کریپتوس، که با نام‌های «صدا دادن زانوها» یا «صدای تق‌تق یا خِش‌خِش مفاصل» نیز شناخته می‌شود، به هرگونه صدای خِش‌خِش، تق‌تق، یا حس خرد شدن که هنگام حرکت مفصل رخ می‌دهد، اشاره دارد. کریپتوس می‌تواند مفاصل مختلفی ازجمله لگن، شانه‌ها، گردن، زانو و ستون فقرات را درگیر کند، اما بیشتر افراد آن را در زانوهای خود تجربه می‌کنند. به‌عنوان مثال، زانوهای شما ممکن است هنگام خم شدن، صدا بدهند.
شاید این سؤال برایتان پیش بیاید که آیا باید نگران صدا دادن زانو باشم؟ پاسخ این است که بستگی دارد. کریپتوس معمولاً وضعیتی جدی نیست و در بیشتر موارد نیازی به توجه پزشکی ندارد. بااین‌حال، ممکن است نشان‌دهنده بیماری‌ای زمینه‌ای مانند آسیب یا آرتریت باشد و در چنین مواردی، مشورت با پزشک و درمان ضروری است.
روش‌های مختلفی برای درمان صدا دادن زانو وجود دارند که انتخاب هر یک از اینها بسته به عوامل مختلفی همچون شدت صدا دادن، بروز درد در حین صدا دادن و بسیاری عوامل دیگر متفاوت است.
علت صدا دادن زانو چیست؟
در اینجا به چند علت صدا دادن زانو اشاره شده است. در حالی که برخی از آنها بی‌ضرر هستند، برخی دیگر جدی‌تر بوده و نیاز به درمان پزشکی دارند:
- حباب‌های گاز: مفاصل شما توسط مایع سینوویال احاطه شده‌اند که ماده‌ای غلیظ و چسبناک است و اصطکاک بین غضروف و مفاصل را در حین حرکت کاهش می‌دهد. با گذشت زمان، گاز در اطراف مفاصل جمع می‌شود و حباب‌های کوچکی در مایع سینوویال تشکیل می‌دهد. وقتی حرکت می‌کنید، این حباب‌ها ممکن است بترکند و صدای تق‌تق ایجاد کنند. کریپتوس ناشی از حباب‌های گاز، طبیعی است و هیچ آسیبی به مفاصل شما وارد نمی‌کند.
- حرکت رباط‌ها: در حین حرکت، رباط‌ها یا تاندون‌ها ممکن است از روی برجستگی‌های استخوان‌های عبور کنند. ازآنجایی‌که ممکن است برای عبور از روی این برجستگی‌ها کمی کشیده شوند، درنهایت به جای خود بازمی‌گردند و صدای کلیک ایجاد می‌کنند. کریپتوس ناشی از حرکت رباط‌ها نگران‌کننده نبوده و نشانه آسیب مفصلی نیست.
- آرتریت: آرتریت زمانی رخ می‌دهد که غضروف مفاصل شما به‌مرور زمان تحلیل می‌رود. غضروف عملکرد حیاتی حفاظت از مفاصل در برابر اصطکاک و ضربه را بر عهده دارد و از سایش استخوان‌ها به یکدیگر جلوگیری می‌کند. کریپتوس می‌تواند ناشی از دو نوع آرتریت باشد: استئوآرتریت (زمانی که عوامل مکانیکی و بیوشیمیایی باعث تحلیل غضروف می‌شوند) یا آرتریت روماتوئید (زمانی که بیماری‌ای خودایمنی باعث حمله سیستم ایمنی به بافت‌های خود بدن می‌شود). از دست دادن غضروف در اثر آرتریت باعث افزایش اصطکاک در مفاصل شده و ممکن است به صدا دادن زانو منجر شود. آرتریت بیماری جدی‌ای است که اگر درمان نشود، می‌تواند بدتر شده و منجر به درد مفصل، از دست دادن تحرک و تغییر شکل مفصل شود.
- آسیب: آسیب‌ها یکی دیگر از علل کریپتوس زانو هستند. آسیب‌های شایع مانند پارگی مینیسک، آسیب به کشکک یا زانوی دوندگان، یا سایر آسیب‌های زانو ناشی از ضربه یا فشار، می‌توانند منجر به صدای خرد شدن و سایش شوند. اگر زمین خورده‌اید و زانوی شما به سختی به زمین برخورد کرده یا اگر در ورزش یا فعالیت‌های بدنی شرکت می‌کنید که فشار زیادی به زانوهای شما وارد می‌کنند، کریپتوس ممکن است نشانه‌ای از مشکلی جدی‌تر باشد.
- جراحی: پس از جراحی زانو، مفصل ممکن است کمی (در موارد جراحی‌های جزئی) یا کاملاً تغییر کند (در مواردی که کل مفصل تعویض می‌شود). بیمارانی که تحت جراحی زانو قرار گرفته‌اند، ممکن است متوجه شوند که مفاصلشان پس از جراحی پر سر و صداتر شده‌اند. در بیشتر موارد، این صداها فقط یکی از ویژگی‌های مفاصل جدید یا اصلاح‌شده هستند و نگران‌کننده نمی‌باشند. بااین‌حال، اگر کریپتوس با ناراحتی مداوم همراه باشد، بهتر است به پزشک مراجعه کنید.
آیا صدا دادن زانو خطرناک است؟
مفاصل زانو با خم و راست شدن، دامنه حرکتی وسیعی را پشتیبانی می‌کنند. به غیر از فعالیت‌های ورزشی، فعالیت‌های بسیار زیاد دیگری مانند راه رفتن، دویدن، پریدن، کوهپیمایی، بلند شدن روی پاها و نشستن، به‌طور عادی در زندگی روزمره ما انجام می‌شوند که همگی توسط مفصل زانو انجام می‌شوند.
مفصل زانو دارای غضروف‌هایی است که ضربه‌های واردشده به مفصل زانو را جذب می‌کنند. در صورتی که این غضروف‌ها آسیب ببینند و دچار فرسایش شوند، استخوان‌ها روی همدیگر سایش پیدا می‌کنند که این موضوع موجب شنیدن صدای غیرطبیعی از زانو می‌شود.
صدا دادن زانو مشکل جدی و خطرناکی نیست اما در صورتی که همراه با صدا دادن، درد و علائمی دردناک دیگری شما را آزار دهد، نشان‌دهنده چنین بیماری‌هایی است:
- داشتن اضافه وزن
- بالا رفتن سن و ضعیف شدن عضلات و مفاصل
- آسیب‌دیدگی شدید مینیسک و غضروف زانو
- آرتروز زانو
- پارگی رباط‌های زانو
- تشکیل بافت‌های اضافی در اطراف مفصل زانو
- کندورمالاسی یا نرمی کشکک زانو
- بیماری زانوی دوندگان
روش‌های درمان صدا دادن زانو
روش‌های مختلفی برای درمان صدا دادن زانو وجود دارند که انتخاب هر یک از اینها بسته به عوامل مختلفی همچون شدت صدا دادن، بروز درد در حین صدا دادن و بسیاری عوامل دیگر متفاوت است. روش‌های درمان صدا دادن زانو را به دو گزینه جراحی و غیرجراحی تقسیم می‌شوند که شامل موارد زیر هستند:
درمان صدا دادن زانو با کم کردن وزن بدن
صدا دادن زانو معمولاً بی‌خطر است و مشکلی برای فرد ایجاد نمی‌کند. البته در صورتی که بر اثر بیماری، ضربه یا آسیب‌دیدگی ایجاد نشده باشد.
اولین اقدام برای درمان صدا دادن زانو، کم کردن وزن است؛ زیرا اضافه وزن فشار زیادی را به زانو وارد می‌کند و بدین ترتیب موجب می‌شود مقدار کاری که زانو باید انجام دهد، افزایش پیدا کند و در حین حرکت زانو صدا دهد. سایر روش‌های ساده و خانگی برای درمان صدا دادن زانو عبارت‌اند از:
- قرار دادن کمپرس یخ در زانو
- استفاده از داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی
- بستن زانو با بریس یا بانداژهای فشاری
استراحت کردن
در صورتی که علت صدا دادن مفاصل، وارد شدن آسیب به زانو باشد، با استراحت کردن میتوانید صدای مفصل را کم کنید.
اما استراحت مطلق به هیچ عنوان پیشنهاد نمی‌شود؛ زیرا استراحت مطلق باعث ضعیف شدن عضلات درگیر می‌شود.
ماساژ درمانی
ماساژ با تأثیری که در تحریک جریان خون و شل شدن عضلات دارد باعث احساس آرامش بعد از ماساژ می‌شود. ماساژ دادن می‌تواند خون بیشتری را به مفصل‌های بدن برساند و فشارهای عصبی روی زانو و صداهای مفصل را کاهش دهد.
حرکات اصلاحی یا ورزش
در صورتی که علت صدا دادن زانو، ناپایداری و ضعیف شدن عضلات چهار سر ران است، ورزش می‌تواند تأثیرات خوبی در کاهش و درمان صدا دادن زانو داشته باشد.
دکتر سید علیرضا امین جواهری، جراح و متخصص ارتوپد در تهران، آگاه به دانش روز دنیا، آماده ی ارائه ی خدمات به شما عزیزان می باشد. شما می توانید از طریق شماره های زیر با ایشان ارتباط برقرار نمایید:
شماره های تماس: 09334131004 - 71062400
درمان های جایگزین
تزریق پی آر پی، تزریق کورتیزول، مگنت تراپی ازجمله رایج‌ترین روش‌های درمان صدا دادن زانو هستند که قبل از جراحی پیشنهاد می‌شوند.
جراحی
چند روش جراحی برای درمان تق‌تق یا صدا دادن زانو وجود دارند. عمل جراحی برای تصحیح تق‌تق کردن انجام نمی‌شود بلکه برای تصحیح بیماری زمینه‌ای که باعث بروز این نوع علائم شده، انجام می‌شود. هدف بیشتر جراحی‌ها صاف کردن سر مفصلی استخوان‌های زانو است؛ به‌‌طوری که در طول حرکت اصطکاک کمتری وجود داشته باشد.
درمان‌های خانگی صدا دادن زانو
درمان‌های خانگی صدا دادن زانو شامل موارد زیر می‌باشند:
ورزش برای درمان صدا دادن زانو
همان‌طور که اشاره شد صدا دادن زانو اغلب به‌دنبال برخی بیماری‌های زانو از قبیل آرتروز، کشیدگی تاندون یا پارگی غضروف به وجود می‌آید. برخی از انواع صداهای زانو با عوارض جدی همراه هستند. حال آنکه برخی دیگر مشکلی را به وجود نمی‌آورند. به هر حال شما میتوانید با افزایش قدرت و انعطاف‌پذیری عضلات اطراف زانو به بهبود این مشکل کمک کنید. این امر به شما کمک می‌کند عملکرد مجدد زانوی خود را به دست بیاورید.
حرکت کششی مخصوص عضلات ساق پا
برای انجام این تمرین باید روی زمین بنشینید و پاهای خود را دراز کنید و یک عدد توپ تنیس را زیر ساق پای خود قرار دهید.
پای دیگر خود را به‌آرامی روی آن پایی که توپ تنیس زیر آن قرار دارد بگذارید. ساق پای خود را از بالا تا پایین روی توپ تنیس بلغزانید. اگر شما به یک نقطه سفت در این ناحیه برخورد کردید پای خود را حدود 30 ثانیه و در همان ناحیه روی توپ بلغزانید.
این تمرین به کشش عضلات ساق پای شما کمک زیادی خواهد کرد. در صورتی که این عضلات سفت باشند می‌توانند به زانوی شما فشار وارد کنند و باعث شوند مطابقت زانو به هم بخورد.
ورزش مخصوص تقویت عضلات چهار سر ران
عضلات چهار سر ران به عضلاتی گفته می‌شود که در قسمت جلوی ران قرار دارند و تقویت این عضلات باعث می‌شود که از آسیب‌دیدگی بیشتر زانو جلوگیری شود.
برای انجام این تمرین باید روی زمین بنشینید و پاهای خود را روبروی خود قرار دهید. عضلات چهار سر ران خود را منقبض کنید و از دست خود برای اطمینان از سفت بودن آنها استفاده کنید. حدود 8 ثانیه در همین حالت بمانید و سپس به‌مدت 2 ثانیه آنها را شل کنید.
بالا آوردن پا به‌صورت مستقیم برای درگیر کردن عضلات چهار سر ران
برای انجام این تمرین باید به پشت روی زمین دراز بکشید و یکی از پاهای خود را به‌صورت صاف مقابل بدن خود قرار دهید و پای دیگر را نیز حدود 15 تا 20 سانتی‌متر بالا بیاورید و و پس از مدتی به نقطه شروع برگردانید. این تمرین را 2 تا 3 مرتبه تکرار کنید و هر مرتبه 10 تا 12 بار انجام این حرکت بپردازید.
حرکت اسکات برای تقویت عضلات ران و زانو
برای انجام حرکت اسکات پاها را به عرض شانه‌ها باز کنید و پنجه‌های پای خود را با اعمال وزن روی پاشنه‌ها به‌صورت 45 درجه قرار دهید.
در حالیکه شروع به انجام اسکات می‌کنید باسن خود را طوری به عقب ببرید که انگار میخواهید روی یک صندلی بنشینید که از شما خیلی دور است.
در حالیکه دارید اسکات انجام می‌دهید زانوهای خود را به سمت بیرون قرار دهید و تا آنجا که میتوانید حالت نشسته به خود بگیرید- زاویه آن 90 درجه کمتر نشود- و با اعمال فشار ازطریق پاشنه‌ها سر جای خود برگردید.
آب درمانی یا ورزش کردن در آب
ورزش کردن در آب در مقایسه با تمریناتی که روی زمین انجام می‌شوند ساده‌تر هستند. آب باعث می‌شود که وزن بدن کمتر به مفصل زانو وارد شود و به این ترتیب شما در هنگام انجام تمرینات ورزشی دچار درد کمتری خواهید شد.
حتما مطالعه گنید : تفاوت استئوتومی زانو و جراحی تعویض مفصل زانو
برای کاهش صدا دادن زانو چی بخوریم؟
رژیم غذایی عاملی مهم برای تقویت استخوان‌ها، مفاصل و عضلات شما است. همچنین التهاب را کاهش داده و تحرک را افزایش می‌دهد. اگر میخواهید بدانید کمبود چه ویتامین هایی باعث صدا دادن مفاصل می شود اینجا کلیک کنید. در ادامه غذاهای مفید برای اعضای مختلف را توضیح می‌دهیم:
غذاهایی برای تقویت استخوان‌ها
- محصولات لبنی: محصولات لبنی مانند شیر، پنیر و ماست سرشار از کلسیم هستند، ماده‌ای معدنی که به افزایش تراکم استخوان کمک می‌کند. برخی از این محصولات نیز با ویتامین دی غنی شده‌اند تا جذب را بهبود بخشند.
- ماهی‌های روغنی: ماهی‌های روغنی شامل سالمون، ماهی خال‌مخالی و ساردین (کنسرو ماهی با استخوان نیز قابل قبول است) هستند. آنها منابعی از کلسیم و ویتامین دی هستند.
- سبزیجات با برگ‌های سبز تیره: سبزیجات با برگ سبز نیز سرشار از کلسیم، منیزیم و ویتامین کا هستند که استخوان‌های شما را تقویت می‌کنند. کلم کالی، اسفناج و کلم بروکلی نمونه‌هایی از این سبزیجات هستند.
- آجیل و دانه‌ها: کلسیم و منیزیم موجود در آجیل و دانه‌ها به شما در حفظ توده استخوانی کمک می‌کند. بادام و دانه چیا از آجیل‌ها و دانه‌های توصیه شده هستند.
غذاهایی برای تقویت مفاصل و غضروف‌ها
- انواع توت: توت‌ها از بهترین میوه‌ها برای مفاصل و غضروف‌ها هستند. به ویژه بلوبری و توت فرنگی، حاوی مواد ضدالتهاب و ویتامین سی هستند و به تولید کلاژن کمک می‌کنند.
- محصولات سویا: گزینه‌های زیادی از غذاهای مبتنی بر سویا در بازار وجود دارند و به‌راحتی می‌توان آنها را خریداری کرد، به‌عنوان مثال، توفو و شیر سویا. آنها سرشار از ایزوفلاون‌های تقویت‌کننده مفصل و کلسیم هستند.
- زردچوبه و زنجبیل: زردچوبه و زنجبیل با وجود طعم تند ناخوشایندشان، سرشار از مواد مغذی هستند. کورکومین موجود در آنها به مبارزه با التهاب و کاهش درد مفاصل نیز کمک می‌کند.
- روغن زیتون: روغن زیتون سرشار از اسیدهای چرب خوب با خواص ضدالتهابی است. این روغن به‌خوبی از تحلیل مفصل جلوگیری می‌کند.
غذاهایی برای تقویت عضلات
- پروتئین کم‌چرب: پروتئین کم‌چرب مانند گوشت مرغ، گوشت بوقلمون و ماهی تن حاوی مقدار بیشتری پروتئین در گوشت خود هستند. پروتئین برای ترمیم عضلات ضروری است.
- تخم‌مرغ و شیر: آنها منابع سرشار از پروتئین و اسیدهای آمینه ضروری هستند که توده عضلانی را می‌سازند. خوردن آنها با کینوا، برنج قهوه‌ای یا کربوهیدرات‌های پیچیده به شما انرژی طولانی‌مدت و همچنین مواد معدنی ضروری برای تقویت عملکرد عضلات می‌دهد.
- اسفناج: اسفناج حاوی نیترات‌هایی است که کارایی عملکرد عضلات را افزایش می‌دهد و آهن دارد که به انتقال اکسیژن در خون شما کمک می‌کند.
از چه غذاهایی باید اجتناب کرد؟
علاوه‌بر غذاهای توصیه‌شده برای تسکین صدای تق‌تق در زانو، غذاهایی نیز وجود دارند که برای جلوگیری از بدتر شدن وضعیت باید از آنها اجتناب کرد. دو نوع غذا وجود دارند که صدای زانو را تشدید می‌کنند:
- غذاهای پر شکر و فراوری‌شده: این نوع غذاها می‌توانند باعث آسیب غضروف زانو و التهاب در بدن شما شوند. علاوه‌براین، مصرف بیش‌ازحد این محصولات به بیماری‌های جدی دیگری نیز منجر می‌شود.
- نوشیدنی‌های حاوی الکل و کافئین: اگرچه این نوشیدنی‌ها مورد علاقه بسیاری از مردم هستند، می‌توانند کلسیم بدن شما را کاهش دهند. بنابراین باید از مصرف بیش‌ازحد آنها اجتناب شود.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنیم؟
صدا دادن زانو لزوماً دلیلی برای نگرانی نیست. بااین‌حال، اگر زمانی که زانوی شما صدا می‌دهد، احساس درد می‌کنید، در اسرع وقت به پزشک مراجعه کنید. انجام این کار ممکن است از آسیب جدی‌تر به زانو ازجمله آسیب‌های رباط صلیبی قدامی (ACL)، آسیب به رباط‌ها و تاندون‌ها و ... جلوگیری کند.
حتی اگر صدا دادن زانو همراه با درد نباشد، ممکن است بخواهید آن را بررسی کنید. در برخی موارد، ممکن است صدا دادن زانو نشانه اولیه آسیب ناشی از فعالیت بیش‌ازحد یا آرتروز باشد. کاهش وزن، تعویض کفش یا ورزش‌های تقویت‌کننده زانو ممکن است تمام آن چیزی باشد که برای رفع این عارضه یا کمک به کاهش علائم لازم باشند.
جمع‌بندی
صدا دادن زانو می‌تواند کاملاً بی‌خطر یا پیامد طبیعی پیری مفاصل باشد. همچنین می‌تواند نشانه‌ای از مشکل جدی زانو باشد؛ به‌خصوص اگر صدا همراه با درد یا از دست دادن تحرک مفصل باشد. بنابراین مراجعه به پزشک و شروع درمان در اسرع وقت مانع از پیشرفت بیماری و جدی‌تر شدن آن می‌شود. در صورتی که روش‌های غیرجراحی باعث درمان صدا دادن زانو نشوند، پزشک انجام جراحی را توصیه می‌کند. در این صورت پیشنهاد می‌دهیم برای انجام عمل جراحی به دکتر علیرضا جواهری مراجعه کنید و از تخصص او بهره‌مند شوید.
منابع
مطالب مشابه
پس از جراحی رباط صلیبی، تجربه مقداری درد طبیعی است. سطوح درد می‌توانند بر اساس شرایط فردی متفاوت باشند، اما به‌طور کلی، درد خفیف تا متوسط نشان می‌دهد که بدن در حال بهبودی است. اما درد شدید ، تیز یا دردی که به‌جای بهبودی، بدتر شود نگران‌کننده است و گاها نشانه عفونت، لخته‌ی خون یا بهبود نامناسب است.
عفونت مفصل لگن وضعیتی جدی است که زمانی رخ می‌دهد که میکروارگانیسم‌های مضر مانند باکتری‌ها، ویروس‌ها یا قارچ‌ها به لگن یا بافت استخوانی اطراف آن حمله کنند. این عفونت‌ها می‌توانند باعث درد شدید، تورم و سفتی قابل توجهی شوند و حرکت یا استفاده عادی از مفصل لگن را دشوار سازند.
عفونت زانو وضعیت پزشکی جدی‌ای است که اغلب به درمان فوری و تهاجمی نیاز دارد. هنگامی که باکتری‌ها باعث آلوده شدن مایع مفصلی (مایعی که مفصل زانو را روان می‌کند) می‌شوند، عفونتی به نام عفونت مفصلی اتفاق میفتد.
آرتریت زانو به التهاب و تخریب غضروف مفصل زانو اشاره دارد؛ غضروفی که وظیفه دارد به‌عنوان ضربه‌گیر استخوان‌ها عمل کند و خم و راست شدن نرم و روان زانو را امکان‌پذیر سازد.
تزریق پلاسمای غنی از پلاکت (پی آر پی) برای لگن، گزینه درمانی ترمیمی است که برای رفع درد و التهاب ناشی از بیماری‌هایی مانند آرتروز، پارگی‌های لابروم، یا سایر آسیب‌های بافت نرم طراحی شده است.
تاندونیت لگن، عارضه‌ای التهابی است که تاندون‌های اطراف مفصل لگن را درگیر می‌کند. می‌تواند منجر به درد، تورم و محدودیت حرکت شود و معمولاً در ورزشکاران و افرادی که حرکات تکراری ران انجام می‌دهند، مشاهده می‌شود.
آسیب‌های وارده به زانوها می‌توانند در اثر رگ به رگ شدن یا پارگی رباط‌ها یا استفاده از بیش‌ازحد از زانو اتفاق بیفتند. زانو بزرگترین مفصل در بدن انسان است. این مفصل، ساق پا را به ران متصل می‌کند و به شما اجازه می‌دهد راه بروید، بدوید، بپرید، برقصید و در سایر فعالیت‌های روزانه شرکت کنید.
کیست‌های استخوان ساب کندرال (SBCs) کیسه‌های پر از مایعی هستند که در داخل مفاصلی مانند زانو، لگن و شانه تشکیل می‌شوند. این کیسه‌ها معمولاً در درجه اول با هیالورونیک اسید پر شده‌اند. هیالورونیک اسید مایعی در مایع مفصلی است که مفصل را روان می‌کند. کیست‌های استخوان ساب کندرال از نظر فنی کیست نیستند. در عوض، آنها ضایعات پر از مایع هستند که توسط استخوان احاطه شده‌اند.
شکستگی‌های استرسی در استخوان‌های پا و مچ پا شایع هستند؛ زیرا ما به‌طور مداوم با ایستادن، راه رفتن، دویدن و پریدن به آنها نیرو وارد می‌کنیم. در شکستگی استرسی، استخوان می‌شکند اما معمولاً جابجا نمی‌شود.
بونیون، برآمدگی استخوانی است که در لبه داخلی مفصل شست پا ایجاد می‌شود. اگر متوجه برآمدگی روی شست پا شدید، به‌ویژه اگر درد، سفتی یا بی‌حسی در انگشتان پا یا پای خود تجربه کردید، حتماً به متخصص مراجعه کنید.