عفونت استخوان (استئومیلیت) چیست؟ و چگونه درمان می‌شود؟

عفونت های استخوانی معروف به استئومیلیت و عفونت های مفصلی یا آرتروز سپتیک  اغلب پس از تروما یا یک عمل جراحی با ورود باکتری های ناقل بیماری به بدن شروع می شوند و از طریق جریان خون به استخوان ها و مفاصل گسترش می یابند. بدون درمان سریع ، عفونت های استخوان و مفصل می توانند به بیماری های طولانی مدت تبدیل شوند.

بسیاری از انواع باکتری ها می توانند باعث عفونت های استخوانی و مفصلی شوند ، از جمله استافیلوکوکوس اورئوس که به آن استاف ، انتروباکتر و استرپتوکوک نیز گفته می شود.

 بیشتر بخوانید: آیا عفونت استخوان یا استئومیلیت خطرناک است؟

عفونت استخوان چیست؟

استئومیلیت اغلب هنگامی اتفاق می افتد که عفونت در جای دیگری از بدن مانند عفونت ادراری یا ذات الریه، از طریق خون به استخوان ها منتقل شود. گاهی اوقاتیک جراحی اخیر ، تزریق اطراف استخوان یا شکستگی باز - زمانی که استخوان از پوست خارج می شود - می تواند استخوان را در معرض باکتری ها قرار دهد و باعث عفونت استخوان شود.

عفونت استخوان را بر حسب شدت آن به دو نوع استئومیلیت حاد و مزمن تقسیم می کنند.

در نوع حاد بیماری عفونت استخوان علائم بیماری پس از چند روز ایجاد شده و مجدد شدت می گیرد این نوع عفونت بیشتر در کودکان و نوجوانان دیده می شود.

در برخی مواقع عفونت استخوان به صورت مزمن و طولانی مدت در میاید که به این نوع عفونت استخوان، استئومیلیت مزمن یا طولانی مدت می گویند. در این نوع عارضه میکروب ها در طولانی مدت در استخوان باقی می مانند و به فعالیت های خود ادامه می دهند.

استئومیلیت اغلب هنگامی اتفاق می افتد که عفونت در جای دیگری از بدن مانند عفونت ادراری یا ذات الریه، از طریق خون به استخوان ها منتقل شود. گاهی اوقاتیک جراحی اخیر ، تزریق اطراف استخوان یا شکستگی باز - زمانی که استخوان از پوست خارج می شود - می تواند استخوان را در معرض باکتری ها قرار دهد و باعث استئومیلیت شود.

زخم باز روی استخوان نیز می تواند منجر به استئومیلیت شود. این وضعیت بیشتر در افرادی که دیابت و زخم پای دیابتی دارند شایع است. همچنین می تواند در افرادی که به نوروپاتی محیطی مبتلا هستند که در آن آسیب عصبی، تشخیص آسیب در اندام ها را دشوار می کند ، ایجاد شود.

در ابتدا ، استئومیلیت به سرعت ایجاد می شود و معمولاً با درد ، تب و سفتی همراه است. استئومیلیت مزمن به آرامی پیشرفت می کند و ممکن است نتیجه عفونت قبلی استخوان باشد. حتی با وجود مصرف چند دوره آنتی بیوتیک ، در صورت مقاومت باکتری های عامل عفونت نسبت به آنتی بیوتیک ها ، این بیماری ممکن است بازگردد. علائم استئومیلیت مزمن ممکن است شامل تب ، درد و قرمزی یا ترشح در محل عفونت باشد.

استئومیلیت در بزرگسالان بیشتر در مهره ها - استخوان های ستون فقرات - یا در بخشی از بدن که قبلاً برای شکستگی تحت عمل جراحی قرار گرفته یا تعویض مفصل شده است ایجاد می شود.

علائم مزمن مانند درد در محل آسیب یا جراحی، در بزرگسالان بیشتر است. آنها همچنین ممکن است حساسیت ، تورم ، گرما یا قرمزی را بر روی استخوان آسیب دیده تجربه کنند. افراد مبتلا به دیابت یا نوروپاتی محیطی ممکن است درد یا تب نداشته باشند ، اما ممکن است متوجه شوند که ناحیه ای از پوست آسیب دیده شان مانند زخم پا بهبود نمی یابد.

در کودکان ، استئومیلیت معمولاً استخوان های بلند پا و بالای بازوها از جمله استخوان ران و استخوان بازو را درگیر می کند. علائم آن ممکن است شامل تب ، لرز ، قرمزی در محل عفونت ، درد یا حساسیت بیش از حد استخوان آسیب دیده و مشکل در استفاده از اندام درگیر باشد. به عنوان مثال بیمار ممکن است به دلیل درد شدید در پاها در راه رفتن مشکل داشته باشند.

چگونه ایجاد می شود؟

ورود عامل عفونی همچون باکتری، ویروس و قارچ به استخوان از مهم ترین دلایل عفونت استخوان است که با ورود آنها به استخوان موجب آلودگی بافت استخوانی می شود. 

برخی از بیماری های مزمن مانند دیابت ممکن است خطر ابتلا به استئومیلیت را افزایش دهند.

در بیشتر موارد ، باکتری‌ای بنام استافیلوکوکوس اورئوس ، نوعی باکتری استاف ، باعث استئومیلیت می شود.
اما اینکه عوامل عفونی از چه طریقی خود را به استخوان می رساند و چه عواملی در بروز این عفونت دخیل است بسیار مهم می باشد که در این بخش سعی داریم به بررسی آن بپردازیم.

عوامل عفونی می تواند از چنین راه هایی خود را به استخوان برسانند:

جریان خون

انتقال میکروب ها از راه جریان خون به استخوان از رایج ترین راه ها برای انتقال عفونت به استخوان می باشند. میکروب های موجود در سایر قسمت های بدن از جمله ریه ها، عفونت اداری و .. می توانند خود از طریق جریان خون به یکی از استخوان های ضعیف بدن برسانند.

زخم و صدمات ایجاد شده در ناحیه نزدیک استخوان

زخم ها اصلی ترین محل ها برای ورود میکروب به بدن می باشند. در صورتی که چنین زخم هایی آلوده به میکروب شوند؛ این میکروب ها می توانند از طریق بافت های استخوانی نزدیک زخم به استخوان وارد شوند. عفونت استخوان بعد از شکستگی از شایع ترین عوارض بعد از شکستگی است که بیشتر افراد دیابتی و سالمندان را درگیر می کند.

ورود میکروب در حین جراحی

در برخی جراحی های پرتهاجمی و باز استخوان که در آن مفصل شکسته شده با یک مفصل مصنوعی جایگزین می شود؛ احتمال ورود عامل عفونی به درون بدن بسیار زیاد است و همین عامل موجب می شود میکروب در طول عمل جراحی خود به بدن خصوصا استخوان برسانند و فرد در معرض عفونت استخوان قرار دهند.

عفونت استخوان بیشتر در چه افرادی رخ می دهد؟

از هر 10 هزار نفر فقط 2 نفر به استئومیلیت مبتلا می شوند. این بیماری هم کودکان و هم بزرگسالان را درگیر می کند، گرچه به روش های مختلف. برخی شرایط و رفتارهایی که سیستم ایمنی بدن را تضعیف می کنند خطر ابتلا به استئومیلیت را در فرد افزایش می دهند ، از جمله:

• دیابت (بیشتر موارد استئومیلیت ناشی از دیابت است)
• بیماری سلول داسی شکل
• اچ آی وی یا ایدز
• روماتیسم مفصلی
• استفاده از دارو از طریق وریدی
• اعتیاد به الکل
• استفاده طولانی مدت از استروئیدها
• همودیالیز
• خون رسانی ضعیف
• آسیب دیدگی اخیر

جراحی استخوان ، از جمله تعویض مفصل ران و زانو نیز احتمال عفونت استخوان را افزایش می دهد.

استئومیلیت در کودکان و بزرگسالان

در کودکان ، استئومیلیت معمولاً حاد است. استئومیلیت حاد به سرعت ظاهر می شود ، درمان آن آسان تر است و به طور کلی بهتر از استئومیلیت مزمن است. در کودکان ، استئومیلیت معمولاً در استخوان های بازو یا پا ظاهر می شود.

در بزرگسالان ، استئومیلیت می تواند حاد یا مزمن باشد. افراد مبتلا به دیابت ، اچ آی وی یا بیماری عروق محیطی بیشتر مستعد ابتلا به استئومیلیت مزمن هستند که علی رغم درمان همچنان ادامه پیدا میکند یا عود می کند. استئومیلیت چه به صورت مزمن و چه حاد ، غالباً لگن یا مهره های ستون فقرات یک بزرگسال را تحت تأثیر قرار می دهد. همچنین می تواند در پا رخ دهد، به خصوص در فرد دیابتی.

علائم عفونت استخوان

با رشد و تکثیر یک عامل عفونی در درون استخوان، گلبول های سفید به استخوان وارد شده و شروع به دفاع از استخوان در برابر میکروب ها می کنند. گلبول های سفید برای مبارزه با میکروب ها از خود ترشحاتی، ترشح می کند که همین ترشحات موجب گرفتگی عروق خونی و نشت مایعاتی به درون فضای بین سلولی می شود.

همین امر یعنی افزایش فشار درون استخوان و گرفتگی عروق موجب نرسیدن خون و اکسیژن کافی به سلول های استخوانی و مرگ سلول ها می شود.

همچنین مواد سمی که توسط میکروب ها ترشح می شود نیز در از بین رفتن استخوان تاثیرگذار هستند.

شاید اصطلاح چرک را بسیار شنیده باشید این عارضه در عفونت استخوانی زمانی ایجاد می شود که سلول های مرده به همراه بقای گلبول های سفید در محیط استخوان تجمع بیابند . با گذشت زمان به تدریج در درون محوطه های خالی که استخوان تشکیل شده است جمع می شوند و ایجاد آبسه را می دهند. آبسه از چرک بزرگتر است.

 با افزایش چرک و بزرگتر شدن آبسه، استخوان خالی می شود و فرو می ریزد.

استئومیلیت حاد در طی هفت تا 10 روز به سرعت توسعه پیدا می کند. علائم استئومیلیت حاد و مزمن بسیار مشابه هستند و شامل موارد زیر می باشند:

• تب ، تحریک پذیری ، خستگی
• حالت تهوع
• حساسیت ، قرمزی و گرما در ناحیه عفونت
• تورم در اطراف استخوان آسیب دیده
• دامنه حرکت از دست رفته

استئومیلیت در مهره ها خود را از طریق درد شدید کمر ، به ویژه در شب نشان می دهد.

عوارض و مشکلات عفونت استخوان

با اینکه بدن به طور طبیعی با عوامل خارجی مبارزه می کند. اما در صورتی که عامل عفونی به استخوان انتقال بیابد و سریعا تحت درمان قرار نگیرد ممکن است عوارض زیادی را به همراه بیاورد. که از شایع ترین این عوارض عبارت‌اند از:

• متوقف شدن رشد استخوان و نامتقارن شدن آنها
• انتشار میکروب و عفونت از طریق جریان خون به تمامیه استخوان های بدن
• سرایت عفونت از طریق جریان خون به تمام بدن
• سرایت عفونت به مفصل های مجاور استخوان درگیر
• تحریک صفحه رشد استخوان و رشد بیش از حد آن
• از بین رفتن یا تخریب استخوان آسیب دیده
• ضعیف شدن استخوان و تحلیل رفتن آن

همچنین عفونت استخوان با تاثیری که در ساختار استخوان دارد می تواند احتمال ابتلا به بیماری های مفصلی و استخوانی را افزایش دهند. از رایج ترین بیماری های مفصلی که به دنبال استئومیلیت ایجاد می شود شامل:

• استئونکروز یا سیاه شدن سر استخوان
• آرتریت سپتیک
• سرطان پوست
• اختلال در رشد کودکان

 حتما بخوانید: دلایل سیاه شدن سر استخوان ران چیست؟

راه های تشخیص عفونت استخوان

برای تشخیص عفونت استخوان پزشک اطراف استخوان آسیب دیده را از نظر احتمال هر گونه حساسیت، تورم یا گرمی غیرطبیعی مورد بررسی قرار می دهد. پس از این مرحله حالا برای تشخیص دقیق تر از آزمایش ها و روش های تصویربرداری استفاده می نمایند که تشخیص عفونت استخوان از طریق بررسی فرآیند و عواملی نظیرموارد زیر انجام می‌شود:

بررسی آزمایش خون

در آزمایش خون میزان بالا بودن سطح گلبول سفید به طور دقیق مشخص می شود. بالا بودن گلبول های سفید نشانگر این است که بدن شما در حال مبارزه با یک عامل عفونی می باشد. با کشت خون می توان نوع میکروب بوجود آورنده این عفونت را به طور دقیق مشخص کرد.

تصویر برداری از استخوان

تصویربر داری اشعه ایکس. پرتوهای اشعه ایکس می توانند نشان دهنده آسیب های استخوانی باشند. اما ممکن است این آسیب های استخوانی تا چندین هفته بعد از ابتلا به عفونت استخوانی در داخل تصاویر اشعه ایکس قابل مشاهده و تشخیص نباشند. در مواردی که اخیراً دچار پوکی استخوان شده باشید، پزشک ممکن است آزمایش های تصویربرداری دقیق تری را برای تشخیص توصیه کند.

تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI)

این روش تصویربرداری با استفاده از امواج رادیویی و یک میدان مغناطیسی قوی ، اسکن های MRI می توانند تصاویر با کیفیتی از مفاصل، استخوان ها و بافت اطراف آن در اختیار پزشک قرار دهند.

سی تی اسکن (CT)

 سی تی اسکن ترکیبی از تصاویر اشعه ایکس است که از زوایای مختلفی گرفته شده و نمای دقیق مقطعی از ساختارهای داخلی بدن یک فرد در اختیار پزشک قرار می دهد. تصویرسی تی اسکن معمولاً فقط در صورتی انجام می شود که شخص مبتلا نتواند ام آر آی انجام دهد.

بیوپسی از استخوان

به کمک روش بیوپسی می توان به طور دقیق تشخیص داد که چه نوع میکروبی استخوان شما را آلوده کرده است. دانستن نوع میکروب در شناسایی روش های درمان بسیار موثر است

درمان استئومیلیت

 درمان بر متوقف کردن مسیرهای عفونت و حفظ عملکرد تا جای ممکن، تمرکز دارد. بیشتر افراد مبتلا به استئومیلیت با آنتی بیوتیک ، جراحی و یا هر دو تحت درمان قرار می گیرند.

آنتی بیوتیک ها به عنوان کمک کننده در کنترل عفونت عمل می کنند و اغلب امکان اجتناب از جراحی را فراهم می کنند. افراد مبتلا به استئومیلیت معمولاً برای چندین هفته از طریق داخل وریدی(IV) آنتی بیوتیک دریافت می کنند و سپس درمان را با قرص ادامه می دهند.

استئومیلیت شدید یا مزمن برای از بین بردن بافت و استخوان آلوده به جراحی نیاز دارد. جراحی استئومیلیت از گسترش بیشتر یا بدتر شدن عفونت جلوگیری می کند ، زمانی که قطع یا آمپوتاسیون تنها گزینه باقی مانده باشد.

هدف از درمان عفونت استخوان، حذف قسمت های عفونی و از بین رفتن و پیشگیری از بدتر شدن شرایط بیمار است. بهترین روش هایی که برای درمان استئومیلیت یا عفونت استخوان استفاده می شوند هبارت‌اند از:

دارو درمانی و مصرف آنتی بیوتیک

عموما آنتی بیوتیک تجویز شده بر حسب نوع میکروب تعیین می شود. معمولا آنتی بیوتیک ها به مدت شش هفته و از طریق ورید بازویی به برای بیماری تجویز می شوند. البته دوره های مصرف آنتی بیوتیک برحسب عفونت متفاوت است.

پس می توان اینگونه گفت که بهترین آنتی بیوتیک برای عفونت استخوان، آنتی بیوتیکی است که متناسب با نوع میکروب انتخاب شود.

جراحی

در مورادی که عفونت شدید باشد؛ و عفونت موجب تخریب استخوان شود در این صورت پزشک باتوجه به شدت عفونت بوجود آمده روش جراحی را به بیمار پیشنهاد می دهد. جراحی برای درمان عفونت استخوان به کمک چندن روش زیر صورت می گیرد:

تخلیه استخوان آلوده شده به عفونت

جراحی دبریدرمنت یا از بین بردن استخوان و بافت آسیب دیده در اثر عفونت

بیرون آوردن پیچ و پلاک های که در حین عمل جراحی در بدن بیمار تعبیه شده اند.

جلوگیری از استئومیلیت

بهترین راه پیشگیری از استئومیلیت ، تمیز نگه داشتن است. اگر شما یا فرزندتان بریدگی دارید ، مخصوصاً بریدگی عمیق ، آن را کاملا بشویید. هر زخم باز را به مدت پنج دقیقه زیر آب جاری بشویید ، سپس آن را با باند استریل ببندید.

اگر به استئومیلیت مزمن مبتلا هستید ، مطمئن شوید که پزشک از سابقه پزشکی شما اطلاع کامل داشته باشد تا بتوانید با هم همکاری کرده و بیماری را کنترل کنید. اگر مبتلا به دیابت هستید ، به پاهای خود توجه زیادی داشته و در صورت مشاهده اولین عفونت با پزشک خود تماس بگیرید.

هرچه زودتر استئومیلیت را درمان کنید ، بهتر است. در موارد استئومیلیت حاد ، درمان زودرس مانع تبدیل شدن این بیماری به یک مشکل مزمن که به درمان مداوم نیاز دارد، می شود. علاوه بر درد و ناراحتی عفونت های مکرر ، زود کنترل شدن استئومیلیت بهترین فرصت را برای بهبودی فراهم می کند.

چه اتفاقی برای استخوانی می‌افتد که عفونت کرده؟

• وقتی میکروبی درون استخوان رشد می‌کند، گلبول‌های سفید وارد بافت موردنظر می‌شوند تا با میکروب‌ها مقابله کنند. موادی که گلبول‌ها ترشح می‌کنند، باعث گشاد شدن عروق خونی، و نشت ترشحات به فضای بین‌سلولی می‌شوند.
• بر اثر این ترشحات، فشار داخل استخوان بالا رفته، عروق خونی تحت‌فشار قرار گرفته، و بسته می‌شوند. در چنین شرایطی، خون به سلول‌های استخوانی نمی‌رسد، که باعث از بین رفتنشان می‌شود.
• موادی که از میکروب‌ها ترشح می‌شوند، سلول‌های استخوانی را هم از بین می‌برند. سپس سلول‌های استخوانی مرده همراه بقایای گلبول‌های سفید، باعث ایجاد چرک در بافت موردنظر می‌شوند.
• بر اثر پرخونی استخوان، مواد معدنی و کلسیم کاهش پیدا می‌کنند. مواد سمی میکروب‌ها به حذف املاح کلسیم، و در نتیجه نرمی و سائیدگی استخوان‌ها دامن می‌زنند.
• چرک مذکور کم‌کم در فضاهای خالی استخوان جمع شده و باعث آبسه می‌شود. همین‌طور که آبسه بزرگ‌تر می‌شود، چرک استخوان را سوراخ کرده و به زیر پریوست استخوان (Periosteal Elevator) راه می‌یابد.
• آبسه باعث جدایی پریوست از استخوان جدا شده و چون قسمت زیادی از جریان خون از راه پریوست است، و از همین راه استخوان را تغذیه می‌کند، این اتفاقات باعث نکروز (Necrosis) یا بافت‌مردگی خواهند شد.
• به همین خاطر، کسی که دچار عفونت استخوان بوده و در مسیر بهبود است، باید بنابر توصیه پزشک، هر چند وقت یک‌بار مراجعه کند تا آزمایش خون انجام شده، و علائم عفونت بررسی شوند.
• ارتوپدها و متخصصان بیماری‌های عفونی، در ویزیت‌های بعدی، هم از تأثیر مثبت درمان مطمئن می‌شوند، و هم در صورت لزوم، به جلوگیری از عود عفونت استخوان و مفاصل کمک می‌کنند.
• بسیاری از عفونت‌های استخوان و مفاصل با دارو، جراحی یا ترکیبی از این دو، درمان می‌شوند. اما این میکروب‌ها و باکتری‌ها ممکن است در بدن نهفته باشند و حتی پس از درمان هم برگردد.
• گاهی اوقات استئومیلیت (Osteomyelitis) یا عفونت استخوان و آرتریت سپتیک (Septic Arthritis) یا عفونت مفاصل در بعضی افراد به‌طور کامل از بین نمی‌روند.
• عفونت مجدد به‌طور معمول در همان نقطه عفونت اولیه رخ می‌دهد. اگر فرد مبتلا به عفونت استخوان که درمان شده، دوباره دچار چنین وضعیتی شود، پزشک متخصص دارویی برای کنترل علائم تجویز کرده یا جراحی برداشتن بافت مرده یا آسیب‌دیده را توصیه می‌کند.

منبع :

ncbi.nlm.nih.gov

https://nyulangone.org