پای پرانتزی در کودکان - علائم و روش های درمان

آیا پای پرانتزی درکودکان نوپا خطرناک است؟

پای پرانتزی عارضه ای است که در آن پاها به طرف خارج خم شده و زمانی که زانوها در کنار یکدیگر قرار می گیرند زانو ها از دیگر دور می شوند. نوزدان به دلیل موقعیتشان در درون رحم به طور طبیعی با پای پرانتزی به دنیا می آیند.

وجود پای پرانتزی در نوزدان تازه متولد شده کاملا طبیعی است و به مرور زمان پس از راه رفتن کودک بهبود می یابد. اما در برخی مواقع این عارضه بعد از شروع به راه رفتن کودک اصلاح نمی شود و تا زمان بزرگسالی باقی می ماند.

در صورتی که پای پرانتزی پس از راه رفتن کودک اصلاح نشود؛ این را بدانید که در بروز آن چنین عواملی دخیل می باشد:

تنگ بودن فضای درون رحم

همان طور که اشاره شد تمامیه کودکان به دلیل حالت خمیده ای که در درون رحم مادر دارند با پاهای پرانتزی متولد می شوند اما در برخی کودکان به دلیل بیماری های زمینه ای و فشاری هایی که به جنین در رحم مادر شده است پاهای او صاف نمی شود و نمی تواند به درستی شروع به راه رفتن بکند.

نرمی استخوان

به نرم و ضعیف شدن استخوان ها در کودکان، راشیتیسم یا نرمی استخوان می گویند که معمولاً به دلیل کمبود شدید و طولانی مدت ویتامین D ایجاد می‌شود.

البته مشکلات نادر وراثتی نیز می‌تواند باعث ایجاد راشیتیسم شود. ویتامین D به جذب کلسیم و فسفر از مواد غذایی کمک می‌کند؛ بنابراین کمبود ویتامین D، حفظ مقادیر مناسب کلسیم و فسفر در استخوان‌ها را دشوار می‌کند و این می‌تواند باعث ایجاد راشیتیسم شود.

چاقی و اضافه وزن

بالا بودن وزن در وضعیت پاها نیز بسیار موثر است. اگر کودک شما اضافه وزن دارد و یا مبتلا به چاقی است این را بدانید بیشتر در معرض چاقی قرار دارد زیرا اگر بدن کودک شما بیش از حد سنگین باشد به تدریج به تاندون و استخوان پای کودک شما آسیب می زند.

آسیب دیدن صفحه رشد استخوان در کودکان

عامل مهم دیگری در بروز پای پرانتزی در کودکان دخیل است؛ آسیب دیدن صفحه رشد استخوان است که با آسیب دیدن این صفحه ها مشکلات جدی برای کودک به وجود می آید. البته در صورتی که این نوع شکستگی ها به درستی جوش نخورند احتمال ابتلا به این مشکل را تا چندین برابر افزایش می دهد.

بیماری بلانت

بیماری بلانت یک اختلال مشکل ساز در کودکان است که بر رشد صفحات اطراف زانوی آنها تاثیرات منفی می‌گذارد. این بیماری باعث می‌‌شود که رشد صفحات اطراف یا مجاور زانو  کودک کند شود یا اینکه فرآیند استخوان سازی را متوقف کند.

در این شرایط، صفحه رشدی که در نزدیکی بخش خارجی زانو قرار گرفته است به طور طبیعی به رشد خود ادامه می‌‌دهد که در نهایت کودک در یک یا هر دو پای خود دچار پای پرانتزی خواهد شد.

نحوه تشخیص پای پرانتزی در کودکان

تشخیص پای پرانتزی در کودکان بسیار ساده است و مادران با کمی دقت به وضعیت پای کودک خود می توانند به این بیماری پی ببرند. یکی از ابتدایی ترین و ساده ترین راه های تشخیص این بیماری در کودکان مشاهده فاصله میان زانوهاست؛ یعنی بدین صورت که وقتی فرد در حالت ایستاده قرار دارد بین زانوهای وی فاصله وجود دارد.

از جمله شایع ترین علائم پای پرانتزی در کودکان که به کمک آن می توان تا حدودی به وجود این اختلال در پاها پی برد که عبارت‌اند از:

• باقی ماندن پای پرانتزی تا سن 3سالگی
• خم بودن یکسان زانو و حالت پرانتزی گرفتن پاها نسبت به یکدیگر
• کم شدن دامنه حرکتی و گشاد راه رفتن کودکی که به تازگی شروع به راه رفتن می کند
• دور شدن زانوها از یکدیگر و در تماس بودن مچ و کف پا

البته تشخیص سریع و به موقع بیماری پای پرانتزی بسیار اهمیت دارد. زیرا با افزایش سن درمان این بیماری سخت تر و طولانی تر می باشد و یا ممکن است با گذشت زمان بر ساختار پاها و زانو ها نیز تاثیر بگذارند.

مادران باید توجه داشته باشند در صورت مشاهده کوچکترین مشکل و اختلالی در وضعیت پاها هر چه سریعتر با یک متخصص در میان بگذارید. زیرا در صورتی که علت پای پرانتزی یک سری بیماری های باشد باید یکسری آزمایشات انجام داد تا به این موضوع پی برد.

راه دیگر تشخیص پای پرانتزی به کمک اشعه ایکس، سی تی اسکن و ام آر آی صورت می گیرد که به کمک این تصاویر پزشک متخصص به طور دقیق متوجه می شود که آیا ناهنجاری در استخوان پا وجود دارد یا خیر

برای درمان پای پرانتزی کودک چکار باید کرد؟

بهترین سن برای درمان پای پرانتزی در کودکان زمانی است که زانوی پرانتزی با راه رفتن اصلاح نشود در این صورت برای درمان آن باید به پزشک متخصص ارتوپد مراجعه کرد.

خوشبختانه در صورتی که عارضه پای پرانتزی در کودکان قبل از چهار سالگی تشخیص داده شود. درمان پای پرانتزی به کمک درمان های غیرجراحی صورت می گیرد که این روش ها شامل:

استفاده ارتوز های سفارشی زانو، مچ و کف پا

برای اصلاح زانوهای پرانتزی یکسری بریس ها یا ارتوز ها هستند که برای سنین مختلف به صورت سفارشی طراحی می شوند. تجویز بریس برای کودکان زیر چهار سالی که هنوز استخوان آنها رشد نکرده است بسیار مناسب می باشد.

ویتامین دی و رژیم غذایی سرشار از کلسیم و فسفر

در صورتی که علت پای پرانتزی کودک شما به دلیل کمبود ویتامین دی و موادمغذیی ضروری بدن باشد در این صورت پزشک قرص های ویتامین دی و کلسیم را برای تقویت استخوان تجویز می نماید.

تمرینات کششی و قدرتی

انجام حرکت های کششی و اصلاحی یکنواخت به مدت 20 تا 30 ثانیه و روزی دو بار که فرد با انجام آن تا حدودی احساس ناراحتی داشته باشد برای هشت هفته در درمان پا پرانتزی در کودکان بسیار موثر است. البته درمان پای پرانتزی به کمک حرکات اصلاحی زمانی کاربرد دارد که مشکل انحراف پا بسیار جزئی باشد.

در صورتی که بعد از چهار سالگی ناهنجاری بسیار شدیدتر و بارزتر باشد کودک باید تحت جراحی قرار بگیرد. جراحی استئوتومی رایج ترین تکنیک جراحی برای درمان پای پرانتزی می باشد. به کمک عمل جراحی می توان میزان بدشکلی و خمیده پاها را تا حد زیادی برطرف نمود.

جراحی استئوتومی با تقسیم کردن چندین استخوان به چند قسمت انجام می شود. جراح ارتوپد پس از جدا کردن استخوان ها از یکدیگر سپس قسمت های جدا شده را در جای درست قرار می دهد.

راهکارهای پیشگیری از پای پرانتزی در کودکان

خوشبختانه عارضه پای پرانتزی در کودکان از آن دست بیماری های است که در دوران کودکی می توان از آن پیشگیری کرد و از بدتر شدن شرایط جلوگیری به عمل آورد. از جمله راهکارهای ساده برای پیشگیری از پای پرانتزی در کودکان شامل:

• داشتن رژیم غذایی سرشار از ویتامین دی، کلسیم و فسفر؛ زیرا کمبود این مواد افزایش شانس برای داشتن پاهای خمیده را در کودک شما افزایش می دهد.
• استفاده از کفش های مناسب برای کودکان
• پیشگیری از چاقی و بالا رفتن وزن بدن، زیرا اضافه وزن ابتلا به این مشکل را تشدید می کند.
• توجه مکرر به وضعیت پاها و زانوی کودک
• تشخیص زود هنگام مشکلات در راه رفتن
• مراجعه منظم و زود هنگام به پزشک

چه زمانی نگران پای پرانتزی در کودکان نوپا بشویم؟

یکی از پرتکرارترین پرسش‌هایی که در وب‌سایت دکتر امین جواهری با آن مواجه می‌شویم، درباره نگرانی پدرومادرها بابت پای پرانتزی در کودکان نوپا است.

بسیاری از نوزادان و بعد هم کودکان نوپا، تا قبل از 2سالگی پاهای کمانی دارند، ولی مشکلی در راه رفتن، دویدن یا فعالیت‌های روزمره‌شان ندارند.

پس اگر کودک شما پاهای پرانتزی دارد، بیش از حد نگران نشوید. بیشتر نوزادان و کودکان نوپا، بدون نیاز به هیچ درمانی، و به‌طور کاملا طبیعی از این وضعیت خارج می‌شوند.

البته وقتی کودک نوپا شروع به راه رفتن می‌کند، پاهایش هم باید کم‌کم صاف شوند. این فرایند به‌طور معمول بین سنین 11 تا 18ماهگی رخ می‌دهد.

آنچه در این سنین پدرومادر مشاهده می‌کنند، در بیشتر موارد، چندان جدی نیست و عارضه جانبی پایداری وجود ندارد. اما اگر پاهای کودک تا سن 2سالگی صاف نشد، می‌توانید به پزشک مراجعه کنید.

صاف شدن پاها در مواردی هم تا 3سالگی طول می‌کشد. اما اگر پای پرانتزی در کودکان نوپا تا این سن برطرف نشد، ممکن است علتی زمینه‌ای داشته باشد که بالاتر به نمونه‌هایی از آن اشاره کردیم.

در چنین مواردی، پزشک معاینه اولیه‌ای انجام داده، شرایط زمینه‌ای را بررسی کرده، و اگر تشخیص پای پرانتزی در کودکان نوپا را داد، روند درمانی مؤثری را توصیه می‌کند.

رسیدگی به‌موقع مهم است. برای نمونه، مصرف ویتامین دی در بیماری راشیتیسم، اگر قبل از ایجاد بدشکلی شدید شروع شود، پاهای کمانی را اصلاح می‌کند.

اختلال رشدی بلانت هم به استفاده از بریس پاسخ می‌دهد، و در صورت شروع قبل از سنین 3 تا 4سالگی، نیازی به جراحی نخواهد داشت. اما برای کودکان بزرگ‌تر، جراحی توصیه می‌شود.

منبع :

my.clevelandclinic.org

myknockkneefix.com

northshore.org