عوارض تعویض مفصل زانو چیست؟

عمل تعویض مفصل زانو مانند هر عمل جراحی دیگری، عوارضی احتمالی دارد. بیمار پیش از اینکه تحت عمل قرار بگیرد، باید با ریسک‌هایش آشنا شده و آن‌ها را بپذیرد. در این مقاله سراغ رایج‌ترین ریسک‌ها و عوارض احتمالی عمل جراحی تعویض مفصل زانو می‌رویم تا با اطلاعات کامل، و دید بازتری برای چگونگی درمان مفصل زانویتان تصمیم بگیرید.

لخته شدن خون

لخته‌های خونی که در وریدهای عمقی پا (ترومبوز ورید عمقی یا (DVT))  تشکیل می‌شوند، می‌توانند باعث درد یا تورم شوند. این امر به‌دلیل تغییر در نحوه جریان خون و توانایی لخته شدن آن پس از جراحی است. راه‌های مختلفی ازجمله جوراب‌های مخصوص، پمپ‌های مخصوص ورزش پا و داروهای تزریقی مانند هپارین، برای کاهش خطر این اتفاق وجود دارند.

داروهای رقیق‌کننده خون می‌توانند خطر خونریزی، کبودی یا عفونت را افزایش دهند، بنابراین جراح شما باید این خطرات را متعادل کند. ریواروکسابان، دابیگاتران و آپیکسابان، قرص‌هایی برای کمک به پیشگیری از DVT هستند که اخیراً به‌عنوان جایگزینی برای داروهای تزریقی در دسترس قرار گرفته‌اند. مصرف این قرص‌ها آسان‌تر از تزریق است، بنابراین مصرف آن‌ها در خانه آسان‌تر است. بااین‌حال، آن‌ها نیز خطر خونریزی را در پی‌ دارند.

آمبولی ریه

در موارد نادر، لخته خون می‌تواند به ریه‌ها برود و منجر به تنگی نفس و درد قفسه سینه شود. در موارد شدید، آمبولی ریه می‌تواند کشنده باشد. بااین‌حال، معمولاً درمان آمبولی ریه با داروهای رقیق‌کننده خون و اکسیژن‌درمانی امکان‌پذیر است.

عفونت زخم

مانند تمام عمل‌ها، خطر عفونی شدن زخم در حد کمی وجود دارد.  از هر 50 مورد، یک مورد به این عارضه دچار می‌شود. معمولاً عفونت را می‌توان با آنتی‌بیوتیک درمان کرد. از هر 100 بیمار، یک نفر دچار عفونت عمیق می‌شود که ممکن است به برداشتن مفصل جدید تا زمان رفع عفونت منجر شود.

در موارد شدید که عفونت قابل‌درمان نیست، مفصل تعویضی باید به‌طور دائم برداشته شود و استخوان‌ها به هم جوش بخورند تا ساق پا دیگر از زانو خم نشود. در موارد بسیار بسیار نادر شاید لازم باشد پا از بالای زانو قطع شده و با پای مصنوعی جایگزین شود، اما این امر این بسیار غیرمعمول است.

آسیب‌های عصبی و بافتی دیگر

احتمال کمی وجود دارد که رباط‌ها، شریان‌ها یا اعصاب در طول جراحی آسیب ببینند.

• از هر 100 بیمار کمتر از یک بیمار آسیب عصبی می‌بیند که به‌مرور زمان بهبود می‌یابد.
• از هر  100 نفر تقریباً یک نفر دچار آسیب رباط می‌شود. این آسیب یا در حین عمل ترمیم شده یا در حین بهبودی با یک بریس محافظت می‌شود.
• از هر  1000 نفر حدوداً یک نفر دچار آسیب به شریان‌هایی می‌شود که معمولاً برای ترمیم نیاز به جراحی دیگری دارند.
• از هر 5000 مورد تقریباً در یک مورد، جریان خون در عضلات اطراف مفصل جدید کاهش می‌یابد (سندرم کمپارتمان). معمولاً برای رفع این مشکل به جراحی نیاز است.

شکستگی استخوان

گاهی ممکن است استخوان اطراف مفصل تعویض‌شده،  پس از یک زمین خوردن جزئی بشکند. این اتفاق معمولاً بعد از چند ماه یا چند سال و در افرادی که استخوان‌های ضعیفی دارند (پوکی استخوان) رخ می‌دهد. این شکستگی بسیار نادر است، اما زمانی که اتفاق بیفتد، معمولاً برای رفع شکستگی یا جایگزینی اجزای مفصل به جراحی دوباره نیاز است.

دررفتگی

هنگامی‌ذ که از بلبرینگ پلاستیکی متحرک استفاده می‌شود، خطر دررفتگی کمی در زانو وجود دارد و این عارضه به جراحی دوباره نیاز دارد.

درد

برای اکثر افراد، درد به‌تدریج در چند ماه اول پس از جراحی کاهش می‌یابد. بااین‌حال، برخی از افراد درد مداوم دارند یا به انواع جدیدی از درد مبتلا می‌شوند. تحقیقات نشان می‌دهند که 10 تا 20 درصد از افراد همچنان در درازمدت درد متوسط یا شدید دارند.

این موضوع همیشه به‌دلیل وجود یک ایراد فنی یا عارضه قابل‌تشخیص ایجاد نمی‌شود و بنابراین نمی‌توان با یک روش تکراری آن را برطرف کرد. این عارضه به‌عنوان سندرم درد ناحیه‌ای پیچیده شناخته می‌شود. برخی از بیمارستان‌ها، کلینیک‌های درد دارند که می‌توانند در این مورد کمک‌کننده باشند.

سفتی و سختی

برخی از افراد پس از جراحی، سفتی مداوم یا افزایشی را تجربه می‌کنند که معمولاً با ورزش و با بهبود ورم برطرف می‌شوند. با متوقف شدن تمرینات فیزیوتراپی، بیمار به‌دلیل درد و ترس از چسبیدن بافت‌های نرم اطراف مفصل، ممکن است به این عارضه دچار شود.

گاهی‌اوقات سفتی زانو ممکن است با دست‌کاری مفصل تحت بیهوشی و به دنبال آن فیزیوتراپی فشرده درمان شود.

نکته دیگر اینکه گاهی اوقات مفصل جدید زانو، آن‌طور که باید پایدار نیست، و شاید برای اصلاحش به جراحی دیگری هم نیاز باشد. پس باید خودتان را از نظر ذهنی آماده کنید.

مزایای جراحی تعویض مفصل زانو

• اصلی ترین فایده این جراحی تسکین و از بین رفتن درد بیمار است  و اگر چنانچه پای بیمار حالت پرانتزی یا ضربدری داشته باشد به طور کامل برطرف شده و صاف می شود. در جراحی تعویض مفصل زانو، پزشک جراح قسمت آسیب دیده یا تخریب شده مفصل را برداشته و آن را با پروتزهای مصنوعی جایگزین می کند و بدین ترتیب درد بیمار از بین می رود. زیرا دیگر غضروف و استخوان آسیب دیده ای وجود ندارد که باعث دردناک شدن مفاصل شود.
•  اکثر بیماران قبل از عمل از این موضوع شکایت دارند که به راحتی قادر به نشستن و راه رفتن نیستند. اما با انجام جراحی تعویض مفصل زانو دامنه حرکتی بیمار بهبود یافته و او می تواند تمام این حرکات را به سهولت انجام دهد. حتی ورزشکاران نیز قادرند فعالیت های ورزشی خود را با مشورت پزشک از سر گیرند.
•  از دیگرمزایای این جراحی روش بیهوشی آن به صورت موضعی اسپاینال می باشد که بیمار از کمر به پایین بی حس می شود که این خود مزایای بسیاری دارد و سایر عوارض بیهوشی را برای بیمار به همراه ندارد.علاوه بر آن ریسک عفونت و خونریزی در این روش به دلیل مدت زمان کوتاه جراحی ، بسیار پایین می باشد. 
• به علت بی حسی موضعی، بیمار هوشیاری خود را زودتر به دست آورده و زودتر نیز از بیمارستان ترخیص می شود. همچنین یک روز پس از جراحی بیمار قادر است با عصا یا واکر و به کمک پرستار یا همراه خود راه برود.
•  پس از عمل بیمار اعتماد به نفس خود را به دست می آورد. زیرا پیش از عمل توانایی انجام کارهای مربوط به خود را نداشت و نیاز داشت که از دیگران کمک بگیرد. اما پس از انجام جراحی تعویض مفصل زانو به دلیل از بین رفتن درد و بازگشت دامنه حرکتی و بهبود عملکرد مفاصل، بیمار میتواند فعالیت های روزمره خود را به تنهایی و با کیفیت بیشتری انجام دهد و اگر پیش از عمل به دلیل پرهیز از راه رفتن دچار اضافه وزن شده باشد اکنون وزن او به دلیل تحرک بیشتر کاهش می یابد.
• همچنین ممکن است بیمار هنگام راه رفتن احساس بی ثباتی در زانوی خود را تجربه کند و هر قدمی که بر می دارد زانوی او صدا کند که همین امر باعث می شود بیمار از راه رفتن امتناع کند. درحالی که پس از جراحی تمام این عوارض رفع شده و بیمار احساس بهتری را تجربه خواهد کرد.
•  مدت ماندگاری مفصل مصنوعی به   مراقبت های بعد از جراحی تعویض مفصل زانو   بستگی دارد. بیمار باید سعی کند از انجام فعالیت هایی که باعث خرابی و فرسایش مفصل مصنوعی می شوند خودداری کند. حرکاتی نظیر چهارزانو یا دو زانو نشستن، عدم استفاده از توالت فرنگی، انجام فعالیت های سنگین ورزشی و بالا و پایین رفتن از پله ها به صورت مکرر و ...از عمر مفصل مصنوعی می کاهند. اگر بیمار نکات مراقبتی را به خوبی رعایت کند عمر مفید مفصل مصنوعی 20 الی 25 سال می باشد و کارایی خود را سالیان سال حفظ می کند و فرد می تواند با همان مفصل به زندگی عادی خود ادامه دهد.

انتظارات بیمار از جراحی تعویض مفصل زانو

با توجه به اینکه جراحی تعویض مفصل زانو درد بیمار را تسکین داده و آن را از بین می برد اما بیمار نباید انتظار داشته باشد که مفصل مصنوعی عملکردی مانند مفصل طبیعی و سالم انسان در دوران جوانی داشته باشد. انجام تمرینات ورزشی بعد از جراحی تعویض مفصل زانو به منظور بهبودی سریعتر بیمار بسیار اهمیت دارد. پس از بهبودی کامل مفصل جدید این امکان را به بیمار می دهد که بدون ناراحتی پیاده روی کند و از پله ها بالا و پایین برود. به هر حال اگر شما از درد زانوی خود رنج می برید و این عارضه زندگی روزمره شما را مختل کرده است جراحی تعویض مفصل زانو گزینه مناسبی برای شما می باشد.

آیا عمل تعویض مفصل زانو خطرناک است؟

عمل تعویض مفصل زانو خطرناک نیست. گاهی اوقات عوارضی دارد، اما درصد این عوارض بسیار پایین است. برای از بین بردن همین درصد پایین هم، توصیه می‌شود دوره بهبودی بعد از جراحی را خیلی جدی بگیرید.

طی چند ماه بعد از عمل، باید داروهایتان را مرتب مصرف کرده، در جلسه‌های فیزیوتراپی شرکت کرده، و برای معاینه وضعیت زانوی جدید، به پزشکتان مراجعه کنید.

البته نقش جراح ارتوپد و تجربه او در این عمل خاص، بسیار مهم است! دکتر علیرضا امین جواهری، جراح و متخصص ارتوپدی، و فوق‌تخصص جراحی زانو و لگن از سو‌ئیس، سال‌هاست عمل تعویض مفصل زانو را با درصد موفقیت بالایی انجام می‌دهند.

اگر می‌خواهید جراحی مطمئنی داشته باشید، و زانویتان هر چه زودتر بهبودی کامل پیدا کند، برای گرفتن وقت معاینه و مشاوره با دکتر امین جواهری، با شماره تلفن 02129123462 تماس بگیرید.

منابع:

nhs.uk

orthoinfo.aaos.org

pubmed.ncbi.nlm.nih.gov