خار استخوانی، که استئوفیت نیز نامیده می‌شود، برآمدگی استخوان در مفاصل است که به‌دلیل افزایش فشار ناشی از کمبود غضروف بین استخوانها ایجاد می‌شود. خارهای استخوانی در داخل زانو باعث درد و محدودیت تحرک مفصل میشوند و در فعالیت‌های روزمره مانند راه رفتن، چمباتمه زدن، خم شدن و بالا و پایین رفتن از پله‌ها مشکل ایجاد می‌کنند. درنتیجه منجر به عدم تعادل ماهیچه‌ای در پاها میشوند. بااینحال، همه افراد علائم آن را تجربه نخواهند کرد و برخی ممکن است حتی ندانند که در زانوی آنها خار ایجاد شده است. استئوفیت‌ها معمولاً در افراد مبتلا به آرتروز که باعث تجزیه غضروف می‌شود، اتفاق میفتند.
خار استخوان چگونه ایجاد می‌شود؟
اگر غضروف کافی در اطراف مفصل زانو نباشد، استخوان‌های زانو در اثر کشیده شدن بر روی یکدیگر تحریک و ملتهب میشوند. این امر به‌دلیل افزایش فشار و اصطکاک در مفصل در حین حرکت و نیز تحمل وزن توسط پاها اتفاق میفتد. سلول‌های استخوانی برای محافظت از مفصل در برابر این فشار افزایش‌یافته، شروع به تولید استخوان بیشتر می‌کنند. درنتیجه خارهای استخوانی تولید میشوند که ظاهر مفصل را تغییر داده و با محدود کردن امکان حرکت، تحرک را نیز کاهش می‌دهند.
حتما مطالعه کنید : جراحی تعویض مفصل زانو
علائم خار استخوان در زانو
زمانی که استئوفیت‌ها بر اعصاب مجاور فشار وارد می‌کنند و به استخوانها یا بافتهای دیگر ساییده میشوند، حرکت را محدود کرده و علائمی ایجاد می‌کنند.
علائم مرتبط با تشکیل خار استخوان در زانو عبارت‌اند از:
- سطوح برجسته یا ناهموار
- بی‌حسی و ضعف
- درد در نزدیکی زانو
- کاهش دامنه حرکتی
- سفتی و سختی
- تاندونیت
خار استخوان اغلب بدون علامت است و تا زمانی که از زانوها اشعه ایکس نگیرید، نمی‌دانید دچار این مشکل شده‌اید.
علت ایجاد خار استخوان در زانو
شایع‌ترین علت از بین رفتن غضروف در مفصل زانو که می‌تواند منجر به ایجاد خار استخوانی شود، آرتروز زانو است که بیش از 45 درصد افراد را در برهه‌ای از زندگی درگیر می‌کند.
از دست رفتن غضروف در مفصل زانو نیز می‌تواند ناشی از آسیب به زانو ازجمله پارگی رباط صلیبی قدامی (ACL)، پارگی مینیسک و دررفتگی کشکک (پاتلا) باشد. این مشکلات خطر آسیب غضروف و آرتروز زانو را در آینده افزایش می‌دهند. هر کسی که از مفاصل خود بیش‌ازحد استفاده کند، ازجمله ورزشکاران، افراد نظامی و افرادی که مشاغل سخت دارند بیشتر در معرض خطر ابتلا به آرتروز هستند.
در استئوآرتریت، خار استخوان به‌دلیل افزایش فشار در مفاصل که ناشی از آسیب غضروف است، ایجاد می‌شود. رماتیسم مفصلی، اختلالی خودایمنی است که باعث آسیب مفصلی در اثر حمله بدن به مفاصل خود می‌شود و درنتیجه التهاب سیستمیک گسترده‌ای ایجاد می‌کند. به همین دلیل خارهای استخوانی در بیماران مبتلا به رماتیسم مفصلی به اندازه بیماران مبتلا به آرتروز ایجاد نمی‌شود.
حتما مطالعه کنید : درمان قطعی زانو درد
تشخیص
خارهای استخوانی را می‌توان با اشعه ایکس تشخیص داد. پزشک با کمک اشعه ایکس رشد استخوان اضافی را در اطراف مفاصل زانو مشاهده می‌کند. پزشک همچنین معاینه‌ای فیزیکی از زانوها انجام می‌دهد تا دامنه حرکتی شما را بررسی کند و از شما درمورد علائم و سابقه پزشکیتان سؤال می‌پرسد. همچنین پزشک از سی‌تی اسکن یا MRI برای بررسی هرگونه آسیب به رباط‌ها و تاندون‌ها استفاده می‌کند.
تشخیص زودهنگام آرتروز زانو و خار استخوان که درنتیجه آن ایجاد می‌شود، برای مدیریت علائم و جلوگیری از پیشرفت بیماری و آسیب بیشتر به غضروف و مفصل بسیار مهم هستند.
عوارض خار استخوان
خار استخوان درنتیجه فقدان غضروف ناشی از آرتروز زانو ایجاد می‌شود. اگر آرتروز درمان نشود، می‌تواند تا حدی پیشرفت کند که ایستادن و راه رفتن را بسیار چالش‌برانگیز و دردناک کند. اگر آرتروز زانو شدید باشد، معمولاً جراحی تعویض مفصل زانو به‌عنوان آخرین راه‌حل انجام می‌شود.
افراد مبتلا به آرتروز زانو و خار استخوانی ناشی از آن، اغلب در انجام فعالیت‌ها و حرکاتی که نیاز به خم شدن و ایستادن روی پا با زانوی آسیب‌دیده دارند، احساس درد می‌کنند. درنتیجه معمولاً برای جلوگیری از درد، بر قسمت‌های دیگر بدن فشار وارد می‌کنند. بنابراین ماهیچه‌های پشتی لگن و ران شروع به آتروفی کرده و قدرت خود را از دست می‌دهند و تعادل و پایداری پا را محدود می‌کنند.
مشابه شکل‌گیری خارهای استخوانی، سلول‌های استخوانی زیر غضروفی نیز که در زیر انتهای استخوان‌های تشکیل‌دهنده مفصل زانو قرار دارند، به این فشار افزایش‌یافته ناشی از فقدان غضروف واکنش نشان داده و رشد استخوانی را بیشتر می‌کنند تا محافظت بهتری را از زانو انجام دهند. استخوان آسیب‌دیده ضخیم‌تر از قبل رشد می‌کند؛ زیرا بدن سعی می‌کند مانند بافت اسکار ضخیم‌شده که پس از زخم ایجاد می‌شود، آسیب را ترمیم کند. این مسئله منجر به ضخیم شدن غیرطبیعی استخوان موسوم به اسکلروز زیر استخوانی می‌شود، که خطر رشد خار استخوانی را افزایش می‌دهد.
حتما مطالعه کنیم : برای ساییدگی زانو چه بخوریم
روش‌های درمان خار استخوان
خار استخوان می‌تواند بدون علامت باشد و بسیاری از افراد تا زمان انجام تصویربرداری با اشعه ایکس از داشتن آن بی‌اطلاع هستند. اگر خار استخوان علائمی ایجاد نکند، هیچ درمانی لازم نیست.
از طرف دیگر خارهای مشکل‌ساز می‌توانند باعث درد، التهاب، تورم، سفتی و کاهش دامنه حرکتی در مفصل شوند. اگر خار استخوان از استخوان زانو جدا شود، به تکه‌ای آزاد تبدیل می‌شود که می‌تواند در فضای مفصل شناور شود و توانایی شما را برای حرکت راحت مفصل زانو محدود کند.
دارو
کورتون داروی ضدالتهابی است که برای کاهش درد، تورم و التهاب به مفصل زانو تزریق می‌شود. تزریق کورتیزون‌ها رایج‌ترین نوع تزریق زانو برای درمان زانودرد ناشی از آرتروز است. این تزریق‌ها با بی‌حسی موضعی انجام میشوند، که در آن شما در حین انجام این عمل بیدار خواهید بود اما زانوی شما بی‌حس می‌شود. معمولاً دارو دو تا سه روز بعد از تزریق شروع به اثرگذاری می‌کند.
این تزریقات بین شش هفته تا شش ماه پس از عمل به کاهش درد و علائم کمک می‌کنند. البته تزریق برای همه مؤثر نیست. به‌طور معمول مجاز به دریافت بیش از دو یا سه تزریق در سال نخواهید بود.
داروهای مسکن بدون نسخه (OTC) مانند استامینوفن (Tylenol) و ایبوپروفن (Advil) یا داروهای ضدالتهابی مانند ناپروکسن سدیم (Aleve) نیز می‌توانند به کاهش درد زانو، تورم و التهاب در مفصل زانو کمک کنند.
کرم‌ها و پمادهای بدون نسخه، به‌ویژه آن‌هایی که حاوی کپسایسین، عصاره‌ای از فلفل چیلی، هستندبه‌صورت موضعی روی زانو استفاده میشوند. این کرم‌ها با کاهش شدت سیگنال‌های درد ارسال‌شده در مسیرهای عصبی، به تسکین درد کمک می‌کنند. داروهای مسکن موضعی جایگزین مناسبی برای افرادی مانند بیماران گوارشی هستند که نمی‌توانند مسکن‌های خوردنی مصرف کنند.
فیزیوتراپی
فیزیوتراپی نقش مهمی در کاهش علائم خار استخوان و جلوگیری از پیشرفت آسیب و از بین رفتن غضروف زانو دارد. متخصص فیزیوتراپی جهت قرارگیری زانو و لگن، قدرت عضلات، دامنه حرکتی و الگوهای حرکتی شما را ارزیابی می‌کند تا برنامه مراقبت فردی را برای رفع محدودیت‌های شما ایجاد کند.
ماهیچه‌های اطراف زانو به حمایت از مفصل زانو کمک می‌کنند. هنگامی که این ماهیچه‌ها ضعیف میشوند، استخوان‌های مفصل زانو در معرض افزایش فشار و خطر آسیب به غضروف قرار می‌گیرند. این اتفاق منجر به ایجاد خار استخوانی می‌شود. تقویت عضلات اطراف زانو و لگن به برداشتن فشار از مفصل زانو و تحمل وزن بدن شما کمک می‌کند تا فشار کمتری به سطوح مفصل وارد شود.
حتما مطالعه کنید : علائم پارگی رباط زانو
عمل جراحی
آرتروسکوپی زانو، شایع‌ترین نوع جراحی است که برای برداشتن خار استخوانی و ترمیم غضروف آسیب‌دیده در مفصل زانو انجام می‌شود. در طول این عمل، جراح از آرتروسکوپ برای مشاهده داخل مفصل زانو استفاده می‌کند. آرتروسکوپ، ابزاری به اندازه مداد است و دارای دوربین و نور می‌باشد. بنابراین جراح می‌تواند بدون ایجاد برشی بزرگ در قسمت خارجی زانو (که در جراحی باز زانو ایجاد می‌شود)، داخل مفصل زانو را بررسی کند.
ازآنجایی‌که در آرتروسکوپی، زانو کمتر در محیط خارجی قرار می‌گیرد، خطر عفونت کمتر است. همچنین کاهش اندازه برش‌های جراحی و اسکار باعث حفظ زیبایی زانو می‌شود. برش‌های کوچک‌تر در آرتروسکوپی زانو باعث میشوند ساختارهای اطراف زانو ازجمله پوست، ماهیچه، تاندون‌ها و رباط‌ها آسیب نبینند. البته اگر آرتروز قابل توجه باشد، آرتروسکوپی زانو معمولاً برای تسکین طولانی‌مدت درد مفید نیست.
خارهای استخوانی را می‌توان با روش‌های دیگر جراحی ازجمله جراحی میکروشکستگی، کاشت کندروسیت اتولوگ و پیوند اتوپوند استئوئوکندری از بین برد.
مدیریت درد
درد مداوم زانو و ناتوانی ناشی از خار استخوان زانو که در اثر آرتروز و از بین رفتن غضروف ایجاد شده‌اند، می‌توانند ناامیدکننده باشند. اما راه‌هایی وجود دارند که می‌توانند به مدیریت درد شما کمک کنند. حفظ عادات زندگی سالم برای کاهش التهاب و فشار بر روی مفاصل می‌تواند مدیریت علائم را آسان کرده و از بدتر شدن آسیب به استخوان و غضروف جلوگیری کند. این عادات عبارت‌اند از:
- داشتن حداقل هفت تا هشت ساعت خواب بی‌وقفه در طول شب
- داشتن رژیم غذایی سالم از غذاهای کامل و طبیعی
- حفظ وزن سالم و توده بدون چربی ازطریق رژیم غذایی و ورزش
- هیدراته ماندن کافی
- حفظ نگرش مثبت و مدیریت استرس به شیوه‌های سالم
- در ارتباط بودن با دیگران برای دریافت حمایت اجتماعی
- استراحت دادن به مفاصل زانو برای کاهش درد و التهاب
- محدود کردن فعالیت‌های پرفشار و مکرر مانند دویدن و پریدن که به مفصل زانو فشار وارد می‌کنند
خارهای استخوانی چقدر باقی می‌مانند؟
خارهای استخوانی از بین نمی‌روند مگر اینکه جراح آنها را بردارد. اما بیشتر افراد نیازی به جراحی نخواهند داشت. پزشک می‌تواند درمورد روش‌های غیرجراحی برای تسکین ناراحتی ناشی از استئوفیت با شما صحبت کند. اگر این روش‌ها مؤثر نبودند، درمورد جراحی کم تهاجمی با پزشکتان مشورت کنید.
پیشگیری از ایجاد خار استخوان
شما نمی‌توانید به‌طور کامل از تشکیل خار استخوان پیشگیری کنید. در بسیاری از موارد، استئوفیت نتیجه طبیعی پیری و فرسایش بافتهای مرتبط با افزایش سن است و در بسیاری از موارد، هرگز متوجه وجود آن نخواهید شد. بااینحال، مراقبت از سلامت کلی خود با افزایش سن ممکن است تا حدودی فرسایش بافت‌ها را کاهش دهد یا به تأخیر بیندازد. به‌عنوان مثال، اقدامات زیر به شما کمک می‌کنند:
- به عادات غذایی خود توجه کنید و تا جایی که می‌توانید غذاهای مغذی بخورید. نیازهای تغذیه‌ای شما بسته به سن، سطح فعالیت و عوامل دیگر با گذشت زمان تغییر می‌کنند. تغذیه ناکافی می‌تواند منجر به ضعف بافت‌ها و پوکی استخوان شود.
- برنامه ورزشی منظمی شامل حرکات کششی داشته باشید. ورزش‌های با فشار کم که از عضلات زیادی استفاده می‌کنند، مانند شنا، دوچرخه‌سواری یا استفاده از دستگاه الپتیکال، می‌توانند به قوی ماندن سیستم اسکلتی-عضلانی شما کمک کنند. وقتی عضلات می‌توانند بخشی از وزن شما را تحمل کنند، فشار از روی استخوانها و مفاصل کاهش می‌یابد.
- اگر اضافه‌وزن دارید، تلاش کنید وزن خود را کم کنید. وزن بالا فشار زیادی بر مفاصل وارد می‌کند و باعث فرسایش آنها می‌شود. یکی از راه‌های تعیین اضافه‌وزن، محاسبه شاخص توده بدنی (BMI) است.
- به وضعیت بدنی (نحوه نشستن و ایستادن) و ارگونومی خود توجه کنید. کارهایی که زیاد انجام می‌دهید - چه ایستادن، انجام حرکات خاص یا نشستن پشت میز - فشار زیادی بر بخش‌های مختلف بدن وارد می‌کنند. وضعیت بدنی و ارگونومی خوب می‌تواند از آسیب‌های ناشی از تنش‌های تکراری پیشگیری کند.
جمع‌بندی
خار استخوان زانو در اثر آرتروز و از بین رفتن غضروف مفصل زانو ایجاد می‌شود که می‌تواند منجر به آسیب‌های جبران‌ناپذیر به استخوان‌های زیرین شود. اگر با درد شدید، سفتی و کاهش دامنه حرکتی و قدرتی روبرو شدید، باید برای مدیریت علائم و جلوگیری از پیشرفت مشکل و آسیب‌های بیشتر به پزشک مراجعه کنید.
آرتروز، اختلالی دژنراتیو است که با گذشت زمان بدتر می‌شود، اما با مراقبت از بدن و تقویت عضلات حمایت‌کننده از زانو می‌توانید از آسیب بیشتر به مفصل زانو و غضروف جلوگیری کنید و فعال و بدون درد بمانید.
منابع
سوالات متداول
می‌توانید درد و خشکی ناشی از خار استخوان را با استراحت، استفاده از کمپرس یخ و داروهای بدون نسخه تسکین دهید. کفش‌های مناسب و کاهش وزن نیز استرس مفصلی را کاهش می‌دهند. اگر علائم شما شدید یا غیرقابل کنترل شدند، با پزشک خود تماس بگیرید.
مطالب مشابه
در عقب زدگی زانو، مفصل زانو در جهت اشتباه خم می‌شود که اغلب منجر به تورم، درد و آسیب بافتی می‌گردد. در موارد شدید، رباط‌هایی مانند رباط صلیبی قدامی (ACL)، رباط صلیبی خلفی (PCL)، یا رباط پوپلیتئال (رباطی که در امتداد پشت زانو قرار دارد) ممکن است دچار پیچ‌خوردگی (رگ به رگ شدن) یا پارگی شوند.
عفونت مفصل لگن وضعیتی جدی است که زمانی رخ می‌دهد که میکروارگانیسم‌های مضر مانند باکتری‌ها، ویروس‌ها یا قارچ‌ها به لگن یا بافت استخوانی اطراف آن حمله کنند. این عفونت‌ها می‌توانند باعث درد شدید، تورم و سفتی قابل توجهی شوند و حرکت یا استفاده عادی از مفصل لگن را دشوار سازند.
عفونت زانو وضعیت پزشکی جدی‌ای است که اغلب به درمان فوری و تهاجمی نیاز دارد. هنگامی که باکتری‌ها باعث آلوده شدن مایع مفصلی (مایعی که مفصل زانو را روان می‌کند) میشوند، عفونتی به نام عفونت مفصلی اتفاق میفتد.
آرتریت زانو به التهاب و تخریب غضروف مفصل زانو اشاره دارد؛ غضروفی که وظیفه دارد به‌عنوان ضربه‌گیر استخوانها عمل کند و خم و راست شدن نرم و روان زانو را امکان‌پذیر سازد.
تزریق پلاسمای غنی از پلاکت (پی آر پی) برای لگن، گزینه درمانی ترمیمی است که برای رفع درد و التهاب ناشی از بیماری‌هایی مانند آرتروز، پارگی‌های لابروم، یا سایر آسیب‌های بافت نرم طراحی شده است.
تاندونیت لگن، عارضه‌ای التهابی است که تاندون‌های اطراف مفصل لگن را درگیر می‌کند. می‌تواند منجر به درد، تورم و محدودیت حرکت شود و معمولاً در ورزشکاران و افرادی که حرکات تکراری ران انجام می‌دهند، مشاهده می‌شود.
آسیب‌های وارده به زانوها می‌توانند در اثر رگ به رگ شدن یا پارگی رباط‌ها یا استفاده از بیش‌ازحد از زانو اتفاق بیفتند. زانو بزرگترین مفصل در بدن انسان است. این مفصل، ساق پا را به ران متصل می‌کند و به شما اجازه می‌دهد راه بروید، بدوید، بپرید، برقصید و در سایر فعالیت‌های روزانه شرکت کنید.
کیست‌های استخوان ساب کندرال (SBCs) کیسه‌های پر از مایعی هستند که در داخل مفاصلی مانند زانو، لگن و شانه تشکیل میشوند. این کیسه‌ها معمولاً در درجه اول با هیالورونیک اسید پر شده‌اند. هیالورونیک اسید مایعی در مایع مفصلی است که مفصل را روان می‌کند. کیست‌های استخوان ساب کندرال از نظر فنی کیست نیستند. در عوض، آنها ضایعات پر از مایع هستند که توسط استخوان احاطه شده‌اند.
شکستگی‌های استرسی در استخوان‌های پا و مچ پا شایع هستند؛ زیرا ما به‌طور مداوم با ایستادن، راه رفتن، دویدن و پریدن به آنها نیرو وارد می‌کنیم. در شکستگی استرسی، استخوان می‌شکند اما معمولاً جابجا نمی‌شود.
بونیون، برآمدگی استخوانی است که در لبه داخلی مفصل شست پا ایجاد می‌شود. اگر متوجه برآمدگی روی شست پا شدید، به‌ویژه اگر درد، سفتی یا بی‌حسی در انگشتان پا یا پای خود تجربه کردید، حتماً به متخصص مراجعه کنید.