علت و دلایل خشکی مفصل زانو - تمرینات مناسب درمان

خشکی زانو به وضعیتی گفته می شود که حرکت دادن زانو برای شخص دشوار شده و دامنه حرکتی او نیز کاهش می یابد. خشکی و سفتی زانو معمولا ناشی از مشکلاتی در ساختار زانو می باشد که این سفتی حرکت زانو را مختل می کند. این مشکل ممکن است از آسیب دیدگی  زانو، التهاب زانو و یا وارد شدن ضربه به زانو به وجود آید.

توجه داشته باشید که ماهیچه ها یا عضلات پا هستند که باعث حرکت زانو می شوند. بنابراین وجود مشکل یا عارضه ای در ماهیچه ها نیز می تواند حرکت فرد را مختل کرده و دامنه حرکتی زانو را کاهش دهد. این مورد به دلیل ضعف عضلات زانو می باشد و علت آن خشکی مفصل زانو نیست.

علت خشکی مفصل زانو

مفصل زانو به دلایل مختلفی می تواند دچار سفتی و خشکی شود. در اکثر موارد این خشکی به دلیل وجود بیماری خاصی نیست و ممکن است بر اثر التهابات و سبک زندگی فرد ایجاد شده باشد.

به عنوان مثال افرادی که تحرک بسیار کمی دارند و یا به دلیل بیماری و ناتوانی مجبورند در تخت یا ویلچر به سربرند، این امر باعث کاهش دامنه حرکتی آن ها شده و به اصطلاح می گویند زانوی فرد خشک شده است. جهت رفع این مشکل فرد باید به طور مرتب و روزانه ورزش کند. موارد دیگری نیز می توانند در خشکی و سفتی مفصل زانو دخیل باشند که در ادامه به  آن ها اشاره می کنیم.

 بیماری آرتریت

آرتریت به معنای التهاب مفاصل است که می تواند ناشی ازعوامل مختلفی باشد. شایع ترین نوع آرتریت بیماری آرتروز و روماتیسم مفاصل می باشد. آرتروز یک بیماری شایع مخصوصا در میان سالمندان می باشد و مشکلات بسیاری را برای آن ها به وجود خواهد آورد. به گونه ای که فرد مبتلا حتی درانجام کارهای روزمره خود نیز با مشکل مواجه است و نمی تواند از زندگی با کیفیتی در حد مطلوب برخوردار باشد.

 آسیب مفصل زانو

آسیب دیدگی مفصل زانو از دیگر دلایل خشکی و سفتی مفصل زانو می باشد.علاوه بر آرتروز زانو و تروماهای وارده بر زانو، آسیب های دیگری نظیر پارگی و کشیدگی رباط ها، شکستگی، پارگی و کشیدگی تاندون ها نیز می توان منجر به خشکی و بی حرکتی مفصل زانو شود.

این آسیب ها ممکن است بر اثر زمین خوردن، تصادف  و حین انجام ورزش های پر برخورد به وجود آید. اعمال فشاربیش از حد به زانو نیز نوعی آسیب دیدگی محسوب شده و می تواند منجر به بروز این عارضه در زانو گردد. زیرا ساختما ن داخلی زانو ممکن است بر اثر این فشار آسیب دیده و قادر به حرکت نباشد. همچنین آسیب زانو باعث تجمع مایع اضافی داخل مفصل زانو شده که این تورم و درد ممکن است موجب خشکی زانو شود.

 عفونت داخلی زانو

عفونت زانو می تواند باعث خشکی و سفتی مفصل زانو شود. وقتی زانو اسیب می بیند و پوست دچار جراحت می شود عوامل عفونت زا می توانند از این طریق وارد زانو شده و ایجاد مشکل کنند.همچنین ممکن است عفونت زانو در اثر گسترش عفونت های نقاط دیگر بدن به وجود آمده باشد و یا از ناحیه جراحی شده به داخل مفصل زانو منتقل شده باشد. به هر حال عفونت شدید زانو نیز یکی از عوامل خشکی و بی حرکتی مفصل زانو به شمار می رود.

 بیماری های خود ایمنی مفاصل

یکی از شناخته شده ترین بیماری های خود ایمنی مفاصل، بیماری روماتیسم است که مفصل زانو را به شدت درگیر می کند.

بیماری های دیگری هم وجود دارند که تحت همین عنوان شناخته می شوند. مانند بیماری لوپوس سیستمیک که به بدن حمله می کند و ممکن است هر قسمتی از بدن با این بیماری درگیر شود. اما روماتیسم نوعی بیماری است که تنها مفاصل را درگیر می کند. آرتریت پسوریاتیک از دیگر بیماری های خود ایمن است که پوست ( پسوریازیس) و مفاصل بدن ( آرتریت) را به طور همزمان درگیر می کند.

نشانه های خشکی مفصل زانو

خشکی مفصل زانو به تنهایی یک نشانه محسوب می شود و به عنوان بیماری یا آسیب تلقی نمی شود. خشکی و بی حرکتی زانو معمولا با درد و تورم زانو همراه است و اگر این علائم به همراه قرمزی پوست زانو و احساس گرما در زانو نیز باشد علامت التهاب زانو می باشد.

البته لازم به توضیح است که خشکی زانو ممکن است با درد و تورم و قرمزی نیز همراه نباشد و با توجه به علائم دیگر باید علت آن تشخیص داده شود. ممکن است عارضه ای غیر مرتبط با زانو مانند تب باعث بروز این خشکی و بی تحرکی مفصل زانو شده باشد.

درمان خشکی مفصل زانو

به علت آنکه خشکی و سفتی مفصل زانو ناشی از بی تحرکی زانو است بنابراین انجام تمرینات اصلاحی که باعث افزایش دامنه حرکتی مفاصل می شود و باعث می شود مفصل زانو به راحتی حرکت کند بسیار ضروری است. حرکات اصلاحی علاوه بر افزایش دامنه حرکتی زانو در افزایش قدرت عضلات، انعطاف پذیری و گردش خون و کاهش ریسک آسیب پذیری زانو نیز تاثیر گذار هستند.

تمریناتی که درادامه به توضیح ان ها می پردازیم باید روی هر دو پا انجام شوند و پس از پایان هر حرکت باید به زانو استراحت داد و عضلات را آزاد کرد.

نکته بسیار قابل توجه در این مورد این است که تمرینات باید زیر نظر پزشک انجام شود و ایشان مشخص کنند که آیا این تمرینات برای شما مناسب هست یا خیر. حرکاتی که باعث تقویت و کشش عضلات پا می شود و به راست کردن زانو کمک می کند در درمان خشکی زانو نیز بسیار مفید هستند و برخی از این تمرینات عبارت اند از :

تمرینات بالا آوردن پا جهت رفع خشکی مفصل زانو

•  روی زمین به پشت بخوابید و یکی از زانوهای خود را به گونه ای خم کنید که کف پای شما روی زمین باشد. در همین حین یک پای خود را در حالی که کاملا مستقیم است بالا بیاورید. تا جایی که احساس درد نداشته باشید. چند ثانیه در این وضعیت بمانید و سپس پای خود را پایین آورده و با پای دیگر همین حرکت را تکرار کنید.
•  روی صندلی نشسته و یکی از پاهای خود را به صورت صاف بالا بیاورید. چند ثاینه این حالت را حفظ کنید و سپس پای خود را پایین بیاورید.

 خم کردن زانو در حالت دمر

 درحالی که روی شکم خود خوابیده اید زانوی خود را خم کرده و تا حد امکان به بدن خود نزدیک کنید و چند ثانیه در این حالت باقی بمانید و پس از آن پای خود را صاف کنید. 

 خم کردن زانو در حالت ایستاده

با تکیه بر صندلی یا دیوار بایستید و زانوی خود را خم کنید و پای خود را به عقب ببرید. با کمک دست خود سعی کنید پاشنه پایتان را به باسن خود نزدیک کنید. چند ثانیه این وضعیت را حفظ کنید و سپس پای خود را آزاد کنید و همین حرکت را با پای دیگر خود تکرار کنید.

 اسکات نیمه

در حالت ایستاده پاهای خود را به اندازه عرض شانه باز کنید و سپس به آرامی زانوی خود را خم کنید. درهمین حالت که زانوی خود را خم می کنید دستان خود را نیز بالا ببرید. به گونه ای که انگشتان شما به طرف بالا اشاره کنند. زانوی خود را تا جایی که احساس راحتی می کنید و درد ندارید خم کنید و پس از آن دوباره بایستید و این تمرین را چند مرتبه تکرار کنید.

 چرخش زانو در حالت ایستاده

در حالت ایستاده تا حد امکان پاهای خود را به هم نزدیک کنید و دستان خود را بالای زانوهای خود قرار دهید. سپس زانوی خود را در جهت ساعتگرد بچرخانید. در این حالت مجبور می شوید یکی از زانوهای خود را خم کنید تا بتوانید آن را به طور کامل بچرخانید. پس از اینکه این حرکت را چندین مرتبه انجام دادید این بار زانوهای خود را در جهت پاد ساعتگرد بچرخانید.

 جمع کردن زانو در قفسه سینه

روی زمین به صورت طاقباز بخوابید و پاهای خود را کاملا مستقیم دراز کنید. سپس با کمک دست های خود زانوی خم شده را تا جایی که می توانید به قفسه سینه خود نزدیک کنید. باید مراقب باشید که بیش از حد به زانوی خود فشار نیاورید. زیرا هدف از انجام این تمرین کشش و تقویت عضلات زانو به صورت ملایم است. با پای دیگر خود نیز این تمرین را انجام دهید.

 خم کردن زانو در حال نشسته

در حالی که روی صندلی نشسته اید ران پای خود را به جلو و عقب حرکت دهید. هنگامی که پای خود را عقب می برید لازم است که زانوی خود را نیز خم کنید.

 خم کردن زانو در حالت خوابیده

روی زمین به صورت طاقباز دراز بکشید و زانوهای خود را تا جایی خم کنید که پاشنه پای شما با باسن شما برخورد کند. سپس مجدد پای خود را صاف کرده و تمرین را تکرار کنید.

روش های درمان خشکی مفصل زانو

 استفاده از داروهای ضد التهاب

جهت کاهش التهاب مفاصل خود می توانید قرص آسپرین یا یبوپروفن مصرف کنید. البته استامینوفن نیز مسکن خوبی می باشد اما ضد التهاب نیست.همچنین جهت کاهش درد و ورم زانوی خود باید استراحت کنید. می توانید از کمپرس یخ نیز استفاده کرده یا زانوی خود را با بانداژ کشی ببندید و درهنگام استراحت نیز پای خود را بالا نگه دارید.

 فیزیوتراپی

انجام تمریناتی که باعث تقویت عضلات چهار سر و همسترینگ می شود از اعمال فشاراضافی روی مفصل زانو نیزمی کاهد. فیزیوتراپ تمام این تمرینات و حرکت ها را به شما آموزش می دهد و ممکن است برای درمان از تجهیزات مخصوصی نیز بهره بگیرد که بدون آن ها درمان بیمار میسر نمی باشد. همچنین فیزیوتراپ به شما کمک می کند تا بدون استرس و درد به انجام این تمرین ها بپردازید.

استفاده از بریس یا زانو بند طبی

استفاده از زانوبندهای طبی نیز در کاهش فشار وارده بر مفصل زانو به ویژه نواحی مبتلا به آرتروز بسیار موثر هستند.

تزریق

- تزریق کورتیزون نیز در برخی موارد می تواند از درد و ورم زانو بکاهد. این دارو به صورت دائمی تزریق نمی شود و معمولا به صورت مقطعی مورد استفاده قرار می گیرد.

- تزریق ژل نیز در بیمارانی که دچار آرتروز شدید نباشند تاثیر گذار است و موجب می شود فرد به راحتی بتواند زانوی خود را حرکت دهد. در واقع تزریق ژل باعث می شود زانو روان تر حرکت کند.

پیامدهای عدم درمان خشکی مفصل زانو

عدم درمان خشکی مفصل زانو ممکن است عوارضی جدی به همراه داشته باشد. زیرا ممکن است ناشی از یک بیماری جدی باشد که عدم رسیدگی و درمان آن باعث آسیب ها و مشکلات ناگواری برای فرد باشد. برخی از این عوارض عبارتند از :

•  کاهش فعالیت های ورزشی فرد
•  عدم توانایی حضور در مدرسه یا محل کار
•  ناتوانی جسمی و بروز مشکلات عصبی در فرد
•  تغییر شکل و در نهایت تخریب مفصل زانو
•  فلج شدن
•  بی تحرکی مفاصل که ممکن است دائمی باشد
•  درد شدید یا مداوم زانو