شود.
جراحی
در مواردی که عفونت شدید باشد و عفونت موجب تخریب استخوان شود، پزشک با توجه به شدت عفونت به وجود آمده روش جراحی را به بیمار پیشنهاد می‌دهد. جراحی برای درمان عفونت استخوان به کمک چندین روش زیر صورت می‌گیرد:
- تخلیه استخوان آلوده‌شده به عفونت
- جراحی دبریدرمنت یا از بین بردن استخوان و بافت آسیب‌دیده در اثر عفونت
- بیرون آوردن پیچ و پلاک‌هایی که در حین عمل جراحی در بدن بیمار تعبیه شده‌اند
جلوگیری از استئومیلیت
بهترین راه پیشگیری از استئومیلیت، تمیز نگه داشتن محل زخم است. اگر شما یا فرزندتان بریدگی دارید، مخصوصاً بریدگی عمیق، آن را کاملاً بشویید. هر زخم باز را به‌مدت پنج دقیقه زیر آب جاری بشویید، سپس آن را با باند استریل ببندید.
اگر به استئومیلیت مزمن مبتلا هستید، مطمئن شوید که پزشک از سابقه پزشکی شما اطلاع کامل داشته باشد تا بتوانید با هم همکاری کرده و بیماری را کنترل کنید. اگر مبتلا به دیابت هستید، به پاهای خود توجه زیادی داشته باشید و درصورت مشاهده اولین عفونت با پزشک خود تماس بگیرید.
هرچه زودتر استئومیلیت را درمان کنید، بهتر است. در موارد استئومیلیت حاد، درمان زودرس مانع تبدیل شدن این بیماری به مشکلی مزمن که به درمان مداوم نیاز دارد، می‌شود. علاوه‌بر درد و ناراحتی عفونت‌های مکرر، زود کنترل شدن استئومیلیت بهترین فرصت را برای بهبودی فراهم می‌کند.
جمع‌بندی
استئومیلیت، عفونت استخوانی است که زمانی اتفاق میفتد که عفونت‌های باکتریایی یا قارچی از سایر قسمت‌های بدن شما به مغز استخوان سرایت می‌کنند. این بیماری می‌تواند بسیار جدی باشد و باعث آسیب دائمی به استخوان شود، اما اگر درمان را طی چند روز شروع کنید، کاملاً قابل مدیریت است. اگر متوجه علائم عفونت مانند احساس گرما، چرک یا ترشح یا تب شدید، فوراً با پزشک تماس بگیرید.
تمیز نگه داشتن برش‌های جراحی پس از عمل بسیار مهم است. جراح شما دستورالعمل‌های خاصی درمورد نحوه تمیز نگه داشتن محل جراحی به شما خواهد داد. از پرسیدن سؤالات زیاد نترسید. پزشکان شما برای کمک به حفظ سلامت و ایمنی شما در آنجا هستند؛ از اینکه به روشی متفاوت توضیح دهند یا دقیقاً آنچه را که باید انجام دهید به شما نشان دهند، ناراحت نخواهند شد.
منابع
سوالات متداول
استئومیلیت، اختلالی جدی است که نیاز به درمان فوری دارد. معمولاً به درمان بسیار خوب پاسخ می‌دهد، اما برای جلوگیری از عوارض جدی باید هر چه سریع‌تر درمان را آغاز کنید. هنگامی که پزشک عفونت را تشخیص داد و درمان را شروع کردید، نگران نباشید. ممکن است مدتی طول بکشد تا عفونت بهبود یابد، اما مهم‌ترین بخش آن، تشخیص زودهنگام استئومیلیت است.
مطالب مشابه
پس از جراحی رباط صلیبی، تجربه مقداری درد طبیعی است. سطوح درد می‌توانند بر اساس شرایط فردی متفاوت باشند، اما به‌طور کلی، درد خفیف تا متوسط نشان می‌دهد که بدن در حال بهبودی است. اما درد شدید ، تیز یا دردی که به‌جای بهبودی، بدتر شود نگران‌کننده است و گاها نشانه عفونت، لخته‌ی خون یا بهبود نامناسب است.
عفونت مفصل لگن وضعیتی جدی است که زمانی رخ می‌دهد که میکروارگانیسم‌های مضر مانند باکتری‌ها، ویروس‌ها یا قارچ‌ها به لگن یا بافت استخوانی اطراف آن حمله کنند. این عفونت‌ها می‌توانند باعث درد شدید، تورم و سفتی قابل توجهی شوند و حرکت یا استفاده عادی از مفصل لگن را دشوار سازند.
عفونت زانو وضعیت پزشکی جدی‌ای است که اغلب به درمان فوری و تهاجمی نیاز دارد. هنگامی که باکتری‌ها باعث آلوده شدن مایع مفصلی (مایعی که مفصل زانو را روان می‌کند) می‌شوند، عفونتی به نام عفونت مفصلی اتفاق میفتد.
آرتریت زانو به التهاب و تخریب غضروف مفصل زانو اشاره دارد؛ غضروفی که وظیفه دارد به‌عنوان ضربه‌گیر استخوان‌ها عمل کند و خم و راست شدن نرم و روان زانو را امکان‌پذیر سازد.
تزریق پلاسمای غنی از پلاکت (پی آر پی) برای لگن، گزینه درمانی ترمیمی است که برای رفع درد و التهاب ناشی از بیماری‌هایی مانند آرتروز، پارگی‌های لابروم، یا سایر آسیب‌های بافت نرم طراحی شده است.
تاندونیت لگن، عارضه‌ای التهابی است که تاندون‌های اطراف مفصل لگن را درگیر می‌کند. می‌تواند منجر به درد، تورم و محدودیت حرکت شود و معمولاً در ورزشکاران و افرادی که حرکات تکراری ران انجام می‌دهند، مشاهده می‌شود.
آسیب‌های وارده به زانوها می‌توانند در اثر رگ به رگ شدن یا پارگی رباط‌ها یا استفاده از بیش‌ازحد از زانو اتفاق بیفتند. زانو بزرگترین مفصل در بدن انسان است. این مفصل، ساق پا را به ران متصل می‌کند و به شما اجازه می‌دهد راه بروید، بدوید، بپرید، برقصید و در سایر فعالیت‌های روزانه شرکت کنید.
کیست‌های استخوان ساب کندرال (SBCs) کیسه‌های پر از مایعی هستند که در داخل مفاصلی مانند زانو، لگن و شانه تشکیل می‌شوند. این کیسه‌ها معمولاً در درجه اول با هیالورونیک اسید پر شده‌اند. هیالورونیک اسید مایعی در مایع مفصلی است که مفصل را روان می‌کند. کیست‌های استخوان ساب کندرال از نظر فنی کیست نیستند. در عوض، آنها ضایعات پر از مایع هستند که توسط استخوان احاطه شده‌اند.
شکستگی‌های استرسی در استخوان‌های پا و مچ پا شایع هستند؛ زیرا ما به‌طور مداوم با ایستادن، راه رفتن، دویدن و پریدن به آنها نیرو وارد می‌کنیم. در شکستگی استرسی، استخوان می‌شکند اما معمولاً جابجا نمی‌شود.
بونیون، برآمدگی استخوانی است که در لبه داخلی مفصل شست پا ایجاد می‌شود. اگر متوجه برآمدگی روی شست پا شدید، به‌ویژه اگر درد، سفتی یا بی‌حسی در انگشتان پا یا پای خود تجربه کردید، حتماً به متخصص مراجعه کنید.