درمان آرتروز لگن و ساییدگی آن به روش‌های متفاوتی امکان‌پذیر است. هیچ درمان قطعی‌ای برای آن وجود ندارد، اما میتوان از راه‌های مختلفی برای کاهش سرعت پیشرفت بیماری استفاده کرد.
حتما بخوانید: علائم آرتروز لگن
ساییدگی و آرتروز مفصل لگن
آرتروز لگن یا ساییدگی مفصل لگن دارای چه علائمی است و روش‌های درمان آن چیست؟
آرتروز لگن همان ساییدگی مفصل لگن می‌باشد که به آن استئوآرتریت هم گفته میشود و یکی از بیماری‌های مهم مفصل لگن به حساب می‌آید.
مفصل ران مهم‌ترین مفصل لگن است و در آرتروز این مفاصل ساییده شده و درنهایت تخریب می‌شوند و به‌دنبال آن استخوان اطراف نیز دچار تخریب و سایش می‌گردد که علائم آن درد کشاله ران و لنگیدن فرد و محدودیت حرکتی او هستند.
ساییدگی مفصل ران یا آرتروز ران فرایندی طبیعی در بدن محسوب میشود. هر مفصل از دو استخوان تشکیل شده که کنار هم قرار دارند و نسبت به هم حرکت میکنند که جهت راحتی و تسهیل این حرکت و کاهش اصطکاک، محل برخورد این دو استخوان باید لغزنده باشد و این کار بر عهده غضروف می‌باشد.
در اثر کهولت سن به همان ترتیب که پوست چروک میشود و موهای انسان رو به سفیدی می‌روند تغییراتی نیز در غضروف‌های بدن رخ می‌دهند که اصلی‌ترین آنها نازک شدن لایه غضروف و تغییر جنس آن است. به دنبال این روند طبیعی غضروف خاصیت ارتجاعی خود را از دست می‌دهد و توانایی محافظت از مفصل را ندارد که در نتیجه آن حرکات مفصل کاهش می‌یابد و منجر به خشکی و درد مفاصل می‌گردد. به این عارضه، آرتروز یا ساییدگی لگن نیز می‌گویند.
همان‌طور که می‌دانیم این چرخه‌ای طبیعی از زندگی انسان می‌باشد. ولی در افراد مختلف شدت و ضعف دارد. در برخی افراد این عارضه زودتر اتفاق میفتد و برخی دیگر نیز آن را کمتر تجربه میکنند. برخی عوامل مانند اضافه وزن یا انجام فعالیتهای بدنی خاص باعث می‌شوند این بیماری زودتر رخ دهد. در صورتی که این عارضه در سنین جوانی فرد اتفاق بیفتد میتوان آن را تحت عنوان بیماری تلقی کرد. در غیر این صورت در افراد میانسال و مسن این عارضه پدیده‌ای طبیعی به حساب می‌آید و در زنان بیشتر از مردان دیده میشود.
استئوآرتریت یا آرتروز یکی از شایع‌ترین علل درد در اندام‌های مختلف انسان است و گاهی نیز زمینه وراثتی دارد. مفصل ران یا هیپ یکی از مفاصلی است که بسیار مستعد این عارضه می‌باشد و به‌دلیل فشار و نیروی زیادی که به این مفصل وارد میشود ریسک ابتلا به آرتروز در آن بیشتر است.
نشانه‌های آرتروز یا ساییدگی مفصل لگن
اولین علامت ساییدگی لگن احساس درد لگن در هنگام نشستن است که با نوعی خشکی و ناراحتی در قسمت کشاله ران و باسن همراه است. ممکن است بیمار در ناحیه ران نیز احساس درد داشته باشد. وقتی که بیمار صبح از خواب بیدار میشود احساس درد زیادی دارد که به‌تدریج در طول روز کاهش می‌یابد. هنگام انجام فعالیتهای بدنی و ورزش این درد بیشتر احساس میشود که گاهی با استراحت تسکین پیدا می‌کند. اما در برخی موارد شدید، احساس درد و ناراحتی بیمار حتی با استراحت نیز برطرف نمی‌شود و به این ترتیب حرکت مفصل کاهش می‌یابد و به اصلاح مفصل خشک می‌گردد.
در شرایط تخریب غضروف لگن، با حرکت مفصل، بیمار درد شدیدی را تجربه خواهد کرد و قادر نیست مفاصل بدن خود را حرکت دهد. همین اتفاق باعث میشود بیمار تحرک زیادی نداشته باشد و کمتر راه برود و درنتیجه عضلات ران و باسن وی ضعیف شده و باعث لنگیدن فرد در حین راه رفتن میشود. همچنین افراد مبتلا به آرتروز شدید ممکن است کوتاه شدن اندام‌های تحتانی خود را نیز تجربه کنند که این عامل یکی از دلایل لنگیدن فرد هنگام راه رفتن می‌باشد.
روش‌های درمان غیرجراحی آرتروز یا ساییدگی مفصل لگن
وقتی مفصلی دچار آرتروز یا استئوآرتریت میشود این ساییدگی قابل بهبودی نیست و مفصل به وضعیت اولیه خود باز نخواهد گشت. بلکه تنها میتوان تا حدودی از پیشرفت آن جلوگیری به عمل آورد. بنابراین هدف از درمان آرتروز لگن کاهش درد و کند کردن روند بیماری می‌باشد. پزشک جهت درمان ممکن است از روش‌های غیرجراحی استفاده کرده و در موارد شدیدتر نیز اقدام به جراحی کند.
هدف تمامی درمانهای آرتروز مفصل ران، مدیریت درد و بهبود تحرک است. درمانهای اولیه شامل انجام ورزشهای ساده و کششی می‌شوند. بااین‌حال، آرتروز پیش‌رونده است و با گذشت زمان حادتر میشود. انواع روش‌های کاهش درد آرتروز لگن عبارت‌اند از:
حتما مطالعه کنید: درد مفصل ران و لگن چیست؟
کاهش فشار
بیمار باید از وارد آوردن فشار زیاد به مفصل ران خودداری کند. فعالیت‌هایی مانند نشستن و برخاستن زیاد مخصوصاً روی زمین، بالا و پایین رفتن زیاد از پله‌ها، پیادهروی روی سطوح و زمین‌های شیب‌دار، بلند کردن اجسام سنگین و استفاده از توالت سنتی برای اینگونه بیماران بسیار مضر هستند و موجب تشدید بیماری می‌شوند.
حتما مطالعه کنید : نحوه صحیح خوابیدن در افراد مبتلا به آرتروز لگن
مدیریت وزن
خطر ابتلا به آرتروز در افرادی که شاخص توده بدنی بالایی دارند بیشتر است. اضافه‌وزن و چاقی فشار زیادی به مفاصل وارد میکنند و باعث پیشرفت و تشدید آرتروز می‌شوند. توصیه پزشکان به افرادی که اضافه‌وزن دارند و یا چاق هستند، کاهش وزن است. این افراد باید با داشتن رژیم غذایی مناسب و ورزش کردن وزن خود را کم کنند تا فشار وارده بر زانوهای خود را کاهش دهند. بهتر است که بیمار هنگام راه رفتن از عصا استفاده کند.
دارودرمانی
داروهای مسکّن در کنار ورزش و کاهش وزن در مدیریت آرتروز لگن نقش مهمی دارند. پزشکان برای کسانی که علائم خفیف دارند، داروهای ضدالتهابی تجویز میکنند که در کاهش درد و التهاب مؤثر هستند. این داروها عبارت‌اند از:
- ایبوپروفن
- استامینوفن
- ناپروکسن
- ترامادول
- دولوکستین
تزریق داروهای اِستروئید
گاهی پزشکان تزریق داروهای استروئید را برای کاهش درد و تورم شدید تجویز میکنند. اِستروئیدها با کنترل التهاب، درد را کاهش می‌دهند. بااین‌حال، داروهای استروئید، درد را موقتاً تسکین می‌دهند و استفاده طولانی‌مدت از آنها عوارض دارد.
حتما مطالعه کنید: تزریقات درمانی برای آرتروز لگن
خودمراقبتی
خودمراقبتی برای درمان آرتروز بسیار مهم است. اقداماتی که باید برای خودمراقبتی انجام دهید به شرح ذیل هستند:
- آگاهی کامل از سلامت بدن خود
- آگاهی کامل از روش‌های درمانی آرتروز لگن
- انجام فیزیوتراپی زیر نظر پزشک متخصص
- داشتن رژیم غذایی، تغذیه، خواب و ورزش مناسب
- کنترل استرس و اضطراب
- ترک مصرف نوشیدنی‌های الکلی
انجام ورزشهای سبک
انجام ورزشهای سبک نظیر شنا، راه رفتن در استخر و دوچرخهسواری جهت تقویت عضلات ران و بهبود حرکت مفاصل بسیار مفید هستند.
ورزش و فیزیوتراپی
ورزش در کاهش خطر ابتلا به آرتروز و کنترل پیشرفت آن نقش مهمی دارد. همچنین نه‌تنها به شما در مدیریت وزن کمک می‌کند، بلکه قدرت، انعطافپذیری و تحرک بدن را نیز بهبود می‌بخشد. توصیه پزشکان به بیماران مبتلا به آرتروز لگن انجام ورزش‌هایی است که فشار کمی را به مفاصل آنها وارد میکنند. این ورزشها عبارت‌اند از:
- تای‌چی
- یوگا
- دوچرخهسواری یا استفاده از دوچرخه ثابت
- شنا یا ورزشهای آبی
- انجام تمرین‌های تقویتی
- پیادهروی
اگر برای مدت طولانی ورزش نکرده‌اید، برای انتخاب نوع ورزش خود حتماً با فیزیوتراپ مشورت کنید. فیزیوتراپ برنامه ورزشی مناسبی را به شما پیشنهاد می‌کند تا هیچ‌گونه آسیبی به مفاصل‌تان وارد نشود.
در ضمن فیزیوتراپی آرتروز لگن یکی از روش‌های مفید برای درمان آرتروز لگن است.
انجام حرکات کششی
انجام حرکات کششی منظم، به تسکین درد مفصل لگن کمک می‌کند. در ابتدا، انجام این تمرین‌ها برای شما دشوار خواهد بود اما به‌مرور دامنه حرکتی شما افزایش می‌یابد. برخی از این تمرین‌ها عبارت‌اند از:
خم شدن به جلو
پاها را به‌اندازه عرض شانه باز کنید یا روی صندلی بنشینید. درحالی که بالاتنه خود را صاف نگه داشته اید به‌آرامی به سمت جلو خم شوید و کف دستان خود را بر روی زانوها بگذارید. باید کشش را در باسن و کمر خود احساس کنید.
کشش زانو
به کمر دراز بکشید. یکی از زانوی‌های خود را خم کنید و به سمت قفسه سینه خود بکشید تا زمانی که احساس کشیدگی کنید.
افزایش تعادل پا در حالت ایستاده
این همان تمرین کشش زانو است، اما آن را در حالت ایستاده انجام می‌دهید. درصورت نیاز برای حفظ تعادل یکی از دست‌ها را بر روی دیوار بگذارید.
حرکت کبری (بالا کشیدن عضلات پشتی)
به شکم دراز بکشید. کف دستان خود را در امتداد شانه بر زمین بگذارید. سپس آنها را به زمین فشار دهید و قفسه سینه خود را از زمین بلند کنید. باید کشش را در قسمت پایین کمر و باسن خود احساس کنید. بدن خود را ده ثانیه در این حالت نگه دارید و پس از مدت کوتاهی استراحت، دو یا سه بار دیگر آن را تکرار کنید.
رعایت نکات زیر به شما در انجام صحیح این حرکات کششی کمک می‌کند:
- پیش از انجام حرکات کششی، حتماً با فیزیوتراپ مشورت کنید.
- همه حرکات کششی را به‌آرامی انجام داده و قدم‌به‌قدم انعطافپذیری خود را افزایش دهید.
- درصورت احساس درد، انجام حرکات کششی را متوقف کنید.
- درصورت عدم احساس درد پس از انجام حرکات کششی، به‌تدریج مدت و تعداد آنها را طولانی‌تر کنید.
چه زمانی از روش جراحی برای درمان آرتروز لگن استفاده میشود؟
در مواردی که شدت ساییدگی یا آرتروز لگن به قدری زیاد باشد که روش و تکنیک‌های فوق تأثیر در کاهش درد بیمار نداشته باشند، تنها راه خلاصی از دردها و ناراحتی ناشی از آرتروز، انجام عمل جراحی است.
روش‌های جراحی که برای درمان آرتروز لگن استفاده می‌شوند عبارت‌اند از:
جراحی آرتروسکوپی لگن
در طی عمل آرتروسکوپی که عمل جراحی کم‌تهاجمی است، آرتروسکوپ به درون مفصل وارد میشود تا جراح به کمک آن بتواند ضایعه بوجود آمده در مفصل لگن را شناسایی و اصلاح کند.
آرتروسکوپ، ابزاری اپتیک مخصوص جراحی بوده که از عدسی، منبع نور و دوربین ویدیویی تشکیل شده است.
دوربین موجود در آرتروسکوپ، تصاویری را از درون مفصل برای صفحه نمایش بزرگ ارسال می‌کند که جراح به کمک آنها میتواند آسیب واردشده را بررسی کرده، نوع آن را تعیین و برای ترمیم آن طرح‌ریزی کند.
جراحی تعویض مفصل لگن
تعویض مفصل لگن و ران یکی از مؤثرترین و قطعی‌ترین روش درمان آرتروز است که به کمک این جراحی بیمار از دردی مزمن که مدت‌ها مانع فعالیت بدنی طبیعی شده است، رها میشود.
پزشک جراح در عمل جراحی تعویض مفصل لگن سر استخوان ران را که خراب شده است از بدن بیمار خارج کرده و آن را با کره‌ای فلزی جایگزین می‌کند.
سخن پایانی
هیچ درمانی برای آرتروز لگن وجود ندارد، اما میتوان از راه‌های مختلفی برای کاهش سرعت پیشرفت آن استفاده کرد. شما می‌توانید با داشتن سبک زندگی سالم، وزن مناسب، ورزش، کنترل استرس و رژیم غذایی سالم، درد آرتروز لگن را کاهش دهید. اگر راه‌های غیرجراحی در بهبود درد و مشکلات حرکتی شما مؤثر نباشند، پزشک جراحی را تجویز می‌کند. درصورت مشاهده علائمی مانند درد و سفتی شدید در مفاصل لگن خود، به پزشک مراجعه کنید. با درمان به‌موقع آرتروز لگن، دیگر نیازی به انجام جراحی نخواهید داشت. اما اگر قصد انجام جراحی دارید، با تلفن‌های مطب دکتر علیرضا جواهری تماس بگیرید و برای دریافت وقت ویزیت هماهنگ کنید.
منابع
سوالات متداول
ورزشهای کمفشار مانند پیادهروی، شنا، دوچرخهسواری ثابت و آبدرمانی (هیدروتراپی) بهترین گزینهها هستند. این ورزشها به تقویت عضلات بدون وارد کردن فشار اضافی به مفصل کمک میکنند.
مطالب مشابه
عفونت زانو وضعیت پزشکی جدی‌ای است که اغلب به درمان فوری و تهاجمی نیاز دارد. هنگامی که باکتری‌ها باعث آلوده شدن مایع مفصلی (مایعی که مفصل زانو را روان می‌کند) می‌شوند، عفونتی به نام عفونت مفصلی اتفاق میفتد.
آرتریت زانو به التهاب و تخریب غضروف مفصل زانو اشاره دارد؛ غضروفی که وظیفه دارد بهعنوان ضربه‌گیر استخوان‌ها عمل کند و خم و راست شدن نرم و روان زانو را امکان‌پذیر سازد.
تزریق پلاسمای غنی از پلاکت (پی آر پی) برای لگن، گزینه درمانی ترمیمی است که برای رفع درد و التهاب ناشی از بیماری‌هایی مانند آرتروز، پارگی‌های لابروم، یا سایر آسیب‌های بافت نرم طراحی شده است.
تاندونیت لگن، عارضه‌ای التهابی است که تاندون‌های اطراف مفصل لگن را درگیر می‌کند. میتواند منجر به درد، تورم و محدودیت حرکت شود و معمولاً در ورزشکاران و افرادی که حرکات تکراری ران انجام می‌دهند، مشاهده میشود.
آسیب‌های وارده به زانوها میتوانند در اثر رگ به رگ شدن یا پارگی رباط‌ها یا استفاده از بیش‌ازحد از زانو اتفاق بیفتند. زانو بزرگترین مفصل در بدن انسان است. این مفصل، ساق پا را به ران متصل می‌کند و به شما اجازه می‌دهد راه بروید، بدوید، بپرید، برقصید و در سایر فعالیتهای روزانه شرکت کنید.
کیست‌های استخوان ساب کندرال (SBCs) کیسه‌های پر از مایعی هستند که در داخل مفاصلی مانند زانو، لگن و شانه تشکیل می‌شوند. این کیسه‌ها معمولاً در درجه اول با هیالورونیک اسید پر شده‌اند. هیالورونیک اسید مایعی در مایع مفصلی است که مفصل را روان می‌کند. کیست‌های استخوان ساب کندرال از نظر فنی کیست نیستند. در عوض، آنها ضایعات پر از مایع هستند که توسط استخوان احاطه شده‌اند.
شکستگی‌های استرسی در استخوان‌های پا و مچ پا شایع هستند؛ زیرا ما بهطور مداوم با ایستادن، راه رفتن، دویدن و پریدن به آنها نیرو وارد می‌کنیم. در شکستگی استرسی، استخوان می‌شکند اما معمولاً جابجا نمی‌شود.
بونیون، برآمدگی استخوانی است که در لبه داخلی مفصل شست پا ایجاد میشود. اگر متوجه برآمدگی روی شست پا شدید، به‌ویژه اگر درد، سفتی یا بی‌حسی در انگشتان پا یا پای خود تجربه کردید، حتماً به متخصص مراجعه کنید.
استئوکندرال زانو، به آسیب یا صدمه به غضروف مفصلی صاف اطراف مفصل زانو و استخوان زیرین غضروف اشاره دارد. میزان آسیب ممکن است از پارگی غضروف یا ترک خفیف استخوان گرفته تا شکستن قطعه‌ای از استخوان در داخل مفصل متغیر باشد.
آرتروسنتز زانو که به آن آسپیراسیون نیز گفته میشود، روشی ساده برای تخلیه مایع از مفصل ازطریق سوزنی توخالی است. اگر مفصل شما ملتهب و متورم باشد، مایع اضافی در آن جمع میشود. تخلیه این مایع، مقداری از تورم و درد را تسکین می‌دهد و همچنین جهت بررسی آزمایشگاهی مورد استفاده قرار میگیرد.