آرتریت روماتوئید (RA) در پاها به‌دلیل بیماری‌ای خودایمنی رخ می‌دهد. درنتیجه سیستم ایمنی بدن فرد به اشتباه به بدن خود حمله میکند. این حمله باعث التهاب در پوشش مفاصل می‌شود، به غضروف‌های موجود در آن‌ها آسیب وارد میکند و درنهایت مفاصل آسیب‌دیده و بافت‌های پشتیبان آن‌ها را از بین می‌برد.
روماتیسم پا باعث التهابی می‌شود که علائمی مانند درد و تورم در مفاصل ایجاد میکند. در برخی موارد، التهاب میتواند منجر به آسیب و تغییر شکل مفاصل شود.
دارودرمانی، استفاده از کمپرس یخ و استراحت می‌توانند به مدیریت علائم کمک کنند. برخی از تغییرات سبک زندگی، مانند ورزش منظم و ترک سیگار نیز می‌توانند مفید باشند. پس از ایجاد تغییر شکل مفاصل، ممکن است برای کمک به کاهش درد به جراحی نیاز داشته باشید.
علائم روماتیسم مفصلی در پاها
روماتیسم مفصلی بیماری مزمن و پیشرونده‌ای است که به گفته آکادمی جراحان ارتوپد آمریکا (AAOS)، تقریباً در 1 درصد از جمعیت جهان ایجاد می‌شود. علاوه‌براین، احتمال ابتلای زنان به آن سه برابر بیشتر از مردان است.
به گفته AAOS، شایع‌ترین علائم، تورم، درد و سفتی در مفاصل هستند. استئوآرتریت (آرتروز) معمولاً چند مفصل را درگیر میکند ولی گاهی‌اوقات - فقط یکی از مفاصل دچار بیماری می‌شود. روماتیسم چندین مفصل و مفاصل مشابه را در هر دو طرف بدن درگیر میکند.
با پیشرفت بیماری، التهاب در مفاصل منجر به ضعیف شدن رباط‌ها و ناپایداری و تغییر شکل مفاصل می‌شود. بنابراین شکستگی‌های ناشی از فشار اتفاق میفتند.
روماتیسم کدام قسمتهای بدن را تحت تأثیر قرار می‌دهد؟
به گفته AAOS، علائم در بیش از 90 درصد از بیماران مبتلا به روماتیسم مفصلی، در مچ و کف پا مشاهده می‌شوند.
مچ پا
علامت اولیه درگیری مچ پا، ناتوانی در راه رفتن روی پله‌ها یا رمپ‌ها است. به‌مرور زمان راه رفتن و ایستادن دردناک‌تر می‌شود.
پاشنه پا
علامت اولیه درگیری پاشنه پا، مشکل در راه رفتن روی زمین‌های ناهموار است. با گذشت زمان، تراز استخوان‌ها تغییر میکند و باعث تغییر شکل صافی کف پا می‌شود. در این حالت درد و ناراحتی ایجاد می‌شود.
انگشتان پا و سینه پا
علائم شامل بونیون، درد زیر سینه پا و تغییر شکل انگشتان پا هستند که شبیه پنجه می‌شوند. انگشت بزرگ پا اغلب روی انگشت دوم پا قرار می‌گیرد و برجستگی‌هایی روی سینه پا ایجاد شده که تبدیل به پینه می‌شوند.
قسمت میانی پا
رباط‌ها ضعیف می‌شوند که ممکن است باعث از بین رفتن قوس کف پا شوند. وقتی این اتفاق میفتد، جلوی پا به سمت بیرون اشاره میکند. التهاب به غضروف‌ها آسیب می‌رساند که باعث درد با کفش یا بدون کفش می‌شود.
سایر نواحی بدن
این بیماری علاوه بر پا، میتواند مفاصل متعدد را درگیر کند و منجر به التهاب در سراسر بدن شود.
بنیاد آرتریت توضیح می‌دهد وقتی این اتفاق میفتد، باعث ایجاد علائم زیر می‌شود:
- خشکی، درد و التهاب در چشم‌ها
- برآمدگی‌های کوچک زیر پوست که نواحی استخوانی را می‌پوشانند
- خشکی در دهان و تحریک لثه
- التهاب و زخم ریه که باعث تنگی نفس می‌شوند
- آسیب به عضله قلب
- التهاب عروق خونی که میتواند به اعصاب آسیب برساند
- کم خونی
مشکلات اسکلتی عضلانی مرتبط با روماتیسم مفصلی در پاها
مفاصل زیر در پاها بیشتر تحت تأثیر روماتیسم مفصلی قرار می‌گیرند:
- مفاصل بین انگشتی (IP): این مفاصل کوچک بین استخوان‌هایی هستند که انگشتان پا را تشکیل می‌دهند.
- مفاصل متاتارسوفالانژیال (MP): این مفاصل، استخوان‌های انگشت پا، یا فالانژها را به استخوان‌های بلندتری که بیشتر پا را تشکیل می‌دهند، به نام متاتارس‌ها، متصل میکنند.
- مفصل ساب تالار: این مفصل بین استخوان‌های پاشنه پا، یا کالکانئوس، و استخوانی که پا را به استخوان‌های ساق پا متصل میکند، به نام استخوان تالار، قرار گرفته است.
- مفصل مچ پا: این مفصل دو استخوان ساق پا - درشت‌نی و نازک‌نی - را به استخوان تالار متصل میکند.
درد و تورم در مفاصل پا میتواند فعالیت‌های روزانه را مختل کرده و انجام کارهای اولیه مانند راه رفتن را دشوار کند.
بیمار باید در هنگام عود کردن علائم، به پاهای خود استراحت بدهد و تا زمانی که علائمش کاهش نیافتند، ورزش نکند. فعالیت بیش‌ازحد میتواند درد یا سفتی را بدتر کند.
یکی از علائم شایع روماتیسم در پاها، بورسیت است. این حالت زمانی اتفاق میفتد که بورس‌ها - کیسه‌های پر از مایعی که از ساییده شدن مفاصل به یکدیگر جلوگیری میکنند - ملتهب می‌شوند. درنتیجه اعمال فشار روی پا باعث درد یا ناراحتی می‌شود.
برآمدگی‌های روی پوست، که به‌عنوان ندول شناخته می‌شوند، نیز می‌توانند روی پاشنه، تاندون آشیل و سینه پا تشکیل شوند.
با گذشت زمان، روماتیسم درمان‌نشده نیز میتواند باعث ایجاد انگشتان چکشی یا انگشتان پنجه‌ای شود.
مشکلات پوستی مرتبط با روماتیسم در پاها
تغییرات در شکل پا می‌توانند منجر به پخش ناهموار فشار در سراسر پا هنگام راه رفتن شوند. فشار اضافی میتواند منجر به مشکلات پوستی شود:
- بونیون‌ها، برآمدگی‌های استخوانی ضخیمی هستند که در مفصل پایه انگشت بزرگ یا انگشت پنجم پا ایجاد می‌شوند.
- میخچه‌ها، تکه‌های ضخیم و سخت‌شده پوست هستند که ممکن است بزرگ‌تر و کمتر از بقیه پوست پا حساس باشند.
بونیون‌ها و میخچه‌های درمان‌نشده می‌توانند به زخم تبدیل شوند. زخم‌ها به‌صورت باز هستند و درنتیجه تجزیه پوست به‌دلیل کمبود گردش خون یا آسیب بافتی در پاها ایجاد می‌شوند. زخم‌ها می‌توانند عفونی شده و باعث درد و آسیب بیشتر در پاها شوند.
مشکلات گردش خون مرتبط با روماتیسم در پاها
برخی از مشکلات شایع گردش خون در پاها که می‌توانند ناشی از روماتیسم باشند عبارت‌اند از:
- آترواسکلروز: آترواسکلروز که تصلب شرایین نیز نامیده می‌شود، زمانی اتفاق میفتد که شریان‌ها به‌دلیل تجمع پلاک باریک می‌شوند. درنتیجه درد و گرفتگی در عضلات ساق پا ایجاد می‌شوند.
- پدیده رینود: پدیده رینود زمانی اتفاق میفتد که خون به‌طور جزئی یا کامل به انگشتان پا نمی‌رسد. این مسئله منجر به اسپاسم عروق خونی و ایجاد بی‌حسی و تغییر رنگ غیرطبیعی در انگشتان پا از سفید به آبی و سپس به قرمز می‌شود. بنابراین انگشتان پا به‌دلیل کاهش جریان خون دائماً سرد هستند.
- واسکولیت: واسکولیت زمانی مشاهده می‌شود که عروق خونی ملتهب می‌شوند. درنتیجه بثورات پوستی، زخم‌ها و سایر علائم احتمالی مانند تب، از دست دادن اشتها و خستگی اتفاق میفتند.
تشخیص روماتیسم مفصلی
گاهی‌اوقات علائم آرتریت در پا اولین نشانه ابتلا به روماتیسم مفصلی هستند. جراح ارتوپد، پا و مچ پای بیمار را بررسی میکند و درمورد سابقه پزشکی، شغل و فعالیت‌های تفریحی او و همچنین هرگونه شرایط مداوم یا قبلی در پاها و ساق‌ها سؤالاتی می‌پرسد. ظاهر شدن علائم در مفصل مشابه در هر دو پا یا در چندین مفصل نشان می‌دهد بیمار به روماتیسم مبتلا شده است.
جراح همچنین درخواست عکس‌برداری با اشعه ایکس می‌دهد تا ببیند چقدر آسیب به مفاصل وارد شده است. آزمایش خون نشان می‌دهد آیا بیمار کم خون است یا آنتی‌بادی‌ای به نام فاکتور روماتوئید (که اغلب در روماتیسم مفصلی وجود دارد) دارد یا خیر. اگر قبلاً روماتیسم مفصلی در بیمار تشخیص داده شده باشد، او و پزشکش باید آگاه باشند این بیماری احتمالاً به پاها و مچ پاها نیز گسترش خواهد یافت.
درمان‌ها
درمان روماتیسم میتواند شامل روش‌های غیرجراحی یا جراحی باشد.
غیرجراحی
درمان‌های غیرجراحی شامل موارد زیر هستند:
- داروهای ضد روماتیسمی اصلاح‌کننده بیماری: این داروها به جلوگیری از حمله سیستم ایمنی به مفاصل کمک میکنند.
- استفاده از کمپرس یخ: این روش شامل قرار دادن یخ روی ناحیه دردناک پا به‌مدت 20 دقیقه است. بیمار میتواند سه تا چهار بار در روز از کمپرس یخ استفاده کند.
- استراحت: توقف یا محدود کردن فعالیت‌هایی که درد را بدتر میکنند، مؤثراست. بااین‌حال، بیمار همچنان باید سعی کند به‌طور منظم ورزش کند.
- داروهای ضد التهابی غیراستروئیدی: داروهایی مانند ناپروکسن و ایبوپروفن درد و التهاب را کاهش می‌دهند. بیمار باید قبل از مصرف هر یک از این داروها با پزشک مشورت کند.
- تزریق استروئید: تزریق کورتون در مفصل آسیب‌دیده ممکن است در مراحل اولیه مؤثر باشد. بااین‌حال، درحالی‌که تزریق استروئید ممکن است به‌طور موقت التهاب را کاهش دهد، پیشرفت بیماری را متوقف نمی‌کند.
- ارتزها: ارتزهای نرم، مانند کفی‌های کفش، فشار و درد را کاهش می‌دهند. ارتزهای سخت به‌طور کلی درد بیشتری ایجاد میکنند.
- بریس‌ها: بریس مچ پا میتواند به کاهش درد خفیف تا متوسط پا و مچ پا کمک کند. افراد مبتلا به صافی کف پا شدید می‌توانند از بریس چرمی یا سفارشی استفاده کنند.
- گرمادرمانی: قرار دادن پاها در آب گرم یا استفاده از کمپرس گرم به کاهش التهاب مزمن کمک میکند.
جراحی
در زیر برخی از گزینه‌های جراحی ذکر شده‌اند:
- جوش خوردن مفاصل آسیب‌دیده: این جراحی دو استخوانی را که یک مفصل را تشکیل می‌دهند، به‌هم جوش می‌دهد. این روش شایع‌ترین نوع جراحی برای روماتیسم مفصلی است.
- جراحی‌های جلوی پا: این روش شامل جراحی‌هایی برای اصلاح انگشتان چکشی است. این تغییر شکل‌ها شامل خم شدن غیرطبیعی در مفصل میانی هستند.
- تعویض مچ پا: جراحی تعویض مچ پا باعث ایجاد درد و ناراحتی در برخی از بیماران می‌شود.
- ایمپلنت‌های تعویض مفصل برای قسمت میانی پا: ایمپلنت‌های تعویض مفصل برخی از عملکردهای میانی پا را حفظ میکنند.
اصلاحات کوچک در سبک زندگی
روش‌های زیر به تسکین علائم روماتیسم مفصلی در پاها کمک میکنند:
- پوشیدن کفش‌های جلوباز: کفش‌های جلوباز از ناراحتی انگشتان و پاها جلوگیری میکنند.
- گرم نگه داشتن مفاصل: گرم نگه داشتن مفاصل با جوراب یا کفش‌های ضخیم و راحت مانع از سفت شدن آن‌ها می‌شود.
- حمام داغ یا جکوزی: آب گرم میتواند به شل شدن مفاصل و کاهش سفتی آن‌ها کمک کند. همچنین باعث استراحت پاها می‌شود.
- ورزش نکردن درصورت عود علائم: ورزش کردن در طول عود علائم، فشار و کشش اضافی روی مفاصل وارد میکند. درنتیجه تحمل علائم را بسیار سخت‌تر میکند.
- مصرف رژیم ضد التهابی: رژیم غذایی متشکل از میوه‌ها، سبزیجات، غلات کامل، امگا 3 و ماهی به کاهش التهاب و علائم روماتیسم مفصلی کمک میکند. در این صورت کسب اطلاعات درمورد مواد غذایی مفید برای رماتیسم مفصلی کمک‌کننده است.
- خواب منظم: خواب کافی، حدود 6 تا 8 ساعت در طول شب، به بدن زمان می‌دهد تا استراحت کرده و خود را احیا کند. بنابراین علائم روماتیسم نیز بهبود پیدا میکنند.
- کاهش استرس: استرس میتواند باعث التهاب و عود کردن علائم شود. مدیتیشن، گوش دادن به موسیقی، چرت زدن یا هر چیزی که باعث کاهش اضطراب می‌شود، به کاهش علائم کمک میکند.
- ترک سیگار: سیگار کشیدن میتواند شدت علائم روماتیسم را افزایش دهد و ممکن است باعث شروع این بیماری شود.
چه زمانی باید با پزشک تماس بگیریم؟
درصورت مشاهده هر یک از علائم زیر از روماتیسم در پاها یا سایر نقاط بدن، در اسرع وقت به پزشک مراجعه کنید:
- تورم در پاها یا مچ پا
- زخم‌های پوستی روی پاها یا مچ پا
- درد پا که با گذشت زمان بدتر می‌شود
- درد شدید پا که راه رفتن یا انجام هرگونه فعالیت مرتبط با پاها را دشوار میکند
- از دست دادن دامنه حرکت در پا یا پاها
- سوزن سوزن شدن یا بی‌حسی مداوم و ناراحت‌کننده در پاهای شما
- تب
- کاهش وزن غیرطبیعی
- خستگی مداوم و غیرطبیعی
جمع‌بندی
روماتیسم مفصلی در پاها شامل التهابی است که میتواند رباط‌ها را ضعیف کند و به مفاصل آسیب برساند. این بیماری به‌نوبه خود میتواند منجر به ایجاد مجموعه‌ای از تغییر شکل‌های دردناک شود.
روماتیسم مفصلی علاوه بر پاها، میتواند در دست‌ها و سایر قسمتهای بدن، مانند پوست، چشم‌ها، عروق خونی و اندام‌های اصلی، مانند قلب و ریه‌ها، ایجاد شود.
همچنین میتواند منجر به آسیب دائمی مفاصل شود. به همین دلیل است که بیمار باید به محض ظاهر شدن علائم به پزشک مراجعه کند؛ زیرا درمان میتواند سرعت پیشرفت بیماری را کاهش دهد.
منابع
سوالات متداول
تغییر در رژیم غذایی ممکن است به کاهش التهاب و سایر علائم روماتیسم کمک کند. اما به‌تنهایی بیماری را درمان نمی‌کند.
مطالب مشابه
شیوع روماتیسم مفصلی در زنان جوان 2 تا 3 برابر بیشتر از مردان است و این نسبت با افزایش سن کاهش می‌یابد. بیشترین تشخیص‌ها در زنان جوان 25 تا 45 ساله رخ می‌دهد.
سندرم تونل تارسال (TTS) میتواند باعث درد، بی‌حسی و سوزن سوزن شدن در پاها شود. این بیماری به‌خاطر التهاب عصب تیبیال خلفی که در امتداد قسمت داخلی مچ پا قرار دارد، ایجاد می‌شود. التهاب به‌دلیل آسیب عصبی و فشردگی اتفاق میفتد.
سزاموئیدیت، اختلالی است که در آن استخوان‌های سزاموئید و بافت‌های نرم اطراف آن‌ها دچار التهاب و درد می‌شوند. درد در زیر مفصل انگشت شست پا احساس می‌شود. تحقیقات نشان می‌دهند افراد جوان و فعال بیشتر تحت تأثیر این بیماری قرار می‌گیرند.
مورتون نوروما (نوروم مورتون) التهاب عصبی در پای شما است. این بیماری به‌خاطر بزرگ شدن اعصاب بین انگشتی، بین استخوان‌های متاتارس، که پا را به انگشتان سوم و چهارم (انگشتان میانی نزدیک به انگشت کوچک پا) متصل میکنند، اتفاق میفتد.
بیماری متاتارسالژیا به درد و التهاب در قسمت توپی‌شکل کف پا اشاره دارد. این ناحیه بین قوس‌ها و انگشتان پا در کف پا قرار دارد. درد ناشی از متاتارسالژیا معمولاً زیر یک یا چند استخوان از پنج استخوان در پایه انگشتان پا و بالای استخوان متاتارس رخ می‌دهد.
التهاب فاشیای پلانتار زمانی اتفاق میفتد که فاشیا بیش‌ازحد استفاده شود یا به‌صورت مداوم تحت کشش باشد. آسیب به این رباط باعث تورم آن می‌شود. این التهاب باعث می‌شود راه رفتن با درد همراه باشد.
آرتریت روماتوئید (RA) در پاها به‌دلیل بیماری‌ای خودایمنی رخ می‌دهد. درنتیجه سیستم ایمنی بدن فرد به اشتباه به بدن خود حمله میکند. این حمله باعث التهاب در پوشش مفاصل می‌شود، به غضروف‌های موجود در آن‌ها آسیب وارد میکند و درنهایت مفاصل آسیب‌دیده و بافت‌های پشتیبان آن‌ها را از بین می‌برد.
درد کف پا در هنگام راه رفتن میتواند ناشی از عوامل مختلفی، ازجمله پوشیدن کفش‌های نامناسب، انجام فعالیت‌هایی مانند دویدن یا پیاده‌روی‌های طولانی‌مدت، ایستادن طولانی در محل کار و … باشد. این درد ممکن است از مشکلاتی در استخوان‌ها، اعصاب، غضروف، تاندونها یا رباط‌های پا ناشی شود.
اگر لوپوس دارید، به احتمال زیاد درد مفاصل یکی از علائم شماست. خبر خوب این است که بسیاری از افراد مبتلا به این بیماری مزمن خودایمنی می‌توانند درد مفاصل را با دارو و ورزش کنترل کنند. اما اگر درد مفاصل شما از کنترل خارج شده است و در فعالیت‌های روزانه‌تان اختلال ایجاد میکند، جراحی تعویض مفصل زانو ممکن است راه‌حل مناسبی باشد.
تحقیقات نشان می‌دهند رژیم غذایی خاصی برای درمان روماتیسم مفصلی وجود ندارد، اما برخی غذاها می‌توانند به کاهش التهاب (تحریک، درد، تورم) در بدن شما کمک کنند. آن‌ها همچنین می‌توانند به مدیریت وزن که برای جلوگیری از فشار بیش‌ازحد بر مفاصل مهم است، کمک میکنند.