جراحی تعویض مفصل لگن یکی از روشهای مؤثر برای درمان درد و مشکلات حرکتی ناشی از بیماریها یا آسیبهای مفصل لگن است. با این حال، مانند هر جراحی دیگری، دوره بهبودی پس از عمل تعویض مفصل لگن نیازمند مراقبت دقیق و استراحت مناسب است. مدت زمان استراحت و محدودیتهای فعالیتها میتواند بسته به وضعیت جسمی هر فرد و نوع جراحی متفاوت باشد. در این دوران، توجه به دستورات پزشک، انجام تمرینات مناسب و صبر و شکیبایی برای بهبودی کامل از اهمیت زیادی برخوردار است. در ادامه، به بررسی مدت زمان استراحت و مراحل مختلف بهبودی پس از جراحی تعویض مفصل لگن میپردازیم.
روز جراحی
عمل جراحی تعویض مفصل لگن، چند ساعت طول میکشد و طی آن مفصل آسیبدیده با پروتز جایگزین میشود.
پس از عمل، بیمار به اتاق ریکاوری منتقل میشود و کادر پزشکی علائم حیاتی مانند نبض و فشار خون را تحت نظر میگیرند. پس از تثبیت وضعیت، بیمار به اتاق بیمارستان منتقل میشود، جایی که پرستاران به مدیریت درد با داروهای مسکن کمک میکنند.
معمولاً همان روز، حرکات ملایم یا تمرینات تنفس عمیق برای پیشگیری از عوارض آغاز میشوند. در ادامه، فیزیوتراپ ممکن است به بیمار کمک کند اولین قدمها را با واکر یا عصا بردارد.
1-2 روز پس از جراحی
در این مدت، پرستاران علائم حیاتی بیمار را تحت نظر دارند، درد را با دارو مدیریت میکنند و در فعالیتهای روزانه به او کمک میکنند. فیزیوتراپها نیز تمریناتی را برای بهبود تحرک و قدرت لگن جدید آموزش میدهند.
بیمار تشویق میشود از تخت خارج شود و با کمک واکر یا عصا برای پیادهرویهای کوتاه در اتاق یا راهرو تلاش کند. پوشیدن جورابهای فشاری به بهبود جریان خون و پیشگیری از لخته شدن خون (DVT) کمک میکند. افزایش تحرک و فعالیت نیز به بهبودی پایدار و جلوگیری از عوارض جدی کمک میکند.
3-4 روز پس از جراحی
در این مرحله، اگر بهبودی بیمار مطلوب باشد، ممکن است از بیمارستان مرخص شود. در این صورت به یک همراه نیاز خواهد داشت که او را به خانه ببرد و در روزهای ابتدایی از او مراقبت کند.
در خانه، باید تمرینات فیزیوتراپی ادامه پیدا کند تا تحرک و قدرت لگن بهبود یابد. بیمار میتواند مسافتهای کوتاه را با واکر یا عصا طی کرده و برای کنترل درد، داروهای مسکن مصرف کند. در این مرحله استفاده از وسایل کمکی، مانند صندلی توالت بلند، برای جلوگیری از خم شدن بیشازحد لگن، مراجعه منظم به پزشک برای ارزیابی روند بهبودی و اجتناب از فعالیتهای سنگین و پیروی از دستورالعملهای پزشک از اهمیت زیادی برخوردار هستند.
یک هفته پس از جراحی
یک هفته پس از جراحی، تحرک بیمار با واکر یا عصا راحتتر خواهد شد و درد و تورم به تدریج کاهش مییابد. او همچنان باید تمرینات فیزیوتراپی را برای بازگرداندن قدرت و انعطاف لگن ادامه دهد.
ممکن است هنوز مقداری ناراحتی و تورم وجود داشته باشد، اما با مدیریت مناسب کاهش مییابد. تا زمانی که بخیههای جراحی کشیده نشدهاند (احتمالاً در هفته دوم)، بیمار نمیتواند دوش بگیرد و باید از حمام اسفنجی برای تمیز کردن خود استفاده کند.
در این هفته، فعالیتهای روزانه سادهتر میشوند و بیمار با استفاده از واکر یا عصا میتواند به تدریج استقلال بیشتری پیدا کند.
دو هفته پس از جراحی
در این مرحله، بیمار بهبود قابل توجهی در تحرک، کاهش درد و تورم مشاهده خواهد کرد. احتمالاً میتواند به جای واکر از عصا استفاده کند و تمرینات فیزیوتراپی برای افزایش دامنه حرکتی و تقویت عضلات بخش مهمی از روند بهبودی خواهند بود.
معمولاً در این زمان قرار ملاقات با پزشک برای کشیدن بخیههای جراحی برنامهریزی میشود. در این دوره بیمار باید بتواند بسیاری از فعالیتهای روزانه را با استقلال بیشتری انجام دهد، اما همچنان باید از انجام کارهای سنگین اجتناب کند تا بهبودی سریع و کامل داشته باشد.
سه تا شش هفته پس از جراحی
در این بازه زمانی، تحرک بیمار بهبود چشمگیری پیدا میکند و درد و تورم کاهش بیشتری مییابد. ممکن است بتواند بدون کمک یا با کمترین حمایت حرکت کند. فیزیوتراپی برای تقویت عضلات و افزایش انعطافپذیری همچنان ادامه دارد.
بیمار میتواند برخی فعالیتهای سبک را از سر بگیرد، اما باید از بلند کردن اجسام سنگین یا انجام فعالیتهای سنگین اجتناب کند. در این مرحله، احتمالاً پزشک اجازه از سرگیری رانندگی را خواهد داد. همچنین پیادهروی منظم برای کاهش درد، افزایش قدرت و بهبود تحرک توصیه میشود.
احساس بیمار سه هفته پس از جراحی
سه هفته پس از عمل، درد و تورم به میزان قابل توجهی کاهش یافته و تحرک بیمار بهبود مییابد. ممکن است همچنان کمی ناراحتی یا سفتی در مفصل وجود داشته باشد، اما این موارد به تدریج کاهش مییابد. استقلال در فعالیتهای روزانه بیشتر شده و احتمالاً از عصا برای حمایت استفاده میشود.
شش تا نه هفته پس از جراحی
در این دوره، بهبود تحرک و کاهش درد و تورم ادامه دارد. بیشتر بیماران میتوانند به روال عادی زندگی بازگردند، اگرچه ممکن است همچنان محدودیتهایی داشته باشند.
تمرینات فیزیوتراپی باید ادامه یابد و پیادهروی منظم به ویژه برای افرادی که مدت طولانی مینشینند، توصیه میشود. در این مرحله، اغلب نیازی به ابزار کمکی برای راه رفتن نیست، اما بیمار میتواند در صورت نیاز، از عصا استفاده کند.
درد و ناراحتی در هشت هفته اول پس از جراحی
در هشت هفته اول پس از جراحی، ممکن است درد یا سفتی جزئی باقی بماند، اما این موارد به مرور کاهش مییابد. این ناراحتی میتواند ناشی از روند بهبودی یا خستگی عضلات باشد. اگر بیمار درد یا تورم شدید یا بدتر را تجربه کرد، باید با پزشک خود مشورت کند تا از روند بهبودی اطمینان حاصل کند.
ده هفته پس از جراحی
در این مرحله، درد و سفتی لگن به حداقل رسیده و بیمار میتواند بسیاری از فعالیتهای روزانه را انجام دهد. با این حال، همچنان باید از انجام فعالیتهای سنگین و پرتحرک خودداری کند.
جلسات فیزیوتراپی ممکن است بیشتر روی تقویت عضلات لگن، بهبود دامنه حرکتی، و ارتقای تعادل و تحمل وزن بر روی مفصل جدید متمرکز باشد. این تمرینات کمک میکنند تا بیمار برای بازگشت به فعالیتهای عادی آماده شود.
دوازده هفته پس از جراحی
تا 12 هفته پس از جراحی، اکثر بیماران قادر به بازگشت کامل به فعالیتهای عادی خود هستند. در این زمان، ممکن است نیاز به جلسات فیزیوتراپی کاهش یابد یا متوقف شود، اما انجام تمرینات روزانه و فعالیتهای بدنی منظم برای حفظ بهبود ضروری است.
اگرچه در این مرحله بیمار بیشتر بهبود یافته است، اما بهبودی کامل ممکن است بین 6 تا 12 ماه طول بکشد. ادامه پایبندی به توصیههای پزشک و برنامههای ورزشی میتواند روند بهبودی را تسریع کند و عملکرد مفصل را بهبود بخشد.
سه تا شش ماه پس از جراحی
در این بازه زمانی، درد و تورم به میزان قابل توجهی کاهش یافته و تحرک بهبود چشمگیری پیدا میکند. فیزیوتراپی روی افزایش قدرت، استقامت و ثبات تمرکز دارد. فعالیتهایی مانند پیادهروی، شنا و ورزشهای کمتأثیر به راحتی قابل مدیریت هستند.
شش ماه تا یک سال پس از جراحی
در این مرحله، اکثر بیماران کاهش چشمگیر درد و بهبود قابل ملاحظهای در تحرک را تجربه میکنند. بسیاری میتوانند فعالیتهای عادی خود، از جمله تمرینات و ورزشهای با تأثیر بالاتر را از سر بگیرند. فیزیوتراپی ممکن است همچنان با تمرکز بر حفظ قدرت، انعطافپذیری و عملکرد بهینه مفصل ادامه یابد.
زمان بهبودی پس از عمل تعویض مفصل لگن با توجه به سن بیمار
زمان ریکاوری تعویض مفصل لگن بسته به سن بیمار میتواند متفاوت باشد.
- یک بیمار 60 ساله معمولاً طی 2-3 ماه بهبودی اولیه پیدا میکند و بهبودی کامل آنها 6-9 ماه طول میکشد. این بیماران اغلب میتوانند 4-6 هفته پس از عمل رانندگی و فعالیتهای سبک را از سر بگیرند.
- در سن 70 سالگی، زمان بهبودی اولیه حدود 8-12 هفته است و بازگشت به فعالیتهای عادی طی 2-3 ماه انجام میشود، اما برای بهبودی کامل ممکن است 6 ماه یا بیشتر زمان نیاز باشد.
- بیماران 75 ساله معمولاً به 9-12 هفته برای بهبودی اولیه و 8-12 ماه برای بهبودی کامل نیاز دارند.
- در سن 80 سالگی، ممکن است زمان بهبودی اولیه به 10-12 هفته یا بیشتر افزایش یابد و بهبودی کامل آنها حدود یک سال یا بیشتر طول بکشد. هرچه سن بالاتر باشد، ممکن است روند بهبودی کندتر باشد، اما با فیزیوتراپی منظم و مراقبت مناسب میتوان به بهبود موفقیتآمیز دست یافت.
چه مدت پس از تعویض مفصل لگن میتوانم به فعالیتهای بدنی عادی خود بازگردم؟
زمان بازگشت به فعالیتهای عادی به نوع فعالیت و وضعیت جسمانی بیمار بستگی دارد. معمولاً حدود 2 یا 3 ماه پس از جراحی زمان خوبی برای بازگشت به ورزش و سایر فعالیتهای مشابه است.
- رانندگی. اگر جراحی روی مفصل لگن راست شما بوده است، ممکن است تا یک ماه طول بکشد تا بتوانید دوباره با خیال راحت رانندگی کنید. اگر جراحی روی لگن چپ شما بوده است، ممکن است یک یا دو هفته زودتر بتوانید رانندگی را شروع کنید. مصرف داروهایی که هماهنگی شما را مختل میکنند، مانند مواد افیونی، میتواند مدت زمان بازگشت شما به رانندگی را به تأخیر بیندازد. برای اطلاعات کامل تر مطلب رانندگی بعد از جراحی مفصل لگن را مطالعه کنید.
- بازگشت به کار. اگر کار شما کاری اداری با حداقل فعالیت است، میتوانید در عرض دو هفته به سر کار بازگردید. اما اگر کار شما نیاز به بلند کردن اجسام سنگین دارد یا فعالیتهای بدنی سخت در بر دارد، توصیه میشود برای بهبودی حدود شش هفته استراحت کنید.
- فعالیت جنسی. رابطه جنسی در شش هفته اول پس از جراحی توصیه نمیشود. پس از این مدت و زمانی که احساس آمادگی داشتید، میتوانید فعالیتهای خود را به آرامی شروع کنید. توجه داشته باشید که موقعیت لگن خود را هنگام خواب در نظر بگیرید تا از کشیدگی عضلات، آسیب یا دررفتگی مفصل جلوگیری شود.
- سفر با هواپیما. در شش هفته اول پس از جراحی باید از سفر با هواپیما خودداری کنید. پس از این مدت، میتوانید در مسافتهای کوتاه هوایی پرواز کنید، اما پروازهای طولانی مدت (بیش از 3 ساعت) توصیه نمیشود. ثابت نشستن برای مدت طولانی ممکن است خطر ابتلا به ترومبوز ورید عمقی (DVT) را افزایش دهد.
- بازگشت به سرگرمیها. پس از جراحی تعویض مفصل لگن، ممکن است بخواهید به فعالیتهای روزانه خود بازگردید. با این حال، رعایت توصیههای تیم پزشکی برای جلوگیری از آسیبهای جدید بسیار اهمیت دارد.
- گلف. در شش هفته اول از انجام گلف خودداری کنید. پیچاندن مفصل لگن در این مرحله میتواند باعث درد و تأخیر در بهبودی شود.
- شنا. از آنجا که جراحی شما هنوز در حال بهبودی است، تا شش هفته از شنا کردن در استخرهای عمومی خودداری کنید تا خطر عفونت کاهش یابد. تیم ارتوپدی شما میتواند شما را در مورد تکنیکهای شنا و تمرینات مفید برای بهبودی مشاوره دهد.
- پیادهروی. پیادهروی آرام پس از جراحی لازم است، اما از پیادهروی در زمینهای ناهموار در سه ماه اول خودداری کنید. اگر پس از این مدت شروع به پیادهروی در این محیطها کردید، از عصا یا واکر استفاده کنید.
- دویدن. پس از بهبودی کامل، میتوانید به دویدن مسافتهای کوتاه (حداکثر 5 کیلومتر) بازگردید. هرگز از دویدن مسافتهای بیشتر از این اجتناب کنید، چرا که دویدن به مفصل لگن فشار زیادی وارد میکند.
جمعبندی
مدت زمان استراحت پس از جراحی تعویض مفصل لگن به طور معمول شامل چند مرحله است که بسته به روند بهبودی فرد متفاوت است. در دو هفته اول، بیمار باید از واکر یا عصا برای راه رفتن استفاده کند و فعالیتهای روزانه به طور محدود انجام شود. همچنین، مصرف داروهای مسکن برای کاهش درد ادامه خواهد داشت. پس از 4 تا 6 هفته، بسیاری از بیماران قادر خواهند بود رانندگی کنند و به تدریج فعالیتهای سبکتری را آغاز کنند. در این مدت، فیزیوتراپی برای تقویت عضلات و بهبود تحرک ادامه مییابد. از 6 تا 12 هفته، بسیاری از بیماران بهبودی قابل توجهی خواهند داشت و میتوانند فعالیتهای روزانه بیشتری را از سر بگیرند، اما باید از کارهای سنگین و پرتحرک خودداری کنند. پس از سه ماه و بیشتر، بسیاری از افراد قادر خواهند بود فعالیتهای فیزیکی کماثر مانند شنا یا پیادهروی را انجام دهند. با این حال، ورزشهای پر فشار و تماسی باید بعد از حدود 6 هفته به تدریج آغاز شوند. برای بهبودی کامل و بازگشت به تمام فعالیتهای عادی، معمولا 6 تا 12 ماه زمان نیاز است.
منابع
سوالات متداول
معمولاً پس از 2 تا 4 هفته میتوانید فعالیتهای اجتماعی مانند ملاقات با دوستان یا خانواده را از سر بگیرید. با این حال، باید از شرکت در تجمعات بزرگ یا فعالیتهایی که نیاز به ایستادن یا حرکت طولانی دارند، خودداری کنید.