استئوآرتریت (OA) شایعترین نوع آرتریت است. آرتروز زانو زمانی اتفاق میفتد که غضروف (بالشتک بین مفاصل زانو) از بین میرود. این مسئله میتواند باعث درد، سفتی و تورم شود.
هیچ درمانی برای آرتروز زانو وجود ندارد، اما درمانهای موجود میتوانند به کاهش ناراحتی و آسیب کمک کنند. همچنین میتوانند کیفیت زندگی شما را بهبود بخشند و به شما کمک کنند تا بتوانید فعالیتهای روزانهتان را بهتر انجام دهید.
گزینههای درمانی متناسب با نیازهای فردی بیمار ازجمله سابقه پزشکی، سطح درد و تأثیر آرتروز بر زندگی روزمره متغیر هستند.
درمانهای خانگی آرتروز زانو بهطور کامل جایگزین درمانهای پزشکی نمیشوند، اما میتوانند به مدیریت درد آرتروز و کاهش عوارض جانبی کمک کنند. درواقع، تحقیقات سال 2015 نشان میدهند تغییر سبک زندگی و درمانهای طبیعی میتوانند در کمک به شما در جلوگیری از علائم بسیار مؤثر باشند.
توجه داشته باشید حتماً قبل از استفاده از داروهای خانگی و تغییر سبک زندگی با پزشک خود مشورت کنید. در ادامه به بررسی رایجترین روشهای درمان خانگی آرتروز زانو میپردازیم:
کمپرس سرد و گرم
کمپرس سرد و گرم برای کاهش درد ممکن است بسیار مفید باشند. آنها عوارض جانبی طولانیمدت ناشی از داروها را ایجاد نمیکنند. کمپرس گرم برای سفتی مفاصل و کمپرس سرد برای درد مفاصل بهترین روش درمانی هستند.
بنیاد آرتریت میگوید گرما به تسکین مفاصل سفت و شل شدن ماهیچهها و سرما به بیحس شدن درد شدید و کاهش التهاب کمک میکنند.
کمپرس میتواند درد عضلانی یا اسپاسم اطراف مفصل را کاهش دهد. ساخت کمپرس میتواند به سادگی و با استفاده از یک حوله گرم یا سرد انجام شود.
حمام نمک اپسوم
حمام نمک اپسوم میتواند باعث تسکین درد مفاصل شود. منیزیم موجود در نمک اپسوم ممکن است به التهاب و درد کمک کند. یک بررسی در سال 2017 نشان داد ماندن در حمام نمک اپسوم برای مدت طولانی سطح منیزیم شما را افزایش میدهد.
میتوانید نمک اپسوم را از داروخانه تهیه کنید. هر بار 3 فنجان از آن را داخل وان آب گرم بریزید و به مدت سی دقیقه داخل وان بمانید.
داروهای مسکن
داروهای بدون نسخه (OTC) و تجویزی میتوانند به تسکین درد و سایر علائم مرتبط با آرتروز زانو کمک کنند.
برخی از گزینههای داروهای بدون نسخه که ممکن است به شما در مدیریت درد و ناراحتی خفیف کمک کنند شامل موارد زیر هستند:
- داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAIDs)، مانند ایبوپروفن (ادویل یا موترین)
- استامینوفن (تیلنول)، اگر نمیتوانید NSAID ها را تحمل کنید
اگر داروهای OTC مؤثر نباشند، پزشک ممکن است داروهای زیر را تجویز کند:
- دولوکستین (سیمبالتا)
- ترامادول
ترامادول دارویی مخدر است که ACR/AF استفاده از آن را توصیه نمیکند؛ زیرا خطر ابتلا به وابستگی وجود دارد. بااینحال، اگر سایر داروها مؤثر نباشند، پزشک ممکن است در نهایت یک اپیوئید (ماده افیونی) تجویز کند (منبع: www.healthline.com).
پمادها و کرمهای موضعی
ممکن است بخواهید از کرمها یا پمادهای موضعی بهعنوان جایگزین داروهای خوراکی بدون نسخه (OTC) مانند استامینوفن و ایبوپروفن استفاده کنید.
این ژلها و کرمها ممکن است حاوی آسپرین یا مسکنهای دیگر برای بیحس کردن درد باشند. میتوانید آنها را مستقیماً روی مفاصل آسیبدیده زانو اعمال کنید.
نمونه ای از چنین ژلی دیکلوفناک (Voltaren) بوده که داروی ضدالتهاب غیراستروئیدی موضعی (NSAID) است. بر اساس یک منبع مورد اعتماد در سال 2020، این یک اثر تسکین دهنده درد است.
یکی دیگر از درمانهای خانگی موضعی کپسایسین است. کپسایسین ترکیبی است که از فلفل تند تهیه میشود. یک بررسی در سال 2014 نشان میدهد مصرف سه تا چهار بار از این پماد در روز بر روی مفاصل دردناک باعث بهبود قابل توجه درد میشود.
وسایل کمک حرکتی
بنیاد آرتریت میگوید انواع مختلفی از وسایل کمک حرکتی وجود دارند که میتوانند بدون نیاز به دارو به پشتیبانی بیشتر از بیمار بپردازند. این وسایل به مفاصل آسیبدیده کمک میکنند و شامل موارد زیر هستند:
- بریسها
- عصا
- نوار چسب زانو
- کفی کفش
داروهای گیاهی
محبوبیت داروهای گیاهی برای بیماریهایی مانند آرتروز زانو در حال افزایش است؛ زیرا برخی از مردم معتقدند این داروها عوارض جانبی کمتری نسبت به داروهای دیگر دارند. اما به این نکته توجه داشته باشید که برخی از مکملهای گیاهی عوارض جانبی داشته و با داروهای دیگری که مصرف میکنید، تداخل دارویی دارند. بنابراین پیش از مصرف حتماً با پزشک خود مشورت کنید. برخی از داروهای گیاهی مورد استفاده در درمان درد آرتروز زانو عبارتند از:
- چای سبز
- زنجبیل
- زردچوبه و کورکومین
طب سوزنی
عمل باستانی طب سوزنی مبتنی بر این باور است که بدن دارای الگوهای جریان انرژی است که به آن «چی» میگویند. هنگامی که یک بیماری وجود دارد که جریان طبیعی انرژی را مسدود میکند، درد ایجاد میشود. پزشک با وارد کردن سوزنهای نازک در نقاط خاص، به بازگشایی مسیرها و بازگرداندن جریان طبیعی «چی» میپردازد.
در حالی که تئوری چی ثابت نشده است، تحقیقات نشان میدهند که طب سوزنی ممکن است درد ناشی از آرتروز، بهویژه آرتروز زانو را کاهش دهد.
ماساژ
ماساژ دادن پا باعث شل شدن عضلات کنترلکننده زانو میشود. این امر میتواند «دامنه حرکت» شما را بهبود بخشد تا بتوانید مفاصل خود را بیشتر خم کنید. افزایش دامنه حرکت بخش کلیدی کاهش درد است.در طول ماساژ سوئدی از ضربات طولانی و سر خوردن روی پوست و ورز دادن عضلات شما استفاده میشود.
در مطالعهای اخیر، افرادی که یک ساعت در هفته از این نوع درمان استفاده میکردند، بهترین نتایج را مشاهده کردند.
پیش از انجام ماساژ حتماً با پزشک خود مشورت کنید.
تای چی
این تمرین سنتی چینی میتواند عضلات شما را تقویت کرده، به هماهنگی شما کمک کند و مفصل شما را پایدارتر کند. مطالعهای نشان داد افرادی که دو بار در هفته به مدت 12 هفته در کلاسهای تای چی شرکت کردند تا یک سال بعد احساس بهتری داشتند.
یوگا
یوگا مزایای زیادی دارد. این ورزش نه تنها عضلهسازی میکند و تعادل شما را بهبود میبخشد، بلکه با درد مبارزه کرده، بدن شما را انعطافپذیرتر میکند و استرس شما را کاهش میدهد. توصیه میکنیم پیش از شروع یوگا حتماً با پزشک خود مشورت کنید تا با محدودیتهایی که برای شما به همراه دارد، آشنا شوید. و وقتی شروع به انجام این ورزش کردید، همیشه ابتدا بدن خود را گرم کرده و هر ژست را به آرامی شروع کنید.
مدیتیشن
مدیتیشن میتواند خلقوخوی شما را تقویت کرده و به شما کمک کند احساس مسئولیت بیشتری کنید. مدیتیشن به کاهش صدمات و تحرک بیشتر کمک میکند. روشهای زیادی برای مدیتیشن وجود دارند که شامل مراقبه آگاهانه، تصویرسازی هدایتشده، سرود خواندن یا تنفس عمیق هستند.
تغییر سبک زندگی
تغییر سبک زندگی برای تسکین طولانیمدت درد ناشی از آرتروز زانو روشی مؤثر است. ورزش منظم، رژیم غذایی سالم و کاهش وزن میتوانند به بهبود سلامت و عملکرد مفاصل کمک کنند. با گذشت زمان، ماهیچههایی که مفاصل شما را تثبیت میکنند، تقویت میشوند و در برابر آسیب از خود مقاومت نشان میدهند.
ورزش
ورزش با مفاصل دردناک میتواند دشوار باشد. اما فعال ماندن میتواند درد را در طولانیمدت کاهش دهد و حتی عضلات را تقویت کند تا از آسیب بیشتر مفاصل جلوگیری شود. بنیاد آرتریت میگوید ورزش «مؤثرترین روش درمانی غیردارویی برای کاهش درد و بهبود حرکت در بیماران مبتلا به استئوآرتریت زانو است».
ورزش به مدیریت وزن، ایجاد قدرت عضلانی برای حمایت از مفصل زانو، فعال ماندن و کاهش استرس کمک میکند.
انواع ورزشهای مناسب برای بهبود انعطافپذیری و افزایش مقاومت بدن شامل ورزشهای هوازی کمتأثیر ازجمله موارد زیر هستند:
- دوچرخهسواری
- شنا
- ایروبیک در آب
- تایچی
- پیادهروی
- یوگا
- تمرینات کششی، تقویتی و تعادلی
دوچرخهسواری ثابت نیز میتواند به حفظ قدرت در گروههای عضلانی چهارسر ران و همسترینگ بدون فشار بر مفاصل زانو کمک کند. هنگامی که از حالت نشسته بلند میشوید، از این عضلات در جلو و پشت ران خود استفاده میکنید. آنها همچنین به تثبیت زانو کمک میکنند.
قبل از شروع هر تمرین جدید با پزشک خود صحبت کنید، به خصوص اگر قبلاً فعالیت چندانی نداشتهاید. بنیاد آرتریت 150 دقیقه ورزش هوازی در هفته با شدت متوسط یا 75 دقیقه با شدت بالاتر را توصیه میکند. همچنین میتوانید با دورههای کوتاهتر ورزشی شروع کرده و با قویتر شدن به زمان فعالیت خود اضافه کنید.
بهعنوان مثال، میتوانید با 10 دقیقه راه رفتن در روز شروع کنید و به تدریج سرعت و طول پیادهروی خود را افزایش دهید. اگر تازه ورزش را شروع کردهاید، ممکن است بعد از تمرین درد خفیفی داشته باشید. این مسئله به این معنی است که باید 1 یا 2 روز استراحت کنید و سپس رژیم تمرینی خود را از سر بگیرید. ورزش را بهطور کامل کنار نگذارید.
تغذیه مناسب
داشتن رژیم غذایی متعادل میتواند به شما کمک کند احساس بهتری داشته باشید و به کاهش وزن شما کمک میکند. تحقیقات نشان میدهند برخی غذاها برای آرتروز زانو مفید هستند. بهعنوان مثال رژیم غذایی مدیترانهای به شما کمک کند تا چیزهای مناسب مصرف کرده و از غذاهایی که ممکن است علائم شما را بدتر کنند، اجتناب کنید.
بر اساس یک مطالعه کوچک در سال 2020، سبزیجاتی مانند بروکلی، اسفناج، کاهو، کلم پیچ و کلم سرشار از ویتامین کا هستند و خواص ضدالتهابی دارند. بنیاد آرتریت همچنین میگوید که اگرچه شواهد کاملاً قطعی نیستند، مصرف لبنیات با کلسیم و ویتامین دی ممکن است سلامت مفاصل و استخوانها را تقویت کند. بااینحال، لبنیات همچنین حاوی کازئین هستند، که ممکن است برخی افراد نیاز به اجتناب از آن داشته باشند.
علاوه بر این، غذاهای مناسب دیگر شامل آجیل و روغنهای گیاهی هستند. نمونهای از این روغنها شامل روغن زیتون است. غذاهای مفید دیگر عبارتاند از ماهیهای غنی از اسیدهای چرب امگا 3 مانند ماهی تن، سالمون و ماهی خال مخالی.
از طرف دیگر، بنیاد آرتریت میگوید برخی از غذاها میتوانند با افزایش التهاب بدن، علائم آرتروز را تشدید کنند. این غذاها عبارتاند از:
- الکل
- آسپارتام، نوعی شیرینکننده مصنوعی
- نمک
- چربی اشباع و ترانس
- اسیدهای چرب امگا 6
- قند
- کربوهیدراتهای تصفیه شده مانند نان سفید، پاستا یا برنج
- غذاهای حاوی مونوسدیم گلوتامات (MSG)
- گلوتن
- کازئین
تغییرات مفید رژیم غذایی شامل موارد زیر هستند:
کاهش مصرف کلسترول
مطالعهای در سال 2018 نشان میدهد که ازآنجاییکه ممکن است بین آرتروز و کلسترول بالا ارتباط وجود داشته باشد، کاهش سطح کلسترول درصورت لزوم میتواند مفید باشد.
راههای کاهش سطح کلسترول شامل مصرف کمتر غذاهای چرب و رژیم غذایی غنی از موارد زیر هستند:
- ماهیهای چرب مانند ماهی سالمون و خال مخالی
- نان آرد کامل
- برنج قهوهای
- ماکارونی سبوسدار
- آجیل
- دانهها
- میوهها و سبزیجات
مصرف ویتامین کا
ویتامین کا در سلامت غضروف و استخوان نقش دارد. برای یک فرد مبتلا به آرتروز بهتر است از دریافت ویتامین کا کافی در رژیم غذایی خود اطمینان حاصل کند.
پزشکان میتوانند درمورد مقدار ویتامین کا که هر فرد باید در روز دریافت کند، توصیههایی ارائه کنند. منابع ویتامین کا شامل موارد زیر هستند:
- ناتو (غذای سنتی ژاپنی حاصل از تخمیر سویا)
- کولارد
- سبزی شلغم
- اسفناج
- کلم پیچ
- کلم بروکلی
- سویا
استفاده از رژیم غذایی مدیترانهای
رژیم غذایی مدیترانهای ممکن است به مدیریت التهاب مربوط به آرتروز کمک کند. بااینحال، تحقیقات بیشتری درمورد اثرات و مزایای طولانی مدت رژیم غذایی مدیترانهای برای آرتروز ضروری است.
نمونههایی از غذاهای مورد استفاده در رژیم غذایی مدیترانهای شامل موارد زیر هستند:
- میوهها
- سبزیجات
- غلات کامل
- آجیل
- روغن زیتون
- ماهی
- ماست
از طرف دیگر، بنیاد آرتریت میگوید که برخی غذاها میتوانند با افزایش التهاب بدن، علائم آرتروز را تشدید کنند. این غذاها عبارتاند از:
- الکل
- آسپارتام، یک شیرینکننده مصنوعی
- نمک
- چربی اشباع و ترانس
- اسیدهای چرب امگا 6
- قند
- کربوهیدراتهای تصفیهشده مانند نان سفید، پاستا یا برنج
- غذاهای حاوی مونوسدیم گلوتامات (MSG)
- گلوتن
- کازئین
مدیریت وزن
به گفته بنیاد آرتریت، کاهش وزن میتواند کمک زیادی به کاهش درد مفاصل و پیشگیری از آرتروز زانو کند.
حفظ وزن مناسب میتواند به شما کمک کند فشار بیشازحد را از مفاصل خود دور نگه دارید و همچنین به کاهش درد و التهاب در زانوها کمک میکند؛ زیرا مفاصل زانو وزن زیادی را از طرف بدن تحمل میکنند.
کاهش وزن همچنین ممکن است به کاهش التهاب و خطر سایر بیماریها مانند فشار خون بالا، دیابت نوع 2 و بیماریهای قلبیعروقی کمک کند.
اگر مبتلا به آرتروز زانو هستید و اضافه وزن دارید یا چاق هستید، احتمالاً پزشک برنامهای برای کمک به کاهش وزن پیشنهاد میکند.
جمعبندی
آرتروز زانو در بسیاری از موارد باعث درد و سفتی مفاصل زانو و ناتوانی بیمار در انجام فعالیتهای روزمره میشود. درمانهای خانگی مختلف به بیمار کمک میکنند به مدیریت و تسکین درد بپردازد. اما در برخی موارد مصرف داروهای خانگی و بدون مشورت پزشک منجر به تشدید علائم بیمار یا ایجاد عوارض جانبی دیگر میشود. بنابراین بهترین راهکار برای درمان مراجعه و مشورت با پزشک است. پزشک بهترین گزینههای درمانی را با کمترین عوارض جانبی و متناسب با شرایط بیمار، سابقه پزشکی، شدت علائم و ... پیشنهاد میدهد.