علت درد کنار زانو چیست و چگونه درمان می شود؟

درد کنار زانو، یکی از رایج‌ترین دردهایی است که در زانو تجربه می‌شود. این درد بیشتر در جوانان و در اغلب موارد بر اثر ضربه‌هایی که به زانو وارد می‌شود، رخ می‌دهد.

اصلی‌ترین علت درد کنار زانو، آسیب رباط جانبی زانو است. زمانی که به‌دلیل ضربه‌ فشار زیادی به زانو وارد می‌شود، رباط‌های جانبی در معرض آسیب‌دیدگی و پیچ‌خوردگی قرار می‌گیرند که همین عامل موجب درد کنار زانو می‌شود.

درد زانو ممکن است بسته به اینکه کدام بافت‌ها یا ساختارها تحت تأثیر قرار گرفته‌اند، در سمت داخلی یا خارجی مفصل زانو احساس شود. علاوه‌بر درد، ممکن است بی‌ثباتی زانو و کاهش دامنه حرکت را تجربه کنید.

در این مطلب قصد داریم درمورد علل احتمالی درد کنار زانو و روش‌های درمان را توضیح بدهیم.

علل درد کنار زانو (در قسمت داخلی)

قسمت داخلی زانو شامل مجموعه‌ای از استخوان‌ها، رباط‌ها و بافت‌های نرم است که همگی در فضایی نسبتاً کوچک قرار گرفته‌اند. ازآنجایی‌که این ساختارها بسیار فشرده هستند، گاهی‌اوقات تشخیص دقیق علت درد دشوار است.

در اینجا برخی از علل شایع‌ درد داخلی زانو آورده شده‌اند:

استئوآرتریت کمپارتمان داخلی

استئوآرتریت (OA) زانو زمانی رخ می‌دهد که غضروف لغزنده‌ای که انتهای استخوان ران (فمور) و استخوان ساق پا (تیبیا) را می‌پوشاند، شروع به تحلیل رفتن می‌کند. OA اغلب قسمت داخلی زانو، معروف به کمپارتمان تیبیوفمورال داخلی را تحت تأثیر قرار می‌دهد. در این اختلال، افزایش اصطکاک بین مفاصل نه‌تنها باعث درد می‌شود بلکه دامنه حرکتی زانو را نیز محدود می‌کند. همچنین می‌تواند باعث بازسازی غیرطبیعی استخوان و منجر به خار استخوانی (استئوفیت) شود.

پارگی منیسک داخلی

منیسک، قطعه‌ای غضروف و سی شکل است که به‌عنوان ضربه‌گیر بین فمور و تیبیا عمل می‌کند. هر زانو دو منیسک دارد. گاهی‌اوقات، قسمت داخلی منیسک می‌تواند پاره شده و منجر به درد در داخل زانو شود. این اتفاق می‌تواند به‌طور ناگهانی پس از پیچ خوردن شدید پا در حین ورزش یا تمرین رخ دهد. پارگی همچنین ممکن است درنتیجه فرسودگی مربوط به سن اتفاق بیفتد.

آسیب رباط

رباط جانبی داخلی (MCL) نواری فیبری است که از فمور به تیبیا در داخل زانوی شما امتداد می‌یابد. این رباط ثبات را فراهم کرده و از خم شدن زانو به سمت داخل جلوگیری می‌کند. گاهی‌اوقات، این MCL می‌تواند بیش‌ازحد کشیده شود که منجر به پیچ‌خوردگی یا پارگی کامل یا جزئی می‌شود. پارگی‌های MCL معمولاً پس از پیچش ناگهانی یا تغییر جهت در ورزش‌هایی مانند فوتبال یا بسکتبال رخ می‌دهند. همچنین می‌توانند ناشی از ضربه مستقیم به قسمت خارجی مفصل زانو باشند.

بورسیت پس آنسرین

یکی از علل کمتر شایع درد داخلی زانو، بورسیت پس آنسرین (بورسیت تاندون زانو) است. این اختلال زمانی مشاهده می‌شود که کیسه پر از مایع در زانو، به نام بورسا، ملتهب می‌شود. این کیسه به‌عنوان بالشتک بین تیبیا و سه تاندون اصلی که به عضلات اداکتور زانو خدمات می‌دهند، عمل می‌کند. بورسیت پس آنسرین در افرادی که در ورزش‌های تکراری مانند دویدن یا دوچرخه‌سواری شرکت می‌کنند، شایع است.

علل درد کنار زانو (در قسمت خارجی)

قسمت خارجی مفصل زانو همانند قسمت داخلی، محل تلاقی بسیاری از ساختارهای مختلف است. این ساختارها به‌دلیل پیچیدگی مفصل زانو، در برابر آسیب‌های طولانی‌مدت و کوتاه‌مدت آسیب‌پذیر هستند.

در اینجا برخی از علل شایع‌تر درد خارجی زانو آورده شده‌اند:

استئوآرتریت کمپارتمان خارجی

OA می‌تواند همراه با کمپارتمان داخلی زانو و کشکک، قسمت خارجی زانو (که کمپارتمان تیبیوفمورال جانبی نامیده می‌شود) را نیز تحت تأثیر قرار دهد. علل و علائم OA کمپارتمان جانبی مشابه OA کمپارتمان داخلی هستند. تنها تفاوت واقعی این است که درد در قسمت خارجی زانو احساس می‌شود. آناتومی، بیومکانیک و سینماتیک (درجه حرکت) زانوی خارجی کمتر از زانوی داخلی مستعد ساییدگی و پارگی هستند. به همین دلیل، OA کمپارتمان جانبی کمتر از OA کمپارتمان داخلی شایع است.

پارگی منیسک جانبی

یکی دیگر از علل شایع درد خارجی زانو، پارگی‌های منیسک جانبی هستند. قسمت خارجی منیسک مستعد پارگی است و این پارگی می‌تواند نتیجه آسیب چرخشی یا تحلیل رفتن مربوط به سن باشد. در حالی که علائم پارگی منیسک جانبی مشابه علائم پارگی منیسک داخلی هستند، تفاوت‌های کلیدی نیز وجود دارند. با پارگی جانبی، توانایی شما در چرخش زانو بیشتر از توانایی شما در صاف کردن یا خم کردن کامل زانو تحت تأثیر قرار می‌گیرد. علاوه‌براین، ثبات زانو در حالت بدون تحمل وزن، به‌طور قابل توجهی بیشتر از پارگی منیسک داخلی تحت تأثیر قرار می‌گیرد.

آسیب رباط

رباط جانبی خارجی (LCL) نوار بافتی نازک‌تری است که از فمور به فیبولا (استخوان کوچک‌تر در قسمت خارجی ساق پا) امتداد می‌یابد. LCL با جلوگیری از خم شدن زانو به سمت بیرون، ثبات مفصل زانو را فراهم می‌کند. LCL مشابه MCL اغلب پس از پیچشی ناگهانی یا تغییر جهت پیچ می‌خورد یا پاره می‌شود. ضربه‌های مستقیم به قسمت داخلی زانو نیز می‌توانند به LCL آسیب برسانند. به غیر از محل آن، علائم پارگی LCL تا حد زیادی مشابه علائم پارگی MCL هستند. بااین‌‌حال، ازآنجایی‌که رباط نزدیک به عصب پرونئال (که حرکت و حس را به قسمت پایینی ساق پا می‌دهد) قرار دارد، آسیب LCL می‌تواند عصب را فشرده کند و باعث بی‌حسی یا احساس سوزن سوزن شدن در پا شود.

سندرم باند ایلیوتیبیال

سندرم باند ایلیوتیبیال (IT) یکی دیگر از علل درد جانبی زانو است که در دوندگان شایع است. باند IT نوار بلندی از بافت همبند است که از لگن تا زانو در قسمت خارجی ران شما امتداد می‌یابد. تصور می‌شود سندرم باند IT زمانی رخ می‌دهد که قسمت پایینی باند شروع به مالش یا گیر کردن در انتهای استخوان فمور کند. اصطکاک، که به‌طور مکرر هنگام دویدن رخ می‌دهد، درنهایت منجر به درد و کوفتگی زانو می‌شود.

سایر علل درد در کنار زانو

برخی از دردهای کنار زانو ممکن است ناشی از اختلالاتی باشند که لزوماً مختص یک طرف زانو نیستند. علاوه‌بر شرایط زیر، اضافه‌وزن و استفاده بیش‌ازحد از مفصل زانو نیز می‌توانند باعث مشکلات زانو شوند.

کیست بیکر

کیست‌های بیکر یکی از شایع‌ترین اختلالات زانو هستند. کیست، توده‌ای پر از مایع است و می‌تواند در پشت زانو ظاهر شده و باعث سفتی و ناراحتی شود. این کیست‌ها معمولاً نتیجه مشکلی موجود در زانو، مانند استئوآرتریت یا پارگی منیسک هستند. بیشتر آن‌ها با تغییر در فعالیت و داروهای ضدالتهاب بهبود می‌یابند. برخی ممکن است خود به خود از بین بروند، در حالی که برخی دیگر ممکن است نیاز به جراحی داشته باشند.

بیماری ازگود-اشلاتر

بیماری ازگود-اشلاتر، که در نوجوانان در حال رشد شایع است، التهابی درست در زیر زانو، جایی که کشکک به تیبیا متصل می‌شود،‌ است. معمولاً در طول جهش‌های رشد رخ می‌دهد. این اتفاق زمانی مشاهده می‌شود که استخوان‌ها، عضلات و تاندون‌ها دستخوش تغییرات سریع می‌شوند. شرکت در فعالیت‌هایی مانند دویدن و پریدن خطر ابتلا به این بیماری را افزایش می‌دهد.

سرطان

سرطان استخوان یا سرطانی که به استخوان‌ها متاستاز می‌دهد، ممکن است باعث درد زانو شود. سرطان استخوان در افرادی که اعضای خانواده‌شان سابقه سرطان دارند، شایع‌تر است. شکستگی‌های استخوانی (به‌ویژه از آسیب‌های جزئی)، درد استخوان (که ممکن است در شب بدتر شود) و گاهی‌اوقات وجود توده یا تورم در محل می‌تواند نشان‌دهنده سرطان استخوان باشد.

عفونت

نوع خاصی از عفونت، به نام آرتریت سپتیک یا آرتریت عفونی، می‌تواند باعث درد در مفاصل خاص شود. آرتریت سپتیک زمانی رخ می‌دهد که عفونت از جای دیگری در بدن به مفصل یا مایع اطراف مفصل سرایت کند. اغلب، این نوع عفونت توسط باکتری استافیلوکوک که روی پوست زندگی می‌کند، ایجاد می‌شود. زانو معمولاً مفصلی است که تحت تأثیر قرار می‌گیرد.

آسیب

آسیب به مفصل زانو نسبتاً شایع است. زانو نه‌تنها در برابر پارگی رباط و پیچ‌خوردگی آسیب‌پذیر بوده، بلکه در برابر دررفتگی و شکستگی نیز آسیب‌پذیر است. شکستگی استخوان‌های اطراف مفصل زانو، مانند فمور، می‌تواند باعث خرد شدن استخوان شود. قطعات استخوان گاهی‌اوقات وارد مفصل می‌شوند. دررفتگی جزئی (سابلوکساسیون) و کامل کشکک نیز می‌تواند رخ دهد. سابلوکساسیون کشکک زمانی اتفاق میفتد که کشکک بخشی از مسیر خود را از شیار خارج کند. دررفتگی زانو زمانی رخ می‌دهد که کشکک به‌طور کامل از شیار خود خارج شود. این آسیب‌ها می‌توانند ناشی از حرکت طبیعی، پیچاندن زانو، یا ضربه به کشکک از کنار باشند.

تشخیص علت درد کنار زانو

اگر درد کنار زانوی شما بیش‌ازحد باشد و با علائمی دیگر نظیر تورم، محدودیت حرکتی، بی‌رنگی یا علائم دیگری که زندگی روزمره شما را مختل کرده‌اند، همراه باشد باید به پزشک مراجعه کنید. زمانی که به پزشک مراجعه می‌کنید می‌بایست به‌طور مشخص و واضح علائم خود را بازگو کنید.

به‌طور مثال اگر تورم یا درد در نقطه‌ای خاص دارید، آن را شرح دهید. تمام فعالیت‌هایی که قبل از ایجاد درد و مشکل در زانویتان انجام داده‌اید و علائم آن را برای دکتر ارتوپد شرح دهید.

پزشک ارتوپد در ابتدا زانوی دردناک شما را با زانوی سالم مقایسه می‌‌کند و به بررسی هرگونه تفاوت احتمالی در زانوهای شما می‌‌پردازد. پزشک علاوه‌بر وجود قرمزی، تورم، کبودی و تغییر رنگ به بررسی تفاوت‌های عضلات پای شما خواهد پرداخت.

همچنین ممکن است از شما بخواهد که بایستید، راه بروید یا حرکاتی را انجام دهید تا بتواند وضعیت زانوی شما را بررسی کند. در برخی مواقع نیز ممکن است پزشک ارتوپد از روش عکس‌برداری برای تشخیص بهتر علت درد کنار زانو استفاده کند. عکس‌برداری از زانو توسط اشعه ایکس، سی تی اسکن و ام‌آرآی انجام می‌شود.

درمان درد کنار زانو

درمان درد کنار زانو به شدت آسیب‌دیدگی زانو و علت آن بستگی دارد. شما می‌توانید پس از تعیین علت درد زانو از روش‌های خانگی یا پزشکی برای تسکین و درمان درد استفاده کنید.

درمان خانگی

کمپرس یخ

کمپرس یخ یکی از اصلی‌ترین متریال‌های پیشنهادی برای درمان برخی دردهای زانو است که می‌توانید بلافاصله بعد از ضربه دیدن زانو از آن استفاده کنید. در اثر استفاده از کیسه یخ در محل آسیب‌دیده زانو، عصب‌های آن قسمت تقریباً غیرفعال شده و آن قسمت بی‌حس می‌شود. درنتیجه درد از بین می‌رود.

بالا نگه داشتن زانو

بالا نگه داشتن پا یکی از بهترین روش‌ها در تسکین درد کنار زانو و کاهش فشار وارد بر زانو است؛ زیرا این کار جریان گردش خون را تقویت می‌کند و با جریان افتادن خون در زانو، درد و علائم تسکین می‌یابند.

دارودرمانی

اگر به هر دلیل درد شدید را در ناحیه کنار زانوی خود احساس می‌کنید، می‌توانید از داروهای مسکن بدون تجویز پزشک استفاده کنید. آسپرین و ایبوپروفن، داروهای ضددرد و ضدالتهاب قوی‌ای هستند که توسط پزشک تجویز می‌شوند. داروهای ضدالتهاب با تأثیری که در روند مهار آنزیم‌های بدن دارند باعث کم شدن التهاب و دردهای کنار زانو می‌شوند.

زانوبند

زانوبند ابزاری کمکی است که در اطراف ناحیه زانو پوشیده می‌شود و برای حمایت از مفصل زانوی آسیب‌دیده بکار می‌رود. با اینکه زانوبند نمی‌تواند مشکل شما را به‌طور کامل حل کند اما طوری طراحی شده است که در هنگام آسیب دیدن زانو، از زانو پشتیبانی می‌کند.

البته اگر احساس می‌کنید مشکل زانوی شما جدی است قبل از استفاده زانوبند حتماً با پزشک متخصص ارتوپد صحبت کنید.

درمان پزشکی

اگر آسیب شدید باشد یا با وجود استراحت و درمان خانگی، درد مداوم داشته باشید، بهتر است به پزشک مراجعه کنید. او روش‌های درمانی زیر را به شما توصیه می‌کند:

• فیزیوتراپی: این روش می‌تواند ثبات مفصل را پس از آسیب رباط بهبود بخشد یا انعطاف‌پذیری را در افراد مبتلا به OA زانو، سندرم باند IT یا بورسیت پس آنسرین افزایش دهد.
• تزریق کورتیزون: این روش درمانی شامل تزریق داروی استروئیدی به فضای زانو برای کمک به تسکین التهاب و تسکین طولانی‌مدت‌تر درد است.
• اسید هیالورونیک: در این روش از تزریق اسید هیالورونیک به فضای مفصل برای بهبود تحرک و تسکین درد در افراد مبتلا به OA شدید زانو استفاده می‌شود.
• پلاسمای غنی از پلاکت (PRP): پلاسما از خون فرآوری‌شده خود فرد گرفته شده و تزریق آن برای تسریع بهبود تاندون‌ها، رباط‌ها و مفاصل آسیب‌دیده انجام می‌شود.
• جراحی: جراحی برای OA زانو ممکن است شامل تعویض جزئی یا کامل مفصل زانو باشد. جراحی آرتروسکوپی می‌تواند برای ترمیم بافت‌های آسیب‌دیده در افراد مبتلا به پارگی منیسک یا پارگی MCL یا LCL استفاده شود.

چگونه از درد کنار زانو پیشگیری کنیم؟

این نکته را به خاطر بسپارید، که همیشه مهم‌ترین عامل برای پیشگیری از بیماری‌های فرسایشی استخوان و عضلات، مانند آرتروز یا پارگی منیسک، حفظ وزن مناسب بدن است.

حتما بخوانید: پیشگیری از زانو درد

مسئله اینجاست که وزن اضافی، فشار زیادی روی مفاصل وارد می‌کند. این فشار از میزان تحملی که مفاصل برایش طراحی شده‌اند، بیشتر است. بنابراین احتمال ساییدگی و پارگی غضروف را افزایش می‌دهد.

پیشگیری از آسیب‌های حادتر، مانند کشیدگی رباط جانبی داخلی (MCL) و رباط جانبی خارجی (LCL) زانو، ممکن است چالش‌برانگیزتر از این باشد.

در کنار کاهش وزن، تقویت ماهیچه چهارسر ران، همسترینگ و عضلات ران هم می‌تواند به کاهش احتمال ابتلا به چنین آسیب‌هایی کمک زیادی کند.

اگر درباره پیشگیری از درد کنار زانو یا سایر آسیب‌های عضلانی جدی هستید، به فیزیوتراپ مراجعه کنید، و از او بخواهید شکل دویدن و پریدن شما را تصحیح کند.

در پیشگیری از سندروم ایلیوتیبیال باند (Iliotibial Band Syndrome) یا بورسیت پس آنسرین (Pes Anserine Bursitis)، حفظ انعطاف‌پذیری عضلات همسترینگ و چهارسر ران اهمیت زیادی دارد، که با حرکات کششی مداوم به دست می‌آيد.

در این مورد هم مشورت با فیزیوتراپ یا مربی‌های ورزشی حرفه‌ای، برای تصحیح روش دویدن و دوچرخه‌سواری، و ارائه برنامه آموزشی مناسب، توصیه می‌شود.

چه زمانی با پزشک تماس بگیریم؟

علائمی که نشان می‌دهند باید برای درد کنار زانو به پزشک مراجعه کنید، عبارت‌اند از:

• نمی‌توانید وزن روی زانوی خود اعمال کنید.
• حتی زمانی که وزنی روی زانوی شما اعمال نمی‌شود،‌ درد شدیدی دارید.
• زانویتان خالی می‌کند، صدا می‌دهد یا قفل می‌شود.
• زانوی شما تغییر شکل داده یا بدشکل شده است.
• نمی‌توانید زانوی خود را خم کنید یا در صاف کردن کامل آن مشکل دارید.
• تب، قرمزی یا گرما در اطراف زانو، یا تورم زیاد دارید.
• درد، تورم، بی‌حسی، گزگز، یا تغییر رنگ آبی در ساق پا در زیر زانوی دردناک دارید.
• بعد از سه روز امتحان درمان‌های خانگی، همچنان درد دارید.

جمع‌بندی

درد کنار زانو چندین علت احتمالی دارد که شایع‌ترین آن‌ها استئوآرتریت یا آسیب‌های پارگی و پیچ‌خوردگی هستند. درد می‌تواند قسمت داخلی یا خارجی (جانبی) زانو را تحت تأثیر قرار دهد. علائم درد کنار زانو مشابه هستند، اما سمت آسیب‌دیده می‌تواند سرنخ مفیدی در تشخیص بیماری باشد. به‌عنوان مثال، سندرم باند IT با آسیب زانوی جانبی مرتبط است، در حالی که درد داخلی زانو ممکن است ناشی از بورسیت پس آنسرین باشد. درمان بسته به نوع آسیب، شدت و سلامت کلی شما متفاوت خواهد بود. آسیب‌های جزئی اغلب با موفقیت در خانه درمان می‌شوند، اما ممکن است برای ترمیم آسیب ناشی از شرایطی مانند پارگی منیسک به جراحی نیاز باشد. پزشک می‌تواند گزینه‌های درمانی مناسب را با شما در میان بگذارد. اگر نیاز به جراحی دارید، پیشنهاد می‌دهیم با تلفن‌های مطب دکتر علیرضا جواهری تماس گرفته و برای مشاوره، وقت ویزیت بگیرید.

منبع

verywellhealth.com