کشیدگی رباط زانو، یکی از شایع‌ترین آسیب‌های مفصل زانو در ورزشکاران است که می‌تواند فعالیت‌های روزمره و ورزشی فرد را به شدت تحت تأثیر قرار دهد. مفصل زانو که وظیفه تحمل وزن بدن و ایجاد حرکت را بر عهده دارد، توسط چهار رباط اصلی (دو رباط صلیبی و دو رباط جانبی) تثبیت می‌شود. هنگامی که نیروی ناگهانی و بیش‌ازحدی به زانو وارد شود، این رباط‌ها دچار کشیدگی یا حتی پارگی می‌شوند. درک صحیح این آسیب، علائم آن و روش‌های درمانی، گام اول در جهت بهبودی کامل و بازگشت به زندگی فعال است.

کشیدگی رباط یا لیگمان زانو چیست؟

به کشیده شدن لیگامان‌ها یا رباط‌های زانو، کشیدگی رباط می‌گویند؛ که این عارضه در برخی مواقع ممکن است باعث صدمه کامل به رباط‌ها یا همان پارگی رباط شود.

رباط‌ها یا لیگمان‌ها، نوارهای محکم و قابل انعطاف در مفصل‌ها هستند که دو استخوان را به یکدیگر متصل می‌کنند؛ و بدین طریق باعث ثبات و پایداری مفصل می‌شوند. به هیچ عنوان نباید رباط‌ها را با تاندون‌ها اشتباه گرفت؛ زیرا تاندون‌ها یا همان زردپی، بافتی هستند که عضله را به استخوان متصل می‌کنند.

رباط‌ها مسئول حفظ ثبات و پایداری مفصل هستند اما تاندون‌ها وظیفه به حرکت در آوردن مفصل را برعهده دارند. پس نباید کشیدگی لیگمان زانو با کشیدگی تاندون‌ها اشتباه گرفته شود.

همچنین آسیب‌دیدگی رباط‌های زانو، آن هم از نوع کشیدگی با پیچ‌خوردگی متفاوت است؛ پیچ‌خوردگی یا رگ به رگ شدن زانو، یکی از دلایل کشیدگی رباط‌ها است که با پیچ خوردن رباط‌ها، این اجزا در معرض کشیده شدن قرار می‌گیرند.

کشیدگی رباط صلیبی

مفصل زانو از دو جفت رباط صلیبی خلفی و رباط متقاطع تشکیل شده است؛ که تمام این رباط‌ها در کنار یکدیگر وظیفه به حرکت در آوردن مفصل زانو را برعهده دارند. در میان این رباط‌ها، پارگی رباط‌های صلیبی شایع‌ترین نوع آسیب‌دیدگی رباط‌ها است.

این رباط‌ها به دو نوع رباط صلیبی خلفی و رباط صلیبی قدامی تقسیم می‌شوند؛ همان‌طور که از نام این رباط‌ها مشخص است، رباط صلیبی خلفی در پشت مفصل قرار دارد و رباط صلیبی قدامی در قسمت جلویی مفصل قرار گرفته است.

شدت و درجه‌بندی انواع کشیدگی رباط زانو

کشیدگی رباط‌ها یا لیگمان‌های زانو بسته به شدت آسیب و نوع رباط تقسیم‌بندی می‌شود که شامل موارد زیر است:

کشیدگی رباط صلیبی قدامی

این رباط، استخوان ران را به استخوان ساق پا متصل می‌کند و جزو آسیب‌پذیرترین رباط‌هایی است که در مفصل زانو قرار دارد. این نوع آسیب‌های زانو معمولاً در اثر حوادث ورزشی ایجاد می‌شوند.

کشیدگی رباط صلیبی خلفی

این رباط‌ها عموماً از رباط‌های قدامی قوی‌تر هستند و کمتر دچار آسیب می‌شوند. اما در صورتی که مفصل زانو در ناحیه پشتی زانو تحت فشار قرار بگیرد احتمال آسیب دیدن این رباط‌ها وجود دارد.

درجه‌بندی کشیدگی رباط زانو

راه دیگر دسته‌بندی کشیدگی لیگمان زانو، تقسیم‌بندی بر اساس شدت آسیب‌دیدگی است. کشیدگی رباط زانو را برحسب شدت آن به سه دسته اصلی تقسیم می‌کنند:

• درجه یک: در این نوع کشیدگی، آسیب‌دیدگی خفیف است و هنوز مشکل خاصی برای مفصل ایجاد نمی‌شود.
• درجه دو: در درجه دوم کشیدگی رباط زانو، مفصل زانو دچار بی‌ثباتی شده و در برخی مواقع، خونریزی در مفصل دیده می‌شود.
• درجه سه: شدیدترین حالت کشیدگی رباط‌های زانو مربوط به این مرحله از آسیب‌دیدگی است که در آن رباط‌ها به‌طور کامل پاره می‌شوند و خونریزی شدید در مفصل رخ می‌دهد.

مهم‌ترین دلایل کشیدگی و آسیب‌دیدگی رباط زانو

رباط‌ها یا لیگمان‌های زانو زمانی دچار کشیدگی می‌شوند که نیروی زیادی به آن‌ها وارد شود. در این صورت رباط‌ها دیگر قادر به تحمل فشار وارده نیستند و دچار کشیدگی می‌شوند.

عواملی که باعث آسیب‌دیدگی و کشیدگی رباط‌های زانو می‌شوند عبارت‌اند از:

• پیچ خوردن ناگهانی مفصل زانو
• وارد شدن ضربه شدید به مفصل زانو
• سقوط از ارتفاع و زمین خوردن
• آسیب‌های ورزشی یکی از اصلی‌ترین دلایل آسیب‌دیدگی یا کشیدگی رباط‌ها هستند که این آسیب‌ها عموماً در ورزش‌های پربرخورد و ورزش‌هایی مانند فوتبال، بسکتبال، اسکی و … که در آن‌ها نیاز به چرخش سریع است رخ می‌دهند.

شایع‌ترین علائم کشیدگی رباط زانو

علائم کشیدگی رباط زانو بر حسب شدت آسیب‌دیدگی رباط‌ها متفاوت هستند. اما به‌طور کلی شما در هنگام آسیب‌دیدگی رباط زانو چنین علائمی را تجربه می‌کنید:

• درد در ناحیه پشت یا جلویی زانو (این درد براساس اینکه کدام رباط دچار کشیدگی شده است، رخ می‌دهد)
• شنیدن صداهایی غیرطبیعی از مفصل زانو (این مورد بیشتر در هنگام پارگی رباط زانو رخ می‌دهد)
• متورم شدن و قرمز شدن مفصل زانو
• حس بی‌ثباتی و شل شدن مفصل زانو (به اصطلاح گفته می‌شود مفصل خالی می‌کند)
• بروز درد و ناراحتی در هنگام انداختن وزن بر روی زانوها
• کبودی و حساس بودن لمس محل آسیب‌دیدگی زانو
• محدود شدن حرکت مفصل زانو

راه‌های تشخیص کشیدگی لیگمان زانو

برای تشخیص مشکلات بعد از آسیب‌دیدگی لیگمان زانو باید به پزشک متخصص ارتوپد مراجعه کنید. متخصص معمولاً کار خود را با پرسیدن سؤالاتی درمورد نحوه آسیب‌دیدگی، محل درد و علائم بیماری آغاز می‌کند.

مرحله بعدی تشخیص عارضه کشیدگی رباط زانو، معاینه و بررسی مفصل زانو است. پزشک برای انجام این کار از شما می‌خواهد شروع به راه رفتن کنید و پاهای خود را به حرکت در آوردید.

در صورتی که پزشک ارتوپد تشخیص دهد که آسیب‌دیدگی رباط زانو جدی است، با انجام تست‌های متداول به بررسی نوع و شدت کشیدگی رباط‌های شما می‌پردازد.

درمان کشیدگی و پارگی رباط زانو

درمان کشیدگی رباط زانو به عوامل مختلفی نظیر شرایط بدنی بیمار و رباط‌ آسیب‌دیده بستگی دارد. چندین روش درمانی برای کاهش آسیب‌دیدگی رباط زانو وجود دارند که شامل موارد زیر هستند:

• درمان‌های محافظه‌کارانه و خانگی
• فیزیوتراپی و برنامه توانبخشی زانو
• جراحی آسیب‌دیدگی رباط زانو

درمان‌های خانگی و محافظه‌کارانه

خوشبختانه در اکثر مواقع، کشیدگی رباط صلیبی معمولاً به‌مرور زمان به‌صورت خودبه‌خودی بهبود می‌یابد. فقط کافی است برای اینکه سریع‌تر به این بهبودی دست یابید اقدامات زیر را انجام دهید:

• به زانو استراحت بدهید. منظور از استراحت تنها دراز کشیدن و استراحت مطلق نیست بلکه باید در این دوران از وارد شدن فشار بیش‌ازحد به زانو خودداری کنید؛ برای این کار شاید بهتر باشد مدتی از چوب زیر بغل استفاده کنید.
• برای کاهش درد و ورم روی زانو می‌توانید از یخ استفاده کنید. این کار را به‌مدت 2 تا 3 روز یا تا زمانی که درد و ورم رفع شود، هر 3 تا 4 ساعت یک‌بار و هر بار به‌مدت 20 تا 30 دقیقه انجام دهید.
• با استفاده از بانداژ یا نوارهای کشی یا زانوبند تورم زانویتان را کنترل کنید.
• هنگام نشستن یا دراز کشیدن، زانویتان را روی بالش قرار دهید.

بریس زانو

زانوی آسیب‌دیده بیشتر از زانوی سالم نیاز به مراقبت دارد؛ از این رو برای محافظت از زانو و جلوگیری از آسیب بیشتر، می‌توانید از بریس زانو استفاده کنید. بدون استفاده از بریس زانو مدت بیشتری طول می‌‌کشد تا آسیب‌دیدگی زانو بهبود پیدا کند و یا حتی ممکن است بدتر شود.

دارو

در کنار تمام روش‌های درمان کشیدگی رباط صلیبی برای کاهش درد خود، می‌توانید از داروهای مسکن و ضدالتهاب استفاده کنید. داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی، مانند آدویل، آلوِ یا موترین به کاهش درد و تورم کمک می‌کنند. توجه نمایید حتماً این داروها را زیر نظر پزشک متخصص مصرف کنید؛ زیرا دارای عوارضی هستند و ممکن است مشکلات بیشتری را برای شما به وجود بیاورند.

ورزش

در اغلب موارد، پزشک در کنار تجویز داروها و استراحت از شما می‌خواهد که برای کاهش درد خود ورزش کنید. البته تمرینات ورزشی باید زیر نظر فرد متخصص انجام شود. تمرینات کششی و تقویتی در صورتی که باعث ایجاد درد نشوند می‌توانند به کاهش فشار وارده بر زانو کمک کنند.

توانبخشی و فیزیوتراپی

تقویت عضلات و بازتوانی رباط‌های آسیب‌دیده، بهترین روش‌هایی هستند که برای افزایش توان و عملکرد فرد مصدوم در ناحیه آسیب‌دیده استفاده می‌شوند. این تمرینات توسط متخصص فیزیوتراپ آموزش داده می‌شوند تا به‌درستی انجام شوند.

همچنین در برخی مواقع ممکن است متخصص طب فیزیکی از روش‌های طبی نظیر تحریک الکتریکی، لیزر درمانی، اوزون تراپی و پی‌آرپی برای درمان آسیب‌دیدگی استفاده کند.

جراحی برای درمان پارگی رباط زانو

کشیدگی درجه یک و دو رباط زانو نیازی به جراحی ندارند و با روش‌های درمانی غیرجراحی اصلاح می‌شوند. اما جراحی برای درمان پارگی‌هایی که به برنامه توانبخشی و فیزیوتراپی جواب نداده‌اند، ضروری است.

سؤالات خود را درمورد مشکلات مربوط به آسیب‌دیدگی و کشیدگی رباط زانو از دکتر علیرضا امین جواهری بپرسید.

بهبودی کشیدگی رباط زانو چقدر طول می‌کشد؟

برای درمان کشیدگی رباط زانو، باید آن را تا جای ممکن، بی‌حرکت نگه دارید. اما هر وقت زانویتان درد یا تورم نداشت، یعنی بهبود یافته است و می‌توانید آن را آزادانه حرکت بدهید.

بسیاری از کشیدگی‌های درجه یک و دو، طی دو تا چهار هفته بهبود می‌یابند. برای آن کسانی که جراحی می‌شوند، این دوره ممکن است چهار تا شش ماه طول بکشد:

• درجه یک (خفیف): 2 تا 4 هفته
• درجه دو (متوسط): 4 تا 6 هفته
• درجه سه (شدید): 8 تا 12 هفته.

این دوره درمان به عوامل متعددی ازجمله سن، سلامت عمومی بیمار، میزان فعالیت روزانه و نحوه مراقبت در طول دوران بهبودی بستگی دارد.

آن‌هایی که دچار کشیدگی رباط جانبی داخلی (MCL) یا کشیدگی رباط جانبی خارجی (LCL) می‌شوند، همگی به‌طور کامل بهبود خواهند یافت.

در طرف دیگر، حدود 80 تا 90درصد افرادی که دچار آسیب‌های رباط صلیبی قدامی (ACL) شده و حدود 80درصد کسانی که دچار آسیب‌های رباط صلیبی خلفی (PCL) می‌شوند، به بهبودی کامل خواهند رسید. اما بعضی از افراد این گروه، ممکن است به‌مرور دچار آرتروز زانو شوند.

زانوها همه وزن بدن شما را تحمل کرده، و آن‌ها هستند که مشخص می‌کنند چقدر می‌توانید به اطراف حرکت کنید و بچرخید. پس کشیدگی رباط زانو و سایر آسیب‌های آن را خیلی جدی بگیرید!

مدت‌زمان لازم برای درمان کشیدگی رباط مچ پا چقدر است؟

راه‌های پیشگیری از کشیدگی رباط صلیبی

متأسفانه باید گفت پیشگیری از آسیب‌دیدگی و کشیدگی رباط صلیبی کار دشواری است؛ زیرا این آسیب‌ها بیشتر در حوادثی همچون حوادث ورزشی و تصادفات رانندگی رخ می‌دهند. اما با این وجود، می‌توانید با رعایت یک سری موارد احتمال ابتلا به این آسیب‌دیدگی را تا حد زیادی کاهش دهید:

• قبل از تمرین و بازی به‌خوبی گرم کنید و حرکات کششی انجام دهید.
• داشتن عضلات قوی در لگن و ران برای حمایت از زانو و جلوگیری از آسیب دیدن رباط صلیبی بسیار اهمیت دارد.
• از تجهیزات مناسب ورزشی و متناسب با ساختار بدنی استفاده کنید.
• در هنگام ورزش از کفش‌های مناسب استفاده کنید.
• در هنگام فرود آمدن، زانوی خود را مستقیم رو به جلو قرار دهید (به هیچ عنوان در هنگام فرو آمدن زانو بیش‌ازحد خم نشود)
• به ورزش‌هایی بپردازید که به افزایش تعادل شما کمک کنند؛ زیرا در اغلب موارد، کشیدگی‌های رباط صلیبی زمانی اتفاق میفتند که ورزشکار تعادل خوبی ندارد.

جمع‌بندی

کشیدگی رباط زانو، آسیبی شایع است که می‌تواند از کشیدگی خفیف تا پارگی کامل یک یا چند رباط تثبیت‌کننده مفصل زانو متغیر باشد. این آسیب‌ها، که اغلب در پی حرکات ناگهانی، پیچ‌خوردگی یا ضربه مستقیم به زانو رخ می‌دهند، می‌توانند منجر به درد، تورم، بی‌ثباتی و محدودیت جدی در حرکت شوند. عدم توجه و درمان به‌موقع کشیدگی رباط زانو می‌تواند عواقب بلندمدتی نظیر درد مزمن، آرتروز زودرس و افزایش خطر آسیب‌های بعدی به مفصل را در پی داشته باشد. بنابراین، تشخیص زودهنگام و شروع برنامه درمانی مناسب برای حفظ عملکرد و سلامت زانو از اهمیت بالایی برخوردار است. برای دریافت مشاوره تخصصی و برنامه‌ریزی درمانی دقیق برای کشیدگی رباط زانو، می‌توانید با تلفن‌های مطب دکتر علیرضا جواهری تماس بگیرید و برای ویزیت هماهنگ کنید.