درمان پای پرانتزی بدون جراحی

درمان غیرجراحی پای پرانتزی در بزرگسالان به منشأ پرانتزی بودن پاها بستگی دارد و در صورتی میسر است که چرخش از لگن باشد. ورزش، کشش، تقویت، فیزیوتراپی و ویتامین‌ها، عضلات و استخوان‌های شما‌ را قوی‌تر می‌کنند اما شکل آن‌ها را تغییر نمی‌دهند.

علت پای پرانتزی در بزرگسالان چیست؟

در اصطلاح لاتین از پای پرانتزی به‌عنوان ژنوواروم یاد می‌شود؛ ژنو به معنای زانو و واروم به معنای خم شدن به سمت بیرون است. بنابراین عارضه پای پرانتزی را می‌توان اینگونه تعریف کرد: عارضه‌ای که در آن زانوها از حالت طبیعی خارج شده و پاها به سمت بیرون خم می‌شوند.

درمان به‌موقع پای پرانتزی در بزرگسالان بسیار اهمیت دارد؛ زیرا این عارضه فشار زیادی را به زانوها وارد می‌کند و می‌تواند فرد را دچار آرتروز کند.

برای تشخیص عارضه پای پرانتزی می‌توانید به ظاهر پاها و زانوها در هنگام ایستادن توجه کنید. بدین صورت که در این افراد پاها از ناحیه ساق پا از یکدیگر دور هستند و با هم فاصله دارند.

عارضه پای پرانتزی در کودکان امری طبیعی است و جزوی از مراحل طبیعی رشد و تکامل کودک به حساب می‌آید. اما وجود این عارضه در بزرگسالان نشان‌دهنده مشکلی جدی است که از‌مهم ترین دلایل پای پرانتزی در بزرگسالان می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

چاقی و اضافه وزن

اضافه وزن فشار زیادی را به زانوها وارد می کند و ممکن است با گذشت زمان باعث خم شدن آن‌ها گردد. کم کردن وزن یکی از اصلی‌ترین راه‌های درمان پای پرانتزی در بزرگسالان بدون جراحی است که بیمار به‌راحتی می‌تواند به کمک آن فرم پاهای خود را اصلاح کند.

کمبود ویتامین دی

کمبود ویتامین دی به‌مرور زمان باعث نرمی استخوان و درنهایت بدفرم شدن پاها و زانو می‌شود.

کمبود ویتامین سی و کلسیم

این ویتامین‌ها در رشد استخوان‌ها بسیار مؤثر هستند از این رو درصورت کمبود آن‌ها، مشکلات زیادی برای فرد به وجود می‌آید که یکی از این مشکلات، ابتلای فرد به عارضه پای پرانتزی است. در صورتی که پای پرانتزی به‌دلیل کمبود هر یک از ویتامین‌ها اتفاق بیفتد، عارضه پای پرانتزی را می‌توان به کمک روش‌های بدون جراحی نظیر مصرف مکمل‌ها درمان کرد.

سایر دلایل بروز پای پرانتزی در بزرگسالان شامل موارد زیر هستند:

• آسیب‌دیدگی پا یا زانو
• وجود بیماری ارثی در بیمار
• استئوآرتریت زانو
• شکستگی‌های استخوان زانو که به‌درستی ترمیم یا جوش نخورده‌اند
• درمان نشدن عارضه پای پرانتزی در کودکی

راشیتیسم

راشیتیسم در کشورهای توسعه‌یافته به اختلالی بسیار نادر تبدیل شده است، اگرچه هنوز در مناطق در حال توسعه جهان رایج است. شایع‌ترین علت راشیتیسم، کمبود تغذیه‌ای کلسیم یا ویتامین دی است که مواد مغذی مهمی برای سلامت استخوان هستند. خوشبختانه، با ظهور غذاهای غنی‌شده، راشیتیسم غذایی در کشورهای توسعه‌یافته بسیار کاهش یافته است.

آرتروز

در بزرگسالان، خم شدن پاها می‌تواند نتیجه آرتروز یا آرتریت ساییدگی زانو باشد. این اختلال می‌تواند غضروف و استخوان اطراف مفصل زانو را از بین ببرد. اگر ساییدگی بیشتر در قسمت داخلی مفصل زانو باشد، ممکن است بدشکلی در ساق پا ایجاد شود. در برخی موارد، میزان خمیدگی پاها می‌تواند با شدت آرتریت در امتداد قسمت داخلی مفصل زانو مطابقت داشته باشد.

آیا عارضه پای پرانتزی در بزرگسالان بدون جراحی قابل درمان است؟

این باور که می‌توان پای پرانتزی را بدون جراحی اصلاح کرد، اشتباه است. تغییر شکل و خمیدگی در اطراف زانو، انحرافی ساختاری از تراز طبیعی استخوان است. ورزش، کشش، تقویت، فیزیوتراپی و ویتامین‌ها، عضلات و استخوان‌های شما‌ را قوی‌تر می‌کنند اما شکل آن‌ها را تغییر نمی‌دهند. تنها راه برای اصلاح واقعی شکل پاها، بریدن استخوان و صاف کردن آن است که همان جراحی پای پرانتزی و تغییر ساختاری پایدار است.

اصلاح پای پرانتزی بدون جراحی در بزرگسالان امکان‌پذیر نیست و تنها در موردی که پای پرانتزی ناشی از چرخش لگن باشد، با ورزش جلوی وخیم‌تر شدن آن گرفته می‌شود.

درمان پای پرانتزی در بزرگسالان به کمک ورزش

در صورتی که به پای پرانتزی مبتلا هستید باید همیشه وزن خود را در حالت تعادل حفظ کنید؛ ورزش کردن یکی از کارهایی است که علاوه‌بر تقویت عضلات زانو به حفظ تناسب اندام نیز کمک می‌کند.

کم کردن وزن و تناسب اندام از وارد شدن فشار اضافی به زانو و بدتر شدن شرایط بیمار جلوگیری می‌کنند.

کاربرد دیگر ورزش برای درمان پای پرانتزی در بزرگسالان، اصلاح وضعیت فرم پاهاست. اگر مشکل پای پرانتزی جزئی باشد، تمرینات تقویتی زانو و پا می‌توانند به اصلاح آن‌ها کمک کنند و شرایط را بهبود ببخشند.

دوچرخه‌سواری، شنا و پیاده‌روی ازجمله ورزش‌هایی هستند که در تقویت و درمان پای پرانتزی در بزرگسالان بسیار مؤثرند.

اگر شما در سن نوجوانی و بزرگسالی قرار دارید و زانویتان پرانتزی شده است، باید بدانید که این وضعیت می‌‌تواند ریسک بروز درد زانو، آرتروز و آسیب‌دیدگی‌های مرتبط با ورزش کردن را افزایش دهد. متخصص فیزیوتراپی با آموزش انواع تمرینات ورزشی و تقویت‌کننده زانو می‌تواند از بروز چنین عوارضی در شما جلوگیری کند.

حرکات اصلاحی و ورزش یکی از مؤثرترین روش‌های درمان پای پرانتزی است که نتایج قابل قبولی را به‌دنبال دارد. تمرینات کششی و تقویتی برای افزایش انعطاف‌پذیری و تقویت عضلات زانو بسیار مؤثر هستند و بدین ترتیب تأثیرات خوبی در اصلاح وضعیت بدن و صاف کردن پاهای پرانتزی خواهند داشت.

حرکت بالا آوردن پاها

برای انجام این حرکت، ابتدا روی سطحی صاف، به پهلو دراز بکشید. سپس یکی از پاها را روی زمین قرار دهید و پای دیگرتان را در پشت پای مخالف خم کنید.

حالا پایی که روی زمین قرار دارد را به‌آرامی بالا بیاورید؛ به صورتی‌که کشش را به‌طور کامل در عضلات پشت ران احساس کنید.

حرکت کششی پا

برای انجام این حرکت، بر روی زمین دراز بکشید؛ سپس پاها را صاف کنید و در کنار یکدیگر قرار دهید. حالا پای سمت راست خود را خم کنید و به‌صورت ضربدری در قسمت بیرونی پای چپ بگذارید. حالا به کمک آرنج دست چپ خود دور زانو را بگیرید و به سمت خود بکشید.

حرکت دورسی فلکشن

برای انجام این حرکت، روی صندلی بنشینید و یکی از پاها را بالا بیاورید. حالا شروع به خم کردن پا از مچ کنید. در انجام این حرکت پنجه به ساق پا نزدیک می‌شود و بدین ترتیب مفصل مچ پا شروع به خم و باز شدن می‌کند.

البته نوع حرکت بسته به شدت انحراف پا متفاوت است و ممکن است پزشک شما حرکات دیگری را برای شما طراحی کند. پس قبل از انجام دادن این حرکات با جراح ارتوپد خود مشورت کنید. دیگر حرکات ورزشی که به اصلاح پای پرانتزی در بزرگسالان کمک می‌کنند شامل موارد زیر هستند:

ورزش پیلاتس

این ورزش در بهبود بخشیدن به عضلات حیاتی بدن بسیار مؤثر است و بدین طریق باعث برطرف شدن فرم نادرست پاها و اصلاح پای پرانتزی در بزرگسالان می‌شود.

ورزش یوگا

حرکات یوگا در افزایش انعطاف‌پذیری و اصلاح فرم بدن بسیار مؤثر است. شما می‌توانید برای اصلاح پای پرانتزی در بزرگسالان از کمربند یوگا استفاده کنید.

درمان پای پرانتزی با فیزیوتراپی

• گرمادرمانی: ترمودرمانی یا گرمادرمانی برای کاهش درد و التهاب در مفصل زانو استفاده می‌شود.
• تحریک الکتریکی عصب ازطریق پوست (TENS): این روش شامل استفاده از جریان الکتریکی با فرکانس پایین برای تحریک اعصاب در ناحیه آسیب‌دیده است. تحریک الکتریکی عصب می‌تواند به کاهش درد و التهاب کمک کند، که در مواردی که زانوی پرانتزی باعث ناراحتی می‌شود، مفید است.
• اولتراسوند تراپی: اولتراسوند تراپی شامل استفاده از امواج صوتی با فرکانس بالا برای نفوذ به پوست و تحریک جریان خون در ناحیه آسیب‌دیده است. این روش می‌تواند به کاهش درد و التهاب در مفصل زانو کمک کند.
• درمان با جریان تداخلی (IFC) : این روش شامل استفاده از دو جریان الکتریکی با فرکانس بالا است که ازطریق الکترودها به ناحیه آسیب‌دیده اعمال می‌شوند. جریان‌های الکتریکی با یکدیگر تعامل می‌کنند تا اثر گرمایش عمیق ایجاد کرده و به بهبود جریان خون، کاهش التهاب و افزایش بهبودی کمک کند.
• تحریک الکتریکی عصبی-عضلانی (NMES): این روش شامل استفاده از جریان‌های الکتریکی برای تحریک عضلات در ناحیه آسیب‌دیده است و می‌تواند به بهبود قدرت، استقامت و هماهنگی عضلات کمک کند. تحریک الکتریکی در مواردی که زانوی پرانتزی ناشی از ضعف یا عدم تعادل عضلانی است، مفید می‌باشد.
• درمان میدان الکترومغناطیسی پالسی (PEMF): این روش شامل استفاده از امواج الکترومغناطیسی با فرکانس پایین برای تحریک سلول‌ها در ناحیه آسیب‌دیده است و می‌تواند به کاهش التهاب، بهبود جریان خون و افزایش بهبودی کمک کند.
• درمان دستی: تکنیک‌های درمان دستی، مانند ماساژ یا آزادسازی مفصل، می‌توانند به بهبود جریان خون و کاهش التهاب در ناحیه آسیب‌دیده کمک کنند. این روش می‌تواند به بهبود عملکرد کلی و کاهش درد و ناراحتی کمک کند.
• تمرینات تعادلی: تمرینات تعادلی می‌توانند به بهبود حس عمقی، هماهنگی و هم‌راستایی پاها کمک کنند. این تمرینات ممکن است شامل ایستادن روی یک پا، تمرینات تعادل با تخته تعادل و اسکات تک‌پا باشند.

درمان پای پرانتزی با وسایل کمکی

استفاده از کفش‌ها و کفی‌های طبی مخصوص پای پرانتزی

یکی از مؤثرترین روش‌های درمان پای پرانتزی در بزرگسالان، تجویز کفی‌ها و کفش‌های طبی است که این کفش‌های مخصوص برای رفع فشار از روی زانوها بسیار کمک‌کننده هستند.

همچنین این کفش‌ها با تأثیری که در نحوه توزیع صحیح فشار بر زانو دارند باعث می‌شود فرد در هنگام راه رفتن و ایستادن، راحت‌تر بایستد و راه برود.

بریس‌ها یا آتل‌ها

بریس‌ها وسایلی حمایتی هستند که به‌طور مستقیم روی پاها و زانوها قرار می‌گیرند. انواع مختلفی از بریس‌ها وجود دارند که بسته به شدت و علت پای پرانتزی مورد استفاده قرار می‌گیرند.

عصا یا واکر (در موارد خاص)

در مواردی که درد شدید یا بی‌ثباتی قابل توجهی وجود دارد، یا برای کاهش بارگذاری روی زانوها در طول دوره بهبودی (مثلاً پس از جراحی)، استفاده از عصا یا واکر ممکن است توسط پزشک توصیه شود.

اصلاح سبک زندگی

مصرف مکمل‌های ضروری استخوان‌ها

در صورتی که عارضه پای پرانتزی به‌دلیل کمبود ویتامین‌های ضروری بدن ایجاد شود، جراح ارتوپد در کنار تجویز حرکات ورزشی مخصوص پای پرانتزی، برخی داروها و مکمل‌های غذایی مخصوص استخوان را نیز تجویز می‌کند.

مکمل‌های حاوی کلسیم، ویتامین دی و ویتامین سی ازجمله مکمل‌هایی هستند که برای درمان بدون جراحی پای پرانتزی در بزرگسالان تجویز می‌شوند.

داشتن رژیم غذایی مناسب برای تقویت استخوان‌ها

بیمار مبتلا به پای پرانتزی باید توجه داشته باشد در کنار انجام دادن تمرینات ورزشی و مصرف مکمل‌های غذایی، از مصرف مواد غذایی سالم غافل نشود. مواد غذایی مفید و سالم از بروز عوارض پای پرانتزی در بزرگسالان پیشگیری می‌کنند و با قوی کردن زانوها برای حفظ سلامت زانو بسیار مؤثر هستند.

مواد غذایی مفید که برای تقویت استخوان‌ها تجویز می‌شوند عبارت‌اند از:

• میوه‌ها و سبزیجات سرشار از اسیدهای چرب یا امگا3
• مصرف انواع مواد غذایی سرشار از پروتئین
• مصرف مواد غذایی ضدالتهاب همچون ادویه‌های زنجبیل و زردچوبه

کاهش وزن

وزن اضافی یکی از عوامل مهمی است که می‌تواند پای پرانتزی را تشدید کند. با کاهش وزن، فشار وارد بر زانوها به میزان قابل توجهی کم می‌شود و این اقدام نه‌تنها به تسکین علائم کمک می‌کند، بلکه از آسیب‌های بیشتر به مفاصل نیز جلوگیری خواهد کرد.

چرا باید پای پرانتزی در بزرگسالان را درمان کرد؟

اگر درمان پای پرانتزی را جدی نگیرید، ممکن است به زانویتان آسیب وارد شود. پای پرانتزی باعث ایجاد فشاری بیشتر از حد معمول روی زانو می‌شود. در صورتی که زانو برای چنین فشاری طراحی نشده است.

این فشار روی زانو، ممکن است به پارگی منیسک داخلی و غضروف مفصلی منجر شده و باعث درد سندرم باند ایلیوتیبیال (Iliotibial) شود. در چنین وضعیتی، غضروفِ مفصل شکاف می‌خورد و لایه‌لایه می‌شود، تا جایی که استخوان‌ها شروع به مالش روی یکدیگر می‌کنند.

عوامل متعددی، ازجمله چاقی، سابقه خانوادگی آرتریت یا التهاب مفصل و فعالیت شدید بدنی، افت مفصل زانو را تسریع می‌کنند. به عبارت دیگر، هم افراد دارای اضافه وزن و هم آن‌هایی که اندام متناسبی دارند، در معرض ریسک هستند.

چرخش غیرطبیعی پا و فشار بر زانو هم علل دیگری برای درمان پای پرانتزی هستند. بسیاری از کسانی که پای پرانتزی دارند، به چرخش نامناسب یا پیچ‌خوردگی استخوان درشت‌نی هم دچار می‌شوند. یعنی پاها در مقایسه با زانوها، یا به‌سمت داخل یا خارج می‌چرخند.

بررسی وضعیت کسانی که برای درمان پای پرانتزی بدون جراحی مراجعه کرده‌اند، نشان داده است حداقل نیمی از آن‌ها ناهماهنگی چرخشی در پاها هم دارند.

البته اگر پاهای فرد، هنگام راه رفتن، به‌سمت بیرون بپیچند، این پیچش معلوم است، اما خیلی اوقات پیچش بسیار ظریفی وجود دارد که فقط با معاینه پزشک متخصص معلوم می‌شود.

پس توصیه می‌کنیم درمان پای پرانتزی را در هر سن‌وسالی خیلی جدی بگیرید، چون ممکن است باعث مشکلات دیگری، برای سایر اندام‌ها شود.

مزایای درمان غیرجراحی

انتخاب روش‌های غیرجراحی برای درمان پای پرانتزی در بزرگسالان، مزایای قابل توجهی دارد که آن را به گزینه‌ای محبوب برای بسیاری از افراد تبدیل می‌کند:

• پرهیز از خطرات جراحی: جراحی‌های اصلاحی زانو، مانند استئوتومی (بریدن استخوان برای تغییر شکل) یا تعویض مفصل، می‌توانند با عوارض جدی مانند عفونت، لخته شدن خون، سفتی مفصل و مشکلات مربوط به بیهوشی همراه باشند. روش‌های غیرجراحی به‌طور کامل عاری از این خطرات هستند و گزینه‌ای ایمن‌تر محسوب می‌شوند.
• دوره نقاهت کوتاه‌تر: در حالی که جراحی مستلزم دوران نقاهت طولانی و محدودیت‌های قابل توجه در فعالیت‌های روزمره است، روش‌های غیرجراحی معمولاً به استراحت کمتری نیاز دارند. این یعنی شما می‌توانید به سرعت به فعالیت‌های عادی خود بازگردید و نیازی به وقفه‌های طولانی در زندگی روزمره ندارید.
• هزینه کمتر: هزینه‌های مربوط به جراحی، ازجمله مخارج بیمارستان، حق‌الزحمه پزشک، داروها و توانبخشی پس از جراحی، بسیار بالا هستند. در مقابل، روش‌های غیرجراحی مانند فیزیوتراپی، کفی‌های طبی یا تمرینات اصلاحی، به‌طور قابل توجهی مقرون‌به‌صرفه‌تر هستند.
• بهبود کیفیت زندگی بدون توقف فعالیت‌ها: روش‌های غیرجراحی اغلب نیازمند تعهد شما به انجام تمرینات منظم و استفاده از ابزارهای حمایتی هستند. اما نکته مثبت این است که می‌توانید درمان خود را بدون نیاز به قطع فعالیت‌های روزانه، کار یا تحصیل ادامه دهید و کیفیت زندگی‌تان حفظ می‌شود.
• کاهش خطر عوارض طولانی‌مدت: برخی از عوارض جراحی، مانند تحلیل استخوان یا مشکلات مربوط به پروتزها، ممکن است سال‌ها پس از عمل جراحی ظاهر شوند. روش‌های غیرجراحی فاقد این خطرات بلندمدت هستند و رویکردی طبیعی‌تر برای بهبود شرایط بدن ارائه می‌دهند.

با این حال درمان غیرجراحی برای همه مناسب نیست و پس از ارزیابی توسط پزشک متخصص میزان پزانتزی شدن پاها و منشا چرخش بررسی می شود تا در مورد نوع درمان تصمیم‌گیری شود.

جمع‌بندی

پای پرانتزی در بزرگسالان مشکلات زیادی را به همراه دارد؛ از این رو هر چه سریع‌تر باید تحت درمان قرار گیرد. در صورتی که در خصوص روش‌های درمان بدون جراحی پای پرانتزی در بزرگسالان سؤالاتی ذهن شما را درگیر کرده است، می‌توانید سؤالات خود را در این زمینه از دکتر امین جواهری فوق تخصص زانو بپرسید.