تعویض کشکک زانو که اغلب به آن آرتروپلاستی پاتلوفمورال گفته میشود، نوعی تعویض جزئی مفصل زانو است. در این عمل سطح کشکک (کلاهک زانو) با پلی اتیلن و سطح مفصلی استخوان ران با کلاهک فلزی جایگزین می‌شوند. غضروف‌ها و استخوان‌های سالم و همچنین تمام رباط‌ها در بقیه قسمت‌های زانو حفظ می‌شوند. با توجه به اینکه بقیه مفصل زانو طبیعی است، این روش برای بیماران مبتلا به آرتریت کشکک زانو استفاده میشود. اکثر این بیماران جوان هستند و اغلب به آن‌ها پیشنهاد میشود تا پنجاه یا شصت سالگی صبر کنند تا به یکباره تعویض مفصل کامل زانو انجام دهند.
آناتومی زانو
زانو به سه قسمت اصلی تقسیم میشود:
- محفظه داخلی - قسمت داخلی زانو
- محفظه جانبی - قسمت بیرونی زانو
- محفظه پاتلوفمورال - جلوی زانو بین کشکک (کاسه زانو) و استخوان ران
در قسمت پاتلوفمورال، کشکک در شیاری در بالای استخوان ران به نام تروکلئار قرار دارد. هنگامی که زانوی خود را خم یا صاف می‌کنید، کشکک در داخل این شیار به بالا و پایین حرکت می‌کند. غضروف مفصلی انتهای استخوان ران، شیار تروکلئار و سطح زیرین کشکک را می‌پوشاند. این غضروف مفصلی امکان حرکات بدون درد و صاف مفصل را فراهم می‌کند
آرتریت پاتلوفمورال
در آرتریت کشکک زانو، غضروفی که از سطح زیرین کلاهک زانو یا تروکلئا فمورال محافظت می‌کند، از بین می‌رود. با از بین رفتن غضروف، استخوان زیرین نمایان میشود. این اتفاق باعث سفت شدن مفصل و ایجاد درد در هنگام راه رفتن میشود. آرتریت کشکک زانو تقریباً در 10 درصد از بیماران مبتلا به آرتریت زانو بهطور جداگانه رخ می‌دهد. بیماران معمولاً جوان بوده و بیشتر آن‌ها زن هستند.
علائم آرتریت کشکک زانو
بیماران مبتلا به آرتریت پاتلوفمورال اغلب علائم درد قدامی زانو را که با بالا رفتن از پله‌ها، بلند شدن از حالت نشسته و نشستن برای مدت طولانی بدتر می‌شوند، تجربه می‌کنند. بیمار همچنین با کاهش دامنه حرکتی زانو مواجه میشود.
چه افرادی به عمل جراحی تعویض کشکک زانو نیاز دارند؟
بیمارانی که علائم زیر را تجربه می‌کنند به انجام عمل جراحی تعویض کشکک زانو نیاز دارند:
- حداقل درد هنگام راه رفتن روی سطوح هموار
- درد مفصل قدامی ناحیه رتروپاتلار که با موارد زیر تشدید میشود:
- بلند شدن از حالت نشسته
- بالا و پایین رفتن از پله‌ها
- راه رفتن روی سطوح ناهموار
- نشستن طولانی‌مدت با زانوی خمیده
بعلاوه افرادی که درد و خشکی زیادی در مفصل زانو دارند یا مبتلا به بیماری‌هایی مانند آرتروز زانو یا آرتروز روماتوئید هستند نیز باید سریعاً عمل تعویض کشکک زانو را انجام دهند؛ زیرا عارضه‌هایی مانند آرتروز دردهای پیشرونده هستند و درصورت عدم توجه، درد آن‌ها به‌صورت روزانه افزایش می‌یابد.
در آرتریت روماتوئید لایه‌ای به نام سینوویال که در داخل کپسول مفصلی قرار داشته و وظیفه ترشح مایعی به همین نام را دارد، دچار التهاب میشود. با التهاب و ترشح زیاد مایع، به مرور زمان استخوان کشکک دچار آسیب میشود. بنابراین بهطور کلی زمانی باید به سراغ تعویض کشکک بروید که در هنگام استراحت یا فعالیت کردن درد زیادی در ناحیه زانو حس کنید.
عمل جراحی تعویض کشکک زانو
این جراحی تحت بیهوشی نخاعی یا عمومی همراه با تزریق بی‌حسی موضعی حین عمل و یک کاتتر بی‌حس‌کننده موضعی در مفصل انجام میشود. علاوه بر این، بلوک‌های عصب فمورال یا بی‌حسی موضعی نیز استفاده میشود.
پزشک در ابتدا آرتروسکوپی تشخیصی زانو را انجام می‌دهد. سپس برشی در اطراف جلوی زانو ایجاد میشود که قسمت انتهایی استخوان ران و کشکک را آشکار می‌کند. این برش به طور قابل‌توجهی کوچک‌تر از برش عمل تعویض کامل زانو است. از راهنماهای تخصصی جراحی برای برداشتن سطح فرسوده و شکل دادن به انتهای استخوان ران استفاده میشود. جزء فلزی که از نظر اندازه و شکل شبیه به انتهای استخوان ران است، به استخوان چسبانده میشود. کشکک زانو و غضروف آسیب‌دیده به همراه مقداری استخوان از سطح داخلی آن تراشیده می‌شوند و کلاهک فلزی کشکک روی آن ثابت میشود.
هنگامی که اجزا وارد می‌شوند، زانو در امتداد دامنه حرکتی حرکت داده میشود تا موقعیت دقیق ایمپلنت تأیید شود. زخم با بخیه‌های قابل‌جذب بسته میشود. این عمل حدود 45 دقیقه طول می‌کشد.
مراقبت‌های بعد از عمل
یکی از مهم‌ترین مراحل یک عمل جراحی موفق، مراقبت‌های پس از عمل است. پس از عمل جراحی بیمار یک یا دور روز در بیمارستان بستری است و استراحت می‌کند. فیزیوتراپ روز بعد از عمل به او کمک می‌کند راه برود و تمریناتی پیشنهاد می‌دهد. بیمار باید برای چند روز اول از آتل زانو در حین راه رفتن استفاده کند. زمانی که بتواند پای خود را مستقیماً در تخت بالا بیاورد می‌تواند آتل را باز کند.
مراقبت‌های خانگی
- تقریباً تا 2 هفته پس از جراحی باید مراقبت خود باشید و از انجام فعالیتهای اضافی خودداری کنید. بااین‌حال میتوانید به طور مستقل راه بروید و از امکانات حمام و آشپزخانه استفاده کنید.
- پس از 2 هفته، میتوانید به فعالیت‌هایی مانند رانندگی کردن و بالا رفتن از پله‌ها بپردازید.
- بهبودی کامل 6 تا 8 هفته طول می‌کشد. در این مدت، مقداری تورم و ناراحتی طبیعی است و میتوانید از داروهای تجویزشده توسط پزشک و یخ برای کاهش ورم استفاده کنید.
- درصورت احساس درد در ناحیه جراحی‌شده، میتوانید با مشورت پزشک از آسپرین یا مسکن استفاده کنید.
- پس از بهبودی، بافت‌های زانو شروع به نرم شدن می‌کنند و طبیعی‌تر می‌شوند.
- در طول دوره نقاهت باید از واکر یا عصا برای راه رفتن استفاده کنید.
- برای مراقبت بهتر از زانو میتوانید تغییراتی در خانه ایجاد کنید. به‌عنوان مثال نصب دستگیره در حمام، استفاده از نرده در راه‌پله‌ها، نصب صندلی در حمام و ... مانع از افتادن شما می‌شوند.
- برخی از بیماران ممکن است نیاز به تزریق کورتیزون (پس از 12 هفته) برای تسکین درد بافت به‌دلیل جراحی و تنظیم مجدد زانو داشته باشند.
- در برخی از بیماران بخش کوچکی از قسمت جانبی برش دچار بی‌حسی میشود. این مشکل معمولاً با گذشت زمان برطرف میشود اما ممکن است رفع آن 6 تا 12 ماه طول بکشد.
مزایای تعویض کشکک زانو
مزایای عمل تعویض کشکک زانو شامل موارد زیر هستند:
- در عمل تعویض کشکک زانو از فلزاتی مانند تیتانیوم و آلیاژهای بر پایه کبالت-کروم استفاده میشود که حساسیت ایجاد نمی‌کنند.
- در قسمت‌های پلاستیکی ایمپلنت‌ها نیز از پلی‌اتیلن پزشکی استفاده میشود که دارای مقاوت بالایی می‌باشند.
- مزیت این عمل نسبت به تعویض کامل زانو این است که زانو احساس بسیار طبیعی‌تری بعد از عمل تعویض کشکک زانو خواهد داشت؛ زیرا تمام رباط‌های زانو به همراه غضروف مفصلی حفظ می‌شوند.
- عملکرد و فعالیت بیمار پس از عمل تعویض کشکک زانو در مقایسه با تعویض کامل زانو بهتر هستند.
- این عمل ساده‌تر از تعویض کامل مفصل زانو است، بیمار یک یا دو روز بعد از عمل از بیمارستان ترخیص میشود، بهبودی سریع‌تر اتفاق میفتد و او زودتر به فعالیتهای روزمره باز می‌گردد.
عوارض عمل جراحی تعویض کشکک زانو
عمل جراحی تعویض کشکک زانو معمولاً عوارض خاصی به همراه ندارد و میتوانید با گذراندن دوره نقاهت، دوباره مانند سابق راه بروید. بااین‌حال یکی از مهم‌ترین عوارض این عمل عفونت پس از جراحی است. عفونت‌هایی که ناشی از عمل جراحی تعویض کشکک زانو هستند به‌دلیل برش ایجادشده در اطراف ایمپلنت‌ها یا به‌خاطر نگهداری نامناسب از مفصل زانو به وجود می‌آیند. برخی از افراد بیشتر در معرض عفونت پس از عمل زانو هستند:
- بیمارانی که تغذیه نامناسبی دارند.
- بیمارانی که به دیابت مبتلا هستند.
- بیمارانی که به سیگار اعتیاد دارند.
- افرادی که اضافه وزن دارند.
از علائم عفونت پس از عمل تعویض کشکک زانو میتوان به تب، احساس لرز، احساس درد و سفتی در زانو، ورم کردن زانو و عرق کردن شبانه اشاره کرد. برای پیشگیری از این عارضه باید به زانو خود استراحت کافی داد. جراح با استفاده از آنتی بیوتیک و شسشتوی زانو با کلروهگزیدین، احتمال وقوع عفونت در زانو را کاهش می‌دهد.
یکی دیگر از عوارض عمل تعویض کشکک زانو ایجاد لخته خون در بدن پس از عمل جراحی است. این عارضه می‌تواند باعث مسدود شدن ریه شود و زندگی بیمار را به خطر بیندازد. این عارضه معمولا تا 14 روز پس از عمل جراحی علائمی مانند احساس گرمای مداوم در فرد ایجاد می‌کند. برای پیشگیری از لخته شدن خون باید به بالا نگه داشتن پاهای خود بالاتر از سطح بدن توجه کنید. همچنین پس از عمل جراحی نباید به مدت طولانی یک‌جا بنشینید.
ورزش‌های مناسب بعد از عمل جراحی
برای کاهش سفتی و به دست آوردن حداکثر عملکرد زانو، حفظ تعادل، استراحت و ورزش بسیار مهم هستند. فعالیت بیش‌ازحد باعث افزایش تورم و درد میشود. فعالیت بسیار کم نیز می‌تواند بهبودی شما را طولانی کرده و تحرک زانو را محدود کند. بهطور کلی راه رفتن و خم کردن زانو خوب است. برای بهبودی سریع‌تر تمرین‌های زیر را حداقل دو بار در روز و با 20 بار تکرار هر تمرین انجام دهید.
خم کردن زانو به‌صورت نشسته
- در حالت نشسته، زانوی خود را خم و صاف کنید.
- روی لبه صندلی بنشینید و ساق پا را به سمت بیرون بلند کنید تا زانو صاف شود.
- سپس پا را تا جایی که ممکن است خم کنید.
- این حالت کشیده را با زانو خم‌شده به مدت 20 ثانیه حفظ کنید. سپس استراحت کنید.
بالا بردن پا به‌صورت مستقیم
- به پشت دراز بکشید و پای غیرجراحی را خم کنید تا کف پا روی تخت قرار گیرد.
- پای جراحی‌شده را صاف کنید و آن را تقریباً 30 سانتی‌متر از روی تخت بلند کنید.
- زانو را صاف نگه دارید.
- سپس پا را به‌آرامی به سمت تخت پایین بیاورید.
کشش عضلات چهار سر ران
- یک حوله ضخیم رول‌شده زیر ران خود قرار دهید.
- انگشتان پا را به سمت خود بکشید؛ پاشنه پا را از روی تخت بلند کنید تا زانو صاف شود.
- ران شما باید روی حوله بماند.
- 4 ثانیه نگه دارید. سپس استراحت کنید.
- این حرکت را ده بار تکرار کنید.
کلام آخر
مهم‌ترین نکته قبل از انجام عمل تعویض کشکک زانو مشورت با پزشکی باتجربه و حرفه‌ای است. پزشک شرایط بیمار را بررسی می‌کند و متناسب با سن، شدت بیماری، بیماری‌های زمینه‌ای و ... عمل مناسب را توصیه می‌کند. در این زمینه دکتر جواهری یکی از جراحان ارتوپد و فوق تخصص باتجربه است که با توجه به جراحی‌های مختلف درزمینه زانو قادر به راهنمایی شما می‌باشد. بنابراین اگر قصد انجام عمل تعویض کشکک زانو دارید به ما مراجعه کنید و از خدمات فوق‌تخصصی مرکز ما بهره‌مند شوید.
منابع
stvincentsboneandjoint.com
verywellhealth.com
.thecambridgeknee.co.uk
سوالات متداول
اکثر بیماران پس از تعویض کشکک زانو قادر خواهند بود به ورزشهایی مانند دویدن، اسکی، گلف و تنیس بازگردند.
مطالب مشابه
مور مور شدن پا به‌دلایل متعددی اتفاق میفتد و می‌تواند ناشی از بیماری‌های متفاوتی باشد. به‌عنوان مثال، دیابت کنترل‌نشده می‌تواند به زخم‌های مزمن و درنهایت قطع عضو منجر شود. مشکلات دیسک کمر ممکن است با بی‌اختیاری ادرار، اختلالات جنسی یا حتی فلج همراه شوند. در موارد مسمومیت نیز، مور مور شدن پا می‌تواند نشانه‌ای خطرناک و تهدیدکننده زندگی باشد.
شکستگی رقصنده در پنجمین متاتارس زمانی رخ می‌دهد که تاندون یا رباط متصل به استخوان، قطعه کوچکی از استخوان را جدا می‌کند. این آسیب اغلب به‌دلیل انقباض ناگهانی و شدید عضلانی رخ می‌دهد که باعث شکستن قطعه‌ای از استخوان میشود.
شیوع روماتیسم مفصلی در زنان جوان 2 تا 3 برابر بیشتر از مردان است و این نسبت با افزایش سن کاهش می‌یابد. بیشترین تشخیص‌ها در زنان جوان 25 تا 45 ساله رخ می‌دهد.
سندرم تونل تارسال (TTS) می‌تواند باعث درد، بی‌حسی و سوزن سوزن شدن در پاها شود. این بیماری به‌خاطر التهاب عصب تیبیال خلفی که در امتداد قسمت داخلی مچ پا قرار دارد، ایجاد میشود. التهاب به‌دلیل آسیب عصبی و فشردگی اتفاق میفتد.
سزاموئیدیت، اختلالی است که در آن استخوان‌های سزاموئید و بافت‌های نرم اطراف آن‌ها دچار التهاب و درد می‌شوند. درد در زیر مفصل انگشت شست پا احساس میشود. تحقیقات نشان می‌دهند افراد جوان و فعال بیشتر تحت تأثیر این بیماری قرار می‌گیرند.
مورتون نوروما (نوروم مورتون) التهاب عصبی در پای شما است. این بیماری به‌خاطر بزرگ شدن اعصاب بین انگشتی، بین استخوان‌های متاتارس، که پا را به انگشتان سوم و چهارم (انگشتان میانی نزدیک به انگشت کوچک پا) متصل می‌کنند، اتفاق میفتد.
بیماری متاتارسالژیا به درد و التهاب در قسمت توپی‌شکل کف پا اشاره دارد. این ناحیه بین قوس‌ها و انگشتان پا در کف پا قرار دارد. درد ناشی از متاتارسالژیا معمولاً زیر یک یا چند استخوان از پنج استخوان در پایه انگشتان پا و بالای استخوان متاتارس رخ می‌دهد.
التهاب فاشیای پلانتار زمانی اتفاق میفتد که فاشیا بیش‌ازحد استفاده شود یا به‌صورت مداوم تحت کشش باشد. آسیب به این رباط باعث تورم آن میشود. این التهاب باعث میشود راه رفتن با درد همراه باشد.
آرتریت روماتوئید (RA) در پاها به‌دلیل بیماری‌ای خودایمنی رخ می‌دهد. درنتیجه سیستم ایمنی بدن فرد به اشتباه به بدن خود حمله می‌کند. این حمله باعث التهاب در پوشش مفاصل میشود، به غضروف‌های موجود در آن‌ها آسیب وارد می‌کند و درنهایت مفاصل آسیب‌دیده و بافت‌های پشتیبان آن‌ها را از بین می‌برد.
درد کف پا در هنگام راه رفتن می‌تواند ناشی از عوامل مختلفی، ازجمله پوشیدن کفش‌های نامناسب، انجام فعالیت‌هایی مانند دویدن یا پیاده‌روی‌های طولانی‌مدت، ایستادن طولانی در محل کار و … باشد. این درد ممکن است از مشکلاتی در استخوان‌ها، اعصاب، غضروف، تاندون‌ها یا رباط‌های پا ناشی شود.