لوپوس - شناخت علائم و اهمیت تشخیص و درمان زودهنگام

لوپوس چیست؟

لوپوس بیماری‌ای است که باعث التهاب در سراسر بدن می‌شود. در این بیماری خودایمنی، به جای این که سیستم ایمنی بدن از شما محافظت کند، به بدنتان آسیب می‌رساند. بسته به اینکه سیستم ایمنی به کدام بافت‌ها آسیب می‌رساند، علائمی را در پوست، خون،‌ مفاصل، کلیه‌ها،‌ مغز،‌ قلب و ریه‌ها تجربه می‌کنید. اگر متوجه درد جدید، بثورات پوستی یا تغییرات در پوست، مو یا چشم‌های خود شدید، به پزشک مراجعه کنید.

انواع لوپوس

ارائه‌دهندگان مراقبت‌های بهداشتی گاهی اوقات لوپوس را لوپوس اریتماتوز سیستمیک (SLE) می‌نامند. این شایع‌ترین نوع لوپوس است و به این معنی است که شما در سراسر بدن خود لوپوس دارید. انواع دیگر عبارت‌اند از:

• لوپوس اریتماتوز پوستی. لوپوسی که فقط روی پوست شما تأثیر می‌گذارد.
• لوپوس ناشی از دارو. برخی از داروها علائم لوپوس را به عنوان یک عارضه جانبی ایجاد می‌کنند. معمولاً موقتی است و ممکن است پس از قطع مصرف دارویی که باعث آن شده است، از بین برود.
• لوپوس نوزادان. گاهی‌اوقات نوزادان با لوپوس متولد می‌شوند. نوزادانی که از والدین بیولوژیکی مبتلا به لوپوس متولد می‌شوند، حتماً لوپوس نخواهند داشت، اما ممکن است خطر ابتلا به آن افزایش یابد.

علائم لوپوس چیست؟

لوپوس بسته به اینکه کدام اندام‌ها یا سیستم‌ها را تحت تأثیر قرار می‌دهد، علائمی را در سراسر بدن ایجاد می‌کند. هر فرد ترکیب و شدت متفاوتی از علائم را تجربه می‌کند.

علائم لوپوس معمولاً به صورت موج‌هایی به نام حملات ظاهر می‌شوند. در طول حمله، علائم ممکن است به اندازه‌ای شدید باشند که روال روزانه شما را تحت تأثیر قرار دهند. همچنین ممکن است دوره‌هایی از بهبودی داشته باشید که در آن علائم خفیفی داشته یا بدون علامت باشید.

علائم معمولاً به آرامی ایجاد می‌شوند. ممکن است در ابتدا یک یا دو علامت لوپوس را تجربه کرده و سپس علائم بیشتر یا متفاوتی را مشاهده کنید. شایع‌ترین علائم عبارت‌اند از:

• درد مفاصل، درد عضلانی یا درد قفسه سینه (به ویژه هنگام نفس عمیق)
• سردرد
• بثورات پوستی (داشتن بثوارتی در سراسر صورت که پزشکان گاهی‌اوقات آن را بثورات پروانه‌ای می‌نامند، رایج است)
• تب
• ریزش مو
• زخم‌های دهان
• خستگی (احساس خستگی دائمی)
• تنگی نفس
• غدد متورم
• تورم در بازوها، پاها یا صورت 
• گیجی
• لخته شدن خون

لوپوس گاهی‌اوقات می‌تواند باعث سایر شرایط یا مشکلات سلامتی شود، ازجمله:

• حساسیت به نور خورشید (فتوحساسیت)
• خشکی چشم
• افسردگی (یا سایر شرایط سلامت روان)
• تشنج
• کم خونی
• سندرم رینود
• پوکی استخوان
• بیماری قلبی
• بیماری کلیوی

چه چیزی باعث لوپوس می‌شود؟

متخصصان با اطمینان نمی‌دانند چه چیزی باعث لوپوس می‌شود. مطالعات نشان داده‌اند که برخی عوامل مربوط به سلامتی شما یا جایی که زندگی می‌کنید ممکن است باعث ایجاد لوپوس شوند:

• عوامل ژنتیکی. داشتن جهش‌های ژنتیکی خاص ممکن است احتمال ابتلا به لوپوس را در شما افزایش دهد.
• هورمون‌ها. واکنش‌ها به برخی هورمون‌ها در بدن شما (به ویژه استروژن) ممکن است احتمال ابتلا به لوپوس را در شما افزایش دهند.
• عوامل محیطی. جنبه‌هایی از جایی که زندگی می‌کنید و میزان قرار گرفتن در معرض آلودگی یا نور خورشید ممکن است بر خطر ابتلا به لوپوس شما تأثیر بگذارند.
• سوابق سلامتی شما. سیگار کشیدن، سطح استرس شما و داشتن برخی شرایط سلامتی دیگر (مانند سایر بیماری‌های خودایمنی) ممکن است باعث ایجاد لوپوس شود.

عوامل خطر

هر کسی ممکن است به لوپوس مبتلا شود، اما برخی از گروه‌های افراد در معرض خطر بالاتری هستند:

• خانم‌ها بین 15 تا 44 سالگی
• افراد سیاه‌پوست
• افراد اسپانیایی‌تبار
• افراد آسیایی
• مردم بومی آمریکا، بومیان آلاسکا 
• ساکنین جزایر اقیانوس آرام
• افرادی که والدین بیولوژیکی آن‌ها مبتلا به لوپوس هستند

تشخیص لوپوس

تشخیص لوپوس دشوار است؛ زیرا علائم و نشانه‌ها در افراد مختلف بسیار متفاوت هستند. علائم و نشانه‌های لوپوس ممکن است با گذشت زمان تغییر کنند و با علائم بسیاری از اختلالات دیگر همپوشانی داشته باشند.

هیچ آزمایش واحدی نمی‌تواند لوپوس را تشخیص دهد. ترکیب آزمایشات خون و ادرار، علائم و نشانه‌ها و یافته‌های معاینه فیزیکی منجر به تشخیص می‌شود.

تست‌های آزمایشگاهی

آزمایش‌های خون و ادرار ممکن است شامل موارد زیر باشند:

• شمارش کامل خون. این آزمایش تعداد گلبول‌های قرمز، گلبول‌های سفید و پلاکت‌ها و همچنین مقدار هموگلوبین، پروتئینی در گلبول‌های قرمز را اندازه می‌گیرد. نتایج ممکن است نشان دهند که شما دچار کم خونی هستید که معمولاً در لوپوس رخ می‌دهد. تعداد کم گلبول‌های سفید یا پلاکت نیز ممکن است در لوپوس رخ دهد.
• نرخ رسوب اریتروسیت. این آزمایش خون میزان رسوب گلبول‌های قرمز در انتهای یک لوله در یک ساعت را تعیین می‌کند. نرخ سریع‌تر از حد معمول ممکن است نشان‌دهنده یک بیماری سیستمیک مانند لوپوس باشد. نرخ رسوب ممکن است در صورت ابتلا به لوپوس، عفونت، سایر بیماری‌های التهابی یا سرطان افزایش یابد.
• ارزیابی کلیه و کبد. آزمایش خون می‌تواند نحوه عملکرد کلیه‌ها و کبد شما را ارزیابی کند. لوپوس می‌تواند بر این اندام‌ها تأثیر بگذارد.
• آنالیز ادرار. بررسی نمونه‌ای از ادرار شما ممکن است افزایش سطح پروتئین یا گلبول‌های قرمز در ادرار را نشان دهد که در صورت تأثیر لوپوس بر کلیه‌های شما ممکن است رخ دهد.
• آزمایش آنتی‌بادی هسته‌ای (ANA). آزمایش مثبت برای وجود این آنتی‌بادی‌ها - تولید شده توسط سیستم ایمنی شما - نشان‌دهنده تحریک سیستم ایمنی است. در حالی که اکثر افراد مبتلا به لوپوس آزمایش آنتی‌بادی هسته‌ای (ANA) مثبتی دارند، اکثر افرادی که آزمایش ANA مثبتی دارند، لوپوس ندارند. اگر آزمایش ANA شما مثبت باشد، پزشک شما ممکن است آزمایش آنتی‌بادی خاص‌تری را توصیه کند.

تست‌های تصویربرداری

اگر پزشک شما مشکوک باشد که لوپوس بر ریه‌ها یا قلب شما تأثیر گذاشته است، ممکن است موارد زیر را پیشنهاد کند:

• اشعه ایکس قفسه سینه. تصویری از قفسه سینه شما ممکن است سایه‌های غیر طبیعی را نشان دهد که نشان‌دهنده وجود مایع یا التهاب در ریه‌های شما است.
• اکوکاردیوگرام. این آزمایش از امواج صوتی برای تولید تصاویر بلادرنگ از قلب در حال تپش شما استفاده می‌کند. این تصاویر می‌توانند مشکلات مربوط به دریچه‌های شما و سایر قسمت‌های قلبتان را بررسی کنند.

بیوپسی

لوپوس می‌تواند به روش‌های مختلفی به کلیه‌های شما آسیب برساند و درمان‌ها می‌توانند بسته به نوع آسیبی که رخ می‌دهد، متفاوت باشند. در برخی موارد، آزمایش نمونه ای کوچک از بافت کلیه برای تعیین بهترین درمان ممکن است ضروری باشد. نمونه را می‌توان با استفاده از سوزن یا از طریق برشی کوچک برداشت.

بیوپسی پوست گاهی‌اوقات برای تأیید تشخیص لوپوس که بر پوست تأثیر می‌گذارد، انجام می‌شود.

درمان لوپوس

درمان لوپوس بسته به علائم و نشانه‌های شما متفاوت است. تعیین اینکه آیا باید درمان شوید و از چه داروهایی استفاده کنید، نیاز به بحث دقیق در مورد مزایا و خطرات با پزشک شما دارد.

از آنجایی که علائم و نشانه‌های شما عود کرده و فروکش می‌کنند، ممکن است متوجه شوید که نیاز به تغییر داروها یا دوز آن‌ها دارید. رایج‌ترین داروهای مورد استفاده برای کنترل لوپوس عبارت‌اند از:

• داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAIDs). داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAIDs) بدون نسخه، مانند ناپروکسن سدیم (آلِو) و ایبوپروفن (آدویل، موترین آی‌بی و سایر)، ممکن است برای درمان درد، تورم و تب مرتبط با لوپوس استفاده شوند. NSAIDهای قوی‌تر با نسخه پزشک در دسترس هستند. عوارض جانبی NSAIDها ممکن است شامل خونریزی معده، مشکلات کلیوی و افزایش خطر مشکلات قلبی باشند.
• داروهای ضد مالاریا. داروهایی که معمولاً برای درمان مالاریا استفاده می‌شوند، مانند هیدروکسی کلروکین (پلاکنیل)، بر سیستم ایمنی تأثیر می‌گذارند و می‌توانند به کاهش خطر حملات لوپوس کمک کنند. عوارض جانبی می‌توانند شامل ناراحتی معده و در موارد بسیار نادر، آسیب به شبکیه چشم باشند. هنگام مصرف این داروها، معاینات چشم منظم توصیه می‌شود.
• کورتیکواستروئیدها. پردنیزون و سایر انواع کورتیکواستروئیدها می‌توانند التهاب را کاهش دهند. دوزهای بالای استروئیدهایی مانند متیل پردنیزولون (مدرول) اغلب برای کنترل بیماری جدی که شامل کلیه‌ها و مغز می‌شود، استفاده می‌شوند. عوارض جانبی شامل افزایش وزن، کبودی آسان، نازک شدن استخوان‌ها، فشار خون بالا، دیابت و افزایش خطر عفونت هستند. خطر عوارض جانبی با دوزهای بالاتر و درمان طولانی‌تر افزایش می‌یابد. 
• داروهای سرکوب‌کننده ایمنی. داروهایی که سیستم ایمنی را سرکوب می‌کنند ممکن است در موارد جدی لوپوس مفید باشند. این داروها شامل آزاتیوپرین (ایمیوران، آزاسان)، میکوفنولات (سل سپت)، متوترکسات (ترکسال، زاتمپ و سایر)، سیکلوسپورین (سندیمن، نئورال، گن گراف) و لفلونومید (آراوا) هستند. عوارض جانبی بالقوه ممکن است شامل افزایش خطر عفونت، آسیب کبدی، کاهش باروری و افزایش خطر ابتلا به سرطان باشند.
• داروهای بیولوژیک. نوع دیگری از دارو، بلیموماب (بنلیستا) که به صورت داخل وریدی تزریق می‌شود، نیز علائم لوپوس را در برخی افراد کاهش می‌دهد. عوارض جانبی شامل حالت تهوع، اسهال و عفونت هستند. به ندرت، بدتر شدن افسردگی می‌تواند رخ دهد.
• ریتوکسیماب (ریتوکسان، تروکسیما). ممکن است برای برخی از افرادی که سایر داروها به آن‌ها کمکی نکرده است، مفید باشد. عوارض جانبی شامل واکنش آلرژیک به تزریق داخل وریدی و عفونت هستند.

آیا می‌توان از لوپوس پیشگیری کرد؟

شما نمی‌توانید از لوپوس پیشگیری کنید؛ زیرا متخصصان مطمئن نیستند که چه چیزی باعث آن می‌شود. اگر یکی از والدین بیولوژیکی شما مبتلا به لوپوس است، با پزشک در مورد خطر خود صحبت کنید.

چگونه می‌توان از حملات لوپوس پیشگیری کرد؟

ممکن است بتوانید با اجتناب از فعالیت‌هایی که علائم شما را تحریک می‌کنند، از حملات لوپوس پیشگیری و آن‌ها را کاهش دهید، از جمله:

• اجتناب از قرار گرفتن در معرض آفتاب. گذراندن زمان طولانی در معرض آفتاب می‌تواند علائم لوپوس را در برخی افراد تحریک کند. سعی کنید از بیرون رفتن در زمانی که خورشید در قوی‌ترین حالت خود است (معمولاً بین ساعت 10 صبح تا 4 بعد از ظهر) خودداری کنید. لباس آستین بلند، کلاه یا لباس‌های محافظت‌کننده در برابر آفتاب بپوشید. از کرم ضد آفتاب با SPF حداقل 50 استفاده کنید.
• فعال ماندن. درد مفاصل می‌تواند حرکت کردن را سخت یا دردناک کند. اما حرکت کردن و استفاده ملایم از مفاصل شما می‌تواند بهترین راه برای تسکین علائمی مانند درد و سفتی باشد. پیاده‌روی، دوچرخه‌سواری، شنا، یوگا و تای چی همگی راه‌های عالی برای حرکت دادن بدن شما بدون وارد کردن فشار بیش‌ازحد به مفاصل شما هستند. از پزشک خود بپرسید که کدام نوع فعالیت‌ها برای شما ایمن‌تر هستند.
• خواب کافی و محافظت از سلامت روان خود. زندگی با لوپوس می‌تواند ناامیدکننده باشد. خواب کافی (هفت تا نه ساعت برای بزرگسالان) و کاهش استرس می‌تواند به برخی افراد در جلوگیری از حملات کمک کند. روانشناسان یا سایر متخصصان سلامت روان می‌توانند به شما در توسعه مکانیسم‌های مقابله سالم کمک کنند.

عوارض

التهاب ناشی از لوپوس می‌تواند بر بسیاری از قسمت‌های بدن شما تأثیر بگذارد، از جمله:

• کلیه‌ها. لوپوس می‌تواند باعث آسیب جدی کلیوی شود و نارسایی کلیه یکی از علل اصلی مرگ و میر در افراد مبتلا به لوپوس است.
• مغز و سیستم عصبی مرکزی. اگر مغز شما تحت تأثیر لوپوس قرار گیرد، ممکن است دچار سردرد، سرگیجه، تغییرات رفتاری، مشکلات بینایی و حتی سکته مغزی یا تشنج شوید. بسیاری از افراد مبتلا به لوپوس مشکلات حافظه را تجربه می‌کنند و ممکن است در بیان افکار خود مشکل داشته باشند. 
• خون و رگ‌های خونی. لوپوس ممکن است منجر به مشکلات خونی ازجمله کاهش تعداد گلبول‌های قرمز سالم (کم خونی) و افزایش خطر خونریزی یا لخته شدن خون شود. همچنین می‌تواند باعث التهاب رگ‌های خونی شود. 
• ریه‌ها. داشتن لوپوس احتمال ابتلا به التهاب پوشش حفره قفسه سینه شما را افزایش می‌دهد که می‌تواند تنفس را دردناک کند. خونریزی در ریه‌ها و ذات‌الریه نیز ممکن است رخ دهد.
• قلب. لوپوس می‌تواند باعث التهاب عضله قلب، شریان‌های شما یا پرده قلب شود. خطر بیماری‌های قلبی عروقی و حملات قلبی نیز به شدت افزایش می‌یابد.

انواع دیگر عوارض

داشتن لوپوس همچنین خطر ابتلا به موارد زیر را افزایش می‌دهد:

• عفونت. افراد مبتلا به لوپوس در برابر عفونت آسیب‌پذیرتر هستند؛ زیرا هم بیماری و هم درمان‌های آن می‌توانند سیستم ایمنی را تضعیف کنند.
• سرطان. به نظر می‌رسد داشتن لوپوس خطر ابتلا به سرطان را افزایش می‌دهد؛ با این حال، این خطر کم است.
• مرگ بافت استخوان. این اتفاق زمانی رخ می‌دهد که خون‌رسانی به استخوان کاهش یابد، که اغلب منجر به شکستگی‌های کوچک در استخوان و در نهایت فروپاشی استخوان می‌شود.
• عوارض بارداری. زنان مبتلا به لوپوس در معرض خطر سقط جنین بیشتر هستند. لوپوس خطر فشار خون بالا در دوران بارداری و زایمان زودرس را افزایش می‌دهد. برای کاهش خطر این عوارض، پزشکان اغلب توصیه می‌کنند که بارداری را تا زمانی که بیماری شما حداقل شش ماه تحت کنترل بوده است، به تعویق بیندازید.

اگر به لوپوس مبتلا باشم چه انتظاری می‌توانم داشته باشم؟

لوپوس بیماری‌ا‌ی مزمن (طولانی‌مدت) است. باید انتظار داشته باشید که علائم لوپوس را برای بقیه عمر خود مدیریت کنید.

لوپوس می‌تواند غیرقابل پیش‌بینی باشد و نحوه تأثیر آن بر شما می‌تواند با گذشت زمان تغییر کند. شما باید مرتباً به پزشک خود مراجعه کنید تا بتوانند تغییرات در علائم شما را پیگیری کنند.

احتمالاً با تیمی از متخصصین کار خواهید کرد و یاد می‌گیرید که با لوپوس زندگی کنید. پزشک اولیه شما متخصصانی را پیشنهاد می‌کند که می‌توانند در مسائل یا علائم خاص به شما کمک کنند. احتمالاً نیاز به مراجعه به روماتولوژیست - پزشک متخصص در تشخیص و درمان بیماری‌های خودایمنی - خواهید داشت. اینکه به کدام متخصصان نیاز دارید به علائمی که دارید و نحوه تأثیر آن‌ها بر بدن شما بستگی دارد.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنم؟

به محض اینکه متوجه هرگونه علائم جدید یا در حال تغییر شدید، به پزشک مراجعه کنید. حتی تغییرات کوچک در آنچه احساس کرده و تجربه می‌کنید، می‌تواند مهم باشد.

اگر احساس می‌کنید که درمان‌های شما علائم لوپوس را به خوبی قبل مدیریت نمی‌کنند، با پزشک خود صحبت کنید. اگر حملات بیشتری دارید - یا اگر حملات علائم شدیدتری ایجاد می‌کنند - به پزشک خود اطلاع دهید. آن‌ها به شما کمک می‌کنند تا درمان‌های خود را در صورت نیاز تنظیم کنید.

اگر دچار هر یک از علائم زیر شدید، با اورژانس تماس بگیرید:

• نمی‌توانید نفس بکشید.
• درد شدیدی دارید.
• فکر می‌کنید علائم حمله قلبی را تجربه می‌کنید.

چه سؤالاتی باید از پزشک خود بپرسم؟

• آیا من به لوپوس مبتلا هستم یا بیماری خودایمنی دیگری دارم؟
• به چه داروهایی نیاز خواهم داشت؟
• چه مدت یک بار باید برای ویزیت‌های بعدی به شما مراجعه کنم؟
• آیا نیاز به مراجعه به سایر متخصصان خواهم داشت؟
• آیا می‌توانید گروه‌های حمایتی یا سایر منابع سلامت روان را پیشنهاد کنید؟

جمع‌بندی

لوپوس بیماری‌ای خودایمنی است که می‌تواند بر طیف وسیعی از سیستم‌های بدن تأثیر بگذارد. انواع مختلفی از لوپوس وجود دارد، اما SLE شایع‌ترین نوع آن است.

برخی از افراد ممکن است چرخه‌های حملات و بهبودی را تجربه کنند، در حالی که برخی دیگر ممکن است علائم مداوم داشته باشند. تجربیات متنوع لوپوس می‌تواند تشخیص آن را برای پزشکان دشوار کند.

پس از تشخیص بیماری فرد، گزینه‌های درمانی مختلفی می‌توانند به مدیریت علائم، محدود کردن آسیب به اندام‌های بدن و افزایش کیفیت زندگی فرد کمک کنند.

منابع

clevelandclinic

mayoclinic