علت درد کمر و لگن چیست و چطور درمان می شود؟

درد کمر و لگن اغلب با هم بروز می‌کنند. بیماری‌ها یا فعالیت‌های مختلف ازجمله آرتریت، فشار بیش‌از‌حد و آسیب‌هایی که بر اعصاب کمر و لگن تأثیر می‌گذارند، می‌توانند منجر به درد کمر و لگن شوند.

درد کمر یکی از شایع‌ترین دلایلی است که باعث می‌شود بیمار به پزشک مراجعه کند. کمردرد می‌تواند از دردی خفیف و مداوم تا دردهای شدید ناگهانی متغیر باشد و بر تحرک و کیفیت زندگی بیمار تأثیر بگذارد. همچنین کمردرد می‌تواند باعث درد و ناراحتی لگن شود.

اگرچه این علائم می‌توانند چالش‌برانگیز باشند، اما بیشتر افراد می‌توانند با موفقیت علل زمینه‌ای خود را مدیریت کنند و در برخی موارد حتی به‌طور کامل بهبود یابند.

در این مطلب به بررسی درد کمر و لگن،‌ دلایل ایجاد و روش‌های درمانی آن می‌پردازیم.

علائم درد کمر و لگن

درد کمر و لگن می‌تواند حاد (کوتاه‌مدت) یا مزمن (طولانی‌مدت) باشد. کمردرد حاد می‌تواند از چند روز تا چند هفته طول بکشد و ممکن است بدون درمان یا با خودمراقبتی برطرف شود.

کمردرد مزمن به کمردردی گفته می‌شود که 12 هفته یا بیشتر طول می‌کشد. این درد معمولاً توسط علتی خاص یا آسیبی زمینه‌ای ایجاد شده و به مشکلی بزرگ تبدیل می‌شود.

علائم مرتبط با درد کمر و لگن شامل موارد زیر هستند:

• درد در یک طرف بدن
• درد کشاله ران در سمت آسیب‌دیده
• سفتی و کاهش دامنه حرکتی
• حساس بودن پاها
• درد در حین راه رفتن
• مشکلات خواب (کمردرد می‌تواند باعث بیداری در طول شب یا پریدن از خواب شود و کمبود خواب می‌تواند به نوبه خود باعث تشدید درد کمر و لگن شود)
• درد و ضعف عضلانی
• درد ساق پا
• افزایش درد در هنگام برخاستن یا نشستن
• بی‌حسی یا ضعف در پا

تفاوت درد کمر و درد لگن

حتی اگر درد لگن همراه با کمردرد رخ دهد، گاهی‌اوقات کمردرد با درد لگن اشتباه گرفته می‌شود؛ زیرا مفصل لگن در نزدیکی ستون فقرات کمری (قسمت پایینی ستون فقرات) قرار دارد و صدمات وارده به مفصل لگن می تواند باعث ایجاد کمردرد شود و مفاصل ران و لگن را نیز تحت تأثیر قرار دهد. بااین‌حال، هنوز هم می‌توان تفاوت بین درد لگن و کمر را تشخیص داد.

درد لگن به‌دلیل نزدیکی مفصل به ستون فقرات می‌تواند باعث درد کشاله ران شود. مشکل لگن همچنین می‌تواند باعث ناراحتی‌ای شود که می‌آید و می‌رود و با گذشت زمان بدتر می‌شود. همچنین ممکن است هنگام ایستادن و فعالیت (ازجمله راه رفتن) درد داشته باشید یا هنگام راه رفتن دچار لنگی شوید.

کمردرد، به خودی خود، عموماً به درد کمر و لگن محدود می‌شود، اما فشار روی کمر می‌تواند بر مفاصل لگن تأثیر بگذارد. کمردرد همچنین می‌تواند منجر به دردی شود که ساق پا را تحت تأثیر قرار می‌دهد. ممکن است در هنگام نشستن یا برخاستن درد بدتر شود و با ایستادن و راه رفتن بهبود یابد.

علل درد کمر و لگن

درد کمر و لگن دلایل مختلفی دارند که در ادامه به توضیح آن‌ها می‌پردازیم:

رگ به رگ شدن و کشیدگی عضلانی. کمردرد حاد اغلب در اثر رگ به رگ شدن یا کشیدگی عضله ایجاد می‌شود. رگ به رگ شدن کمر زمانی رخ می‌دهد که رباط‌ها بیش‌ازحد کشیده یا پاره شوند. کشیدگی کمر در اثر کشش و پارگی عضلات و تاندون‌ها ایجاد می‌شود.

• عصب فشرده‌شده. اصطلاح عصب فشرده آسیب به یک عصب یا مجموعه‌ای از اعصاب را توصیف می‌کند. ممکن است عصب فشرده، منقبض یا کشیده شود. علائم گرفتگی عصب ممکن است شامل بی‌حسی، احساس سوزن سوزن شدن، تیر کشیدن یا درد ناشی از ناحیه آسیب‌دیده باشند.
• سیاتیک. درد عصب سیاتیک زمانی رخ می‌دهد که آسیب یا تحریک عصب سیاتیک اتفاق بیفتد. شما دو عصب سیاتیک دارید که هر کدام در یک طرف بدن قرار دارد و از لگن به پایین پاها عبور می‌کند. سیاتیک علاوه بر تشدید درد ساق پا، باعث بی‌حسی یا گزگز در پشت یا لگن نیز می‌شود. علائم سیاتیک بر روی کمر، لگن و پاها تأثیر می‌گذارد.
• فتق دیسک. فتق دیسک زمانی اتفاق میفتد که یکی از دیسک‌های بالشتکی بین استخوان‌های کوچک ستون فقرات (مهره‌ها) از جای خود خارج می‌شود. دیسک ممکن است به اعصاب مجاور فشار وارد کند و باعث گزگز و سوزش درد در ناحیه کمر شود. درد می‌تواند به لگن و پاها کشیده شده و باعث علائم سیاتیک شود.
• اختلال عملکرد مفصل ساکروایلیاک. مفاصل ساکروایلیاک (SI) قسمت پایینی ستون فقرات را به لگن متصل می‌کنند. زمانی که حرکت در آن ناحیه محدود است یا زمانی که بیش‌ازحد به آن فشار وارد می‌شود، درد کمر و لگن احساس می‌شود. علائم اختلال عملکرد مفصل ساکروایلیاک شامل سفتی و درد در قسمت پایین کمر و درد است که با فعالیت بدتر می‌شود.
• آرتریت. انواع مختلف آرتریت می‌توانند منجر به درد کمر و لگن شوند. به‌عنوان مثال، آرتریت لگن می‌تواند منجر به درد و سفتی مفصل ران شود، درحالی‌که آرتریت نخاعی باعث التهاب مفاصل فاست (مفصل بین مهره‌ای پشتی) ستون فقرات یا مفاصل ساکروایلیاک می‌شود. هنگامی که غضروف محافظ ستون فقرات از بین می‌رود، آرتروز کمر می‌تواند منجر به درد کمر و لگن شود. با از بین رفتن این بالشتک، استخوان‌ها به هم ساییده می‌شوند و بر اعصاب کمر و لگن فشار وارد می‌کنند. برخی از انواع آرتریت التهابی نیز ازجمله آرتریت روماتوئید، اسپوندیلیت آنکیلوزان (روماتیسم ستون فقرات)، آرتریت پسوریاتیک و آرتریت التهابی نوجوانان باعث درد کمر و لگن می‌شوند.
• تنگی کانال نخاعی. این اختلال زمانی رخ می‌دهد که کانال نخاعی در قسمت تحتانی کمر باریک می‌شود. این مشکل در افراد مسن به‌دلیل تغییرات دژنراتیو شایع است. علائم عبارت‌اند از درد لگن و کمر، درد و گرفتگی ساق پا و بی‌حسی و ضعف در پاها.
• سندرم پیریفورمیس. سندرم پیریفورمیس بیماری نادری است که عصب سیاتیک و عضله پیریفورمیس را تحت تأثیر قرار می‌دهد. عضله پیریفورمیس،‌ عضله‌ای نازک در لگن است که به آن اجازه چرخش و حرکت پا به سمت بیرون را می‌دهد. سندرم پیریفورمیس زمانی اتفاق میفتد که عضله پیریفورمیس به عصب سیاتیک فشار می‌آورد و باعث درد، بی‌حسی و گزگز در طول عصب می‌شود. درد با نشستن طولانی‌مدت، راه رفتن، دویدن یا بالا رفتن از پله‌ها بدتر می‌شود.
• بیماری استخوان پاژه. این اختلال نادر استخوانی بر استخوان‌ها تأثیر می‌گذارد. با ایجاد بافت استخوانی جدید تداخل می‌کند و باعث نرم شدن استخوان‌ها می‌شود. افراد مبتلا به این بیماری درمعرض خطر بالایی برای درد و شکستگی استخوان قرار دارند. بیماری پاژه اغلب کمر و لگن را درگیر می‌کند.
• اختلال عملکرد کف لگن. کف لگن ورقه ماهیچه‌ای است که رکتوم، مجرای ادرار و واژن از آن عبور می‌کند. سندرم‌های درد در لگن، کمر، اندام تناسلی و راست‌روده زمانی ایجاد می‌شوند که این عضلات آن‌طور که باید منقبض یا شل نشوند. همچنین ممکن است فرد در اجابت مزاج و ادرار کردن مشکل داشته باشد.
• بیماری‌های ژنیکولوژیک. گرفتگی قاعدگی، فیبروم رحم، اندومتریوز و آدنومیوز می‌توانند باعث درد لگن یا کمر شوند. این درد می‌تواند با قاعدگی همراه باشد.

خودمراقبتی برای درد کمر و لگن

درد کمر و لگن معمولاً موقتی است و بیشتر افراد در عرض چند هفته یا چند ماه بهبود می‌یابند. به‌طور کلی می‌توانید علائم درد کمر و لگن را با درمان‌های خودمراقبتی در منزل درمان و مدیریت کنید.

خودمراقبتی برای درد کمر و لگن می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• به کمر و لگن خود استراحت بدهید.
• در ناحیه آسیب‌دیده از گرمادرمانی و سرمادرمانی استفاده کنید.
• مسکن‌های بدون نسخه (OTC) مانند تایلنول (استامینوفن) یا ادویل/موترین (ایبوپروفن) مصرف کنید.
• برای قوی و انعطاف‌پذیر نگه داشتن عضلات تا حد امکان به حرکت ادامه دهید.
• از اقداماتی که باعث اعمال فشار بیشتر بر روی کمر و لگن می‌شوند مانند بلند کردن اجسام سنگین، اجتناب کنید.
• وزن خود را در محدوده سالم نگه دارید و رژیم غذایی مغذی که باعث رشد استخوان می‌شود داشته باشید.
• کفش راحت و پاشنه کوتاه بپوشید.
• برای کاهش فشار روی ستون فقرات به پهلو دراز بکشید.
• از سیگار کشیدن اجتناب کنید تا جریان خون در قسمت تحتانی ستون فقرات شما بهبود یابد.

درمان درد کمر و لگن

اکثر افرادی که درد کمر و لگن را تجربه می‌کنند به درمان پزشکی گسترده نیاز ندارند. آن‌ها می‌توانند با مسکن های OTC، داروهای موضعی مسکن و داروهای خودمراقبتی تسکین پیدا کنند.

اما اگر به تسکین بیشتر نیاز داشته باشید، پزشک می‌تواند از دارودرماین یا فیزیوتراپی استفاده کند. درمان‌های مکمل و جایگزین نیز ممکن است مؤثر باشند. جراحی به‌عنوان آخرین راه‌حل برای درمان درد کمر و لگن در نظر گرفته می‌شود.

  حتما بخوانید: اطلاعات کامل جراحی تعویض مفصل لگن

داروهای تجویزی

اگر علائم شدیدی داشته باشید، پزشک شما می‌تواند درمان‌های قوی‌تری ازجمله موارد زیر را تجویز کند:

• داروهای ضدالتهابی
• داروهای موضعی قوی که حاوی موادی مانند لیدوکائین و ایبوپروفن هستند.
• شل‌کننده‌های عضلانی اگر درد یا اسپاسم عضلانی دارید.
• داروهای ضدافسردگی، که می‌توانند بدون برچسب تجویز شوند؛ زیرا می‌توانند پاسخ درد را تغییر دهند و درد عصبی را مدیریت کنند.
• تزریق استروئید یا کورتیکواستروئیدهای خوراکی. برای تسکین درد یا تورم می‌توان تزریق را در ناحیه آسیب‌دیده انجام داد. یک کورتیکواستروئید خوراکی می‌تواند درد ناشی از یک بیماری التهابی که باعث درد لگن و کمر می‌شود را تسکین دهد.
• مواد افیونی. این داروها معمولاً برای دردهای شدید تجویز می‌شوند و روی سلول‌های مغز و بدن برای کاهش درد اثر می‌گذارند. داروهای افیونی به‌دلیل خطر اعتیاد با احتیاط تجویز می‌شوند.
• داروهای ضدروماتیسمی اصلاح‌کننده بیماری (DMARDs) و درمان‌های دارویی بیولوژیک برای مدیریت بیماری‌های آرتریت التهابی که بر ستون فقرات تأثیر می‌گذارند و با درد کمر و لگن همراه هستند، تجویز می‌شوند.

فیزیوتراپی

اگر درد کمر و لگن بیش از چند هفته ادامه پیدا کند و با فعالیت‌های عادی تداخل داشته باشد، پزشک شروع فیزیوتراپی را به شما توصیه می‌کند. هدف از فیزیوتراپی کاهش درد و بهبود تحرک و عملکرد است.

فیزیوتراپ می‌تواند تمریناتی را برای مدیریت علائم به شما آموزش داده و راهنمایی‌هایی درمورد راه‌های بهتر حرکت کردن و شرکت در فعالیت‌هایی برای کاهش درد و جلوگیری از بدتر شدن علائم ارائه دهد.

درمان‌های مکمل و جایگزین

برخی شواهد نشان می‌دهند که درمان‌های مکمل و جایگزین مختلف ممکن است به مدیریت درد کمر و لگن کمک کنند. درمان‌های مکمل آن‌هایی هستند که با رویکردهای طب سنتی ترکیب می‌شوند، در حالی که داروهای جایگزین به‌جای طب سنتی مصرف می‌شوند.

چنین درمان‌هایی عبارت‌اند از:

• طب سوزنی
• ماساژ
• تنظیمات کایروپراکتیک
• درمان شناختی‌رفتاری (CBT)
• تکنیک‌های آرامش‌بخش

صحبت با پزشک قبل از شروع هر گونه درمان مکمل یا جایگزین همیشه ایده خوبی است. او می‌تواند درمورد ایمنی و اینکه آیا یک درمان خاص با بیماری منحصربه‌فرد شما مطابقت دارد یا خیر، توصیه‌هایی ارائه کند.

عمل جراحی

پزشک عمل جراحی را به افرادی که مشکلات ساختاری دارند و به درمان غیرجراحی پاسخ نداده‌اند، توصیه می‌کند. همچنین ممکن است برای افرادی که فشردگی عصبی دارند که منجر به ضعف عضلانی شده، فعالیت‌های روزانه آن‌ها را محدود کرده و اثرات نامطلوبی بر کیفیت زندگی آن‌ها گذاشته است، کارساز باشد.

چه عواملی باعث بدتر شدن درد کمر و لگن می‌شوند؟

برای مدیریت بهتر درد کمر و لگن، باید مراقب باشید که چه چیزی باعث بدتر شدن این درد می‌شود.

عواملی که می توانند درد کمر و لگن شما را بدتر کنند شامل موارد زیر هستند:

• سبک زندگی بی‌تحرک می‌تواند باعث ضعیف شدن عضلات کمر و لگن و کاهش انعطاف‌پذیری در آن نواحی شود.
• اضافه‌وزن بدن می‌تواند به کمر و لگن فشار وارد کند و منجر به درد شود.
• بلند کردن وزنه‌های سنگین و به شکلی نادرست می‌تواند به کمر و لگن فشار وارد کند.
• استفاده بیش‌ازحد از کمر و لگن و انجام حرکات تکراری می‌توانند منجر به درد و تورم شوند.
• وضعیت نامناسب، به‌ویژه خم شدن، می‌تواند عضلات و رباط‌ها را تحت فشار قرار دهد.
• نشستن طولانی‌مدت استرس زیادی را به کمر و باسن وارد می‌کند.
• استرس و تنش می‌تواند باعث سفتی عضلات و حساسیت به درد شود.

مدیریت درد مزمن کمر و لگن

مدیریت درد کمر و لگن نیازمند رویکردی جامع است. بهتر است با پزشک یا فیزیوتراپ خود مشورت کنید تا شما را ارزیابی کند، بیماری‌های زمینه‌ای شما را تشخیص دهد و برنامه‌ای درمانی تهیه کند.

همچنین ممکن است بخواهید برخی از اصلاحات سبک زندگی را برای مدیریت علائم در نظر بگیرید. اصلاح سبک زندگی شامل کاهش وزن، انجام ورزش‌های کم‌تأثیر، بهبود کیفیت خواب، تمرین ارگونومی و اجتناب از فعالیت‌هایی است که درد را تشدید کرده و علائم را بدتر می‌کند.

بهبود مستلزم زمان و تلاش است، بنابراین صبور بودن و پیروی از برنامه درمانی ضروری است.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

به‌طور کلی، اگر درد کمر و لگن بیش‌ازچند هفته طول بکشد، طبیعی نیست و باید با پزشک تماس بگیرید. همچنین در صورت مشاهده علائم زیر بهتر است در اسرع وقت به پزشک مراجعه کنید:

• درد دائمی و شدید. درد کمر و لگن می‌تواند جدی و مرتبط با برخی بیماری‌های دردناک باشد.
• بی‌حسی و گزگز در پاها. این علامت نشان‌دهنده تحریک یا آسیب عصبی است. برای جلوگیری از آسیب دائمی باید توسط پزشک معاینه شوید.
• تشعشع درد بدن. تشعشع درد بدن گاهی به تنگی ستون فقرات مربوط می‌شود و باعث حرکت درد و سایر علائم از کمر و ستون فقرات به سایر نواحی بدن از جمله بازوها و پاها می‌شود.
• دردی که در طول شب بدتر می‌شود. این درد ممکن است نشانه آسیب عصبی باشد. همچنین، کمر و لگن باید با گذشت زمان بهبود یابند، اما اگر درد بهبود نیابد و در طول شب بدتر شد، باید به پزشک خود اطلاع دهید.
• درد قابل توجه همراه با سرفه یا عطسه. دردی که با این حرکات ناگهانی بدتر می‌شود ممکن است مربوط به دیسک یا درد عصبی باشد.
• دردی که با ایستادن طولانی‌مدت بدتر می‌شود. دردی که با طولانی‌تر ایستادن بدتر می‌شود، اغلب به فشار روی دیسک مربوط می‌شود.
• مشکلات ادراری. درد کمر و لگن همراه با مشکل در ادرار کردن می‌تواند نشان‌دهنده مشکل کلیه یا مجاری ادراری باشد. کمردرد همراه با بی‌اختیاری روده یا مثانه (از دست دادن کنترل) نشانه‌ای از سندرم دم اسبی (بیماری‌ای اورژانسی که نیاز به جراحی برای رفع فشار اعصاب دارد) است.
• درد کشاله ران یا لگن. درد کمر و لگن در این نواحی ممکن است نشانه فشرده شدن عصب باشد.
• درد کمر یا لگن که التهابی به نظر می‌رسد. وقتی به دلیل بلند کردن چیزی سنگین یا وضعیت نامناسب خوابیدن به کمر آسیب وارد می‌شود، ممکن است کمردرد مکانیکی را تجربه کنید. بااین‌حال، درد مداوم کمر و لگن که بیش از سه ماه طول می‌کشد، با عدم تحرک بدتر می‌شود و با داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (NSAIDs) و تحرک بهبود می‌یابد، درد التهابی در نظر گرفته می‌شود. کمردرد التهابی با اسپوندیلوآرتریت محوری (axSpA) نوعی آرتریت التهابی است که بر ستون فقرات و مفاصل ساکروایلیاک تأثیر می‌گذارد.

جمع‌بندی

درد کمر و لگن گاهی‌اوقات می‌تواند به‌صورت همزمان اتفاق بیفتد و نشانه آسیب یا بیماری‌ای زمینه‌ای باشد. درد لگن و کمر می‌توانند فعالیت‌های روزانه را سخت‌تر کنند، اما درمان زودهنگام می‌تواند باعث بهبود علائم شود.

روش‌های مختلفی ازجمله فیزیوتراپی، دارودرمانی،‌ اصلاح سبک زندگی و ... وجود دارند که به بهبود علائم کمک می‌کنند اما در صورتی که استفاده از این روش‌ها بهبودی به همراه نداشته باشد، پزشک انجام عمل جراحی را توصیه می‌کند.

دکتر علیرضا جواهری یکی از پزشکان متخصص و باتجربه درزمینه عمل جراحی مفاصل لگن، زانو و کمر است. بنابراین در صورتی که درمان‌های ذکرشده باعث بهبودی علائم شما نشدند، با ما تماس بگیرید و از خدمات مرکز درمانی ما بهره‌مند شوید.

 منابع

verywellhealth.com

upmc.ie