نقرس زانو چیست؟ علت، علائم و راه های تشخیص و درمان آن

نقرس نوعی آرتریت التهابی است که در اثر افزایش سطح اسید اوریک در بدن و تشکیل کریستال‌های اورات در مفاصل و سایر ساختارها ایجاد می‌شود. این بیماری بیشتر در مفصل شست پا و زانو اتفاق میفتد. علائم نقرس می‌آیند و می‌روند. دوره‌های افزایش علائم را حملات حاد یا حملات نقرس می‌نامند.

علائم نقرس زانو

علامت اصلی نقرس زانو، درد شدید است که اغلب در طول شب شروع می‌شود. علائم نقرس ممکن است شامل موارد زیر باشند:

• لرز
• مشکل در راه رفتن
• تب
• قرمزی در ناحیه آسیب دیده
• پوست براق
• پوستی که هنگام لمس گرم است
• سفتی یا مشکل در خم کردن یا صاف کردن زانو
• تورم اطراف زانو

حملات حاد نقرس زانو ممکن است چند روز یا چند هفته طول بکشند. معمولاً درد در 24 ساعت اول شروع حملات، به اوج خود می‌رسد. حملات حاد ممکن است به طور مکرر رخ دهند یا ممکن است سال‌ها از هم فاصله داشته باشند.

علل و عوامل تحریک‌کننده نقرس زانو

نقرس ناشی از وجود بیش‌ازحد اسید اوریک در بدن است. اسید اوریک زمانی تشکیل می‌شود که موادی به نام پورین‌ها در بدن تجزیه می‌شوند. پورین‌ها به طور طبیعی در سلول‌های سراسر بدن وجود دارند. سطوح بالاتر پورین‌ها در برخی غذاها و نوشیدنی‌ها مانند موارد زیر مشاهده می‌شود:

• الکل (به عنوان مثال، آبجو، مشروبات الکلی، شراب)
• برخی از گوشت‌ها (مانند گوشت گاو، بره، گوشت خوک)
• برخی از غذاهای دریایی (مانند میگو، ماهی تن)
• سایر محصولات حیوانی یا دریایی پخته/ فرآوری شده
• نوشیدنی‌های شیرین

مصرف مقادیر زیاد این غذاها و نوشیدنی‌ها خطر ابتلا به نقرس را افزایش می‌دهد. آبجو در مقایسه با سایر نوشیدنی‌های الکلی، بیشتر باعث ابتلا به نقرس می‌شود.

سایر عوامل خطر بالقوه برای نقرس عبارت‌اند از:

• سن بالا
• سرطان
• برخی از داروهای سرکوب‌کننده ایمنی
• بیماری مزمن کلیوی
• دیورتیک‌ها (داروهایی که ادرار را افزایش می‌دهند)
• سابقه خانوادگی نقرس
• فشار خون بالا
• سطوح بالای نیاسین (ویتامین B3)
• آسپرین با دوز کم
• یائسگی
• سندرم متابولیک (گروهی از بیماری‌هایی که خطر بیماری قلبی، سکته مغزی و دیابت نوع 2 را افزایش می‌دهند)
• چاقی/ اضافه وزن
• پسوریازیس (بیماری خودایمنی پوست)
• جراحی اخیر
• استرس

چه کسانی به نقرس زانو مبتلا می‌شوند؟

نقرس حدود 4 درصد از بزرگسالان را تحت تأثیر قرار می‌دهد. این بیماری در مردان شایع‌تر است؛ زیرا زنان معمولاً سطح اسید اوریک پایین‌تری دارند. اما پس از یائسگی، زنان شروع به افزایش سطح اسید اوریک می‌کنند. در نتیجه، زنان در سنین بالاتر از مردان به نقرس مبتلا می‌شوند.

متخصصان مطمئن نیستند که چرا برخی از افراد اسید اوریک بیشتری تولید می‌کنند یا در پردازش آن مشکل دارند. اما شواهدی وجود دارند که نشان می‌دهند این بیماری اغلب ژنتیکی است.

سایر مواردی که ممکن است خطر ابتلا به نقرس را افزایش دهند عبارت‌اند از:

• مصرف زیاد غذاهای پرپورین
• مصرف غذاها و نوشیدنی‌هایی (به ویژه الکل) که تولید اسید اوریک را افزایش می‌دهند.
• اضافه وزن 
• فشار خون بالا یا نارسایی قلبی نیز می‌تواند خطر ابتلا به نقرس را افزایش دهد. دیورتیک‌ها که گاهی برای درمان این مشکلات استفاده می‌شوند، نیز می‌توانند خطر ابتلا به بیماری را افزایش دهند.

تشخیص نقرس زانو

پزشک متخصص آرتروز، به نام روماتولوژیست، نقرس را تشخیص می‌دهد و به فرد کمک می‌کند تا این بیماری را درمان کند.

برای تشخیص نقرس زانو، روماتولوژیست معاینه فیزیکی زانو و نواحی اطراف آن را انجام می‌دهد. او همچنین سؤالاتی در مورد علائم، رژیم غذایی و عادات سبک زندگی فرد و همچنین سابقه پزشکی شخصی و خانوادگی او خواهد پرسید.

سپس پزشک از برخی آزمایشات تشخیصی برای کمک به تأیید اینکه آیا فرد به نقرس مبتلا است یا درگیر بیماری دیگری است، استفاده می‌کند. این آزمایشات ممکن است شامل موارد زیر باشند:

• آزمایش خون برای اندازه‌گیری سطح اسید اوریک در طول حملات و بین آن‌ها
• تجزیه مایع سینوویال (که در آن پزشکان مقدار کمی مایع از داخل مفصل را برای بررسی گلبول‌های سفید غیر طبیعی، علائم عفونت و کریستال‌های اسید اوریک بررسی می‌کنند)
• اشعه ایکس برای رد کردن سایر بیماری‌های مفصلی و بررسی و ارزیابی آسیب مفصل
• سونوگرافی برای بررسی وجود کریستال‌های اسید اوریک

درمان نقرس زانو

هیچ درمانی برای نقرس وجود ندارد، اما ترکیبی از داروها و درمان‌های خانگی می‌تواند به کنترل درد زانو و کاهش تعداد حملات کمک کند.

داروها

داروهایی که می‌توانند به کاهش درد ناشی از حمله حاد نقرس در زانو کمک کنند عبارت‌اند از:

• داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی بدون نسخه (NSAIDs)، مانند ایبوپروفن (Advil)
• NSAIDهای با نسخه، مانند سلکوکسیب (Celebrex) یا ایندومتاسین (Indocin)
• کورتیکواستروئیدها، که ممکن است به صورت خوراکی مصرف شده یا به مفصل زانو تزریق شوند تا به کاهش درد و التهاب کمک کنند.
• کولشیسین (Colcrys)، یک مسکن درد که درد نقرس را هدف قرار می‌دهد اما گاهی‌اوقات می‌تواند باعث حالت تهوع و سایر عوارض جانبی شود.

پزشک همچنین ممکن است دوز کم روزانه کلشی‌سین را برای کاهش خطر حملات آتی تجویز کند.

داروهای دیگری که ممکن است به کاهش تعداد حملات آتی کمک کنند عبارت‌اند از:

• آلپورینول (Zyloprim) و فبوکسوستات (Uloric) که تولید اسید اوریک در بدن را محدود کرده و ممکن است به کاهش احتمال تشکیل نقرس در سایر مفاصل کمک کنند.
• یوریکوزوریک‌ها، مانند لزینوراد (Zurampic) و پروبنسید (Probalan)، که به بدن در دفع اسید اوریک اضافی کمک می‌کنند؛ اگرچه ممکن است خطر ابتلا به سنگ کلیه را افزایش دهند.

درمان‌های خانگی و مراقبت از خود

درمان‌های خانگی و مراقبت از خود می‌توانند به کنترل علائم در طول حمله حاد نقرس زانو کمک کنند. این درمان‌ها شامل موارد زیر هستند:

• استفاده از یخ. چندین بار در روز در طول حمله حاد نقرس، به مدت 20 تا 30 دقیقه یخ را روی زانوی خود قرار دهید. برای جلوگیری از سوختگی ناشی از یخ، یک پارچه بین کیسه یخ و پوست خود قرار دهید.
• از فعالیت‌های تحریک‌کننده اجتناب کنید. زانوی خود را استراحت دهید و از هرگونه فعالیتی که درد شما را بدتر می‌کند، اجتناب کنید.
• پای خود را بالا ببرید. هنگام دراز کشیدن، پای خود را روی چند بالش قرار دهید تا به کاهش تورم کمک کند.
• هیدراته بمانید. مایعات زیادی (ترجیحاً آب) بنوشید تا به دفع اسید اوریک اضافی از بدن خود کمک کنید. از نوشیدنی‌های الکلی خودداری کنید.
• دامنه حرکتی را حفظ کنید. زانوی خود را 10 بار به آرامی در محدوده بدون درد خم و راست کنید. این کار را چندین بار در روز انجام دهید تا به حفظ تحرک خود کمک کنید.
• استرس خود را کاهش دهید. استرس می‌تواند علائم نقرس را افزایش دهد. در طول روز تکنیک‌های آرامش‌بخشی و مدیریت استرس را تمرین کنید.
• مقداری از فشار را کاهش دهید. هنگام راه رفتن در طول حمله حاد نقرس، از عصا برای کاهش فشار روی زانوی خود استفاده کنید. عصا را در دست مخالف زانوی دردناک خود نگه دارید.
• بنشینید. از ایستادن طولانی مدت روی پای آسیب‌دیده خودداری کنید.

پیشگیری از نقرس

پیشگیری از نقرس دردناک مستلزم ترکیبی از اقدامات سبک زندگی است:

• برای تسهیل دفع اسید اوریک از طریق ادرار، مایعات بخورید.
• از مصرف غذاهای غنی از پورین مانند گوشت قرمز، غذاهای دریایی و الکل خودداری کنید.
• برای کاهش فشار بر مفاصل، وزن خود را در محدوده سالم نگه دارید.
• مصرف قندها، کربوهیدرات‌های تصفیه شده و شربت ذرت با فروکتوز بالا را محدود کنید.
• برای تشخیص زودهنگام سطوح بالای اسید اوریک، آزمایش‌های موردنیاز را انجام دهید.
• داروهای اسید اوریک تجویز شده مانند آلپورینول را به طور منظم مصرف کنید.
• بدون راهنمایی پزشکی مصرف داروهای نقرس را ناگهان قطع نکنید.

ثبات در تکنیک‌های پیشگیری، فرکانس و شدت عود نقرس را در طولانی مدت کاهش می‌دهد.

غذاهایی که باید هنگام ابتلا به نقرس از آن‌ها اجتناب کرد

• گوشت‌ اندامهای داخلی مانند جگر که بسیار غنی از پورین هستند.
• گوشت قرمز، گوشت بره و گوشت شکار.
• ماهی‌های چرب و صدف‌دار از جمله تن ماهی، ماهی خال مخالی، ساردین، صدف، میگو و خاویار.
• نوشیدنی‌های شیرین، به ویژه آن‌هایی که با شربت ذرت با فروکتوز بالا شیرین شده‌اند.
• مصرف بیش‌ازحد الکل که با دفع اسید اوریک تداخل می‌کند.
• کربوهیدرات‌های تصفیه شده از جمله نان سفید، کراکر و شیرینی.
• غذاهای کم‌چرب یا بدون چربی بسته‌بندی شده با قندهای افزوده.

تمرکز رژیم غذایی بر سبزیجات کم پورین، چربی‌های سالم، غلات کامل، پروتئین‌های گیاهی و هیدراته ماندن، حملات نقرس را در حد قابل قبولی نگه می‌دارد.

در حالی که ژنتیک بر ابتلا به نقرس نقش دارد، توجه به عادات سبک زندگی کنترل قابل توجهی بر مدیریت نقرس فراهم می‌کند. یادگیری عوامل تحریک‌کننده، مراقب بودن در برابر علائم اولیه یک حمله، اجتناب از غذاها و فعالیت‌های پرخطر و پایبندی به داروهای اسید اوریک توصیه شده توسط پزشک، از حملات مکرر و دردناک نقرس جلوگیری می‌کند. با پشتکار، اثرات دردناک نقرس را می‌توان به حداقل رساند.

بهترین غذاها برای نقرس

رژیم غذایی مناسب برای نقرس بر میوه‌ها، سبزیجات، غلات کامل و پروتئین‌های گیاهی تأکید دارد. غذاهایی که بهتر است در صورت ابتلا به نقرس زانو مصرف کنید، عبارت‌اند از:

• میوه‌های تازه مانند انواع توت‌ها، آناناس، سیب و مرکبات که سرشار از ویتامین سی، آنتی‌اکسیدانی با فواید ضد التهابی هستند. آب توت فرنگی ممکن است سطح اسید اوریک را کاهش دهد.
• سبزیجات غیر نشاسته‌ای مانند اسفناج، بروکلی، خیار، فلفل و گوجه‌فرنگی که مواد مغذی را بدون افزایش قند خون تأمین می‌کنند.
• غذاهای غلات کامل با فیبر بالا مانند جو دوسر، برنج قهوه‌ای، کینوا و گندم سیاه که به هضم غذا کمک کرده و پاسخ انسولین را تثبیت می‌کنند.
• حبوبات از جمله لوبیا، نخود و عدس برای پروتئین گیاهی بدون پورین موجود در گوشت.
• چربی‌های سالم مانند روغن زیتون، آووکادو و آجیل که به کنترل کلسترول و التهاب کمک می‌کنند.
• چای‌های گیاهی که هیدراتاسیون را بدون قندهای افزوده (که نقرس را تشدید می‌کنند)، فراهم می‌کنند.

تمرکز بر این غذاهای مغذی کم پورین، گزینه‌های ایمنی را برای تأمین نیازهای تغذیه‌ای با جلوگیری از عوامل تحریک‌کننده نقرس، فراهم می‌کند.

مزایای رژیم غذایی کم پورین چیست؟

• کاهش عودهای مکرر نقرس و آسیب مفصلی مزمن در طولانی مدت
• کاهش نیاز به داروها و عوارض جانبی احتمالی آن‌ها
• دستیابی به وزن سالم‌تر، قند خون و فشار خون
• افزایش سطح انرژی و احساس سلامتی از غذاهای کامل مغذی
• بهبود هضم و سلامت روده با کمک فیبر غذایی
• کاهش هزینه‌های پزشکی ناشی از عوارض کمتر نقرس

اگرچه انتقال به یک رژیم غذایی کم پورین در ابتدا چالش برانگیز است، در تسکین طولانی مدت نقرس و بهبود سلامت کلی سودمند است.

عوارض و عواقب بلندمدت نقرس زانو

عدم درمان نقرس زانو عوارض مختلفی به دنبال دارد. به‌عنوان مثال کریستال‌های اسید اوریک می‌توانند زیر پوست جمع شوند و توده‌هایی به نام "توفی" تشکیل دهند.

نقرس مزمن (طولانی مدت) می‌تواند باعث تغییر شکل مفاصل زانو شده و منجر به درد مداوم و محدودیت تحرک یا آرتروز شود.

آسیب شدید مفصل ممکن است نیاز به جراحی تعویض کامل زانو داشته باشد. افراد مبتلا به نقرس مزمن نیز در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به سنگ کلیه و بیماری کلیوی هستند.

جمع‌بندی

نقرس زانو زمانی رخ می‌دهد که اسید اوریک در بدن تجمع پیدا می‌کند و باعث تشکیل کریستال‌ها در مفصل زانو می‌شود. نقرس باعث درد، قرمزی، گرمی و تورم در مفصل آسیب دیده می‌شود. این بیماری با معاینه فیزیکی و سایر آزمایشات مانند آزمایش خون و آسپیراسیون مایع مفصلی تشخیص داده می‌شود. در صورت عدم درمان، نقرس زانو می‌تواند منجر به آسیب دائمی مفصل شود.

داروها درمان اصلی نقرس هستند. درمان‌های خانگی مانند یخ و استراحت می‌توانند به کاهش علائم نقرس در زانو کمک کنند. مصرف رژیم غذایی کم پورین و حفظ وزن سالم می‌تواند خطر حملات بعدی نقرس را کاهش دهد.

منابع

verywellhealth

medicalnewstoday

bpcphysio