راهنمای کامل ارتریت روماتوئید در نوجوانان و راه‌های کنترل آن

آرتریت روماتوئید (ایدیوپاتیک) نوجوانان (JIA) شایع‌ترین نوع آرتریت در کودکان است. این بیماری، مزمن (طولانی‌مدت) است و می‌تواند مفاصل را در هر قسمتی از بدن کودک شما تحت تأثیر قرار دهد.

آرتریت نوجوانان، بیماری‌ای خودایمنی است که در آن سیستم ایمنی بدن کودک شما به‌اشتباه سینوویوم (بافتی که داخل مفصل را می‌پوشاند) و مایع سینوویال داخل مفصل را هدف قرار می‌دهد. این امر باعث می‌شود سینوویوم، مایعی اضافی تولید کند که منجر به تورم، درد و سفتی مفصل می‌شود.

این پاسخ ایمنی و التهاب مرتبط می‌تواند بر بافت‌های مجاور تأثیر بگذارد و درنهایت به غضروف و استخوان آسیب برساند. التهاب همچنین می‌تواند سایر نواحی بدن کودک شما، به‌ویژه چشم‌های او را تحت تأثیر قرار دهد. درصورت عدم درمان، آرتریت نوجوانی می‌تواند رشد و تکامل طبیعی کودک شما را مختل کند. اما درمان می‌تواند به‌طور قابل توجهی کیفیت کلی زندگی او را بهبود بخشد.

انواع آرتریت روماتوئید نوجوانان

بسته به علائم و تعداد مفاصل درگیر، چندین زیرگروه از JIA وجود دارند:

آرتریت ایدیوپاتیک نوجوانان اولیگوآرتیکولار

این نوع JIA کمتر از پنج مفصل را درگیر می‌کند و اغلب در زانو، مچ پا و آرنج کودک مشاهده می‌شود. همچنین می‌تواند باعث یووئیت، التهاب لایه میانی چشم (یووه) شود. یووئیت ممکن است بدون معاینه کامل چشم قابل تشخیص نباشد. حدود نیمی از تمام کودکان مبتلا به JIA دچار اولیگوآرتیکولار هستند. این بیماری در دختر‌ها شایع‌تر است.

آرتریت ایدیوپاتیک نوجوانان پلی ‌آرتیکولار

این نوع JIA که پلی‌آرتریت نیز نامیده می‌شود، پنج مفصل یا بیشتر را درگیر می‌کند و اغلب مفاصل یکسان در هر دو طرف بدن کودک، تحت تأثیر قرار می‌گیرند. پلی‌آرتریت همچنین می‌تواند مفاصل گردن و فک و مفاصل کوچک‌تر مانند مفاصل دست و پا را درگیر کند. این بیماری در دخترها شایع‌تر است و 20 درصد موارد JIA را تشکیل می‌دهد.

آرتریت ایدیوپاتیک نوجوانان پسوریاتیک

این بیماری که آرتریت پسوریاتیک نیز نامیده می‌شود، زمانی مشاهده می‌شود که کودک به‌صورت همزمان به آرتریت و پسوریازیس (بثورات پوستی که باعث ایجاد لکه‌های قرمز برجسته یا پوسته‌های نقره‌ای سلول‌های مرده پوست می‌شوند) مبتلا باشد.

اسپوندیلوآرتریت نوجوانان

این نوع آرتریت که اسپوندیلوآرتریت محوری نیز نامیده می‌شود، ستون فقرات، لگن و انتزیس (نقاطی که تاندون‌ها و رباط‌ها به استخوان‌ها متصل می‌شوند) کودک را درگیر می‌کند. این بیماری باعث می‌شود چشم‌های کودک نیز درد داشته باشد یا قرمز شود. اسپوندیلوآرتریت نوجوانان عمدتاً در پسرهای بالای 7 سال رخ می‌دهد.

آرتریت ایدیوپاتیک نوجوانان سیستمیک

این نوع آرتریت نوجوانی در 10 تا 20 درصد کودکان مبتلا به JIA رخ می‌دهد. این بیماری، کل بدن کودک یا بسیاری از سیستم‌های بدن را تحت تأثیر قرار می‌دهد. علاوه‌بر آرتریت،JIA سیستمیک معمولاً باعث تب بالا و مداوم و بثورات پوستی می‌شود. این علائم بیشتر در هنگام افزایش تب در تنه، بازوها و پاها ظاهر می‌شوند. همچنین آرتریت سیستمیک می‌تواند اندام‌های داخلی مانند قلب، کبد، طحال و غدد لنفاوی را تحت تأثیر قرار دهد. این نوع JIA به‌ندرت چشم‌ها را درگیر می‌کند. این بیماری به‌طور مساوی در دخترها و پسرها رخ می‌دهد.

علائم آرتریت نوجوانی

شایع‌ترین علائم و نشانه‌های آرتریت ایدیوپاتیک نوجوانان عبارت‌اند از:

• درد: درحالی‌که کودک ممکن است از درد مفاصل شکایت نکند، شاید متوجه لنگیدن او، به‌خصوص اول صبح یا بعد از چرت زدن، شوید.
• تورم: تورم مفاصل اتفاقی شایع است اما اغلب برای اولین بار در مفاصل بزرگ‌تر مانند زانو مشاهده می‌شود.
• سفتی: ممکن است متوجه شوید که کودک شما (به‌ویژه صبح‌ها یا بعد از چرت زدن) نسبت به معمول دست و پا چلفتی‌تر به نظر می‌رسد.
• تب، تورم غدد لنفاوی و بثورات پوستی: در برخی موارد، تب بالا، تورم غدد لنفاوی یا بثورات پوستی ممکن است روی بدن رخ دهند. این علائم معمولاً در طول شب بدتر می‌شوند.

علت آرتریت ایدیوپاتیک نوجوانان چیست؟

کارشناسان هنوز نمی‌دانند علت JIA چیست. درواقع، اصطلاح «ایدیوپاتیک» به معنای «علت ناشناخته» است. عوامل احتمالی مؤثر ممکن است شامل موارد زیر باشند:

• عوامل محیطی که بر سیستم ایمنی کودک شما تأثیر می‌گذارند.
• ژنتیک
• عفونت

عوارض آرتریت روماتوئید نوجوانان

چندین عارضه جدی می‌توانند ناشی از آرتریت ایدیوپاتیک نوجوانان باشند. اما نظارت دقیق بر وضعیت کودک شما و جستجوی مراقبت‌های پزشکی مناسب می‌تواند خطر این عوارض را به میزان زیادی کاهش دهد.

• مشکلات چشمی: برخی از اشکال آرتریت نوجوانی می‌توانند باعث التهاب چشم شوند. اگر این وضعیت درمان نشود، ممکن است منجر به آب مروارید، گلوکوم و حتی نابینایی شود. التهاب چشم اغلب بدون علامت رخ می‌دهد، بنابراین مهم است که کودکان مبتلا به این بیماری به‌طور منظم توسط چشم‌پزشک معاینه شوند.
• مشکلات رشد: آرتریت نوجوانی می‌تواند رشد و تکامل استخوان کودک شما را مختل کند. برخی از داروهای مورد استفاده برای درمان، عمدتاً کورتیکواستروئیدها، نیز می‌توانند روند رشد را تحت تأثیر قرار دهند.

آرتریت ایدیوپاتیک نوجوانان چگونه تشخیص داده می‌شود؟

تشخیص JIA ممکن است دشوار باشد؛ زیرا هیچ آزمایش واحدی برای تأیید این بیماری وجود ندارد. پزشک سابقه پزشکی کودک را بررسی می‌کند و معاینه فیزیکی انجام می‌دهد. او درمورد علائم کودک و بیماری‌های اخیر او سؤال می‌کند. تشخیص JIA بر اساس علائمی التهابی است که 6 هفته یا بیشتر طول کشیده‌اند.

آزمایش‌هایی نیز ممکن است انجام شوند. آزمایش خون شامل موارد زیر هستند:

• آزمایش آنتی‌بادی ضد هسته‌ای (ANA) و سایر آزمایش‌های آنتی‌بادی: این آزمایش‌ها سطح آنتی‌بادی‌های خون را که اغلب در افراد مبتلا به بیماری‌های روماتیسمی دیده می‌شوند، اندازه‌گیری می‌کنند.
• شمارش کامل خون (CBC): این آزمایش تعداد کم گلبول‌های قرمز، گلبول‌های سفید و پلاکت‌ها را بررسی می‌کند.
• آزمایش مکمل: این آزمایش برای اندازه‌گیری سطح مکمل انجام می‌شود. مکمل گروهی از پروتئین‌ها در خون است که به تخریب مواد خارجی کمک می‌کنند. سطوح پایین مکمل در خون با اختلالات ایمنی مرتبط هستند.
• سرعت رسوب گلبول‌های قرمز (ESR): این آزمایش بررسی می‌کند که گلبول‌های قرمز با چه سرعتی در لوله آزمایش رسوب می‌کنند. هنگامی که تورم و التهاب وجود دارد، پروتئین‌های خون به هم می‌چسبند و سنگین‌تر از حد معمول می‌شوند. آن‌ها سریع‌تر در لوله آزمایش سقوط و رسوب می‌کنند. هرچه سرعت سقوط گلبول‌های خون بیشتر باشد، التهاب شدیدتر است.
• پروتئین واکنشگر-C (CRP): این پروتئین زمانی ظاهر می‌شود که التهاب در بدن وجود داشته باشد. ESR و CRP مقادیر مشابهی از التهاب را نشان می‌دهند. ممکن است یکی از این مقادیر بالا بوده ولی دیگری پایین باشد. این آزمایش ممکن است برای بررسی پاسخ کودک به دارو تکرار شود.
• کراتینین: این آزمایش خون، بیماری کلیوی را بررسی می‌کند.
• هماتوکریت: این آزمایش تعداد گلبول‌های قرمز در نمونه خون را اندازه‌گیری می‌کند. سطوح پایین گلبول‌های قرمز (کم‌خونی) در افراد مبتلا به آرتریت التهابی و بیماری‌های روماتیسمی شایع هستند.
• فاکتور روماتوئید (RF): این آزمایش بررسی می‌کند که آیا RF در خون وجود دارد یا خیر. RF نوعی آنتی‌بادی است که در خون اکثر افراد مبتلا به آرتریت روماتوئید و سایر بیماری‌های روماتیسمی یافت می‌شود.
• شمارش گلبول‌های سفید: این آزمایش تعداد گلبول‌های سفید در خون را اندازه‌گیری می‌کند. سطوح بالاتر گلبول‌های سفید ممکن است به معنای عفونت باشند. سطوح پایین‌تر ممکن است نشانه برخی بیماری‌های روماتیسمی یا واکنش به دارو باشند.

کودک شما ممکن است آزمایش‌های تصویربرداری نیز انجام دهد. این آزمایش‌ها می‌توانند میزان آسیب به استخوان‌ها را نشان دهند و شامل موارد زیر هستند:

• اشعه ایکس: این آزمایش از مقدار کمی اشعه برای تهیه تصاویری از اندام‌ها، استخوان‌ها و سایر بافت‌ها استفاده می‌کند.
• سی تی اسکن: این آزمایش از اشعه ایکس و کامپیوتر برای تهیه تصاویر دقیق از استخوان‌ها، ماهیچه‌ها، چربی و اندام‌ها استفاده می‌کند. سی تی اسکن‌ها دقیق‌تر از اشعه ایکس معمولی هستند.
• ام‌آرآی: این آزمایش از آهنرباهای بزرگ و کامپیوتر برای تهیه تصاویر دقیق از اندام‌ها و ساختارهای بدن استفاده می‌کند.
• اسکن استخوان: این آزمایش از مقدار کمی اشعه برای برجسته کردن استخوان‌ها در اسکنر استفاده می‌کند.

سایر آزمایش‌ها ممکن است شامل موارد زیر باشند:

• آزمایش ادرار: این آزمایش‌ها وجود خون یا پروتئین در ادرار را بررسی می‌کنند. وجود این مواد در خون به این معنی است که کلیه‌ها به‌طور طبیعی کار نمی‌کنند.
• آسپیراسیون مفصل (آرتروسنتز): نمونه کوچکی از مایع سینوویال از مفصل گرفته می‌شود و برای بررسی وجود کریستال‌ها، باکتری‌ها یا ویروس‌ها مورد آزمایش قرار می‌گیرد.
• معاینه کامل چشم: این معاینه توسط چشم‌پزشک (متخصص مراقبت از چشم) انجام می‌شود.

درمان آرتریت روماتوئید نوجوانان

روش‌های درمان آرتریت نوجوانی شامل موارد زیر هستند:

داروها

داروها آرتریت را درمان نکرده، اما علائم آن را کنترل می‌کنند و باعث کاهش احتمال آسیب مفصلی می‌شوند.

• مسکن‌ها: این داروها به کنترل درد آرتریت کمک می‌کنند. مسکن‌های رایج شامل پاراستامول، کدئین یا ترکیبات آن‌ها مانند کو-کدامول هستند.
• داروهای ضد التهابی غیراستروئیدی(NSAIDs) : داروهای ضد التهابی غیراستروئیدی (NSAIDs) اغلب به کاهش درد، سفتی و تورم کمک می‌کنند. نمونه‌هایی از بسیاری از NSAIDها شامل ایبوپروفن، پیروکسیکام، ناپروکسن و دیکلوفناک هستند.
• داروهای ضد روماتیسمی اصلاح‌کننده بیماری(DMARDs) : داروهای ضد روماتیسمی اصلاح‌کننده بیماری (DMARDs) التهاب را کاهش می‌دهند و می‌توانند آسیب مفصلی ناشی از آرتریت را کم کنند. متوترکسات شایع‌ترین DMARD مورد استفاده در JIA است.
• استروئیدها: این داروها التهاب، درد و سفتی را کنترل می‌کنند. آن‌ها می‌توانند به‌صورت قرص، تزریق به مفصل یا ازطریق تزریق وریدی تجویز شوند. یکی از درمان‌های رایج برای جوانان، تزریق استروئید به مفصل آسیب‌دیده است.

فیزیوتراپی و کاردرمانی

فیزیوتراپی و کاردرمانی می‌توانند به:

• آرتریت کمک کنند.
• درد را تسکین دهند.
• توانایی بیمار را برای ادامه زندگی بهبود بخشند.
• تمریناتی برای کشش بافت‌های نرم و تقویت عضلات ارائه دهند.
• تناسب قلب و ریه بیمار را بهبود بخشند.

فیزیوتراپ و کاردرمانگر، بیمار را ارزیابی کرده و برنامه‌ای متناسب با نیازهای فردی او تهیه می‌کنند تا بتواند فعالیت‌هایی را که می‌خواهد و نیاز دارد در زندگی روزمره خود انجام دهد. آن‌ها ممکن است تمرینات و راهکارهای مقابله‌ای به بیمار ارائه دهند و گاهی‌اوقات تجهیزاتی برای تسهیل فعالیت‌های روزانه فراهم می‌کنند.

فیزیوتراپ‌ها با ارائه برنامه‌ای متناسب با نیازهای بیمار، در انجام تمرینات روزانه به او کمک می‌کنند. برنامه تمرینی با هدف تقویت و انعطاف‌پذیرتر کردن عضلات طراحی می‌شوند و ممکن است به جلوگیری از آسیب به مفاصل و بهبود حرکت کمک کنند. به‌علاوه فیزیوتراپ به بهبود یا بازیابی قدرت بیمار کمک خواهد کرد.

درمانگران می‌توانند تجهیزاتی برای کمک به روال روزانه شستشو و آماده شدن فراهم کنند. کاردرمانگر می‌تواند درصورت لزوم، به بیمار مشاوره دهد و تجهیزاتی مانند دستگیره‌ای برای ورود و خروج از حمام برای کمک به استقلال بیمار فراهم کند.

آتل و کفی‌های طبی

آتل‌ها به تثبیت مفاصل بیمار کمک کرده و از آن‌ها حمایت می‌کنند تا او بتواند برای مدت طولانی‌تری به فعالیت خود ادامه دهد. متخصص پا می‌تواند کفی‌هایی را در اختیار بیمار قرار دهد که از پاها و مچ پا حمایت بیشتری کرده و اغلب به تسکین درد زانو و لگن کمک می‌کنند.

جراحی

درصورت شدید بودن آرتریت و عدم تأثیرگذاری سایر روش‌های درمانی، جراحی مفصل آسیب دیده از جمله جراحی تعویض مفصل زانو و تعویض مفصل لگن توصیه می‌شوند.

آیا می‌توان از آرتریت ایدیوپاتیک نوجوانان پیشگیری کرد؟

ازآنجایی‌که متخصصان در حال حاضر علت JIA را نمی‌دانند، هیچ روشی برای جلوگیری از ایجاد آن وجود ندارد. کارشناسان به تحقیق درمورد علت و پیشگیری از JIA ادامه می‌دهند.

آرتریت نوجوانی چقدر طول می‌کشد؟

آرتریت روماتوئید نوجوانان می‌تواند ماه‌ها یا سال‌ها طول بکشد. برخی از کودکان به بهبودی کامل می‌رسند، درحالی‌که برخی دیگر تا بزرگسالی علائم فعال دارند. پزشک می‌تواند به مدیریت وضعیت کودک شما، یافتن درمان‌های مؤثر و آماده‌سازی او برای موفقیت در آینده کمک کند.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنم؟

اگر فرزند شما این علائم را برای شش هفته یا بیشتر دارد، باید به پزشک مراجعه کنید:

• درد مفاصل
• سفتی
• تورم اطراف مفاصل

مراقبت از کودکان و نوجوانان مبتلا به آرتریت ایدیوپاتیک نوجوانان

اگر فرزند شما JIA دارد، او را تشویق کنید تا حد امکان زندگی عادی‌ای داشته باشد. بهتر است به‌طور منظم به مدرسه برود، ورزش کند و در فعالیت‌های فوق برنامه و خانوادگی حضور داشته باشد. پزشکان گاهی‌اوقات تسهیلات ویژه در مدرسه را برای کمک به کودکانی که محدودیت‌های ناشی از آرتریت دارند، توصیه می‌کنند.

توجه داشته باشید ورزش، علائم آرتریت را بدتر نمی‌کند. درواقع، ورزش می‌تواند به جلوگیری از کاهش آمادگی جسمانی (تغییراتی در بدن کودک شما که در دوره‌های عدم فعالیت رخ می‌دهند) و افزایش قدرت و استقامت عضلانی برای حمایت از مفاصل او کمک کند.

درمورد نیازهای تغذیه‌ای، هیچ مدرکی وجود ندارد که نشان دهد رژیم غذایی خاصی به علائم آرتریت کمک می‌کند. بنابراین، فرزند خود را تشویق کنید که رژیم غذایی استاندارد و متعادل داشته باشد.

جمع‌بندی

آرتریت ایدیوپاتیک نوجوانان (JIA) شایع‌ترین نوع آرتریت در کودکان است که قبل از 16 سالگی شروع می‌شود و حداقل شش هفته طول می‌کشد. در این بیماری، سیستم ایمنی بدن به‌اشتباه به مفاصل حمله می‌کند و باعث التهاب، درد، سفتی و تورم می‌شود. تشخیص این اختلال چالش‌برانگیز است و بر اساس سابقه پزشکی، معاینه فیزیکی و آزمایش‌های مختلف خون و تصویربرداری صورت می‌گیرد. درمان آن نیز ترکیبی از داروها، فیزیوتراپی، کاردرمانی و در موارد نادر جراحی است. با تشخیص و درمان زودهنگام، بسیاری از کودکان مبتلا به JIA می‌توانند زندگی فعال و نسبتاً طبیعی داشته باشند.

منابع

mayoclinic.org

my.clevelandclinic.org

hopkinsmedicine.org

versusarthritis.org