فیزیوتراپی بعد از تعویض مفصل زانو - آموزش نحوه انجام با ویدیو

 یکی از راهکارهای لازم و ضروری پس از جراحی تعویض مفصل زانو که باعث تسریع روند بهبودی بیمار نیز می شود انجام فیزیوتراپی پس از تعویض مفصل زانو است که توسط پزشک ارائه شده و تحت نظر یک فیزیوتراپ ماهر صورت می پذیرد.

آیا انجام فیزیوتراپی بعد از عمل جراحی تعویض مفصل زانو ضرورت دارد؟

بیمار پس از جراحی تعویض مفصل زانو توسط جراح ارتوپد به فیزیوتراپ ارجاع داده می شود و او نیز معاینات کاملی را جهت ارزیابی درد و تورم زانوی بیمار و همچنین قدرت عضلات و دامنه حرکتی مفصل زانو، روی بیمار انجام می دهد. در این معاینه علاوه بر مفصل زانو مفاصل دیگر مانند ران و قوزک پا و ستون فقرات نیز مورد بررسی قرار می گیرند.

فیزیوتراپی زانو را می توان به عنوان بخش مهمی از درمان تلقی کرد. به طوری که می توان گفت بدون آن پروسه تعویض مفصل زانو تکمیل نمی شود و بیمار به نتیجه مطلوبی از عمل نخواهد رسید. در واقع جهت رضایتمندی از جراحی و دست یافتن به نتیجه ای دلخواه از آن علاوه بر مهارت جراح ارتوپد به همکاری خود بیمار نیز بستگی دارد که تا چه حد مراقبت های ضروری ارائه شده توسط پزشک را رعایت می کند و در واقع تا چه حد در بهبودی خود سهیم می باشد.

بیماران معمولا پس از جراحی تعویض مفصل زانو 2 تا 3 روز در بیمارستان بستری هستند. اگر چنانچه بیمار به عارضه های دیگری مانند بیماری قلبی یا دیابت و... مبتلا باشد مدت بیشتری باید در بیمارستان بماند. به اکثر بیماران گفته می شود که می توانند پس از جراحی تا جایی که احساس درد نکنند وزن خود را روی پای آسیب دیده اعمال کنند. همچنین فیزیوتراپ آموزش های مورد نیاز را برای مدتی که بیمار در بیمارستان بستری است به او می دهد. این آموزش ها شامل موارد زیر می باشند :

•  آموزش طریقه راه رفتن با وسایل کمکی مانند واکر یا عصا و چوب زیر بغل
• آموزش نحوه صحیح راه رفتن بعد از تعویض مفصل زانو
•  نحوه صحیح خوابیدن بعد از تعویض مفصل زانو

علاوه بر این موارد فیزیوتراپ به بیمار کمک می کند تا تمرین ها و حرکاتی را که پیش از جراحی تعویض مفصل زانو جهت تقویت و افزایش انعطاف پذیری عضلات زانوی خود انجام می داد پس از جراحی نیز ادامه دهد.

انجام تمرینات ورزشی بعد از جراحی تعویض مفصل زانو

یکی از اهداف این تمرینات افزایش دامنه حرکتی بیمار می باشد. بازیابی و افزایش قدرت عضلات زانو و ایجاد هماهنگی بین عملکرد اجزای اندام تحتانی بیمار از دیگر اهداف حرکات ورزشی پس از عمل می باشد. در دوران نقاهت و توانبخشی پس از جراحی تعویض مفصل زانو بیمار باید روزی 2 – 3 بار و هربار به مدت 20 – 30 دقیقه ورزش و نرمش ها را انجام دهد و همین مقدار هم راه برود.

انواع راهکارهای فیزیوتراپی بعد از تعویض مفصل زانو

• مراقبت از زخم ناشی از عمل جراحی و کنترل تورم و درد آن در دوران نقاهت از اهمیت بالایی برخوردار است. یکی از روش های کنترل درد زانوی بیمار در فیزیوتراپی استفاده از روش تحریک الکتریکی است. یعنی روشی که در آن الکترودهایی را جهت تحریک عصب های اطراف زانو روی پوست بیمار قرار می دهد تا بدین وسیله درد و ورم زانوی بیمار کاهش یافته و زخم نیز زودتر التیام پیدا کند.
• از دیگر روش های فیزیوتراپی استفاده از کمپرس یخ و سرد کردن مفصل زانوی بیمار جهت کاهش درد و تورم ناشی از جراحی تعویض مفصل زانو می باشد. کمپرس سرد باعث تنگ شدن عروق خونی مفصل زانو شده و بدین ترتیب از درد بیمار کاسته می شود.
•  یکی دیگر از روش های فیزیوتراپی پوشیدن جوراب های طبی ساق بلند یا استفاده از باندهای کشی می باشد. جوراب های طبی با تحت فشار قرار دادن زانو مانع تورم آن می شود و موجب می شود درد بیمار نیز کاهش پیدا کند.
• از دیگر روش های کاهش درد و تورم مفصل زانوی بیمار تزریق داروهای استروئیدی و اوزون درمانی و تزریق پی آر پی می باشد که به صورت مستقیم  داخل مفصل زانو تزریق می شود.
•  ماساژ درمانی نیز یکی دیگر از روش های موثر در کاهش درد بیمار در حیطه فیزیوتراپی می باشد. بدین ترتیب که فیزیوتراپ با ماساژ بافت نرم بیمار باعث افزایش گردش خون شده و از درد بیمار کاسته می شود.علاوه بر این خاصیت ماساژ درمانی با آرامش روحی و جسمی بیمار نیز همراه است.

مگنت تراپی بعد از تعویض مفصل زانو

تمرینات فیزیوتراپی بعد از تعویض مفصل زانو در منزل

بیمار پس از ترخیص از بیمارستان نیز باید نکات ارائه شده توسط پزشک و فیزیوتراپ را تماما رعایت کند. همچنین انجام حرکات و نرمش هایی مخصوص بعد از تعویض مفصل زانو که توسط فیزیوتراپ به او آموزش داده شده است را ادامه دهد تا از بروز عوارض پس از جراحی مانند کاهش دامنه حرکتی مفصل زانو نیز پیشگیری شود. بیمار باید به تدریج قدرت تمرینات ورزشی ارائه شده را با توجه به شرایط خود افزایش دهد.

بدین ترتیب می تواند میزان فعالیت های خود را به همان میزان پیش از جراحی تعویض مفصل زانو برساند و به حداکثر میزان رضایت و خشنودی از جراحی دست یابد. توجه داشته باشید که تمام تمرینات ورزشی باید زیر نظر یک فیزیوتراپ صورت پذیرد.

زیرا کوچکترین بی توجهی و سهل انگاری ناشی از عدم آگاهی کافی در حین انجام تمرینات ورزشی ممکن است باعث بروز عوارض و آسیب های مجددی به مفصل زانو بشود و روند درمان را کند و طولانی کند.

مدت زمان انجام نرمش ها و تعداد آن ها توسط فیزیوتراپ تعیین می شود و در صورت تحمل بیمار و تا جایی که احساس درد نداشته باشد می توان بر تعداد آن ها اضافه کرد. در صورت بروز درد باید تمرین را متوقف کنید و پس از کمی استراحت مجدد ادامه دهید.

برخی از حرکات تمرینی بعد از جراحی تعویض مفصل زانو عبارتند از :

1. حرکت دایره وار مچ پا که در اصطلاح به آن پمپ مچ پا نیز می گویند. به این ترتیب که مچ پای خود را به بالا و پایین حرکت دهید و سپس آن را در جهت عقربه های ساعت و خلاف آن بچرخانید.
2. حرکت دادن عضله های چهار سر ران با منقبض کردن عضلات ران از طریق فشار دادن پشت زانو به زمین انجام می شود.
3. خم کردن مفصل زانو و لغزاندن پاشنه پا به این صورت که مفصل ران و زانوی خود را به سمت باسن خم کنید و دقت کنید که نباید پاشنه را از روی تخت بلند کنید. مدتی این وضعیت را حفظ کنید و سپس پای خود را دراز کرده و به حالت اولیه خود بازگردید. فیزیوتراپ با توجه به شرایط شما تمرینات مناسب ورزشی را برای شما آماده می کند. بنابراین بدون مشورت با او تمرینی را انجام ندهید و خودسرانه  بر تعداد آن ها اضافه نکنید.
4. چرخش داخلی و خارجی پای جراحی شده 
5. یکی دیگر از تمرینات ورزشی بعد ازتعویض مفصل زانو تحت عنوان ضربه در حالت دراز کش می باشد. به این صورت که حوله لوله شده ای را زیر زانوی عمل شده خود قرار دهید و زانوی خود را به صورت مستقیم نگه دارید. پس از چند ثانیه پای خود را پایین آورده و پس از کمی استراحت مجدد تمرین را تکرار کنید.
6. یکی دیگر از حرکات ورزشی به این صورت می باشد که به صورت طاقباز دراز کشیده و پای سالم خود را خم کنید و پای جراحی شده خود را به صورت مستقیم حدود 30 سانتی متر بالا بیاورید. به مدت چند ثانیه این حالت را حفظ کرده و پای خود را آزاد کنید. بعد از استراحتی کوتاه حرکت را تکرار کنید.
7. خم کردن زانو در حالت نشسته به این صورت است که روی یک صندلی بنشینید و زانوی خود را تا حد امکان به عقب خم کنید و پس از چند ثانیه به حالت اولیه برگردید.
8. یکی دیگر از تمرینات به این صورت است که می توانید در حالی که روی صندلی نشسته اید پای جراحی شده خود را به صورت مستقیم بالا بیاورید و پس از چند ثانیه آن را پایین آورده و استراحت کنید. می توانید از یک صندلی دیگر زیر پای خود نیز استفاده کنید و کشش زانوی خود را چندین دقیقه حفظ کنید. در این حین نیز می توانید عضلات ران خود را منقبض کنید تا کشش بیشتری در زانوی خود احساس کنید.
9. لبه تخت به گونه ای بنشینید و پاهای خود را آویزان کنید که پاهایتان به زمین نرسد. زانوهای خود را تا حد امکان و تا وقتی که درد را احساس نکنید خم کرده و چند مرتبه به عقب و جلو تاب دهید.
10. به پشت دراز بکشید و زانوی جراحی شده خود را کمی خم کنید و عضلات پشت ران خود را با فشار دادن پاشنه به تخت منقبض کنید. چند ثانیه این حالت را حفظ کنید و عضلات خود را رها کنید.

توجه به این نکته نیز ضروری می باشد که بیمارعلاوه بر انجام این تمرینات ورزشی باید زمانی را نیز به پیاده روی اختصاص دهد. زیرا پیاده روی باعث افزایش قدرت و استقامت مفاصل زانو می شود. توجه داشته باشید پیاده روی شامل رفتن به آشپزخانه و سرویس بهداشتی نمی باشد و بیمار باید سعی کند در فضای باز این کار را انجام دهد. پس از مدتی نیز با مشورت فیزیوتراپ باید بالا و پایین رفتن از پله را با وسایل کمکی انجام دهید و به تدریج بر قدرت تمرینات خود بیفزایید.