پیچ خوردگی زانو یکی از آسیب‌های شایع، مخصوصاً در افراد ورزشکار و فوتبالیست‌ها می‌باشد. پیچ خوردن مفصل زانو به طبع می‌تواند عوارض مختلفی را شامل حال فرد کند. در این مبحث قصد بررسی این عارضه، عوارض ناشی از آن و راهکارهای مناسب برای درمان آن را داریم. همراه ما باشید.
پیچ خوردگی مفصل زانو چیست؟
معمولاً پیچ خوردن مفصل زانو با عارضه کشیدگی منیسک زانو اشتباه گرفته می‌شود. درواقع در پیچ خوردگی زانو آسیب به رباط‌های این مفصل وارد می‌شود ولی در کشیدگی مفصل تنها عضلات زانو آسیب می‌بینند.
در آناتومی مفصل زانو 4 رباط اصلی باعث حفظ استحکام و ثبات این مفصل می‌شوند. علاوه‌براین رباط‌ها، یک سری رباط‌های کوچک‌تری هم وجود دارند که در هنگام آسیب‌دیدگی مفصل زانو باعث ایجاد درد در فرد آسیب‌دیده می‌شوند.
رباط‌ها درواقع ساختارهایی هستند که استخوان‌های مفصل زانو را در کنار یکدیگر ثابت نگه می‌دارند و امکان حرکت راحت این مفصل را فراهم می‌کنند.
این رباط‌ها نقش بسیار مؤثری در آسان نمودن حرکات مفصل زانو (مثل خم و راست کردن مفصل و ...) دارند.
این رباط‌ها علاوه‌بر استحکام بخشیدن به مفصل زانو، وظیفه جلوگیری از حرکات اشتباه و چرخش
های شدید و آسیب‌زننده این مفصل را دارند.
نشانه‌های پیچ خوردگی مفصل زانو
علائم و نشانه‌های شایع پیچ خوردگی مفصل زانو شامل دو مورد بسیار مهم درد و التهاب هستند.
با پیچ خوردن مفصل زانو متقابلاً رباط‌های این مفصل نیز دچار آسیب‌های جدی می‌شوند. علائم این عارضه بسته به شدت پیچ خوردگی و میزان آسیب‌دیدگی رباط‌های مفصل زانو، در هر فرد متفاوت هستند.
معمولاً این علائم حدود 48 ساعت بعد از آسیب‌دیدگی به اوج خود می‌رسند و به‌مرور کمتر می‌شوند و تسکین می‌یابند. بااین‌حال در موارد شدیدتر، علائم نه‌تنها کاهش پیدا نمی‌کنند بلکه از شدت بیشتری برخوردار می‌شوند.
سایر علائم و نشانه‌های این عارضه شامل موارد زیر هستند:
- تورم مفصل زانو
- احساس خشکی و سفتی در مفصل زانو
- تشدید درد هنگام تکان دادن مفصل زانو
دلایل و علل پیچ خوردگی زانو
همانطور که اشاره شد پیچ خوردگی زانو عارضه‌ای است که در اثر آسیب دیدن رباط‌های زانو ایجاد می‌شود. اما این آسیب‌دیدگی بر حسب نوع رباط متفاوت بوده و با علائم و نشانه‌های متفاوتی همراه است. رباط‌هایی که باعث پیچ خوردگی زانو می‌شوند عبارت‌اند از:
- آسیب دیدگی رباط‌های صلیبی قدامی
- آسیب دیدن رباط‌های جانبی داخلی
- آسیب‌دیدگی چندگانه رباط‌ها (آسیب دیدن چند رباط همزمان با یکدیگر)
- آسیب‌دیدگی رباط‌های خلفی زانو
این آسیب‌ها بر اثر حوادث و اتفاقاتی نظیر موارد زیر مشاهده می‌شوند:
- آسیب دیدن رباط‌های زانو بر اثر زمین خوردن
- فرود آمدن نامناسب بر روی پا (مهم‌ترین دلایل پیچ خوردگی در ورزشکاران)
- وارد شدن ضربه مستقیم به زانو
شیوع این اتفاقات در افراد مسن و کسانی که رباط‌ها و عضلات ضعیفی دارند، شایع‌تر است. در اغلب موارد، پیچ خوردگی مشکل خاصی برای زانو و فرد ایجاد نمی‌کند. این عارضه زمانی خطرناک است که با عوارضی نظیر شکستگی و دررفتگی مفصل زانو همراه باشد.
عوامل خطر پیچ‌خوردگی زانو
هر کسی ممکن است دچار پیچ‌خوردگی زانو شود، اما ورزشکاران و افرادی که فعالیت‌های فیزیکی انجام می‌دهند، بیشتر در معرض خطر هستند. ورزشکارانی که در ورزش‌های زیر فعالیت دارند بیشتر در معرض خطر هستند؛ زیرا نیاز به توقف ناگهانی، چرخش یا تغییر جهت دارند:
- فوتبال
- بسکتبال
- فوتبال آمریکایی
- تنیس
- راگبی
- اسکی
- هاکی
- سکیت روی یخ
عادات ورزشی که می‌توانند خطر پیچ‌خوردگی زانو را افزایش دهند عبارت‌اند از:
- افزایش ناگهانی شدت تمرین یا فعالیت
- شروع ورزش یا فعالیتی جدید بدون تجهیزات یا آموزش مناسب (برای مثال، تمرین با فرم نادرست یا شروع ورزش برخوردی جدید قبل از اینکه راه‌های ایمن را یاد بگیرید)
- انجام ورزشی که به مفاصل زانو در تمام طول سال فشار وارد میکند و عدم استراحت یا زمان لازم برای بهبود و ریکاوری
تشخیص پیچ خوردگی مفصل زانو
تشخیص نوع آسیب‌دیدگی مفصل زانو بسیار مهم است؛ زیرا ریشه‌یابی عوارض موجود باعث انتخاب صحیح راهکار درمانی مؤثر می‌شود. به همین خاطر لازم است متخصص ارتوپدی نهایت دقت را در انجام معاینات و بررسیهای بالینی فرد آسیب‌دیده داشته باشد. انجام معاینات دقیق و تشخیص علت عوارض موجود باعث برنامه‌ریزی درمانی صحیح و مؤثر می‌شوند.
یکی از راهکارهای مهم برای تشخیص صحیح پزشک متخصص، تهیه گرافهای تشخیصی می‌باشد. این گراف‌ها باعث افزایش آگاهی پزشک نسبت به وضعیت داخلی مفصل زانو، شدت آسیب‌دیدگی رباط‌ها و... می‌شوند. اشعه ایکس و سی‌تی اسکن، ازجمله روش‌های مؤثر برای تهیه گرافهای تشخیصی دقیق هستند و می‌توانند اطلاعات بسیار مهمی از وضعیت مفصل آسیب‌دیده در اختیار متخصص ارتوپدی قرار دهند.
- تشخیص آسیب‌دیدگی‌های رباط مفصل زانو بسیار مهم است؛ زیرا به‌طور مثال اگر پیچ خوردگی مفصل زانو باعث پارگی رباط صلیبی قدامی شده باشد، فرد نیاز به عمل جراحی بازسازی ACL پیدا میکند.
- این عمل جراحی بسته به شدت آسیب دیدگی رباط صلیبی بسته به تجویز بهترین جراح زانو در تهران، به روش‌های مختلفی ازجمله عمل آرتروسکوپی زانو یا جراحی باز صورت می‌گیرد.
درجات پیچ خوردگی مفصل زانو
راهکارهای مختلفی برای درمان پیچ خوردگی مفصل زانو وجود دارند که به شدت آسیب‌دیدگی مفصل زانو و رباط‌ها بستگی دارند. برای تسهیل در معرفی راهکارهای درمانی، این عارضه را به درجه‌های مختلف تقسیم‌بندی نموده‌ایم:
- درمان آسیب‌دیدگی درجه 1: معمولاً این عارضه با استراحت فرد آسیب‌دیده و تغییر و اصلاح عملکرد فیزیکی وی، به‌مرور بهبود می‌یابد و درمان می‌شود.
- درمان آسیب‌دیدگی درجه 2: در این نوع آسیب‌دیدگی، شاهد پارگی جزئی رباط‌های مفصل زانو هستیم. در این وضعیت فیکس کردن مفصل زانو و محدود کردن دامنه حرکتی آن به مدت‌زمان مشخصی (بسته به شدت آسیب‌دیدگی رباط‌ها و معمولاً بین 4 تا 6 هفته) باعث بهبود علائم و درمان عوارض موجود می‌شود.
- درمان آسیب‌دیدگی درجه 3: در این نوع آسیب‌دیدگی، پارگی رباط‌ها بهصورت کامل می‌باشد. به همین منظور برای درمان پارگی رباط‌های مفصل زانو نیاز به بریس یا جراحی است.
همانطور که تا به اینجای متن خوانده‌اید، تشخیص نوع آسیب‌دیدگی در تعیین روش درمانی بسیار مؤثر است. به همین دلیل هرگونه سهل‌انگاری در تشخیص و ریشه‌یابی دقیق عوارض موجود نه‌تنها تأثیری در تعیین راهکار درمانی مؤثر ندارد بلکه می‌تواند شدت عوارض موجود را افزایش دهد.
روش‌های درمانی
درمان پیچ خوردگی زانو بسته به شدت آسیب‌دیدگی زانو متفاوت است و جراح ارتوپد متناسب با علت پیچ خوردگی، روش درمانی را انتخاب میکند. این روش‌ها شامل موارد زیر هستند:
دارو درمانی
هدف از تجویز دارو برای درمان پیچ خوردگی زانو، تسکین دردهای ناشی از پیچ خوردگی است که داروهای مسکن بدون نسخه مانند استامینوفن از مهم‌ترین داروها برای درمان این مشکل‌ها هستند. در صورتی که درد قابل تحمل نباشد داروهای قوی‌تر تجویز می‌شوند.
استراحت
منظور از استراحت برای درمان پیچ خوردگی زانو، خودداری از انجام هر گونه فعالیتی که موجب وارد شدن فشار زیادی روی زانو می‌شود، است. همچنین ورزشکاران باید توجه داشته باشند در این دوران از انجام ورزش‌هایی که فشار زیادی به زانو وارد می‌کنند، خودداری نمایند.
شما می‌توانید برای تأثیرگذاری بهتر و سریع‌تر استراحت در درمان پیچ خوردگی زانو، پاها را برای مدت کوتاهی بالاتر از قلب خود نگه دارید که این کار به کاهش التهاب و درد ناشی از پیچ خوردگی کمک میکند.
یخ یا سرما درمانی
یخ گذاشتن روی قسمت آسیب‌دیده بدن معمولاً با هدف کاهش تورم و التهاب انجام می‌شود. قرار دادن یخ بلافاصله پس از آسیب‌دیدگی و پیچ خوردگی زانو می‌تواند بسیار تأثیرگذار باشد.
فشرده‌سازی زانو
شما می‌توانید به کمک بانداژ کشی و فشرده‌سازی، التهاب زانو را کاهش دهید. اما توجه نمایید نباید زانوی خود را محکم ببندید؛ زیرا گردش خون را مختل می‌شود.
بی تحرک کردن زانو با بستن آتل
متخصصان ارتوپد معمولاً برای محافظت از زانو و ثابت نگه داشتن آن در حین بهبودی، استفاده از آتل را به شما پیشنهاد می‌دهند. آتل موجب جلوگیری از حرکت و وارد شدن فشار مضاعف به زانو می‌شود.
تمرینات ورزشی و فیزیوتراپی
متخصص ارتوپد در اغلب موارد، در کنار به‌کارگیری درمان‌های غیرجراحی، شما را به فیزیوتراپ ارجاع میدهد. پزشک یا فیزیوتراپ برای درمان پیچ خوردگی زانو از چنین روش‌هایی استفاده میکند.
- ورزش مخصوص زانو درد
- لیزر درمانی
- تزریق کورتیکواستروئید
- اوزون‌تراپی
- پی‌آرپی
جراحی زانو
درمان سریع و به‌موقع پیچ خوردگی زانو، به منظور پیشگیری از بدتر شدن شرایط بیمار بسیار اهمیت دارد؛ زیرا در صورتی که پیچ خوردگی زانو از نوع حاد و بسیار شدید باشد، متخصص ارتوپد روش جراحی را به شما پیشنهاد میکند.
همچنین در صورتی که پیچ خوردگی مفصل زانو باعث پارگی رباط صلیبی قدامی شده باشد، فرد نیاز به عمل جراحی پیدا میکند.
هزینه درمان پیچ خوردگی مفصل زانو
بسته به انتخاب نوع روش درمانی، هزینهها متغیر هستند. پزشک با انجام معاینات و بررسیهای دقیق، روش درمانی را انتخاب میکند و به‌‌دنبال آن، هزینهها را بهصورت قطعی به بیمار اطلاع میدهد.
به خاطر داشته باشید هزینهها از قبل مشخص نیستند و برای تعیین مبلغ قطعی آن حتماً نیاز به معاینه حضوری بیمار توسط پزشک متخصص است.
چه زمانی پس از درمان احساس بهتری خواهم داشت؟
پس از شروع درمان زانوی پیچ‌خورده، باید به‌تدریج احساس بهتری داشته باشید. ممکن است چند هفته طول بکشد تا علائم شما بهبود یابند.
از پزشک خود بپرسید که در طول دوره بهبودی چقدر می‌توانید از زانوی خود استفاده کنید. تا زمانی که پزشکتان استفاده مجدد از زانو را ایمن نمی‌داند، این کار را انجام ندهید (حتی اگر احساس بهتری دارید). اگر به رباط‌های زانوی خود قبل از بهبودی کامل فشار وارد کنید، احتمال بیشتری وجود دارد که دوباره به آنها آسیب بزنید یا پیچ‌خوردگی اولیه را بدتر کنید.
اگر زانوی من دچار پیچ‌خوردگی شود، چه انتظاری می‌توانم داشته باشم؟
پیچ‌خوردگی‌های زانو معمولاً آسیب‌های موقتی هستند. بیشتر پیچ‌خوردگی‌ها پس از اینکه پزشکتان اجازه از سرگیری تمرین را داد، بر توانایی شما برای انجام ورزش یا فعال ماندن تأثیر نمی‌گذارند.
پیچ‌خوردگی زانو ممکن است احتمال آسیب دیدن مجدد آن زانو را در آینده افزایش دهد (به‌ویژه اگر پیچ‌خوردگی متوسط یا شدید داشته‌اید). از پزشک خود بپرسید که برای کاهش خطر پیچ‌خوردگی‌های آینده چه کارهایی می‌توانید انجام دهید.
زمان بهبودی پیچ‌خوردگی زانو
معمولاً حداقل چند هفته طول می‌کشد تا زانوی پیچ‌خورده بهبود یابد. بهبود پیچ‌خوردگی‌های شدیدتر ممکن است تا چند ماه طول بکشد. پزشک به شما خواهد گفت چه انتظاری داشته باشید.
از پزشک خود بپرسید که کدام فعالیت‌ها و حرکات در طول بهبودی برای شما ایمن هستند. او در خصوص فعالیت‌های فیزیکی ایمن برای زانو به شما اطلاعات خواهد داد.
چگونه می‌توانم از پیچ‌خوردگی زانو پیشگیری کنم؟
ممکن است هیچ راهی برای جلوگیری از پیچ‌خوردگی زانو وجود نداشته باشد؛ به‌ویژه اگر ورزشکار هستید. اما راه‌هایی برای کاهش خطر وجود دارند. در طول ورزش یا سایر فعالیت‌های فیزیکی:
- از تجهیزات محافظ مناسب (ازجمله نوع صحیح کفش) استفاده کنید.
- اگر زانوی شما در حین یا پس از فعالیت فیزیکی درد میکند، به ورزش ادامه ندهید.
- به زانوی خود زمان دهید تا پس از فعالیت شدید استراحت کند و بهبود یابد.
- قبل از انجام ورزش یا تمرین، کشش و گرم کردن انجام دهید.
- پس از فعالیت فیزیکی، بدن خود را سرد کنید و کشش انجام دهید.
برای کاهش خطر آسیب، این نکات ایمنی عمومی را دنبال کنید:
- مطمئن شوید که خانه و محل کار شما عاری از وسایلی است که می‌تواند باعث زمین خوردن شما یا دیگران شود.
- همیشه از ابزار یا تجهیزات مناسب در خانه برای دسترسی به وسایل استفاده کنید. هرگز روی صندلی یا میز نایستید.
- اگر در راه رفتن مشکل دارید یا خطر افتادن در شما افزایش یافته است، از عصا یا واکر استفاده کنید.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنم؟
اگر دچار آسیب شده‌اید و علائم پیچ‌خوردگی زانو را دارید، به پزشک مراجعه کنید. اگر علائم شما پس از چند روز درمان بهبود نمی‌یابند (یا بدتر می‌شوند) با پزشک خود صحبت کنید.
چه زمانی باید به اورژانس مراجعه کنم؟
اگر هر یک از موارد زیر را تجربه کردید، به اورژانس بروید:
- درد شدید
- تورمی که بدتر می‌شود
- تغییر رنگ
- ناتوانی در تکان دادن زانو یا پا
- احساس صدای تق‌تق در زانو
چه سؤالاتی باید از پزشک خود بپرسم؟
- آیا پیچ‌خوردگی زانو دارم یا آسیب دیگری اتفاق افتاده است؟
- پیچ‌خوردگی از چه درجه‌ای است؟
- به چه درمان‌هایی نیاز خواهم داشت؟
- بهبودی چقدر طول می‌کشد؟
- چه زمانی می‌توانم تمرینات یا ورزش را از سر بگیرم؟
- در طول دوره بهبودی انجام چه نوع تمریناتی ایمن است؟
کلام پایانی
آسیب‌دیدگی رباط‌ها ازجمله عوارض مشهود و رایج در پیچ خوردگی‌های مفصل زانو هستند. پارگی و آسیب‌دیدگی رباط‌ها باعث مختل شدن حرکات زانو و کاهش ثبات و استحکام آن می‌شوند.
به همین منظور لازم است این عارضه در زمان مناسب تشخیص داده شده و بهترین راه درمان متناسب با شدت آسیب‌دیدگی از سوی پزشک متخصص انتخاب شود.
هرگاه با علائم پیچ خوردگی زانو مواجه شدید، برای انجام معاینات و بررسیهای لازم به متخصص ارتوپدی مراجعه کرده و از اقدامات خودسرانه دوری کنید؛ زیرا بی‌توجهی به علائم آسیب‌دیدگی مفصل زانو و به تعویق انداختن درمان عوارض موجود می‌تواند باعث تشدید عوارض شود. درصورت نیاز به جراحی برای پیچ خوردگی زانو، پیشنهاد می‌دهیم با تلفن‌های مطب دکتر علیرضا جواهری تماس بگیرید و برای تعیین وقت ویزیت هماهنگ کنید.
منبع
سوالات متداول
زانو یکی از شایع‌ترین مفاصل آسیب‌دیده است. پیچ‌خوردگی‌ها، به‌ویژه در میان ورزشکاران، آسیب‌های شایعی هستند.
مطالب مشابه
عفونت مفصل لگن وضعیتی جدی است که زمانی رخ میدهد که میکروارگانیسم‌های مضر مانند باکتری‌ها، ویروس‌ها یا قارچ‌ها به لگن یا بافت استخوانی اطراف آن حمله کنند. این عفونت‌ها می‌توانند باعث درد شدید، تورم و سفتی قابل توجهی شوند و حرکت یا استفاده عادی از مفصل لگن را دشوار سازند.
عفونت زانو وضعیت پزشکی جدی‌ای است که اغلب به درمان فوری و تهاجمی نیاز دارد. هنگامی که باکتری‌ها باعث آلوده شدن مایع مفصلی (مایعی که مفصل زانو را روان میکند) می‌شوند، عفونتی به نام عفونت مفصلی اتفاق میفتد.
آرتریت زانو به التهاب و تخریب غضروف مفصل زانو اشاره دارد؛ غضروفی که وظیفه دارد به‌عنوان ضربه‌گیر استخوان‌ها عمل کند و خم و راست شدن نرم و روان زانو را امکان‌پذیر سازد.
تزریق پلاسمای غنی از پلاکت (پی آر پی) برای لگن، گزینه درمانی ترمیمی است که برای رفع درد و التهاب ناشی از بیماری‌هایی مانند آرتروز، پارگی‌های لابروم، یا سایر آسیب‌های بافت نرم طراحی شده است.
تاندونیت لگن، عارضه‌ای التهابی است که تاندون‌های اطراف مفصل لگن را درگیر میکند. می‌تواند منجر به درد، تورم و محدودیت حرکت شود و معمولاً در ورزشکاران و افرادی که حرکات تکراری ران انجام می‌دهند، مشاهده می‌شود.
آسیب‌های وارده به زانوها می‌توانند در اثر رگ به رگ شدن یا پارگی رباط‌ها یا استفاده از بیش‌ازحد از زانو اتفاق بیفتند. زانو بزرگترین مفصل در بدن انسان است. این مفصل، ساق پا را به ران متصل میکند و به شما اجازه میدهد راه بروید، بدوید، بپرید، برقصید و در سایر فعالیت‌های روزانه شرکت کنید.
کیست‌های استخوان ساب کندرال (SBCs) کیسه‌های پر از مایعی هستند که در داخل مفاصلی مانند زانو، لگن و شانه تشکیل می‌شوند. این کیسه‌ها معمولاً در درجه اول با هیالورونیک اسید پر شده‌اند. هیالورونیک اسید مایعی در مایع مفصلی است که مفصل را روان میکند. کیست‌های استخوان ساب کندرال از نظر فنی کیست نیستند. در عوض، آنها ضایعات پر از مایع هستند که توسط استخوان احاطه شده‌اند.
شکستگی‌های استرسی در استخوان‌های پا و مچ پا شایع هستند؛ زیرا ما به‌طور مداوم با ایستادن، راه رفتن، دویدن و پریدن به آنها نیرو وارد می‌کنیم. در شکستگی استرسی، استخوان می‌شکند اما معمولاً جابجا نمی‌شود.
بونیون، برآمدگی استخوانی است که در لبه داخلی مفصل شست پا ایجاد می‌شود. اگر متوجه برآمدگی روی شست پا شدید، به‌ویژه اگر درد، سفتی یا بی‌حسی در انگشتان پا یا پای خود تجربه کردید، حتماً به متخصص مراجعه کنید.
استئوکندرال زانو، به آسیب یا صدمه به غضروف مفصلی صاف اطراف مفصل زانو و استخوان زیرین غضروف اشاره دارد. میزان آسیب ممکن است از پارگی غضروف یا ترک خفیف استخوان گرفته تا شکستن قطعه‌ای از استخوان در داخل مفصل متغیر باشد.