التهاب مفاصل یا آرتریت - انواع و راه های درمان آن

التهاب مفاصل چیست؟

آرتریت یا التهاب مفاصل یکی از رایج ترین علائم بیماری های اسکلتی و مفصلی است که مشخصه اصلی همه آنها ملتهب شدن و درد و خشکی مفصل می باشد. التهاب مفاصل بیش از 200 نوع مختلف دارد که از مهم ترین آنها می توان به آرتریت روماتوئید اشاره کرد.

به محل اتصال دو استخوان به یکدیگر مفصل گفته می شود که این استخوان ها از دو طرف توسط رباط ها به یکدیگر متصل می شوند. در تمام مفصل ها بر روی قسمتی از استخوان لایه بافتی صاف و لغزنده ای به نام غضروف قرار دارد که موجب می شود استخوان ها به راحتی و با کمترین اصطکاک حرکت کنند.

در صورتی که آسیبی به مفصل وارد شود و یا یک عامل عفونی به درون مفصل نفوذ کند بدن در طی یک واکنش طبیعی شروع به مقابله با این آسیب ها می کند تا بدین طریق به ترمیم آسیب دیدگی بپردازد و همین عامل موجب ملتهب شدن مفصل و بروز دردهای در مفصل می شود.

مهم دلایل بروز التهاب مفصل

اختلال در سیستم ایمنی، وارد شدن ضربه شدید به مفصل و نفوذ عامل عفونی به مفصل از مهم ترین دلایل بروز التهاب مفصل است که محدودیت ها و دردهای زیادی برای فرد به وجود می آورد. پس میتوان گفت عارضه التهاب مفاصل به چهار علت عمده بوجود می آید که عبارتنداز:

اختلال در سیستم ایمنی و بیماری های خود ایمنی

بیماری خود ایمنی زمانی موجب التهاب مفصل می شود که سیستم ایمنی به اشتباه به مفصل های بدن حمله کند. همان طور که می دانید سیستم ایمنی بدن معمولا وظیفه مقابله از میکروب هایی همچون باکتری ها و ویروس ها را برعهده دارد.

در حالت عادی سیستم ایمنی قادر است سیستم ایمنی خارجی را از سلول های خودی تشخیص دهد. در صورتی که التهاب مفصل از بیماری خود ایمنی نشئت بگیرد، سیستم ایمنی مفصل را به عنوان عنصر خارجی اشتباه می گیرد. روماتیسم مفصلی از شایع ترین انواع بیماری خود ایمنی است که با التهاب مفصل همراه است.

آسیب دیدن استخوان در درون مفصل

آسیب دیدن استخوان های اطراف مفصل به دنبال وارد شدن ضربه به آن از شایع ترین آسیب های استخوانی و اسکلتی است که موجب بروز تغییراتی در استخوان می شود. آسیب دیدگی استخوان زمانی موجب التهاب مفصل می شود که ضربه وارده به استخوان موجب شکستگی شود.

شکستگی احتمال ورود عفونت به درون مفصل را افزایش می دهد و از این طریق احتمال التهاب مفصل نیز تشدید می شود.

از بین رفتن غضروف مفصل

غضروف بافت همبند مخصوصی است که سطح مفصل را می پوشاند. آسیب های غضروفی در اثر صدمه دیدن غضروف مفصلی وجود می آید که به این نوع عارضه آرتروز نیز گفته می شود. التهاب مفصل یکی از رایج تریم علائم این اختلال است که با درد و مشکلات متعددی همراه است.

عفونت مفصلی

هر گاه میکروب ها بتوانند از راه خون یا وجود زخمی در استخوان خود را به مفصل برسانند و در آنجا تکثیر کنند می توانند باعث ایجاد عفونت مفصل شوند.

شایعترین میکروب مولد التهاب مفصل، باکتری به نام استافیلوکک طلایی است. باکتری های استرپتوکک، مننگوکک، هموفیلوس آنفلوانزا و ای کولای هم میتوانند این عفونت ها را ایجاد کنند.

انواع بیماری های که موجب التهاب مفاصل می شوند؟

آرتریت روماتوئید یا روماتیسم مفصلی

آرتریت روماتوئید که با نام روماتیسم مفصلی نیز شناخته می شود، یک بیماری مزمن التهابی و خودایمنی بوده که باعث ایجاد قرمزی، حررات ، تورم و درد در مفصل می شود.این بیماری بیشتر مفصل قرینه نظیر دست، هر دو مچ و زانو را درگیر می کند.

وجود اختلال در سیستم ایمنی مهم ترین علت بروز بیماری آرتریت یا روماتیسم مفصلی است که برخی افراد بر این باورند که ویروس یا باکتری ممکن است باعث ایجاد چنین تغییراتی در سیستم ایمنی شود.

استئوآرتریت

بیماری استئوآرتریت شایع ترین بیماری مزمن مفصلی است که به دنبال آسیب دیدگی و سخت شدن غضروف مفصل ایجاد می شود. غضروف ماده ای نرم و لیزی است که انتهای استخوان را می پوشاند و به عنوان ضربه گیر مفصل عمل می کند.

زمانی که آسیب وارده به مفصل بیشتر شود، غضروف شروع به فرسایش می کند و یا به خوبی اول کار نمی کند و نمی تواند ضربه ها را بگیرد که نتیجه آن آسیب دیدگی مفصل می شود.

آرتریت عفونی

عفونت مفصلی یا آرتریت عفونی زمانی رخ دهد که بر اثر آسیب‌دیدگی عوامل بیماری‌زا و عفونی به شکل مستقیم به مفصل نفوذ پیدا کند.

عفونت مفصلی بیشتر زانوها را درگیر می‌کند اما احتمال بروز آن در ران، شانه‌ها و دیگر مفصل‌های بدن وجود دارد. عفونت ناشی از این بیماری به‌سرعت به غضروف‌ و استخوان موجود در مفصل آسیب می‌زند که در این شرایط درمان فوری ضروری است.

نقرس

بیماری نقرس یکی از انواع بیماری التهاب مفاصل است که با دردهای زیادی همراه است و در اثر افزایش اسید اوریک در خون بوجود می آید.

نقرس در ناحیه مفصل نشان دهنده ایجاد یک التهاب است که با درد شدید، ورم و التهاب در مفصل زانو معرفی می شود. رایج ترین محل ابتلا به بیماری نقرس در بدن انگشت شست بزرگ پا است.

این بیماری همچنین می تواند زانو، دست ها، انگشتان شست، قوزک و مچ ها را نیز تحت تاثیر خود قرار دهد. مفاصل مختلفی در کف پا وجود دارد و نقرس باعث درد کف پا می گردد. علائم نقرس زمانی ایجاد می شود که مفصل فرد به یکباره و بدون علائم قبلی دچار احساس گرما، درد، قرمزی، ورم و التهاب شود.

انواع روش های درمان التهاب مفاصل

همان طور که ملاحظه کردید آرتریت انواع مختلفی دارد؛ از این رو روش درمان آن بر حسب اینکه از چه نوعی باشد متفاوت است. از مهم ترین اقدامات درمانی برای درمان آرتریت می توان به:

دارو درمانی

داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs) داروهایی هستند که به طور گسترده برای کنترل علائم و دردهای ناشی از التهاب مفاصل استفاده می‌شوند.

در مورادی که علت التهاب مفصل، بیماری روماتیسم باشد در این صورت برای جلوگیری از پیشرفت آسیب های مفصلی داروهای ضد روماتیسمی تجویز می شود.

در کنار مصرف دارو استفاده از کرم ها و پمادهای حاوی مواد ضد تحریک نیز می تواند در متعادل سازی  درد و التهاب تاثیرگذار باشد

فیزیوتراپی

معمولا بیماران مبتلا به التهاب مفاصل به ناتوانی ها و اختلالاتی در مفصل دچار می شوند که در این صورت فیزیوتراپی می تواند عملکرد طبیعی مفصل را به حالت عادی بازگرداند. 

اصلاح شیوه سبک زندگی

اصلاح شیوه زندگی در کاهش درد و التهاب مفصل و جلوگیری از پیشرفت بیماری بسیار موثر است که این تغییرات شامل:

• کم کردن اضافه وزن؛ در صورتی که اضافه وزن دارد با کاهش وزن می توانید فشار را از روی مفصل کم کنید و بدین طریق التهاب مفصل را کاهش دهید.
• داشتن تغذیه مناسب و استفاده از موادغذایی ضد التهاب
• استراحت کردن و خواب کافی
• اجتناب از انجام فعالیت های ورزشی سنگین و فعالیت هایی که فشار زیادی را به مفصل وارد می کند.
• داشتن تحرک کافی به منظور کاهش دردهای ناشی از بیماری آرتریت

فشرده سازی مفصل با بریس

یکی از بهترین راه ها برای محافظت و نگهداری از مفصل آسیب دیده، استفاده از یک بریس مناسب و متناسب با ساختار بدنی است که در کاهش درد و توزیع فشار از روی مفصل بسیار موثر است. هدف از استفاده از ارتوز و بریس عبارتند از:

• مهار کردن حرکت مفصل به منظور کاهش التهاب
• کمک به حرکت راحتر مفصل
• تصحیح شکل و فرم شکستگی ها و دررفتگی ها به منظور کاهش التهاب و درد

عمل جراحی

در موارد حاد بیماری آرتریت یا التهای مفصل که غضروف مفصلی آسیب شدیدی به آن وارد شده است؛ معمولا از عمل جراحی برای اصلاح و ترمیم آسیب دیدگی استفاده می شود.

جراحی تعویض مفصل از شایع ترین عمل های جراحی هستند که برای از بین بردن درد های ناشی از بیماری استئوآرتریت و روماتیسم استفاده می شود. 

حتما بخوانید: جراحی تعویض مفصل زانو

التهاب مفاصل در کودکان

التهاب مفاصل در کودکان بیشتر زمانی رخ می دهد که میکروب ها از راه جریان خون خود را به محل آلودگی برسانند. محل زخم و دمل از شایع ترین محل هایی هستند که میکروب ها خود را می توانند به مفاصل بدن برسانند.

از آنجائی که سیستم ایمنی کودکان هنوز به طور کامل تکامل نیافته است از این رو بیشتر از بزرگسالان در معرض ابتلا به عفونت و در نهایت التهاب مفصل قرار دارد.

ابتلا به هر نوع عفونت در نوزاد باعث انتشار آن به سایر سیستم ها از جمله مفصل می شود. از این رو از رایج ترین عوامل که منجر به عفونت مفصل می شود می توان به:

• وجود عفونت پوستی در ناحیه حوالی مفصل
• بستری بودن طولانی مدت در بیمارستان
• وزن بدنی بسیار پایین در هنگام تولد
• خونگیری و تزریقات مکرر از نوزاد بدون رعایت اصول استریلیزاسیون

در کودکان مفاصل بزرگتر نظیر لگن و شانه بیشتر در معرض ابتلا به عفونت یا التهاب مفصل قرار دارند. ولی با این وجود مفاصلی همچون زانو، مچ دست پا و آرنج نیز از عارضه در امان نیستند.

تب بالا به همراه لرز، قرمزی مفصل، تورم مفصلی و محدودیت های حرکتی از مهم ترین علائم التهاب مفاصل در کودکان است که با درد ها و مشکلات بسیاری همراه است.

تشخیص به موقع بیماری التهاب مفاصل بسیار اهمیت دارد زیرا منجر به تخریب بافت مفصل یا بافت استخوانی می شود و اختلالاتی در رشد استخوان را به همراه دارد.

در موارد خفیف بیماری التهاب مفاصل در کودکان با مصرف داروهای آنتی بیوتیک تسکین می یابد اما در موارد شدیدی که عفونت مفصلی باعث خراب شدن استخوان شود؛ برای تخلیه آبسه باید بیمار تحت عمل جراحی قرار بگیرید.

چه عواملی احتمال التهاب مفاصل را افزایش می‌دهند؟

هر شکلی از آرتریت (Arthritis) یا التهاب مفصل، عوامل ریسک خاص خودش را دارد که بعضی از آن‌ها را نمی‌توانیم تغییر بدهیم، یعنی غیرقابل اصلاح هستند، و بعضی‌هایشان را می‌توانیم کنترل کنیم، و عوامل ریسک قابل اصلاح به حساب می‌آیند.

بعضی از رایج‌ترین عوامل ریسک التهاب مفاصل به‌تفکیک غیرقابل تغییر و قابل تغییر عبارت‌اند از:

عوامل ریسک غیرقابل تغییر التهاب مفاصل

• سن: احتمال ابتلا به انواع التهاب مفاصل با بالا رفتن سن، افزایش می‌یابد.
• جنسیت: التهاب مفاصل در زنان شایع‌تر است. تقریبا 60درصد مبتلایان به آرتریت، خانم‌ها هستند. البته اسپوندیلیت آنکیلوزان (Ankylosing Spondylitis) یا روماتیسم ستون فقرات، و نقرس در مردان شایع‌تر است.
• ژنتیک: ژن‌های خاصی وجود دارند که با احتمال ابتلا به انواع خاصی از آرتریت، مانند آرتریت روماتوئید (Rheumatoid Arthritis) یا روماتیسم مفصلی، لوپوس اریتماتوس سیستمیک (Systemic Lupus Erythematosus) یا لوپوس منتشر و اسپوندیلیت آنکیلوزان مرتبط هستند.

عوامل ریسک قابل اصلاح التهاب مفاصل

• اضافه وزن و چاقی: اضافه وزن نقش مهمی در شروع و بعد هم پیشرفت پیشرفت آرتروز زانو و لگن دارد.
• نداشتن تحرک بدنی: بی‌تحرکی با افزایش شدت و پیشرفت بسیاری از انواع آرتریت یا التهاب مفاصل همراه است.
• آسیب‌های مفصلی: آسیب به مفصل، ممکن است باعث ایجاد آرتروز در آن مفصل خاص شود.
• سیگار کشیدن: سیگار هم با پیشرفت و شدت روماتیسم مفصلی و لوپوس منتشر مرتبط است.
• عفونت: بسیاری از عوامل میکروبی هم ممکن است مفاصل را آلوده کرده و باعث ایجاد انواع مختلف آرتریت شوند.
• شغل: بعضی مشاغل که خم شدن مکرر زانو و چمباتمه زدن دارند، با آرتروز زانو و لگن مرتبط هستند.
• رژیم غذایی: خوردوخوراک نقش مهمی در حفظ وزن مناسب دارد، که عامل مهمی در پیشگیری از پیشرفت بیماری التهاب مفاصل است.

منبع :

arthritis.ca