سزاموئیدیت، اختلالی است که در آن استخوان‌های سزاموئید و بافت‌های نرم اطراف آن‌ها دچار التهاب و درد می‌شوند. درد در زیر مفصل انگشت شست پا احساس می‌شود. تحقیقات نشان می‌دهند افراد جوان و فعال بیشتر تحت تأثیر این بیماری قرار می‌گیرند. درحالی‌که درد سزاموئیدیت به‌خصوص در هنگام راه رفتن به‌صورت رفت و برگشتی است، باعث ناراحتی زیادی می‌شود.
استخوان‌های سزاموئید چیست؟
استخوان‌های سزاموئید دو استخوان کوچک هستند که داخل یکی از تاندون‌هایی زیر مفصل انگشت شست پا قرار دارند. آن‌ها به‌عنوان محوری برای تاندون‌های خم‌کننده انگشت شست پا عمل می‌کنند. زیر انگشت شست، یک سزاموئید داخلی و یک سزاموئید خارجی وجود دارد که معمولاً سزاموئید داخلی باعث ناراحتی می‌شود.
علائم و نشانه‌های سزاموئیدیت چیست؟
درصورت ابتلا به سزاموئیدیت ممکن است هر یک از علائم زیر یا همه آن‌ها را تجربه کنید:
- درد در زیر انگشت شست پا هنگام راه رفتن، به‌خصوص زمانی که انگشت شست پا خم می‌شود.
- درد هنگام فعالیت‌های تحمل وزن
- کاهش درد با فعالیت‌های بدون تحمل وزن
- درد هنگام فشار مستقیم به ناحیه
- تورم
علت سزاموئیدیت چیست؟
در بیشتر موارد، سزاموئیدیت درنتیجه تغییرات ناگهانی در فعالیت یا میزان و تعداد دفعات اعمال فشار بر مفصل انگشت شست پا ایجاد می‌شود. بنابراین به‌مرور آسیب‌های کوچک منجر به آسیب اصلی می‌شوند.
عوامل مؤثر مرتبط با سزاموئیدیت عبارت‌اند از:
- افزایش ناگهانی وزن
- پوشیدن کفش‌های بدون پشتیبانی مانند صندل
- ضربه یا ترومای ناشی از خستگی پاها یا استفاده بیش‌ازحد از آن‌ها
- بارگذاری مکرر در طول فعالیت‌های بدنی
- افزایش ناگهانی فعالیت مانند شروع شغلی جدید یا فعالیتی تفریحی
- خم شدن ناگهانی انگشت شست پا
- راه رفتن منظم با کفش‌های پاشنه‌بلند
- آرتروز
- پوکی استخوان
- استخوان‌های سزاموئید بزرگ
- قوس زیاد کف پا
- صافی کف پا
چه کسانی در معرض خطر سزاموئیدیت هستند؟
هر کسی ممکن است به این بیماری مبتلا شود، اما افرادی که فعالیت‌های منظم آن‌ها باعث فشار مکرر بیشتری به تاندون‌ها و استخوان‌های سزاموئید در پاها می‌شوند، بیشتر مستعد ابتلا به آن هستند. این افراد شامل گروه‌های زیر هستند:
- رقصندگان
- دوندگان
- ورزشکاران
- افرادی که کفش‌های پاشنه‌بلند می‌پوشند
- افرادی با قوس زیاد کف پا
- افرادی با کف پای صاف
- افرادی که هنگام راه رفتن کمی پا را به داخل می‌چرخانند (پرونیشن بیش‌ازحد)
- افراد مبتلا به نقرس
سزاموئیدیت چگونه تشخیص داده می‌شود؟
پزشک شما درمورد نحوه شروع درد سؤالاتی می‌پرسد و سپس معاینه فیزیکی پا را آغاز می‌کند. او به‌آرامی حساسیت در توپ پا را بررسی می‌کند و انگشت شست پا را در جهات مختلف حرکت می‌دهد تا تحرک آن را مورد بررسی قرار دهد. او از تکنیکی به نام آزمایش فشار محوری غیرفعال استفاده می‌کند و در طول آن، مفصل را به‌روشی مشابه راه رفتن حرکت می‌دهد تا علائم سزاموئیدیت را شبیه‌سازی کند. او همچنین از آزمایش‌های تصویربرداری برای تأیید یا رد برخی بیماری‌های مرتبط استفاده می‌کند.
سزاموئیدیت می‌تواند با شکستگی استرسی، ترکی کوچک در استخوان ناشی از فشار مکرر، همراه باشد. اگر پزشک شما به آسیب حاد مشکوک باشد، ممکن است پای شما را ازنظر شکستگی حاد استخوان یا انگشت چمنی (آسیبی به بافت نرم اطراف استخوان‌های سزاموئید) مورد بررسی قرار دهد. اگر قبلاً مفصل انگشت شست پای شما آسیب دیده باشد، پزشک علائم شما را مورد ارزیابی قرار می‌دهد تا احتمال هالوکس ریجیدوس (آرتروزی که انگشست شست پا را تحت تأثیر قرار می‌دهد) را رد کند. آزمایش‌های تصویربرداری مورد استفاده شامل اشعه ایکس، اسکن استخوان، سی‌تی اسکن، سونوگرافی یا ام‌آرآی هستند.
سزاموئیدیت چگونه درمان می‌شود؟
- استراحت: سزاموئیدیت آسیبی است که در اثر فشار مکرر ایجاد می‌شود. بنابراین اولین کاری که برای شروع بهبودی باید انجام دهید، توقف فعالیت‌هایی است که باعث فشار می‌شوند. شما باید تا زمانی که علائم کاهش یابند، فشار را از روی آسیب دور نگه دارید.
- محدودیت: پزشک ممکن است بستن موقت انگشت شست پا را توصیه کند. برای موارد شدیدتر، ممکن است آتل شکستگی ساق پا برای محدود کردن حرکت پیشنهاد شود.
- استفاده از کمپرس یخ و بالا نگه داشتن پا: این روش‌ها برای کمک به کاهش التهاب استفاده می‌شوند. از یخ به‌طور غیر مستقیم و به‌صورت پیچیده در حوله‌ای نازک استفاده کنید.
- درمان بافت نرم: پزشک ممکن است از اولتراسوند درمانی، گرمای مرطوب یا ماساژ بافت نرم برای کمک به توانبخشی بافت‌ها استفاده کند.
- فیزیوتراپی: اگر پای شما توسط آتل یا بانداژ بسته شده باشد، پزشک فیزیوتراپی را پس از باز کردن آن برای بازگرداندن دامنه حرکتی توصیه می‌کند.
- NSAIDها: این داروها می‌توانند به التهاب و مدیریت درد کمک کنند. پزشک به شما کمک می‌کند تا ببینید آیا NSAIDها برای شما مناسب هستند یا خیر.
- تزریق استروئید: درموارد نادر و شدید، پزشک ممکن است برای تسکین درد و التهاب، تزریق استروئید را مستقیماً به بافت آسیب‌دیده انجام دهد.
- جراحی: درموارد نادر سزاموئیدیت مزمن، زمانی که علائم با گذشت زمان برطرف نمی‌شوند، جراحی شاید آخرین راه‌حل باشد. برداشتن یکی (اما نه هر دو) از استخوان‌های سزاموئید می‌تواند باعث تسکین درد شود.
پیشگیری از سزاموئیدیت
پوشیدن کفش‌های راحت و نرم می‌تواند به پیشگیری از سزاموئیدیت کمک کند. کفش‌های ورزشی ضربه‌گیر بسیار مؤثر هستند. کفش‌ها باید هر 6 ماه یک‌بار یا درصورت فعالیت بیش‌ازحد، زودتر تعویض شوند.
بیماران همچنین می‌توانند از کفی‌های حمایتی یا پدهای مخصوصی به نام پد متاتارس استفاده کنند. این پدها، پشتیبانی بیشتری را به کف پا ارائه می‌دهند تا فشار روی استخوان‌های سزاموئید کاهش یابد.
سزاموئیدیت گاهی‌اوقات به‌دلیل پرونیشن بیش‌ازحد و چرخیدن پای بیمار به داخل هنگام قدم برداشتن رخ می‌دهد. برای اصلاح این مشکل، بیمار می‌تواند از مربی‌های ورزشی کمک بگیرد تا نحوه کاهش فشار بر مفاصل پا را به او آموزش دهند.
روش‌های پیشگیری از پرونیشن بیش‌ازحد شامل برداشتن گام‌های کوتاه‌تر و تمرکز بر وسط پا (به‌جای لبه پد پا) هنگام برخورد پا به زمین هستند.
پزشک می‌تواند ارتزهای سفارشی را برای کاهش بروز پرونیشن بیش‌ازحد تجویز کند.
هنگامی که علائم فرد بهبود یافتند، بهتر است الگوهای فعالیت خود را تغییر دهد تا خطر تجربه مجدد سزاموئیدیت کاهش یابد.
به‌عنوان مثال، اگر دویدن بیش‌ازحد باعث عود علائم سزاموئیدیت شده است، بهتر است دویدن را با شنا یا دوچرخه‌سواری که فشار کمتری به مفاصل وارد می‌کنند، جایگزین کند.
جمع‌بندی
موارد خفیف سزاموئیدیت با استراحت، کمپرس یخ و داروهای ضد التهابی ظرف چند روز برطرف می‌شوند. برخی از حملات سزاموئیدیت ممکن است مدت بیشتری طول بکشند تا بهبود یابند. اگر علائم ظرف یک هفته یا بیشتر از بین نرفتند، پزشک استفاده از آتل را توصیه می‌کند.
هنگامی که علائم ناپدید شدند، می‌توانید به فعالیت‌های عادی خود بازگردید. ممکن است لازم باشد برای مدتی از دویدن و پریدن اجتناب کنید. همچنین باید با پزشک خود درمورد نحوه و زمان بازگشت به ورزش، رقص و سایر فعالیت‌هایی که فشار بیشتری به توپ پای شما وارد می‌کنند، صحبت کنید.
نکته کلیدی برای بهبودی سالم، دور نگه داشتن فشار از روی استخوان‌های سزاموئید است.
منابع
مطالب مشابه
بونیون، برآمدگی استخوانی است که در لبه داخلی مفصل شست پا ایجاد می‌شود. اگر متوجه برآمدگی روی شست پا شدید، به‌ویژه اگر درد، سفتی یا بی‌حسی در انگشتان پا یا پای خود تجربه کردید، حتماً به متخصص مراجعه کنید.
استئوکندرال زانو، به آسیب یا صدمه به غضروف مفصلی صاف اطراف مفصل زانو و استخوان زیرین غضروف اشاره دارد. میزان آسیب ممکن است از پارگی غضروف یا ترک خفیف استخوان گرفته تا شکستن قطعه‌ای از استخوان در داخل مفصل متغیر باشد.
آرتروسنتز زانو که به آن آسپیراسیون نیز گفته می‌شود، روشی ساده برای تخلیه مایع از مفصل ازطریق سوزنی توخالی است. اگر مفصل شما ملتهب و متورم باشد، مایع اضافی در آن جمع می‌شود. تخلیه این مایع، مقداری از تورم و درد را تسکین می‌دهد و همچنین جهت بررسی آزمایشگاهی مورد استفاده قرار میگیرد.
شکستگی‌های استرسی لگن با ترک ناقص در یکی از استخوان‌های لگن مشخص می‌شود. ممکن است در ابتدا به‌صورت درد خفیف ظاهر شوند که با فعالیت، به‌ویژه فعالیت‌های با ضربه بالا مانند دویدن یا پریدن، بدتر می‌شوند.
آرتروز پس از سانحه (PTOA) نوعی از آرتروز است که پس از آسیب مفصلی ایجاد می‌شود. درواقع، این بیماری درصد قابل توجهی از موارد آرتروز در مراحل پایانی را تشکیل می‌دهد.
سندرم پیریفورمیس زمانی اتفاق میفتد که عضله پیریفورمیس شما عصب سیاتیک را فشرده می‌کند و منجر به التهاب می‌شود. این مسئله می‌تواند باعث درد یا بی‌حسی در لگن و پشت ساق پا در یک یا هر دو طرف بدن شود.
اگر هنگام حرکت مفاصل، صدای تق‌تق یا ترکیدن می‌شنوید، باید به آن توجه کنید. اگر صدای مفاصل با درد یا ناراحتی همراه نباشد، احتمالاً آسیبی اتفاق نیفتاده است. اما در برخی موارد صدای مفصل نشان‌دهنده کمبود مواد مغذی در بدن است.
پیشگیری و درمان لخته‌های خون پس از جراحی تعویض مفصل لگن بخش مهمی از بهبودی بیمار است. بیمارانی که تعویض مفصل انجام داده‌اند، دو تا ده روز پس از جراحی در بالاترین خطر ابتلا به DVT (ترومبوز ورید عمقی) قرار دارند و این خطر حدود سه ماه ادامه می‌یابد.
جراحی تعویض مفصل زانو، عمل بزرگی بوده که شامل دوره بهبودی قابل توجهی است و بیمار قطعاً پس از جراحی، علائمی را مشاهده می‌کند. اما تشخیص تفاوت بین درد معمول پس از جراحی و درد ناشی از لخته شدن خون بسیار مهم است. در اینجا تفاوت این علائم را توضیح می‌دهیم.
تشخیص روماتیسم مفصلی توسط معاینه فیزیکی انجام می شود و درمورد سابقه پزشکی و علائم شما سؤال می‌کنند. روماتولوژیست شما همچنین آزمایش خون و آزمایش‌های تصویربرداری را تجویز می‌کند.