سیاه شدن سر استخوان ران (نکروز)

سیاه شدن سر استخوان ران

سیاه شدن سر استخوان ران یا نکروز چیست؟ آیا از عوارض ناشی از نکروز آواسکولار یا همان سیاه شدن سر استخوان ران، خبر دارید؟

سیاه شدن سر استخوان ران یا همان نکروز آواسکولار Avascular Necrosis ناشی از خونرسانی ضعیف به مفصل لگن و تحلیل بافت استخوانی این منطقه می باشد بنابراین به مرور زمان این عارضه سبب ایجاد آرتروز لگن می شود.

نکروز آواسکولار می تواند در هر استخوانی نمایان شود، اما اغلبا سر استخوان ران، را تحت تاثیر قرار می دهد.

علل سیاه شدگی سر استخوان ران

هرعاملی كه باعث اختلال در خونرسانی سر استخوان فمور شود، می تواند سبب ایجاد نکروز باشد.

ازمیان این عوامل می توان به موارد زیر اشاره کرد:

1. 1. شکستگی لگن و در رفتگی مفصل ران (این عامل می تواند سبب، آسیب به رگ های خونی و اختلال در گردش خون به سر استخوان ران شود.)
   2. مصرف مشروبات الکلی زیاد
   3. مصرف داروهای کورتیکو استروئیدی به مدت طولانی
   4. کم خونی داسی شکل
   5. بیماری روماتیسم
   6. بیماری پوکی استخوان
   7. حاملگی
   8. مصرف دخانیات
   9. ایدز و...

یکی از علل مهمی که می تواند بستر مناسبی برای ایجاد نکروز آواسکولار را فراهم آورد، مصرف کورتون می باشد.

ممکن است فردی به دلایل مختلفی مانند:

• درمان روماتیسم
• درمان ام اس و... از کورتون استفاده کند.

گروهی از افراد هستند که به دلیل افزایش وزن و حجم آوردن در هنگام ورزش کردن، روی به مصرف پودرهای حاوی مواد استروئیدی و کورتون، می آورند. این افراد معمولا بعد از گذشت چندسال، دچار درد مفصل می شوند. احتمال ابتلا به سیاه شدن سر استخوان ران در گروه مذکور بسیار زیاد است.

ظاهر و مشخصات سیاه شدن سر استخوان ران

علایم بیماری سیاه شدن سر استخوان ران

• درد. شروع تدریجی و خفیف درد، در کشاله ی ران ، مخصوصا در حین برخواستن ، نشستن و یا در حین فعالیت های روزمره، در بیمار ایجاد می شود. با مرور زمان و پیشرفت این عارضه، میزان درد نیز بیشتر می گردد.
• سفتی.با پیشروی این عارضه، مفصل دچار خشکی و محدودیت حرکتی می شود و بعد از مدتی بیمار درهنگام راه رفتن، لنگ می زند.
• کوتاه شدن اندام آسیب دیده. با تغییر شکل دادن سر استخوان ران، ارتفاع سر استخوان ، کم می شود و به دنبال  آن اندام تحتانی، کوتاه می شود.
• لنگیدن. این کوتاهی لنگش بیمار را بازهم، بیشتر می کند.
• مشکل در نشستن و چمباتمه زدن

تشخیص نکروز آواسکولار

متخصص چگونه این بیماری را تشخیص می دهد؟

1. تاریخچه: پزشک در مورد موارد زیر از شما سوال خواهد کرد

• شغل
• بیماریهای پزشکی و استفاده از هرگونه دارویی مانند استروئیدها
• الکل و سیگار

2. معاینه: پزشک لگن را معاینه می کند

• دامنه حرکات
• سفتی، سختی

3. اشعه ایکس

اشعه ایکس هیچ تغییری در مراحل اولیه بیماری نشان نمی دهد، حتی اگر بیمار در ناحیه لگن درد داشته باشد. مشاهده تغییرات  نکروز آواسکولار و تشخیص با اشعه ایکس ممکن است چند ماه طول بکشد.

4. ام آر آی

ام آر آی  می تواند تغییرات اولیه نکروز در سر استخوان ران را که در اشعه ایکس قابل مشاهده نیست، تشخیص دهد. کمک می کند تا مناطق آسیب دیده خون رسانی به مفصل ران را شناسایی کنید.  در تصاویر ام آر آی ، سیاه شدن سر استخوان ران را می توان با توجه به اندازه محل نواحی آسیب دیده و وجود هرگونه فروپاشی به صورت خفیف، متوسط ​​و شدید درجه بندی کرد.  ام آر آی همچنین می تواند به تشخیص تغییرات در استخوان ران سمت دیگر کمک کند، حتی اگر هیچ علامتی وجود نداشته باشد.

5. اسکن استخوان

اسکن استخوان شامل تزریق یک ماده شیمیایی رادیواکتیو به خون است. ساعاتی پس از تزریق از یک دوربین مخصوص برای گرفتن عکس از اسکلت شما استفاده می شود. تصویر، ناحیه ای خالی در نواحی سر استخوان ران را نشان می دهد که فاقد خون است  ام آر آی جایگزین اسکن استخوان در تشخیص موارد AVN سر فمور شده است.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد

برای درد مداوم در هر مفصلی باید به پزشک مراجعه کنید. برای شکستگی احتمالی استخوان یا دررفتگی مفصل فوراً به دنبال مراقبت های پزشکی باشید.

مراحل سیاه شدن سر استخوان ران

اولیه/نکروز: خون رسانی مختل می شود و نکروز شروع می شود

تکه تکه شدن: بدن استخوان نکروز شده را جذب می کند و آن را با استخوان بافته ای که ضعیف و آسیب پذیر در برابر شکستن و فروپاشی است جایگزین می کند.

استخوان سازی مجدد: استخوان قوی تری ایجاد می شود.

بهبود/بازسازی: رشد مجدد استخوان کامل می شود و شکل نهایی مشخص است (بسته به آسیب ممکن است طبیعی یا غیر طبیعی باشد).

درمان سیاه شدن سر استخوان ران

گزینه های درمانی برای AVN سر فمور چیست؟

سیاه شدن سر استخوان ران غیرقابل برگشت است که منجر به آرتریت مفصل ران می شود. برخی از داروها و روش های کمکی می توانند در به تاخیر انداختن پیشرفت بیماری کمک کنند. 

درمان غیر جراحی

اگر سیاه شدن سر استخوان ران در مراحل اولیه تشخیص داده شود، برخی از روش‌های درمانی زیر می‌توانند به تاخیر در پیشرفت کمک کنند.

1. تحمل وزن محافظت شده روی اندام آسیب دیده با کمک عصا یا واکر می تواند به کاهش درد کمک کند. زیرا امکان بهبودی را فراهم کرده و از آسیب بیشتر جلوگیری می کند.
2. تمرینهای ورزشی و کششی از سفتی لگن جلوگیری می کند و به حفظ دامنه حرکتی کمک می کند.
3. داروها

• بیس فسفونات ها: این گروه از داروها به کاهش خطر فروپاشی سر استخوان ران در بیماران مبتلا به نکروز آواسکولار کمک می کنتد.
• داروهای رقیق کننده خون: برای بهبود گردش خون در سر استخوان ران تجویز می شوند.
• داروهای ضد التهاب / مسکن های ساده برای کاهش درد.

روش های درمانی ذکر شده در بالا ممکن است پیشرفت بیماری را به تاخیر بیندازند، اما فرایند سیاه شدن سر استخوان را به طور کامل معکوس نمی کنند.

درمان جراحی

برخی از روش‌های جراحی می‌توانند فشار را در سر استخوان ران کاهش داده و جریان خون را افزایش دهند. پیش نیاز اصلی چنین جراحی هایی این است که هیچ گونه فروپاشی در سر استخوان ران رخ نداده باشد. عمل های زیادی برای بهبود خون رسانی سر استخوان ران طراحی شده است. جراح شما می تواند یک روش مناسب را انتخاب و پیشنهاد کند.

رفع فشار مرکزی سر استخوان فمور

رایج‌ترین روش جراحی، ایجاد یک یا چند سوراخ در گردن و سر استخوان ران است که سعی می‌کند وارد مناطقی شود که خون رسانی ضعیفی دارد. ایده پشت این روش این است که مسیر جدیدی را برای رگ‌های خونی جدید ایجاد می‌کند تا در نواحی با خون رسانی ضعیف رشد کنند و فشار داخل سر استخوان ران را کاهش دهند. مزیت دیگر این عمل تسکین درد ثانویه بر اثر کاهش فشار در سر استخوان ران است. رفع فشار هسته سر استخوان ران را می توان با پیوند استخوان با یا بدون تزریق سلول های بنیادی انجام داد.

رفع فشار هسته و پیوند استخوان سر فمور

پس از عمل رفع فشار هسته، گرفت استخوان در قسمت مرده سر استخوان ران و کانال ایجاد شده در سر و گردن فمور قرار داده می شود. گرفت استخوان را می توان از بیمار یا از بانک استخوان گرفت. گرفت استخوان به قطعات کوچک تبدیل می شود و در کانال ایجاد شده در سر و گردن استخوان ران قرار داده می شود.

درمان سلول های بنیادی

به منظور رفع فشار هسته سر استخوان ران می توان سلول های بنیادی به دست آمده از بدن بیمار را به کانال ایجاد شده تزریق کرد. تزریق سلول های بنیادی را می توان همراه با پیوند استخوان نیز انجام داد. مطالعاتی وجود دارد که نشان می دهد سلول های بنیادی به تحریک تشکیل استخوان جدید در نواحی آسیب دیده سر فمور کمک می کنند. 

توانبخشی بعد از عمل جراحی کاهش فشار

این عمل جراحی از طریق یک برش بسیار کوچک از کنار ران انجام می شود. جراح با کمک دستگاه اشعه ایکس حین عمل (C-Arm)  مته را به داخل سر استخوان ران هدایت می کند. این عمل معمولاً به صورت سرپایی انجام می شود و بیمار می تواند در همان روز با عصا یا واکر به خانه برگردد.

پس از جراحی رفع فشار هسته، سوراخ های مته در گردن و سر استخوان ران ممکن است استخوان را ضعیف کرده و آن را مستعد شکستگی کنند. بنابراین به بیماران توصیه می شود برای حرکت به مدت شش هفته از عصا یا واکر استفاده کنند. پس از شش هفته، به بیماران توصیه می شود که وزن کامل را روی پای عمل شده قرار دهند و از کمک فیزیوتراپیست برای بازیابی دامنه حرکتی و قدرت لگن استفاده کنند.

مزایای جراحی رفع فشار مرکزی

رفع فشار مرکزی سر استخوان ران یک درمان قطعی نیست. بلکه یک روش کمکی برای احتمال به تاخیر انداختن روند نکروز آواسکولار است که این کار را با افزایش خون رسانی و همچنین جلوگیری از فروپاشی بیشتر انجام می دهد.

پس از عمل رفع فشار هسته، باید داروهایی که در بالا توضیح داده شده را ادامه داد ، زیرا آنها نیز به تاخیر در پیشرفت بیماری کمک می کنند.

رفع فشار هسته و پیوند فیبولار عروقی

در مرحله اول، جراح یک سوراخ در گردن و سر استخوان ران ایجاد می کند. در مرحله بعدی جراح قسمت کوچکی از نازک نی (استخوان نازک کنار استخوان ساق پا) را به همراه رگ های خونی آن برمی دارد. به این پیوند فیبولار عروقی گفته می شود زیرا منبع خونی خاص خود را دارد. گرفت فیبولار به کانال ایجاد شده در گردن و سر استخوان ران قرار داده می شود. جراح عروق، رگ های خونی را از نازک نی به یکی از رگ های خونی استخوان ران متصل می کند. این روش دو کار انجام می دهد:

1. پیوند فیبولار به عنوان ساختار تکیه گاهی عمل می کند که از فروپاشی سر استخوان ران جلوگیری می کند.
2. عروق خونی تازه متصل شده کمک می کنند خون رسانی به سر استخوان ران را افزایش دهند.

این یک عمل بسیار پیچیده است و نیاز به تخصص ویژه دارد. موفقیت جراحی بستگی به زنده ماندن منبع خونی تازه ایجاد شده دارد. امروزه این عمل به ندرت انجام می شود.

تعویض کامل مفصل لگن

روند نکروز آواسکولار سر فمور همیشه به آرتروز مفصل ران ختم می شود. در آرتروز مفصل ران، سطوح مفصلی سر استخوان ران و استابولوم، تغییر شکل داشته و با از دست دادن حرکت در مفصل همراه می شود. انتخاب درمانی، تعویض کامل مفصل لگن است.

اجزای پروتز

تعویض کامل مفصل لگن می تواند سیمانی یا بدون سیمان باشد.

 تعویض کامل لگن سمنت شده: در این روش از سیمان برای تثبیت اجزای پروتز در استخوان استفاده می شود.

تعویض کامل لگن بدون سیمان: در این تکنیک، تثبیت اجزا با "فیت کردن فشاری" در استخوان انجام می شود که به استخوان اجازه می دهد تا روی اجزا رشد کند.

مواد پروتز

تعویض کامل مفصل لگن دارای طیف گسترده ای از طرح ها و مواد است.

قسمت های ساقه و سوکت در آرتروپلاستی کامل لگن همیشه از فولاد درجه پزشکی یا آلیاژ تیتانیوم هستند. برای سر پروتز و آستر سوکت امکان انتخاب مواد وجود دارد. سرهای مصنوعی می توانند فلزی یا سرامیکی باشند. آستر سوکت نیز در جنی های پلاستیکی، فلزی و سرامیکی موجود است.

بسته به نیاز بیمار می توان ترکیب های مختلفی از سر و لاینر های متفاوت ساخت.

• فلز بر روی پلاستیک (سر فلزی / آستر پلاستیکی)
• سرامیک روی پلاستیک (سر سرامیکی / آستر پلاستیکی)
• فلز روی فلز (سر فلزی / آستر فلزی)
• فلز روی سرامیک (سر فلزی / آستر سرامیکی)
• سرامیک روی سرامیک (سر سرامیکی / آستر سرامیکی)

تصمیم  گیری به استفاده از اجزای سیمانی یا غیر سیمانی و ترکیبات مختلف سری و لاینر سوکت بر اساس عوامل مختلفی مانند سن، کیفیت استخوان و گاهی اوقات انتخاب جراح صورت می گیرد.

آرتروپلاستی بازسازی سطح

در برخی از بیماران با آسیب محدود به قسمت سر استخوان ران، جراح ممکن است جراحی آرتروپلاستی بازسازی را در نظر بگیرد. در این روش جراح فقط سر استخوان ران آسیب دیده را با ایمپلنت فلزی جایگزین می کند.

عوارض نکروز آواسکولار

بدون درمان، نکروز آواسکولار بدتر می شود. در نهایت، استخوان ممکن است فرو بریزد. نکروز آواسکولار همچنین باعث می شود که استخوان شکل صاف خود را از دست بدهد و احتمالاً منجر به آرتریت شدید شود.

برای کاهش خطر نکروز آواسکولار و بهبود سلامت عمومی:

• الکل را محدود کنید. نوشیدن زیاد الکل یکی از عوامل خطر اصلی در ایجاد نکروز آواسکولار است.
• سطح کلسترول را پایین نگه دارید. تکه های ریز چربی رایج ترین ماده ای هستند که خون رسانی به استخوان ها را مسدود می کنند.
• نظارت بر مصرف استروئید. حتما مصرف گذشته یا فعلی خود از استروئیدهای با دوز بالا را به پزشک تان اطلاع دهید. به نظر می رسد آسیب استخوانی مربوط به استروئید با دوره های مکرر استروئیدهای با دوز بالا بدتر می شود.
• سیگار نکشید. سیگار کشیدن رگ های خونی را باریک می کند که می تواند جریان خون را کاهش دهد.

در این قسمت نمونه ای از جراحی تعویض مفصل لگن (عمل دکمپرشن Decompression سر استخوان ران) به دلیل سیاه شدن سر استخوان ران را در اختیار شما عزیزان قرار داده ایم.