زانو، بلندترین و پیچیده‌ترین مفصل بدن محسوب میشود و در عین حال نیز یکی از مهم‌ترین مفاصل بدن به شمار می‌رود. مفصل زانو متشکل از دو استخوان تحتانی به نام فمور یا استخوان ران و یک استخوان فوقانی یا ساق پا می‌باشد. استخوان پاتلا یا کشکک زانو نیز در قسمت جلوی مفصل زانو قرار دارد.
بخش‌های انتهایی این سه استخوان توسط غضروف پوشیده شده‌اند. غضروف ماده‌ای نرم و لزج‌مانند است که نقش آن محافظت از استخوان می‌باشد. بدین ترتیب که مانع ساییده شدن و حرکت استخوان‌ها روی یکدیگر میشود و از برخورد آنها جلوگیری می‌کند. بنابراین غضروف باعث میشود که استخوان‌ها به‌راحتی و نرمی روی هم حرکت کنند. اگر به دلایلی غضروف از بین برود و تخریب شود، استخوان‌ها روی هم ساییده شده و منجر به بیماری آرتروز و درد شدید زانو میشود.
استئونکروز زانو
نکروز آواسکولار نوعی اختلال استخوانی همراه با درد است و هنگامی اتفاق میفتد که خونرسانی به قسمتی از استخوان ران یا ساق پا مختل شود. ازآنجایی‌که سلولهای استخوانی برای سالم ماندن نیاز به تغذیه و خونرسانی دارند، عارضه استئونکروز میتواند باعث مرگ مفصلی و بیماری آرتریت شدید شود.
اگر عارضه استئونکروز در مراحل ابتدایی توسط پزشک تشخیص داده شود، می‌توان با تجویز دارو درد بیمار را تا حدی کاهش داد و باعث بهبود نسبی دامنه حرکتی بیمار نیز شد. اما درصورت پیشرفت بیماری پزشک ازطریق جراحی اقدام به درمان بیمار می‌کند؛ زیرا در غیر این صورت استئونکروز میتواند به استخوان‌های دیگر بدن نیز آسیب برساند و دامنه حرکتی بیمار را به شدت تحت تأثیر قرار دهد و مانع تحرک بیمار شود. عمل جراحی عملکرد حرکتی مفصل زانو را بهبود می‌بخشد و مانع از خشکی و سفتی مفصل میشود.
مراحل پیشرفت استئونکروز زانو
استئونکروز در زانو اغلب با شروع ناگهانی درد همراه است و معمولاً با فعالیتی خاص یا آسیبی جزئی شروع میشود. این درد اغلب با فعالیت و در طول شب بدتر میشود. استئونکروز همچنین میتواند باعث تورم زانو شود. ممکن است زانو به لمس و فشار حساس باشد.
چهار مرحله برای پیشرفت استئونکروز زانو وجود دارند که با علائم، عکسبرداری با اشعه ایکس (X-ray) و ام‌آر‌آی (MRI) قابل تشخیص هستند.
- مرحله اول: علائم در این مرحله بسیار شدید هستند و ممکن است پس از 6 تا 8 هفته فروکش کنند. در این مرحله، تصاویر اشعه ایکس عادی هستند و برای تشخیص، ممکن است نیاز به ام‌آر‌آی مثبت باشد. درمان در مرحله اول غیرجراحی است و بر تسکین درد و کاهش فشار بر روی زانو تمرکز دارد.
- مرحله دوم: این مرحله چند ماه بعد از مرحله اول شروع میشود و در تصاویر اشعه ایکس، لبه‌های صاف‌شده استخوان ران مشاهده خواهد شد. برای تشخیص می‌توان از ام‌آر‌آی، سی‌تی اسکن یا اسکن استخوان استفاده کرد.
- مرحله سوم: در این مرحله، بیماری به‌وضوح در تصاویر اشعه ایکس قابل مشاهده است و نیازی به آزمایش‌های تشخیصی دیگر نیست. در این مرحله، خود استخوان شروع به فرسایش می‌کند و غضروف پوشاننده استخوان از بخش‌های دیگر آن جدا میشود. در این مرحله معمولاً به درمان‌های جراحی نیاز است.
- مرحله چهارم: در این مرحله، استخوان بیشتر فرو می‌ریزد و فضای مفصل تنگ‌تر میشود. زوائد استخوانی تشکیل شده و غضروف مفصلی تخریب میشود. تنها درمان در این مرحله، جراحی تعویض مفصل است.
دلایل بروز استئونکروز زانو
مختل شدن سیستم خونرسانی به استخوان زانو باعث سیاه شدن استخوان می‌گردد که به این عارضه استئونکروز زانو می‌گویند. اگر چنانچه زانو بر اثر این اتفاق به‌خوبی تغذیه نشود، استخوان زانو درگیر میشود و به‌مرور زمان از بین خواهد رفت. به‌دنبال این عارضه، مایع غضروفی میان استخوان‌ها نیز کاهش پیدا می‌کند و فرد مبتلا به آرتریت میشود. ریسک ابتلا به عارضه استئونکروز در هر سنی وجود دارد. اما در سالمندان بالای 60 سال احتمال بروز آن بیشتر است و در زنان نیز بیش از مردان اتفاق میفتد.
تاکنون دلیل اصلی بیماری سیاه شدن استخوان یا استئونکروز به‌طور دقیق مشخص نشده است. اما برخی عوامل زیر در ایجاد آن تأثیرگذار هستند و احتمال وقوع آن را افزایش می‌دهند:
- آسیب‌دیدگی و صدمات وارده به مفصل زانو، دررفتگی مفصل ران و سایر آسیب‌های وارده به مفصل زانو ممکن است روند خونرسانی را مختل کنند و باعث سیاه شدن استخوان زانو شوند.
- بیمار مبتلا به آسم و آرتریت روماتوئید جهت درمان خود نیاز به استفاده از داروهای کورتونی دارد. اگرچه هنوز به‌طور دقیق ارتباط میان خونرسانی مفصل زانو و مصرف داروهای کورتونی کاملاً تشخیص داده نشده است. اما طبق مطالعات صورت‌گرفته، استفاده از داروهای کورتونی میتواند عوارضی را برای فرد به وجود آورد.
- وضعیت‌های خاص پزشکی فرد مانند بیماری‌های مرتبط با افزایش وزن، ابتلا به کم‌خونی داسی‌شکل و لوپوس نیز از دیگر عواملی هستند که می‌توانند باعث اختلال در خونرسانی استخوان زانو شوند.
- عمل پیوند اعضا به‌ویژه پیوند کلیه ریسک ابتلا به بیماری استئونکروز را افزایش می‌دهد.
- استعمال بیش‌ازحد دخانیات در طولانی‌مدت میتواند باعث تجمع چربی در رگ‌های خونی شود و عروق را مسدود کند. به‌دنبال این اتفاق و با افزایش سطح کورتیزون بدن، خونرسانی به استخوان دچار اختلال شده و منجر به سیاه شدن استخوان میشود.
علائم استئونکروز زانو
بروز درد در زانو، ابتدایی‌ترین علامت استئونکروز استخوان می‌باشد. این درد به‌صورت ناگهانی بروز می‌کند و در اثر انجام برخی فعالیت‌ها و حرکات شدیدتر میشود. علاوه‌برآن، با پیشرفت بیماری انجام برخی حرکات مانند ایستادن و انداختن وزن روی زانو دشوار میشود.
برخی از نشانه‌های مربوط به بیماری سیاه شدن سر استخوان یا استئنوکروز شامل موارد زیر هستند:
- ورم زانو خصوصاً تورم بخش خارجی و قسمت جلوی زانو
- حساسیت به لمس در نواحی اطراف زانو
- کاهش محدوده حرکتی زانو
پیشرفت بیماری استئنوکروز استخوان ممکن است چندین ماه به طول بی‌انجامد و تشخیص آن در مراحل ابتدایی بیماری از اهمیت بسیاری برخوردار است و در درمان آن نیز مؤثر می‌باشد.
تشخیص استئونکروز زانو
معاینه فیزیکی
پزشک درمورد سلامت عمومی و سابقه پزشکی شما صحبت می‌کند و از شما می‌خواهد علائمتان را توصیف کنید. سپس معاینه دقیق زانوی شما را انجام می‌دهد و موارد زیر را بررسی می‌کند:
- ورم، گرما یا قرمزی مفصل
- حساسیت به لمس
- دامنه حرکت غیرفعال (با کمک پزشک) و فعال (توسط خود فرد)
- بی‌ثباتی مفصل
- درد هنگام تحمل وزن روی زانو
- هرگونه علائم آسیب به عضلات، تاندون‌ها و رباط‌های اطراف زانو
آزمایش‌های تصویربرداری
در طول معاینه، پزشک به‌دنبال نواحی حساس در زانوی شما می‌گردد. آزمایش‌های تصویربرداری به پزشک کمک می‌کنند تا تشخیص را تأیید کند.
- اشعه ایکس (X-rays): اشعه ایکس تصاویری از ساختارهای متراکم مانند استخوان ارائه می‌دهد. پزشک ممکن است برای مشاهده تغییراتی که در مراحل پیشرفته استئونکروز در استخوان رخ می‌دهند، درخواست اشعه ایکس کند. در مراحل اولیه بیماری، تصاویر اشعه ایکس معمولاً طبیعی به نظر می‌رسند.
- تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI): تغییرات اولیه در استخوان که ممکن است در اشعه ایکس دیده نشوند، می‌توانند در ام‌آر‌آی تشخیص داده شوند.
- اسکن ام‌آر‌آی برای ارزیابی میزان تأثیر بیماری بر استخوان استفاده میشود.
- اسکن ام‌آر‌آی همچنین ممکن است استئونکروز اولیه را که هنوز علامتی ایجاد نکرده است، نشان دهد (برای مثال، استئونکروزی که ممکن است در مفصل زانوی مقابل در حال پیشرفت باشد).
- اسکن استخوان (Bone scan): در برخی موارد، پزشک ممکن است اسکن استخوان تجویز کند. در طول این آزمایش، مقدار بسیار کمی از ماده‌ای رادیواکتیو به رگ شما تزریق میشود. استئونکروز ممکن است به‌دلیل فعالیت استخوانی، جذب مواد رادیواکتیو را در استخوان افزایش دهد.
درمان استئونکروز زانو
درمان سیاه شدن سر استخوان یا استئونکروز زانو با توجه به فاکتورهای زیر صورت می‌گیرد:
- میزان پیشرفت بیماری
- میزان درگیر شدن استخوان زانو
- دلایل بروز استئونکروز زانو
روش‌های درمان غیرجراحی استئنوکروز زانو
در مراحل ابتدایی بیماری پزشک از روش‌های دارویی و غیرجراحی برای درمان بیمار استفاده می‌کند.
- داروهای مسکن: تجویز داروهای مسکن و ضدالتهاب مانند ژلوفن و ناپروکسن به کاهش درد و تورم مفصل زانو کمک می‌کند.
- کاهش فشار: کاهش فشار وارده بر زانو نیز از دیگر روش‌های مؤثر در درمان زانو به شمار می‌رود. به‌عنوان مثال استفاده از عصا یا واکر هنگام راه رفتن از میزان فشار وارده به زانوی آسیب‌دیده می‌کاهد و این کاهش فشار روند تخریب استخوان را نیز کند می‌کند.
- فیزیوتراپی: فیزیوتراپی زانو یکی از مؤثرترین روش‌هایی است که در درمان غیرجراحی و تقویت عضلات بیمار و افزایش دامنه حرکتی بیمار تأثیر به‌سزایی دارد.
- آب درمانی: آب درمانی یا هیدروتراپی هم مانع وارد شدن فشار بیش‌ازحد به زانوها میشود و همین امر به تسکین درد بیمار کمک می‌کند.
- استفاده از بریس: بریس میتواند با حمایت از مفصل، فشار را از روی ناحیه آسیب‌دیده بردارد.
- اصلاح سبک زندگی: تغییر در انجام فعالیت‌هایی خاص یا کاهش میزان فعالیت‌هایی که موجب وارد شدن فشار به زانو میشود نیز در درمان نسبی بیماران مبتلا به استئونکروز مؤثر می‌باشد.
روش درمان استئونکروز زانو به روش جراحی
در صورتی که درد و سایر علائم بیمار مبتلا به استئونکروز با روش‌های غیرجراحی بهبود نیابد، پزشک با روش‌های جراحی اقدام به درمان بیمار می‌کند.
دبریدمان آرتروسکوپیک
در روش جراحی استئونکروز به روش آرتروسکوپی، تکه‌های استخوان و غضروفی که دچار آسیب‌دیدگی شده‌اند از درون مفصل حذف شده و مفصل زانو پاکسازی میشود. این عمل با استفاده از آرتروسکوپ که به دوربینی کوچک نیز مجهز است و به وسیله ابزارهای خاص جراحی انجام میشود صورت می‌پذیرد. در برخی موارد نیز حفره‌هایی کوچک در استخوان زیرین مفصل زانو ایجاد میشود تا عمل خونرسانی به زانو افزایش یابد.
یکی دیگر از روش‌های جراحی استئونکروز به این صورت است که پزشک حفره‌ای بزرگ یا چندین سوراخ کوچک درون استخوان ایجاد می‌کند تا از این طریق فشار کمتری به استخوان زانو تحمیل شود و از طرفی هم کانالی جدید جهت تغذیه و خونرسانی استخوان زانو ایجاد شود.
گرافت استخوان زانو
در این روش گرافت استخوان صورت می‌گیرد. بدین طریق که بافت‌های سالم استخوانی از ناحیه‌ای از بدن به قسمت آسیب‌دیده پیوند زده شده و به عبارتی دیگر کاشته میشود. این بافت ممکن است از بدن فردی متوفی (الو گرافت) گرفته شده یا از بدن خود بیمار برداشته شود.
استئوتومی
در روش استئوتومی، قسمتی از استخوان تیبیا یا فمور برای کاهش فشار وارده به بخش آسیب‌دیده برداشته میشود. این کار علاوه‌بر کاهش درد زانو باعث بهبود عملکرد بیمار نیز میشود.
کاشت کندروسیت اتولوگ
این روش جراحی شامل دو مرحله است. در مرحله اول پزشک با استفاده از روش آرتروسکوپی قسمتی از سلولهای مولد غضروف را از زانو برمی‌دارد و به آزمایشگاه می‌فرستد. این سلول‌ها به‌مدت شش ماه کشت داده می‌شوند و سلولهای بیشتری تولید می‌کنند. سپس در مرحله دوم این کندروسیت‌های تکثیرشده درون مفصل زانو کاشته می‌شوند. این سلول‌ها در مفصل رشد می‌کنند و غضروف‌های سالم جایگزین سلولهای آسیب‌دیده می‌شوند.
جراحی تعویض مفصل زانو
اگر میزان پیشرفت بیماری به اندازه‌ای زیاد باشد که استخوان از بین رفته باشد، پزشک تعویض مفصل زانو را توصیه می‌کند. در این روش، استخوان و غضروف‌های آسیب‌دیده زانو با پروتزی مصنوعی جایگزین می‌شوند.
جمع‌بندی
برای اکثر بیماران، درمان استئونکروز با موفقیت به تسکین درد و بهبود عملکرد منجر میشود. بااین‌حال، نتایج درمان بسته به مرحله بیماری در زمان تشخیص و نوع درمان متفاوت هستند. پزشک شما درمورد نتیجه مورد انتظار درمان در شرایط خاص شما صحبت خواهد کرد. اگر برای درمان این اختلال به جراحی نیاز دارید، بهتر است با تلفن‌های مطب دکتر علیرضا جواهری تماس بگیرید و از خدمات ما بهره‌مند شوید.
منابع
hipandkneesurgeonmelbourne.com.au
سوالات متداول
در مراحل اولیه، گاهیاوقات ممکن است خود به خود بهبود یابد، اما در اکثر موارد، برای جلوگیری از پیشرفت و آسیب مفصل، نیاز به درمان است.
مطالب مشابه
اکثر جراحی های تعویض مفصل لگن با درصد بالایی از موفقیت همراه هستند و بیمار پس از جراحی باید نکات مراقبتی لازم را به طور کامل انجام دهد و متاسفانه این مراقبت ها تحت عنوان محدودیت های پس از جراحی شناخته شده اند.
ورزش های بعد از عمل تعویض مفصل زانو تاثیر بسیار زیادی در روند بهبودی بیمار دارد، بدون انجام تمرینات لازم پروسه درمان کامل نمی شود.
درد عصبی لگن یا درد سیاتیک دردری است که از لگن تا انتهای ساق پا کشیده می شود و عوامل مختلفی در بروز آن نقش دارند که با خواندن این مقاله با دلایل درد سیاتیک و درمان آن آشنا خواهید شد.
عمل کوردکامپرشن لگن، عملی جراحی است که برای درمان استئونکروز مفصل ران استفاده میشود. این روش شامل ایجاد سوراخی بزرگ، یا چندین سوراخ کوچک در استخوان مرده سر استخوان ران به منظور کاهش فشار در استخوان است. این کار امکان افزایش جریان خون را فراهم کرده و کانال‌هایی برای رگ‌های خونی جدید ایجاد می‌کند تا مناطق آسیب‌دیده مفصل ران را تغذیه کنند. این روش میتواند تخریب استخوان و مفصل ران را کُند یا متوقف کند.
پس از جراحی رباط صلیبی، تجربه مقداری درد طبیعی است. سطوح درد می‌توانند بر اساس شرایط فردی متفاوت باشند، اما به‌طور کلی، درد خفیف تا متوسط نشان می‌دهد که بدن در حال بهبودی است. اما درد شدید ، تیز یا دردی که به‌جای بهبودی، بدتر شود نگران‌کننده است و گاها نشانه عفونت، لخته‌ی خون یا بهبود نامناسب است.
عفونت مفصل لگن وضعیتی جدی است که زمانی رخ می‌دهد که میکروارگانیسم‌های مضر مانند باکتری‌ها، ویروس‌ها یا قارچ‌ها به لگن یا بافت استخوانی اطراف آن حمله کنند. این عفونت‌ها می‌توانند باعث درد شدید، تورم و سفتی قابل توجهی شوند و حرکت یا استفاده عادی از مفصل لگن را دشوار سازند.
عفونت زانو وضعیت پزشکی جدی‌ای است که اغلب به درمان فوری و تهاجمی نیاز دارد. هنگامی که باکتری‌ها باعث آلوده شدن مایع مفصلی (مایعی که مفصل زانو را روان می‌کند) می‌شوند، عفونتی به نام عفونت مفصلی اتفاق میفتد.
آرتریت زانو به التهاب و تخریب غضروف مفصل زانو اشاره دارد؛ غضروفی که وظیفه دارد به‌عنوان ضربه‌گیر استخوان‌ها عمل کند و خم و راست شدن نرم و روان زانو را امکان‌پذیر سازد.
تزریق پلاسمای غنی از پلاکت (پی آر پی) برای لگن، گزینه درمانی ترمیمی است که برای رفع درد و التهاب ناشی از بیماری‌هایی مانند آرتروز، پارگی‌های لابروم، یا سایر آسیب‌های بافت نرم طراحی شده است.
تاندونیت لگن، عارضه‌ای التهابی است که تاندون‌های اطراف مفصل لگن را درگیر می‌کند. میتواند منجر به درد، تورم و محدودیت حرکت شود و معمولاً در ورزشکاران و افرادی که حرکات تکراری ران انجام می‌دهند، مشاهده میشود.
آسیب‌های وارده به زانوها می‌توانند در اثر رگ به رگ شدن یا پارگی رباط‌ها یا استفاده از بیش‌ازحد از زانو اتفاق بیفتند. زانو بزرگترین مفصل در بدن انسان است. این مفصل، ساق پا را به ران متصل می‌کند و به شما اجازه می‌دهد راه بروید، بدوید، بپرید، برقصید و در سایر فعالیت‌های روزانه شرکت کنید.
کیست‌های استخوان ساب کندرال (SBCs) کیسه‌های پر از مایعی هستند که در داخل مفاصلی مانند زانو، لگن و شانه تشکیل می‌شوند. این کیسه‌ها معمولاً در درجه اول با هیالورونیک اسید پر شده‌اند. هیالورونیک اسید مایعی در مایع مفصلی است که مفصل را روان می‌کند. کیست‌های استخوان ساب کندرال از نظر فنی کیست نیستند. در عوض، آنها ضایعات پر از مایع هستند که توسط استخوان احاطه شده‌اند.
شکستگی‌های استرسی در استخوان‌های پا و مچ پا شایع هستند؛ زیرا ما به‌طور مداوم با ایستادن، راه رفتن، دویدن و پریدن به آنها نیرو وارد می‌کنیم. در شکستگی استرسی، استخوان می‌شکند اما معمولاً جابجا نمیشود.
نظرات
-
هادی هدایت نسب
با عرض سلام بنده بع دلیل مصرف گورتون زیاد ازناحیه هردوسرفمور هردوکنده استخوان و مفاصل زانو دوطرف دچار نکروز شده ام طبق گزارشMRIحدود یکسال هست بااستراخت توانسته ام شول استخوان حفظ کنم ولی باتوجه به گستردگی نکروز در استخوانم دکتر ارتوپدم اعلام داشت عمل جراحی به دلیل گستردگی غیر ممکن هست وموحب فلج شدن شما میشود آیا همچین موردی صحیح هست البته چند ارتوپد دیگر نیز گقتن ولی درد امانم بریده واقعا
مدیر سایتخدا قوت سیاه شدن سر استخوان ران به دلیل استفاده کورتون در 5 درصد افراد اتفاق می افته برای درمان موثر شما باید حتما به صورت حضوری تشریف بیارید مطب و عکس رادیوگرافی و ام آر آی جدید داشته باشید تا دقیقا بررسی بشه و درمان موثر انتخاب و خدمت شما اعلام بشه.