آرتریت انگشتان دست چیست؟

درمان آرتریت انگشتان دست به شدت علائم، چگونگی تأثیر آن در زندگی روزمره و اینکه آیا باعث آسیب و تخریب مفصلی شده است یا خیر بستگی دارد. در این مطلب قصد داریم پس از معرفی این بیماری، به بررسی بهترین روش‌های درمان آن بپردازیم.

آرتریت انگشتان دست چیست؟

آرتریت انگشتان دست،‌ تورم و التهاب مفصل انگشتان دست به‌دنبال تحلیل و فرسایش غضروف‌های بین استخوانی است.

مچ دست و انگشتان، مهم‌ترین راه برقراری ارتباط با محیط می‌باشند. از این رو بروز احساس درد در مفاصل انگشتان دست، کارهای روزمره را سخت‌تر می‌کند و بر کیفیت زندگی شما تأثیر می‌گذارد.

استخوان‌های دست شامل سه بخش کلی به نام مچ دست یا کارپال، متاکارپال یا کف دست و استخوان‌های بند انگشتان هستند که انگشتان را تشکیل می‌دهند. انگشتان دست به جز انگشت شست که فقط دو بند دارد، دارای سه بند یا سه استخوان مجزا هستند که بین آن‌ها مفصل قرار دارد.

در میان تمام مفصل‌ها، غضروف‌هایی قرار گرفته‌اند که حرکت انگشتان را تسهیل می‌کنند. زمانی که غضروف مفصلی آسیب ببیند، بیماری آرتریت انگشتان دست ایجاد می‌شود. درمان آرتریت انگشتان دست بستگی به نوع و علت آرتریت دارد که در ادامه به‌طور مفصل به بررسی آن می‌پردازیم.

انواع بیماری آرتریت انگشتان دست

به‌طور کلی سه نوع بیماری آرتریت انگشتان دست شناخته می‌شود که شامل موارد زیر هستند:

آرتروز یا استئوآرتریت

آرتروز دست یا استئوآرتریت، یکی از شایع‌ترین انواع بیماری آرتریت است که این بیماری بیشتر در میان خانم‌ها شایع است و با افزایش سن، احتمال وقوعش نیز افزایش پیدا می‌کند. آرتروز انگشتان دست باعث از بین رفتن غضروف مفصلی و بروز التهاب و ناتوانی در به حرکت در آوردن دست‌ها می‌شود.

آرتریت روماتوئید یا روماتیسم مفصلی

روماتیسم مفصلی یا آرتریت روماتوئید، بیماری سیستماتیک است که موجب التهاب بافت‌های نرم اطراف مفصل می‌شود. درد و خشکی صبحگاهی انگشتان دست از مهم‌ترین علائم بیماری روماتیسم مفصلی هستند که با احساس ضعف و خشکی همراه می‌باشند.

با اینکه هر مفصلی در معرض ابتلا به روماتیسم مفصلی قرار دارد، اما مفصل کوچک بدن ازجمله انگشتان دست بیشتر تحت تأثیر این عارضه قرار می‌گیرد.

نقرس

بیماری نقرس زمانی ایجاد می‌شود که بلورهایی در مفصل انگشتان دست ایجاد شود. این بلورها به‌دنبال تجمع بیش‌ازحد اسید اوریک در مفصل شکل می‌گیرند. مفصل انگشتان دست از شایع‌ترین مفصل‌هایی هستند که تحت تأثیر این بیماری التهابی قرار می‌گیرند.

حتما مطالعه کنید : آشنایی کامل با بیماری آرتریت پسوریاتیک

علائم آرتریت انگشتان دست

علائم و نشانه‌های بیماری آرتریت انگشتان به‌خوبی قابل ملاحظه هستند و با چنین علامت‌هایی آغاز می‌شوند:

• احساس درد در انگشتان دست
• شدید شدن درد زمانی که بیمار انگشتان دست را حرکت می‌دهد
• متورم و بزرگ شدن انگشتان دست که با رشد توده‌ها و گره‌هایی در بندهای انگشتان قابل مشاهده است.
• محدود شدن حرکت انگشتان دست
• شنیده شدن صداهای غیرطبیعی از مفصل انگشتان

البته علائم آرتریت بسته به نوع آن متغیر هستند؛ برای مثال در بیماری روماتیسم مفصلی عموماً تغییر شکل در مفصل مشاهده می‌شود که این تغییر شکل با دردها و محدودیت‌هایی در مفصل همراه است.

برجسته شدن مفصل‌های ابتدایی انگشتان از دیگر علائم بیماری استئوآرتریت یا روماتیسم مفصلی است که به ندول هبردن نیز معروف است.

علل ابتلا به آرتریت انگشتان دست

استئوآرتریت (OA) و آرتریت روماتوئید (RA) دو مورد از رایج‌ترین انواع آرتریت هستند و هر دو می‌توانند انگشتان دست را تحت تأثیر قرار دهند.

سایر اشکال آرتریت که می‌توانند انگشتان دست را تحت تأثیر قرار دهند عبارت‌اند از:

• آرتریت پسوریاتیک
• آرتریت نوجوانی
• لوپوس

این بیماری‌ها هر کدام علل زمینه‌ای متفاوتی دارند و ممکن است با علائم متفاوتی بروز کنند.

عواملی که ممکن است فرد را بیشتر در معرض ابتلا به آرتریت در انگشتان قرار دهند شامل موارد زیر هستند:

مشاغل و حرکات تکراری

مشاغل یا فعالیت‌هایی که شامل حرکات مکرر دست یا فشار روی انگشتان می‌شوند، می‌توانند به ایجاد آرتریت کمک کنند ازجمله:

• تایپ کردن
• فعالیت در خط مونتاژ
• نواختن آلات موسیقی
• بافندگی یا قلاب‌بافی

آسیب‌های مفصلی

آسیب‌های قبلی به انگشتان، مانند دررفتگی یا شکستگی، می‌توانند خطر ابتلا به آرتریت را افزایش دهند. تروما ممکن است منجر به تجزیه سریع غضروف و ایجاد آرتروز یا آرتریت پس از ضربه شود.

عفونت‌ها

برخی از عفونت‌ها می‌توانند پاسخ ایمنی را تحریک کنند که منجر به التهاب مفاصل و در برخی موارد، توسعه آرتریت می‌شوند.

مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری (CDC) بیماری لایم را به‌عنوان مثالی کلیدی برجسته می‌کند. بیماری لایم در اثر باکتری‌ای که ازطریق نیش کنه منتقل شده، ایجاد می‌شود و درصورت عدم درمان یا درمان ناکافی، می‌تواند پیشرفت کند و منجر به آرتریت لایم شود.

این بیماری معمولاً مفاصل بزرگ‌تر مانند زانو را تحت تأثیر قرار می‌دهد. بااین‌حال، می‌تواند سایر مفاصل بدن را نیز تحت تأثیر قرار دهد و باعث ایجاد موارد زیر شود:

• درد
• تورم
• سفتی مفاصل

بیماری‌های التهابی

برخی از بیماری‌های التهابی ممکن است خطر ابتلا به آرتریت را افزایش دهند. این بیماری‌ها می‌توانند شامل شرایطی باشند که به‌طور خاص بر روی پوست یا سیستم ایمنی تأثیر می‌گذارند.

به‌عنوان مثال، حدود 33 درصد از افراد مبتلا به پسوریازیس نیز به آرتریت پسوریاتیک مبتلا می‌شوند. در انگشتان، آرتریت پسوریاتیک می‌تواند باعث تورم، درد و تغییراتی در ناخن‌ها شود.

کدام قسمت‌های دست دچار آرتریت انگشتان می‌شوند؟

چهار ناحیه در دست انسان، بیشتر از سایر نواحی در معرض آرتریت انگشتان هستند. این چهار ناحیه دست عبارت‌اند از:

• بند انگشتان
• مفاصل میانی انگشتان
• مفصل بالای انگشتان، نزدیک به ناخن
• پایه شست؛ یعنی جایی که انگشت شست به مچ می‌رسد

چه کسانی بیشتر در معرض آرتریت انگشتان هستند؟

همه انسان‌ها در معرض آرتریت انگشتان هستند، اما این وضعیت در چند گروه بیشتر دیده می‌شود. اگر جزو این گروه‌ها هستید، باید مراقبت بیشتری داشته باشید:

• کسانی که در سنین میان‌سالی و کهن‌سالی هستند. بعضی انواع آرتریت، بین سنین 35 تا 50سالگی برای اولین بار خود را نشان می‌دهند و بعضی هم بعد از 50سالگی ظاهر می‌شوند.
• زنان بیشتر از مردان دچار آرتریت انگشتان دست می‌شوند.
• سفیدپوست‌ها بیشتر از رنگین‌پوست‌ها دچار این وضعیت می‌شوند.
• آن‌هایی که اضافه وزن دارند هم در معرض آرتریت انگشتان هستند و باید مراقب باشند.
• آن‌هایی که قبلا مفصل انگشت یا دستشان دررفته یا شکسته، بیشتر از سایرین دچار این بیماری می‌شوند.
• بعضی هم به‌طور ژنتیکی مستعد ابتلا به آرتریت هستند.

برای تشخیص درست این بیماری باید به پزشک مراجعه کنید. پزشک با معاینه دست و استفاده از اشعه ایکس، آرتریت انگشتان را تشخیص می‌دهد.

اشعه ایکس از بین رفتن غضروف استخوان و تشکیل خارهای استخوانی را نشان می‌دهد. گاهی‌اوقات آزمایش خون هم به تشخیص آرتریت انگشتان کمک می‌کند.

عوامل خطر

چندین عامل خطر می‌توانند احتمال ابتلا به آرتریت در انگشتان دست را افزایش دهند. در حالی که برخی از جنبه‌ها خارج از کنترل فرد هستند، ممکن است بتوانند بر دیگران تأثیر بگذارند یا آن‌ها را تغییر دهند.

بنیاد آرتریت عوامل خطر زیر را به آرتریت انگشتان نسبت می‌دهد:

• سن: خطر ابتلا به آرتریت، ازجمله آرتروز، با افزایش سن بیشتر می‌شود. با افزایش سن بیمار، ساییدگی و پارگی مفاصل در طول زمان می‌تواند منجر به آرتروز شود.
• جنسیت: زنان بیشتر از مردان در معرض ابتلا به انواع خاصی از آرتریت، مانند آرتریت روماتوئید هستند.
• سابقه خانوادگی: افرادی که سابقه خانوادگی آرتریت، به‌ویژه آرتریت روماتوئید یا آرتروز دارند، ممکن است در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به آن در انگشتان دست باشند. عوامل ژنتیکی می‌توانند در ابتلا به آرتریت نقش داشته باشند.
• ساختار مفصل: ساختارهای غیرمعمول مفصل، مانند انگشتان کج یا ناهنجاری‌ها، می‌توانند افراد را مستعد ابتلا به آرتریت کنند.
• چاقی: سلول‌های چربی اضافی فرایند التهابی بدن را تحریک می‌کنند و خطر ابتلا به انواع خاصی از آرتریت را افزایش می‌دهند.

در حالی که این عوامل خطر ممکن است احتمال ابتلا به آرتریت در انگشتان دست را افزایش دهند، اما تضمین نمی‌کنند که فرد به این بیماری مبتلا شود. در مقابل، عدم وجود این عوامل نیز خطر مصونیت از آرتریت را تضمین نمی‌کند.

تشخیص آرتریت انگشتان

تشخیص آرتریت انگشتان نیازمند ارزیابی دقیق علائم، سابقه پزشکی و معاینه فیزیکی است. علاوه‌براین، ممکن است از طیف وسیعی از تکنیک‌های تصویربرداری و تست‌های آزمایشگاهی نیز برای تأیید تشخیص و تعیین میزان آسیب مفصلی استفاده شود.

پزشک در طول معاینه فیزیکی، مفاصل آسیب‌دیده را از نظر هرگونه تورم، حساسیت به لمس یا سفتی بررسی خواهد کرد. او همچنین ممکن است درمورد سابقه پزشکی بیمار، ازجمله هرگونه بیماری زمینه‌ای یا آسیب‌های قبلی مفاصل، سؤال بپرسد. این اطلاعات می‌تواند به تعیین علت اصلی علائم و تدوین برنامه درمانی شخصی‌سازی شده کمک کند.

تکنیک‌های تصویربرداری مانند عکسبرداری اشعه ایکس، ام‌آرآی و سونوگرافی می‌توانند نمایی دقیق از مفصل آسیب‌دیده ارائه دهند و به ارزیابی میزان آسیب مفصلی کمک کنند. عکسبرداری اشعه ایکس می‌تواند تغییرات در استخوان‌ها، مانند خارهای استخوانی یا از دست دادن فضای مفصلی را که از علائم معمول آرتریت هستند،‌ نشان دهد. اسکن‌های ام‌آرآی و سونوگرافی می‌توانند نمایی دقیق‌تر از بافت‌های نرم، مانند غضروف و رباط‌ها، ارائه دهند.

تست‌های آزمایشگاهی، مانند آزمایش خون، می‌توانند به تعیین علت اصلی علائم بیمار کمک کنند. به‌عنوان مثال، آزمایش خون می‌تواند وجود برخی آنتی‌بادی‌های خاص مرتبط با آرتریت روماتوئید را تشخیص دهد.

راهکارهای درمان آرتریت انگشتان دست

دست‌ها یکی از مهم‌ترین ارکان‌های بدن هستند که نقش مهمی در انجام کارهای روزمره ایفا می‌کنند. از این رو در صورتی که تحت آسیب‌دیدگی قرار بگیرد می‌تواند مشکلات متعددی را به همراه بیاورد.

با اینکه درمان قطعی برای خلاصی از این بیماری وجود ندارد، اما به کمک برخی روش‌های درمانی می‌توان از دردها و مشکلات این بیماری خلاص شد. مهم‌ترین اقدامات درمانی برای درمان آرتریت انگشتان دست شامل موارد زیر هستند:

داروهای بدون نسخه

داروهای بدون نسخه که می‌توانند به‌طور موقت درد آرتریت در انگشتان را کاهش یا تسکین دهند، شامل موارد زیر هستند:

• داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (NSAIDs) بدون نسخه: این داروها درد را کاهش داده و تورم، گرما و قرمزی مفاصل را تسکین می‌دهند. NSAIDهای رایج که به‌صورت خوراکی و موضعی برای درمان درد آرتریت استفاده می‌شوند عبارت‌اند از آسپرین، ایبوپروفن، ناپروکسن و دیکلوفناک سدیم.
• سایر داروهای مسکن درد: شامل استامینوفن، کاپسایسین موضعی، لیدوکائین موضعی و کانابینوئیدها هستند.

داروهای تجویزی

چندین داروی تجویزی ممکن است به‌صورت خوراکی، داخل وریدی (تزریق به ورید) یا داخل عضلانی (تزریق به عضله) برای درمان آرتریت تجویز شوند. این داروها شامل:

• NSAIDهای تجویزی: NSAIDهای قوی‌تر مانند سلبرکس (سلکوکسیب) درد و تورم را در افراد مبتلا به علائم آرتریت متوسط تا شدید کاهش می‌دهند.
• داروهای ضدروماتیسم اصلاح‌کننده بیماری (DMARDs): متوترکسات (Methotrexate) شایع‌ترینDMARD تجویزشده است. این داروها با مسدود کردن التهاب و کند کردن پیشرفت بیماری در آرتریت روماتوئید (RA) و آرتریت پسوریاتیک (PsA) عمل می‌کنند.
• کورتیکواستروئیدها (استروئیدها): این داروها شامل پردنیزون (prednisone) و متیل‌پردنیزولون(methylprednisolone) هستند که برای درمان دوره‌های حاد التهاب RA تجویز می‌شوند. گزینه‌ها شامل داروهای خوراکی و تزریقات داخل مفصلی هستند.
• تزریقات هیالورونیک اسید

وسایل کمکی

ابزارهای تخصصی: این ابزارها در خانه و محل کار برای کمک به کاهش درد در حین انجام کارهای روزمره استفاده می‌شوند. برخی از نمونه‌ها عبارت‌اند از:

• ابزارهای آشپزخانه (مانند چاقوهایی با دسته بزرگ، دربازکن برقی و ...)
• وسایل کمکی لباس پوشیدن (مانند قلاب دکمه، نگه‌دارنده‌های سشوار، پاشنه‌کش، موچین‌های با دسته پهن)
• کفش‌های بدون بند
• ماوس و کیبورد بی‌سیم ارگونومیک

بریس‌های مخصوص انگشتان دست: ارتز یا بریس انگشت یک ابزار پزشکی است که با محدود کردن حرکت انگشتان دست باعث بهبودی و کاهش درد های انگشتان دست می شود. ارتز انگشتان دست در اندازه ها سایز ها و درجات مختلفی وجود دارند که بسته به نوع و شدت آسیب دیدگی آرتریت تجویز می شوند.

تغییرات سبک زندگی

علاوه بر داروها، ورزش و وسایل کمکی، استراتژی‌های مختلف مراقبت در منزل نیز ممکن است به کاهش درد آرتریت در انگشتان شما کمک کنند:

مکمل‌ها: اگرچه شواهد کمی درخصوص تأثیر مثبت مکمل‌ها وجود دارند، بسیاری از مردم به این گزینه‌های محبوب برای کاهش و مدیریت درد آرتریت اعتقاد دارند:

• کندرویتین سولفات: ماده‌ای شیمیایی که به‌طور طبیعی در غضروف یافت می‌شود.
• دوکوزاهگزانوئیک اسید (DHA): نوعی اسید چرب امگا 3 که تصور می‌شود دارای اثرات ضدالتهابی است.
• ایکوزاپنتائوئیک اسید (EPA): نوعی اسید چرب امگا 3
• روغن ماهی: غنی از اسیدهای چرب امگا 3
• زنجبیل: درمان گیاهی که تصور می‌شود التهاب را کاهش می‌دهد.
• گلوکوزامین: جزء طبیعی غضروف
• اس-آدنوزیل متیونین (SAMe): ترکیبی که تقریباً در هر بافت و مایع بدن یافت می‌شود. لازم به ذکر است که هیچ یک از این مکمل‌ها توسط کالج روماتولوژی آمریکا (ACR) توصیه نمی‌شوند.

درمان با گرما و سرما: هر دو می‌توانند به تسکین درد و ناراحتی مفصلی کمک کنند. گرما درمانی با افزایش گردش خون و کاهش سفتی مفصل این کار را انجام می‌دهد. سرما درمانی التهاب را کاهش می‌دهد و به تسکین تورم و درد کمک می‌کند.

رژیم غذایی سالم: مصرف رژیم غذایی سالم و کم‌التهاب که شامل غذاهای غنی از اسیدهای چرب امگا 3 (مانند ساردین و سالمون، دانه چیا و بذر کتان، گردو و سویا) باشد، می‌تواند به کاهش درد آرتریت و حمایت از سلامت مفاصل کمک کند. از غذاهایی که باعث التهاب می‌شوند اجتناب کنید.

ترفندهای دیگر: روش‌هایی که ممکن است به مدیریت درد در انگشتان شما کمک کنند، شامل موارد زیر هستند:

• ترک سیگار
• محدود کردن مصرف الکل
• مدیریت استرس
• استراحت دادن به دست‌ها و انگشتان
• ماساژ‌درمانی و استفاده از روش‌های توانبخشی

جراحی

با پیشرفت آرتریت، مفاصل ممکن است دچار تغییر شکل شوند و توانایی حرکت مؤثر خود را از دست بدهند. هنگامی که علائم شدید هستند و داروها تسکین نمی‌دهند، پزشک شما ممکن است جراحی را توصیه کند. گزینه‌های جراحی شامل موارد زیر هستند:

جراحی خشک کردن مفصل

جراحی خشک کردن مفصل یا فیوژن نوعی جراحی است که در آن جراح ارتوپد دو استخوان تشکیل دهنده مفصل را به یکدیگر وصل می کند. با این روش جراحی حرکت مفصل انگشتان به طور کامل از بین می رود ولی درد بیمار نیز به طول کامل از بین می رود.

جراحی تعویض مفصل انگشتان دست

در مورادی که بیماری آرتریت باعث تخریب جدی مفصل انگشتان دست شود در این صورت پزشک از روش جراحی تعویض مفصل یا آرتروپلاستی برای تعویض مفصل تخریب شده استفاده می کند.

جراحی برداشتن خارهای استخوانی

این جراحی برای برداشتن خارهای استخوانی، که باعث تغییر شکل و درد مفصل می‌شوند، کاربرد دارد.

درمان آرتریت انگشتان دست با ورزش

ورزش یکی از مؤثرترین روش‌ها در کاهش درد و جلوگیری از پیشرفت بیماری آرتریت است که این حرکات با تأثیری که در افزایش انعطاف‌پذیری و تقویت عضلات اطراف انگشتان دارند، باعث کاهش درد بیمار می‌شوند. تمرینات و حرکات کششی برای بهبودی دردهای ناشی از آرتریت انگشتان دست شامل موارد زیر هستند:

حرکت اول

برای انجام این تمرین ابتدا دست خود را مشت کنید؛ سپس انگشتان خود را در داخل نگه دارید و تا 30 ثانیه در همین حالت باقی بمانید. برای انجام این تمرین نیازی به فشردن انگشتان ندارید و پس از 30 ثانیه می‌توانید به‌آرامی دست خود را باز کنید تا انگشتان به حالت اولیه خود بازگردد. این تمرین را 10 بار با هر دو دست خود امتحان کنید.

حرکت دوم

ابتدا دست خود را به حالت صاف نگه دارید؛ به گونه‌ای که انگشتان شست شما رو به بالا قرار گرفته باشد. حالا انگشتان خود را تک به تک به سمت کف دست جمع کنید و هر انگشت را چندین ثانیه در همین حالت نگه دارید.

حرکت سوم

برای انجام این حرکت دست را بر روی میز قرار دهید؛ سپس چهار انگشت دست را به‌صورت همزمان به سمت کف دست خم کنید و انگشت شست خود را رو به بالا نگه دارید. این وضعیت را 30 ثانیه نگه دارید و با هر دو دست خود تکرار کنید.

این تمرین همچنین باعث تقویت عضلات مچ دست و انگشتان نیز می‌شود. برای انجام آن کافی است یکی از دست‌ها را از ناحیه مچ دست راست نگه دارید و به کمک دست دیگر به‌آرامی به آن فشار دهید تا زمانی که در ناحیه مچ دست و ساق، کششی را احساس کنید. این تمرین را با هر دو دست خود امتحان کنید.

جمع‌بندی

اگر در انگشتان خود درد، سفتی یا کاهش دامنه حرکتی را تجربه می‌کنید، ممکن است نگران آرتریت انگشتان باشید. این بیماری می‌تواند تأثیر قابل‌توجهی بر کیفیت زندگی شما داشته باشد و توانایی‌تان را در انجام فعالیت‌های روزانه و کار تحت تأثیر قرار دهد.

شناسایی علائم و نشانه‌های آرتریت انگشتان برای مداخله زودهنگام و درمان مؤثر بسیار مهم است. هرچه زودتر به‌دنبال مراقبت‌های پزشکی باشید، احتمال اینکه بتوانید از آسیب مفاصل جلوگیری کرده و علائم را به‌طور مؤثرتر مدیریت کنید، بیشتر است.

دکتر علیرضا جواهری، یکی از پزشکان باتجربه در درمان آرتریت است. بنابراین اگر مبتلا به آرتریت انگشتان هستید، با تلفن‌های مطب تماس بگیرید و برای تعیین وقت ویزیت هماهنگ کنید.

منابع

verywellhealth.com

sydneyorthopaedicsurgeon.com.au

my.clevelandclinic.org